Journal of the Korea Academia-Industrial cooperation Society Vol. 15, No. 3 pp. 1795-1800, 2014 http://dx.doi.org/10.5762/kais.2014.15.3.1795 ISSN 1975-4701 / eissn 2288-4688 ์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ด์ฉํํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์จ๋์์ธก ๋ ธ์น๋ฐฑ 1* 1 ๊ณ๋ช ๋ํ๊ตํํ๊ณตํ๊ณผ Temperature Prediction for the Wastewater Treatment Process using Heat Transfer Model Seung-Baik Rho 1* 1 Department of Chemical Engineering, Keimyung University ์์ฝ๋ณธ๋ ผ๋ฌธ์์๋ฌผํ์ ํ์ฑ์ค๋ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์์ ์ํ์ฌ๊ณต์ ์์จ๋๋ฅผ์์ธกํ์๋ค. ์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์๋ค์ด์ค๊ณ ๋๊ฐ๋๋ชจ๋ ์ด์๊ณ ๋ คํ์๋ค. ๊ณต์ ์๋ค์ด์ค๋์ด์ํ์๋ณต์ฌ์ด๊ณผํฌ๊ธฐ์กฐ impeller์๊ธฐ๊ณ์ ์๋์ง์๋ณํ์ด, ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ด์์ํํ๋ฐ์์ด์ด๋ค. ๊ณต์ ์์๋๊ฐ๋์ด์ํ์์์ฒด์๋ณต์ฌ์ด, ํฌ๊ธฐ์์ฉ์์ํ์ฆ๋ฐ์ด๊ณผํฌ๊ธฐ์กฐํ๋ฉด์ผ๋ก๋๊ฐ๋์ ๋์ด, ๋ฐ๋์์ํ๋๋ฅ์ด, ํฌ๊ธฐ์กฐ์์งํ๋ฉด๊ณผ์์ ๋์ด์๊ณ ๋ คํ์๋ค. ๋ค์ด์ค๊ณ ๋๊ฐ๋๋ชจ๋ ์ด์๊ธฐ์กด์์ด์ ๋ฌ๊ฒฝํ์์์ ์ฉํ์๋ค. ์ ์ฉ๋๊ฒฝํ์์ผ๋กํ์์ฒ๋ฆฌ์ฅ๊ณต์ ์์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์์ ์ํ์๋ค. ๋ชจ๋ธ์์ผ๋ก์ค์ ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์จ๋๋ฅผ์์ธกํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ชจ๋ธ์์์ธก์น์์ค์ ๊ฐ์ด 1.0 ์ด๋ด๋ก์ผ์นํ์๋ค. Abstract The temperature change in the biologically activated sludge wastewater treatment process was predicted using the heat transfer model. All incoming and outgoing heats in wastewater treatment processes were considered. Incoming heats included the solar radiation heat, the heat from impeller mechanical energy, and the biochemical heat in the aeration process. Outgoing heats comprised the radiation heat from the waste itself, the heat of vaporization and surface aeration, the wind convection heat and the conduction heat between the surface and aerator. All heats were used as an input to the existing empirical heat transfer model. The heat transfer model of wastewater treatment processes is presented also. To test the validity of the heat transfer model, the operating conditions of the actual wastewater treatment plant were used. The temperatures were compared with the model temperatures. Model predictions were consistent within the 1.0. Key Words : Heat transfer, Temperature prediction model, Wastewater treatment process Nomenclature : ํฌ๊ธฐ์กฐ์ํ๋ฉด์ [ ] : ์ ํจ๋ฒฝ๋ฉด๋ฐ๋ฐ๋ฅ๋์ด [ ] : ๊ตฌ๋ฆ์ดํ๋์๋ฎ๋์ [-] : ๋ฌผ์์ด์ฉ๋ [cal/kg ] : ํฌ๊ธฐ์กฐ์์์ง๊ต์ฐจ๋ถ๋ถ๋ฉด์ [ ] : ํฌ๊ธฐ์กฐํ๋ฉด๊ณต๊ธฐ์์ํ๋๋ฅ์ด [cal/day] : ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ด์์ํํ๋ฐ์์ด [cal/day] : ํฌ๊ธฐ์กฐํ๋ฉด์์์ ๋์ด [cal/day] : ํฌ๊ธฐ์กฐํ๋ฉด์์์ฆ๋ฐ์ด [cal/day] : ํฌ๊ธฐ์กฐ์ํ ๋ฌ์๋์ง์๋ณํ์ด [cal/day] : ํฌ๊ธฐ์กฐํ๋ฉด์์๋ฌผ์๋ณต์ฌ์ด [cal/day] : ํฌ๊ธฐ์กฐํ๋ฉด์์ํ์๋ณต์ฌ์ด [cal/day] : ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ฒฝ๊ณผ๋ฐ๋ฅ์ผ๋ก์์ ๋์ด [cal/day] : ํฌ๊ธฐ์กฐ์ [-] : ํฌ๊ธฐ์กฐ๋๋ ฅ [] : ์ ๋ [m 3 /day] : ์ ๊ธฐ๋ฌผ์ ๊ฑฐ๋ [kgcod removed/day] : ๋๊ธฐ์จ๋ [ ] : ํ์์ ์ ์จ๋ [ ] : ์์ ํผํฉ๋ํฌ๊ธฐ์กฐ์ํ์์ ์ถ์จ๋ [ ] : ์ด์ ๋ฌ๊ณ์ [ ] : ๋๊ธฐ๋ณต์ฌ์ธ์ [0.87] : ๋ฌผ์๋ฐ๋ [kg/m 3 ] : ํฌ๊ธฐ์กฐ์ํก์์๋ฐฉ์ถ๋์ด์ด๋ [cal/day] : ์ํ ํ์์ [11.7x10-8 ] ๋ณธ๋ ผ๋ฌธ์๊ณ๋ช ๋ํ๊ต๋น์ฌ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฐ๊ตฌ๊ณผ์ ๋ก์ํ๋์์. * Corresponding Author : Seung-Baik Rho(Keimyung Univ.) Tel: +82-10-9750-5237 email: rhosb@kmu.ac.kr Received January 27, 2014 Revised (1st February 20, 2014, 2nd March 3, 2014) Accepted March 6, 2014 1795
ํ๊ตญ์ฐํ๊ธฐ์ ํํ๋ ผ๋ฌธ์ง์ 15 ๊ถ์ 3 ํธ, 2014 1. ์๋ก ์ (1) ๊ณผ๊ฐ์ดํํํ ์์๋ค. ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์ค์์ํฌ๊ธฐ์กฐ (Aeration Basin) ๋ฅผ์ด์ฉํ์๋ฌผํ์ ์ฒ๋ฆฌ๋๊ฐ์ฅ์ผ๋ฐ์ ์ธ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฐฉ๋ฒ์์ฌ๋ฌ์ข ๋ฅ์์คํ์๋ฅผ์ฒ๋ฆฌํ ์์๊ณ , ํจ์จ์ด์ฐ์ํ๋ฉฐ, ์ฒ๋ฆฌ๋น์ฉ์ด๋ฎ๊ธฐ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋, ์๋ฌผํ์ ์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์ํ์์์๋์ ๊ธฐ๋ฌผ๊ณผ๋ฌด๊ธฐ์ค์ผ๋ฌผ์ง์์ฐํ์ํค๋๋ฏธ์๋ฌผ์๊ฐํ๊ฒ์์กดํ๋ฉฐ, ๋ฏธ์๋ฌผ์ํ์์์จ๋์๋ฐ๋ฅธ์ํฅ์๋ฐ๊ณ , ๋ฏธ์๋ฌผ์ํ์ฑ๋๊ฐ์จ๋์๋ฐ๋ผ๋ฌ๋ผ์ง๊ธฐ๋๋ฌธ์๊ณต์ ์ํจ์จ์ํฌ๊ธฐ์กฐ์์จ๋์๋ฐ๋ผ๋ฌ๋ผ์ง๋ค. ๋ฐ๋ผ์ํฌ๊ธฐ์กฐ์์จ๋์์ธก์์๋ฌผํ์ ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์ค๊ณ์์ด์ ์์ค์ํ์ญํ ์ํ๋ค [1,2]. ํฌ๊ธฐ์กฐ์จ๋์์ธก์๋ํ๊ธฐ์กด์ฐ๊ตฌ๋ค์์ดํด๋ณด๋ฉด, ํฌ๊ธฐ์กฐ์ํํ์จ๋์์ธก์ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ฅผ๋๊ฐ์ฐ๋ชป (cooling pond) ์ผ๋ก๊ฐ์ ํ์ ์์ํ๋ชจ๋ธ์๊ธฐ์ด๋กํ์ฌ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์์ํ์๋ค [3,4]. ๊ทธํ, ๋๊ฐ์ฐ๋ชป์๊ธฐ๊ณ์ ์๋์ง์์ํํ์ ๋ฐ์์ด์ํฌํจํ์ฌ๊ณ์ฐํ๋์ฐ๊ตฌ๋ฅผํ์์ผ๋ฉฐ [5], ํ์์ฒ๋ฆฌ์ฅ์์์น์๋ฐ๋ฅธ์ ๋ณด๋ฅผ์ ๋ ฅํ์ฌ๊ณ์ฐํ๋๋ชจ๋ธ๋๊ฐ๋ฐํ์๋ค [6]. ๋ํํ์์ฒ๋ฆฌ์ฅ์์จ๋์์ํฅํ์์ํฌ๊ฒ 8๊ฐ์ง๋ก๋๋์ดํ๋ฃจ๋์๋ณํํ๋์จ๋๋ฒ์๋ฅผ์ฃผ๊ณ ๊ทธ๊ฒ์ผ๋ก์์ธกํ๋์ฐ๊ตฌ๋์๋ค [7]. ์ต๊ทผ์๋ํ์์ฒ๋ฆฌ์ฅ์ ์ถ์์์ด์ํ์ํ๊ธฐ์ํดํ์๊ด๋ก๋ด์ํ์์จ๋๋ฅผ์์ธกํ๋์ฐ๊ตฌ๋์์๋ค [8]. ์ง๊ธ๊น์ง์์ฐ๊ตฌ์์๋ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ํฌ๊ธฐ์กฐ์์จ๋์์ํฅ์์ฃผ๋๋ชจ๋ ์ด์ ๋ฌ์ธ์๋ค์๊ณ ๋ คํ์ง๋ชปํ๋ค. ๋ํ, ์์ง๊น์งํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์ค๊ณ์ํ์์จ๋์์ธก์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ ์ฉํ์ง์์๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋ํฌ๊ธฐ์กฐ์ ์ฒด์์ถ์ ํ๋๋ชจ๋ ์ด์๊ณ ๋ คํ์ฌ์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ๋ํ์ ์ธํ์ฑ์ฌ๋ฌ์ง์์คํ ์ธํ๋ฉดํฌ๊ธฐ์กฐ์จ๋์์ธก์์ ์ฉํ์๋ค. ๊ฐ๋ฐ๋์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ค์ ๋๊ตฌ์ง๋ฐฉ์๊ธฐ์๋ฐ์ดํฐ์๋๊ตฌ์์์นํํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์ด์ ์กฐ๊ฑด์์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ ์ฉํ์ฌ์์ธก๋์จ๋์์ธก์ ํ์จ๋๋ฅผํ์ธํ์๋ค. 2. ์คํ 2.1 ์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์กฐ์์จ๋๋ฅผ์์ธกํ๊ธฐ์ํ์ฌํฌ๊ธฐ์กฐ์๋ํ์๋์ง๋ณด์กด๋ฐฉ์ ์์์ ์ฉํ์ฌ์ด์ ๋ฌ์์์ธ์ธ์์๋ค. Fig. 1 ์์ ์์ํ์์์์ ํผํฉ๋ํฌ๊ธฐ์กฐ์๊ฐ๋ฅํ์ ์ ๋๋ํ์์์ ์ถ๋๋ํ์์์จ๋, ๋ฐ๋, ์ด์ฉ๋, ์ ๋๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ชจ๋ ์ด์ถ์ ์ธ์ ( ) ๋ค๋กํํํ๊ฒ์ด๋ค. ์ด์ถ์ ์ธ์๋ค์ํ์์์จ๋์์ํฅ์์ค๋ค. ์ด์์ง์์ ( ρc QT P i ) (1) ( H w ) Clouds ( HC ) H S ( H r Substrate + O 2 ) H B ( He) ( Ha ) CO 2 + H 2 O + VSS H = heat gain (H) = heat loss [Fig. 1] Heat balance around the aeration basin H M Wind ( ρc QT ) P W Fig. 1์๋ํ๋ธํฌ๊ธฐ์กฐ์์ด์ ๋ฌ์์ธ์ํก์๋์ด๊ณผ๋ฐฉ์ถ๋์ด๋ก๊ตฌ๋ณํ ์์๋ค. ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ก๋ค์ด์ค๋์ด์ํ ์๋ณต์ฌ์ด ( ) ๊ณผํฌ๊ธฐ์กฐ impeller ์๊ธฐ๊ณ์ ์๋์ง์๋ณ ํ์ด ( ), ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ด์์ํํ๋ฐ์์ด ( ) ์ด์๋ค. ๋ ํ, ํฌ๊ธฐ์กฐ์์๋๊ฐ๋์ด์ํฌ๊ธฐ์กฐํ๋ฉด์์๋ณต์ฌ์ด ( ), ์ฆ๋ฐ์ด ( ), ์ ๋์ด ( ), ํฌ๊ธฐ์กฐํ๋ฉด๋ฐ๋์์ ํ๋๋ฅ์ด ( ) ๊ณผํฌ๊ธฐ์กฐ๋ฒฝ๊ณผ๋ฐ๋ฅ์ผ๋ก์์ค๋์ ๋์ด ( ) ์ด์๋ค. ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ก๋ค์ด์ค๋์ด์ + ๋ก, ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ฅผ๋ ๊ฐ๋์ด์ - ๋กํ์ํ๋ฉด๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค. (2) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ (1) ์ ์๋ํด์์ ๋ฆฌํ๋ฉด๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค. ์ (2) ๋ํฌ๊ธฐ์กฐ์์๋ฌผ์ด์ป์์ด์ด๋๊ณผ์จ๋๋ฅผ๋ํ๋ธ์์ผ๋กํ์์์ ์ ์ ์ถ์์ํ์จ๋๋ณํ์ ๋กํ์๋๋์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง์ด์ ๋ฌ์์ธ์ผ๋กํํ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ํฌ๊ธฐ์กฐ์์ ์ ์จ๋์๊ตฌ์ฑํํ, ๊ธฐ์์ํ๊ฐ๊ฒฐ์ ๋๋ฉด๋ฏธ์ง์๋์ ์ถ์จ๋๋ง๋จ๊ฒ๋๊ณ ์ด๋ฅผ๊ณ์ฐํ ์์๋ค. 2.2 ์ด์ ๋ฌ์์ธ ํฌ๊ธฐ์กฐํ๋ฉด์๋ณต์ฌ๋ํ์๋ณต์ฌ์ด ์๊ณ์ ๊ณผ์๋์๋ฐ๋ผ๋ฌ๋ผ์ง๋ฉฐ, ํ๋์๋ฎ๋๊ตฌ๋ฆ์์์๋ฐ๋ผ๋ฌ๋ผ์ง๋ค [3,4]. (2) 1796
์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ด์ฉํํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์จ๋์์ธก (4) ์ฌ๊ธฐ์, ๋ํ์๋ณต์ฌ์ด ( ), ๋๊ตฌ๋ฆ์ดํ๋์๋ฎ๋์์ผ๋กํํ๋๊ฐ์ด๋ฉฐ, ๋ํฌ๊ธฐ์กฐ์ํ๋ฉด์ ( ), ๊ฐ์๊ณ์ ๊ณผ์๋์๋ฐ๋ฅธ๋ฌธํ์์ ์๋๊ฐ์์ฌ์ฉํ์๋ค [6]. ํ๋ฉดํฌ๊ธฐ์์์ด์๊ธฐ๊ณ์ ์๋์ง ๋์ง์ ํ์์์ ๋ฌ๋๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ํฌ๊ธฐ์กฐ์์ค์ ์ถ์ผ์๊ธฐ๊ณ์ ์๋์ง๋ก์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ํ๋ฉดํฌ๊ธฐ์๋ค์ด๊ฐ์๋์ง๋๋ชจ๋๋ฌผ์ํก์๋์ด๋ชจ๋์ด๋ก๋ณํ๋๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ ์์๋ค. ํ๋ฉดํฌ๊ธฐ์์ํํฌ๊ธฐ์ด ์์ฐ์๊ณต๊ธ๋ถ์ฌ๊ธฐ์๋ฌผ๋ฐฉ์ธ๋ก๋ถํฐ์์ฆ๋ฐ๊ณผ์ ๋์๊ธฐ์ธํ๋ค. ์ด์ด์์ค์์ถ์ ์ํ๋ฉด์ฆ๋ฐ๊ณผ์ ๋์์์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ด๋ฐฉ๋ฒ์์๊ณต๊ธฐ๋์์ฆ๊ธฐ๋กํฌํ๋์ด์๊ณ , ๋ถ์ฌ๋๋ฌผ๋ฐฉ์ธ๊ณผ์ ์ดํํ๋ฌผ๊ณผ์ดํํ์๋๋ฌํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ค. ์ฐ์๊ณต๊ธ ( ํฌ๊ธฐ ) ์์ํ์ด์์ค๊ฐ์ ์ผ๋ก์ป์์์๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค [5]. (9) (5) ์ฌ๊ธฐ์, ๋ํฌ๊ธฐ๋๋ ฅ (), ๋ ๋ฅผ cal/day๋ก๋ฐ๊พธ๊ธฐ์ํ์ ํ์์์ด๋ค. ํ์์๋ณต์ฌ์ด ์๋๊ธฐ์์ํฌ๊ธฐ์กฐ๋กํก์๋๋ณต์ฌ์ด๊ณผ Stefan-Boltzman ๋ณต์ฌ์์ํดํ์์์๋ณต์ฌ๋์ด์์ฐจ์ด์๊ฐ๋ค. ๋ค์๊ณผ๊ฐ์ด์ฃผ์ด์ง๋ค. (6) ์ฌ๊ธฐ์, ์์ฐ์๊ณต๊ธ์ฅ์น์์, ๋์ฐ์๊ณต๊ธ๋ถ์ฌ๊ธฐ์์์ง๊ต์ฐจ๋ถ๋ถ๋ฉด์ ( ) ์ด๋ค. ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ฒฝ๋ฉด๊ณผ๋ฐ๋ฅ์ํต๊ณผํ๋์ ๋์ด ์ํฌ๊ธฐ์กฐ์๊ฑด์ถ์์ฌ์ข ๋ฅ, ๋๊ป, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ด๋ถ์์ธ๋ถํ๋ฉด์ฌ์ด์์จ๋์ฐจ์ด์์ํด์ํฅ์๋ฐ๋๋ค. ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ด๋ถ์์จ๋๋ํ์์์ ์ถ์จ๋ ( ) ๋ก, ์ธ๋ถ์์จ๋๋๋๊ธฐ์จ๋ ( ) ๋ก๊ฐ์ ํ์๋ค. ์ ๋์ด์์ ํจ๋ฒฝ๋ฉด๋ฐ๋ฐ๋ฅ๋์ด์์ด๊ด์ ์ด๊ณ์์ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ด๋ถ์์ธ๋ถ์์จ๋์ฐจ์ด๋ก๊ณ์ฐํ ์์๋ค. ๋ฒฝ์ผ๋ก๋ถํฐ์ด์์ค์์๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์, ๋ํฌ๊ธฐ์กฐ์ํ๋ฉด์ ( ), ๋ Stefan-Boltzmann ์์์ด๋ค. ๋๊ธฐ๋ณต์ฌ์ธ์ ๊ฐ์ Raphael(1962) ๊ฐ์ ์ํ 0.76~0.95 ๊ฐ์ธ 0.87์์ ์ฉํ์๋ค [3]. ๋ฌผํ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ์ฆ๋ฐ์ด ์ Novotny์ Krenkel (1973) ์์์ด์ฉํ์๋ค. ์ด์์์ฌ์ฉํ๊ณ ์ฆ๊ธฐ์ ๋ฌ๊ณ์๋ฅผํํ์์ผ๋ก๋์นํ๋ฉด, ์ฆ๋ฐ์์ํ์ด์์ค์์๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค [5]. ์ฌ๊ธฐ์, ๋์๋์ต๋ (%), ๋ํ์ (m/sec) ์ด๋ค. ๋ฌผํ๋ฉด์์๊ณต๊ธฐ๋ก์ ๋ (conduction) ๋๋์ ๋์ด ์์ด์ ๋ฌ๊ณผ์ฆ๊ธฐ์ ๋ฌ๊ณ์๋ก๊ณ์ฐํ์๋ค. ์ ๋์์ํ์ด์์ค์์๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค [5]. (7) (8) (10) ์ฌ๊ธฐ์, ๋์ ํจ๋ฒฝ๋ฉด๋ฐ๋ฐ๋ฅ๋์ด ( ), ๋์ด์ ๋ฌ๊ณ์ ( ) ์ด๋ค. ํฌ๊ธฐ์กฐ์์ด์ ๋ฌ๊ณ์๋ ~ ๋ฒ์์๊ฐ์์ ์ฉํ์๋ค. 2.3 ํฌ๊ธฐ์กฐ์๋ฐ์์ดํฌ๊ธฐ์กฐ์์ํํ๋ฐ์์๋ฐ์ด๋ฐ์์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์๋์ํํ๋ฐ์์ด ์ด๋ฐ์ํ๋ค. ์ ๊ธฐํ๊ธฐ๋ฌผ์์๋ถํด๋ก๋ถํฐ๋ฐฉ์ถ๋๋์๋์ง๋์ ์ ํ์์์ฑ์, ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ฏธ์๋ฌผ์ํน์ฑ๋ฐ๋๋๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฒ๋ฆฌ๊ณต๋ฒ๊ณผ์ด์ ์กฐ์๋งค๊ฐ๋ณ์์๋ฐ๋ผ๋ฌ๋ผ์ง๋ค. ํฌ๊ธฐ์กฐ์์ ์ถ์์จ๋๋์ ์ ํ์์์ฑ์์์ํดํฐ์ํฅ์๋ฐ๋๋ค. ํ์์์ํํ๋ฐ์์ํ์์ฐํ๋ฐ์, ์ง์ฐํ๋ฐ์, ํ์ง๋ฐ์๊ณผ์ธ์ ๊ฑฐ๋ฐ์์ด์๋ค. ์ธ์ ๊ฑฐ๋ฐ์์์ง์ฐํ์ํ์ง์๊ฒฝ์ฐ์๋๋ค๋ฅด๊ฒ์จ๋์๋ํ์ํฅ์ด์ง์ ์ ์ธ์ํฅ์ด์๋๋ผ๊ฐ์ ์ ์ธ์ํฅ์๋ฐ๋๋ค๋์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์๋ค [9]. ๋ฐ๋ผ์๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋์ธ์ ๊ฑฐ๋ฐ์์์ํ์จ๋๋ณํ๋ฅผ์ต์ํํ์๋ค. ๋ช๋ช์ฐ๊ตฌ์๋ค์์ง์ฐํ์ํ์ง๋ฐ์์์ํ์จ๋์ํฅ์ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ด๋ก๋ค์ด์ค๋์์ฉ์ฑ์๋ถํด์ ๊ธฐ์ง์์๊ณผ 1797
ํ๊ตญ์ฐํ๊ธฐ์ ํํ๋ ผ๋ฌธ์ง์ 15 ๊ถ์ 3 ํธ, 2014 ๊น์ค์๋์ง (Gibbs Energy) ๋ก๊ณ์ฐํ์๋ค [7]. ๋ํํฌ๊ธฐ์กฐ์์จ๋๋์ด์ ์กฐ์๋งค๊ฐ๋ณ์์์ํด์ํฅ์๋ฐ๋๋ค. ๋ช๋ช์ฐ๊ตฌ์๋ค์์ฐ๊ตฌ์์ํ๋ฉด๋ถ์ ์์์์์ ๊ฑฐ๊ณต์ ๊ณผ๋ถ์ฐฉ์์์์์ ๊ฑฐ๊ณต์ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ถ์ ์๊ณผ๋ถ์ฐฉ์์๊ฒฐํฉํ์์์์ ๊ฑฐ๊ณต์ ์์จ๋์ํฅ์๋ํ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ฐํํ์๋ค [10]. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋์ง์ฐํ์ํ์ง๋ฐ์์๋ํ์จ๋์ํฅ์๊ณ ๋ คํ์ง๋ชปํ์๊ณ , ์ด์ ์๋ถ์ ์์์์์ ๊ฑฐ๊ณต์ ๋ง์๊ฐ์ ํ์ฌ์ ์ถ์์จ๋๋ฅผ์์ธกํ์๋ค. ์์์์ ๊ฑฐ๊ณต์ ์์ํํ๋ฐ์์ด์๋ค์๊ณผ๊ฐ์ด๊ฐ์ ํ์๋ค. ์ ๊ธฐ๋ฌผ์์ฐํ์์ ์๋์ง๋ -3300 cal/gcod oxidized ์ด๋ค. ๊ธฐ์ง์ดํผ๋ฃจ๋น๋ฌผ์ง (Pyruvate) ํํ๋์์ ์๋์ง๋ -100 cal/gcod ์ด๋ค. ํผ๋ฃจ๋น๋ฌผ์ง์ด์ธํฌ๋ฌผ์งํํ๋์์ ์๋์ง๋ +930 cal/gcod ์ด๋ค. ์์ํ์ธํฌ๋ฌผ์ง์ฐ์ถ๋์ 0.25 gvss/gcod removed ์ด๋ค. ์ธํฌ๋ฌผ์ง์ COD๋ 1.42 gcod/gvss ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ๊ฐ๋ค์์ฌ์ฉํ์ฌ์ ๊ธฐ๋ฌผ์์๋ถํด๋ก๋ถํฐ๋ฐฉ์ถ๋๋์์์๋์ง๋์ ์ฒด์ด๊ณ์ฐ์๋ค์๊ณผ๊ฐ์ด๊ธฐ์ฌํ๋ค [1]. Meteorological Summary) ์ค์์๊ธฐ์จ, ์๋์ต๋, ํ๊ท ์ด๋, ํ๊ท ํ์์์ด์ฉํ์๋ค. Table 1์๋๊ตฌ์ง์ญ์ 2006 ๋ ๊ธฐ์์ฐ๋ณด์์๊ฐ์์ฝ์๋ฃ์ด๋ค. [Table 1] Meteorological Data of Taegu, Korea Air temp Relative humidity Cloud cover Wind speed Month ( ) (%) (m/s) Jan 1.6 53 2.2 3 Feb 3.4 49 2.9 3.2 Mar 8.2 54 5.8 2.5 Apr 14.9 58 4.6 3.1 May 19.5 56 3.5 2.9 Jun 23.5 66 5.7 2.6 Jul 24.6 74 7.7 3 Aug 25.5 76 7.2 2.7 Sep 23.3 76 6.3 2.3 Oct 15.2 69 4.8 1.9 Nov 9.2 60 3.4 2.1 Dec 2.8 54 2.1 2.6 (11) ์ฌ๊ธฐ์, ๋์ ๊ธฐ๋ฌผ์ ๊ฑฐ๋์ด๋ค. ์ํํ๋ฐ์์ด์์ธํฌ๋ฌผ์ง์๋งค์ฐ๋ฏผ๊ฐํ๋ฉฐ, ์ ๊ฑฐ์จ์ด๋น ๋ฅธ์์คํ ( ์งง์์ฌ๋ฌ์ง์๋ช ) ์์๋์ ๊ฑฐ๋ COD๋น๋๋ง์ VSS(Volatile Suspended Solids) ๋ฅผ๋ง๋ค์ด๋ด๋ฉฐ์ด๋ก๋ฐฉ์ถ๋์๋์ง์๋์๊ฐ์์ํจ๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ์ ๊ฑฐ์จ์ด๋๋ฆฐ์์คํ ( ๊ธด์ฌ๋ฌ์ง์๋ช ) ์์๋์ ์ VSS๊ฐ๋ฐ์ํ๋ฉฐ, ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก๋๋ง์์ฌ์ฉ๊ฐ๋ฅํ์๋์ง๋ฅผ์ด๋ก๋ฐ๊พผ๋ค. ๊ฐ์ ๋์์ ์๋์ง๊ฐ์์์ค์ ์๋์ง๋ฐฉ์ถ๋์ 370 cal/gcod ์์ 3300 cal/gcod์ด๋ค. ํฌ๊ธฐ์กฐ์์ ์ถ์์จ๋๋ฅผ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ์ํด์์ (4) ์์๋ถํฐ์ (11) ์์ (3) ์๋์ ํ๋ฉด์๋์๊ฐ์ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์จ๋์์ธก์์ํ์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์์ป์์์๋ค. (12) ๋๊ตฌ์ง์ญ์์์นํํ์์ข ๋ง์ฒ๋ฆฌ์ฅ์์ค๊ณ์ฉ๋ 80,000 m 3 /day ์ด๋ฉฐ, ํ๋ฉดํฌ๊ธฐ์กฐ๋ฅผ์ด์ฉํ๋์ค๋น๋ฅผ๊ฐ์ถ๊ณ ์๋ค. Table 2๋์์ฒ๋ฆฌ์ฅ์ 2006๋ ์๊ฐํ๊ท ์ด์ ๊ฐ์ด๋ค. [Table 2] Operational Data for the Taegu Sung-Seo Wastewater Treatment Plant Flow rate Org. remove Aeration power Inlet temp. Month (m3/day) (kg/day) (kw) ( ) Jan 48,450 27,700 1,640 16.5 Feb 45,740 18,600 1,680 16.9 Mar 54,900 19,500 1,760 19.5 Apr 56,500 20,100 1,740 21.6 May 57,620 21,100 1,900 24.1 Jun 59,680 21,100 1,960 25.5 Jul 58,890 31,800 1,920 27.2 Aug 58,730 30,400 1,980 27.7 Sep 66,450 38,100 2,100 25.8 Oct 63,100 36,400 2,000 24.0 Nov 59,730 27,900 1,960 21.6 Dec 58,880 12,700 1,760 19.5 ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ก๋ค์ด์ค๊ณ ๋๊ฐ๋๋ชจ๋ ์ด์ ๋ฌ์์ธ์ํฌํจํ์ฌ๊ณ์ฐํ๋ฉด์์ ํผํฉ๋ํฌ๊ธฐ์กฐ์์ ์ถ์์จ๋๋ฅผ์์ธกํ ์์๋ค. 2.4 ์คํ๋ฐ์ดํฐ์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ ์ฉํ๊ธฐ์ํ์ฌ๊ธฐ์์ฒญ์๊ธฐ์์ฐ๋ณด๋ฅผํ์ฉํ์๋ค [11]. ๊ธฐ์์ฐ๋ณด์์๊ฐ์์ฝ์๋ฃ (Monthly 3. ๊ฒฐ๊ณผ๋ฐ๊ณ ์ฐฐ ์ ์๋์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ ํฉ์ฑ์ํ์ธํ๊ธฐ์ํด์, ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์ ์ถ์์จ๋์์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ๋ก์์ธกํ์จ๋๋ฅผ๋น๊ตํ์๋ค. ํ์์ฒ๋ฆฌ์ฅ์์ ์ ํ์๋์์คํฌ๊ธฐ๊ธฐ๊ฐ์ค์น๋์ ๋์กฐ์ ์กฐ (Equalization Basin) ์๊ฑฐ์ณ์ฐ์ 2 1798
์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ด์ฉํํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์จ๋์์ธก ๊ณ์ด๋ก์ด๋ฃจ์ด์ง์ต์ด์นจ์ ์ง (Primary Sedimentation Basin) ์์์์ฌ๋ฌ์ง๊ฐ์ ๊ฑฐ๋๋ฉฐ, ์์๋ํ๋ฉดํฌ๊ธฐ๊ธฐ (Aeration Basin) ๊ฐ์ค์น๋ํ์ฑ์ฌ๋ฌ์ง์กฐ (Activated Sludge Basin) ์์ BOD, COD ์ฑ๋ถ์์ ๊ฑฐํ๋์ํํ์ ๋ถํด๋ฐ์์ด์ผ์ด๋๊ณ , ๋ฐ์๋์์๋ 2์ฐจ์นจ์ ์ง๋ก์ด์ก๋์ด๋ฐ์ก๋ฐ์์ฌ์ฌ๋ฌ์ง๋ก๋ถ๋ฆฌ๋๋ค. ๋ฐ์ก์ฌ๋ฌ์ง๋ํ๋ฉดํฌ๊ธฐ์กฐ์์ ์ MLSS(Mixed Liquor Suspended Solid) ๋ฅผ์ ์งํ๊ธฐ์ํ์ฌ์ด์ก๋๋ฉฐ, ํ๋ฉดํฌ๊ธฐ์กฐ์ F/M ๋น (Food-to-Microorganism ratio) ๋๋ฐ์ก๋์์ํด๋ง์ถ์ด์ง๋ค. 2์ฐจ์นจ์ ์ง๋ฅผ๊ฑฐ์น์์๋ํ์ฑํ๋์ฌ๋ฌ์ง์ COD, BOD, SS ์ฑ๋ถ์ํก์ฐฉ์์ํด์ ๊ฑฐํ๊ธฐ์ํ์ฌ์ฌ์ฌ๊ณผ์ง (Sand Filtration) ๊ณต์ ์๊ฑฐ์น๋ฉฐ, ์ฌ๊ณผ๋๋ฌผ์๋ฐฉ๋ฅ๋๋ค. ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์ํ๋ฉดํฌ๊ธฐ์กฐ์๊ณต๊ธฐ๊ฐ์ ์ดํ๋ํ๋ฉด์ ์ 5,600 m 2, ํฌ๊ธฐ์กฐ์๊ณผ๋ฐ๋ฐ๋ฅ๋ฉด์ ์์ด 7,400 m 2 ์ด๋ค. ํฌ๊ธฐ๋๊ฐ๊ฐ 55 HP์ผ๋ก์๋๋๋ 16๊ฐ์๊ฐ๋ณ์๋ํฌ๊ธฐ๊ธฐ์์ํด์ ๊ณต๋๋ค. ํ๋์ํฌ๊ธฐ์กฐ์์คํ๋ ์ด๋ฉด์ ์ 78.5 m 2 ์ด๋ค. ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ฒฝ๋ฉด์์ด์ ๋ฌ๊ณ์๋ 2.0X10 4 cal / m 2 day ๋ก๊ฐ์ ํ์๋ค. ๊ธฐ์์กฐ๊ฑด๊ณผ์ด์ ์กฐ๊ฑด, ์ํํ๋ถํด๋ฐ์์กฐ๊ฑด, ํฌ๊ธฐ์กฐ์ํฌ๊ธฐ๊ธฐ์๋ฃ๋ฅผ์ ๋ ฅํ์ฌ์๊ฐํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์ ์ถ์์จ๋๋ฅผ๊ณ์ฐํ์๋ค. ๊ณ์ฐ๊ฒฐ๊ณผ๋ Fig. 2์๊ทธ๋ํ๋กํ์ํ์๋ค. Average m onthly Tem perature(deg C) 35 30 25 20 15 10 5 0 Measured Predicted Air temp Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Month [Fig. 2] Comparison between predicted and measured temperature and the ambient air temperature Fig. 2์์๋ณด๋ฉดํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์ ์ถ์์จ๋์์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ๋ก์์ธกํ์จ๋๋ 1.0 ์ด๋ด์์์์ผ์นํจ์๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์๋ค. ํฌ๊ธฐ์กฐ์์ ํํ์จ๋์์ธก์์ค์ํ๋ค. ํฌ๊ธฐ์กฐ์จ๋๊ฐํ์๋ด์์๋ BOD, COD ์ฑ๋ถ์์ ๊ฑฐํ๋์ํํ์ ๋ถํด๋ฐ์์์๋์์ (k) ์ํฐ์ํฅ์๋ฏธ์น๊ธฐ๋๋ฌธ์ด๋ค. k ๋ฅผํฌ๊ฒํด์๋ํ๋๋์ค์ฐจ๋ํฌ๊ธฐ์กฐ๋ฅผ์ ๊ฒ์ค๊ณํ ๊ฒ์ด๊ณ , k ๋ฅผ์๊ฒํ๋ฉดํฌ๊ธฐ๊ธฐ๋ฅผ๋๋ฌดํฌ๊ฒ์ค๊ณํ๊ฒ๋๋ค. ์๋์์ k ๋๋ค์๊ณผ๊ฐ์ด์จ๋์๊ด๊ณ๋ ์ด์๋ค. k = k o θ T (13) ์ฌ๊ธฐ์, k๋์ค๊ณ์จ๋์์์ ๊ฑฐ์์ (liter/mg day), k o ๋์ฐธ์กฐ์จ๋์์์ ๊ฑฐ์์ (liter/mg day), ๋์จ๋๊ณ์, ๋์ค๊ณ์จ๋์์ค์ ์จ๋์ฐจ์ด ( ) ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก, ํฌ๊ธฐ์กฐ์์ค๊ณ์ฉ๋์์ค์ํ, k ๋์จ๋๊ณ์ ( θ) ์์จ๋์ฐจ ( ) ์๋ฐ๋ผ๋ฌ๋ผ์ง๋ค. 4. ๊ฒฐ๋ก ๋ณธ๋ ผ๋ฌธ์์์ ์ํํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์๊ด๋ฒ์ํ๊ธฐํ์กฐ๊ฑด๊ณผ์กฐ์ ์กฐ๊ฑด์์ํฌ๊ธฐ์กฐ์จ๋๋ฅผ์ ํํ๊ฒ์ถ์ ํ๊ธฐ์ํ๋ฐฉ์์ด๋ ์์๋ค. ์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์ํ์์ฒ๋ฆฌ๊ณต์ ์ฃผ๋ณ์์๋ฐ์ํ๋๋ชจ๋ ์ด์ ๋ฌ, ์ฆ์ ๋, ๋๋ฅ, ๋ณต์ฌ์์ํ์ด์ ๋ฌ์๊ณ ๋ คํ๊ณ ํฌ๊ธฐ๊ธฐ์์๋ฐ์ํ๋๊ธฐ๊ณ์ ์ธ์ด๊ณผํฌ๊ธฐ๊ธฐ๋ด์ํ์ฑ์ฌ๋ฌ์ง์์ํ์ํํ๋ฐ์์ด์๊ณ ๋ คํ์ฌ์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์๋ง๋ค์์ผ๋ฏ๋ก๊ธฐํ์กฐ๊ฑด๊ณผ์ด์ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก๋์์ธก๋๊ฐ์์๋ณ์ค์ธก๊ฐ๊ณผ 1.0 ์ด๋ด์์จ๋๋ฒ์์์์์ผ์นํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ฌ์ฉ๋๋๋งค๊ฐ๋ณ์๋ค์๋ชจ๋ธ์๋ฒ์ฉ์ ์ผ๋ก์ด์ฉํ๊ธฐ์์ ์ ํ๊ฐ์๊ฐ๊ณ ์๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋์ง์ฐํ์ํ์ง๋ฐ์์๋ํ์จ๋์ํฅ์๊ณ ๋ คํ์ง๋ชปํ์๊ณ , ์ด์ ์๋ถ์ ์์์์์ ๊ฑฐ๊ณต์ , ์ฆํ๋ฉดํฌ๊ธฐ์กฐ์์ํํ์ ๋ฐ์์ด๋ง์๊ฐ์ ํ์ฌ์ ์ถ์์จ๋๋ฅผ์์ธกํ์๋ค. ์์ผ๋ก์์ฐ๊ตฌ์์์ง์ฐํ์ํ์ง๋ฐ์์๋ํ์จ๋์ํฅ๊ณผ๊ณ ๋์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ์ํํธ๊ธฐ์กฐ, ํ๊ธฐ์กฐ, ๋ฌด์ฐ์์กฐ, ํ๊ธฐ์กฐ์์์๋ฐ์์ด์๊ณ ๋ คํ์ฌ์ด์ ๋ฌ๋ชจ๋ธ์์ ์ฉํ๋ฉด๊ณ ๋์ฒ๋ฆฌํ์์ฒ๋ฆฌ์ฅ์ํฌ๊ธฐ์กฐ์จ๋๋ฅผ์์ธกํ ์์์๊ฒ์ด๋ค. References [1] Argaman, Y.; Adams Jr., CE., Comprehensive Temperature Model for Aerated Biological Systems, Prog. Water TechnoL, 9, 397-409, 1977. [2] Wells, S. A., Effect of Winter Heat Loss on Treatment Plant Efficiency, J. Water Pollut. Cont. Fed., 62(1), 34-39, 1990. [3] Raphael, J. W. Prediction of temperature in rivers and reservoirs, J. Power Div., ASCE 88, 157-166, 1962. 1799
ํ๊ตญ์ฐํ๊ธฐ์ ํํ๋ ผ๋ฌธ์ง์ 15 ๊ถ์ 3 ํธ, 2014 [4] Thackston, E. L. and Parker, F. L., Geographical Influence upon Cooling Pond, J. Water Pollution Cont. Fed., 44, 7-12, 1972. [5] Novotny, V. and Krenkel, P. A., Evaporation and Heat Balance in Aerated Basins, AIChE Symposium Series, 70(136), 150-159, 1973. [6] Talati, S. N. and Stenstrom, M. K, Aeration Basin Heat Loss, J. Environ. Eng. ASCE, 116 (1), 70-86, 1990. DOI: http://dx.doi.org/10.1061/(asce)0733-9372(1990) 116:1(70) [7] la Cour Jansen, J., Kristensen, G. H. and Laursen, K. D., Activated Sludge Nitrification in Temperature Climate, Water Sei. Technol, 25(4-5), 177-184, 1992. [8] Dürrenmatt, D. J. and Wanner, O., A mathematical model to predict the effect of heat recovery on the wastewater temperature in sewers, Water Research, 48(1), 548-558, 2014. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.watres.2013.10.017 [9] Choi, Y. S. and Yoo, D. W., Temperature Effects on Nutrient Removal Process, Korean Soc. of Water Quality, 1997(1), B-1, 1997 [10] Kang, Y. H., Temperature effect on the perforamnce of biological nutrients removal systen combining attached at suspended growth, MS Thesis, Korea Univ., 2004. [11] The Korea Meteorological Administration, South Korea, Monthly Meteorological Summary, http://www.kma.go.kr/weather/climate/data_monthly.jsp, (accessed Dec., 10, 2013) ๋ ธ์น๋ฐฑ (Seung-Baik Rho) [ ์ ํ์ ] 1980 ๋ 2 ์ : ์๊ฐ๋ํ๊ตํํ๊ณตํ๊ณผ ( ๊ณตํ์ฌ ) 1982 ๋ 2 ์ : KAIST ํํ๊ณตํ๊ณผ ( ๊ณตํ์์ฌ ) 1990 ๋ 2 ์ : KAIST ํํ๊ณตํ๊ณผ ( ๊ณตํ๋ฐ์ฌ ) 1989 ๋ 3 ์ ~ ํ์ฌ : ๊ณ๋ช ๋ํ๊ตํํ๊ณตํ๊ณผ๊ต์ < ๊ด์ฌ๋ถ์ผ > ์์ฒ๋ฆฌ๋ชจ๋ธ๋ง, ์คํ์ ์๋ช ์์ธก, ์ด์จ๊ตํ์์ง 1800