2003 ์ถ๊ณํ์ ๋ฐํํ ๋ ผ๋ฌธ์ง ํ๊ตญ์์๋ ฅํํ ์ค์ฆ์์ค์ ์ฐจํ ์์ ์ฑ ์ค๊ณ Radiological Shielding Design of a Hot Cell Facility ์กฐ์ผ์ , ๊ตญ๋ํ, ๊ตฌ์ ํ, ์ ์๋ช , ์ ๊ธธ์ฑ, ์ด์ํ, ๋ฐ์ฑ์ ํ๊ตญ์์๋ ฅ์ฐ๊ตฌ์ ๋์ ๊ด์ญ์ ์ ์ฑ๊ตฌ ๋์ง๋ 150 ์ ์ฝ ํ๊ตญ์์๋ ฅ์ฐ๊ตฌ์์์๋ ๊ณ ์จ์ ์ฉ์ต์ผ ๋งค์ง ํ์์ ์ฌ์ฉํ ํต์ฐ๋ฃ๋ฅผ ํ์์ํค๋ ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ์ข ํฉ๊ณต์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํ์ค์ ์๋ค. ๋ณธ ๊ธฐ์ ๊ฐ๋ฐ์ ์ํด์๋ ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฐจํ๋ฅ์ด ํ๋ณด๋ ํซ์ ์ด ํ์์ ์ด๋ฉฐ, ์ต๋ 1,385 TBq์ ๋ฐฉ์ฌ๋ฅ๋์ ๋ํ ์ฐจํ๋ฅ์ ๊ฐ์ ธ์ผ ํ ๋ค. ์ต๋ ๋ฐฉ์ฌ์ ์์ ๋ํ ํซ์ ์ ์ฐจํ๋ฅ์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํ์ฌ, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ค์ฆ์ ํ์ ์ฌ์ฉํํต์ฐ๋ฃ๋ถํฐ ๋ฐ์ํ๋ ์ค์ฑ์ ๋ฐ ๊ฐ๋ง์ ์ ์ํ ์ ๋๋ฅ ์ด ๋ฒ์ ํ์ฉ์ ๋์น ๋ณด๋ค ๋ฎ๊ฒ ์ ์ง๋๋๋ก ํซ์ ์ ์ฐจํ ์ค๊ณ์ ๋ํ ์์ ์ฑ์ ํ๊ฐํ์๋ค. QAD-CGGP ๋ฐ MCNP-4C ์ฝ๋๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ํซ์ ์ฐจํ์ฒด์ ์ค๊ณ์น์ ๋ํ ์ฐจํ ๊ณ์ฐ์ ์ํํ์๋ค. ์์ ๊ตฌ์ญ์ ๋ํ ๊ฐ๋ง์ ์ฐจํ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ QAD-CGGP ์ฝ๋๋ 2.10 10-3, 2.97 10-3 msv/h, MCNP-4C ์ฝ๋๋ 1.60 10-3, 2.99 10-3 msv/h ์ด์ ์ผ๋ฉฐ, ์๋น์ค ๊ตฌ์ญ์ 1.01 10-2, 7.88 10-2 msv/h ๋ก ํ๊ฐ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ MCNP-4C์ฝ๋๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ค์ฑ์์ ์ํ ์ ๋๋ฅ ์ ๊ณ์ฐํ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ค์ฑ์์ ์ํ ์ ๋ ๋ฅ ์ ๊ฐ๋ง์ ์ํ ์ ๋๋ฅ ์ ์ฝ 20% ์ดํ์น๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ ๋๋ฅ ๋๋ถ๋ถ์ ๊ฐ๋ง์ ์ ์ํ ์ํฅ์์ ์ ์ ์์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํ์ฌ ํซ์ ์ ์ฐจํ ์ค๊ณ์น๊ฐ ์์ ๊ตฌ์ญ์ ์ ๋ ์ ํ์น 0.01 msv/h ์ ์๋น์ค ๊ตฌ์ญ์์์ ์ ๋ ์ ํ์น 0.15 msv/h๋ฅผ ๋ง์กฑ์ํค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค Abstract The hot cell facility, which is designed to permit safe handling of source materials with radioactivity levels up to 1,385 TBq, is planned for research activities related to the reduction of spent fuel in a high temperature molten salts. To meet this goal, the facility is designed to keep gamma and neutron radiation to the recommended dose-rate in normally occupied areas. The calculations performed with QAD-CGGP and MCNP-4C are used to evaluate the proposed engineering design concepts that would provide acceptable dose-rates during a normal operation in hot cell facility. In the present QAD-CGGP and MCNP-4C calculation, the effective dose-rates (gamma only) on the surfaces of the facility are estimated to be 2.10 10-3, 2.97 10-3 (at operation area) and 1.01 10-1 msv/h (at service area) by QAD-CGGP and 1.60 10-3, 2.99 10-3 and 7.88 10-2 msv/h by MCNP-4C, respectively. And the dose-rates contributed by neutrons are one order of magnitude less than the dose-rate by gamma sources. Therefore, it is
confirmed that the radiological design for hot cell facility satisfies the Korean criterion of 0.01 msv/h for a operation area and 0.15 msv/h for a service (maintenance) area. 1. ์๋ก ํ๊ตญ์์๋ ฅ์ฐ๊ตฌ์์์๋ ๊ณ ์จ์ ์ฉ์ต์ผ ๋งค์ง ํ์์ ์ฌ์ฉํํต์ฐ๋ฃ์ ํฌํจ๋์ด ์๋ ์ฐ๋ผ๋ ์ฐํ๋ฌผ์ ์ ๊ธฐํํ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ํ์ฌ ์ฐ๋ผ๋ ๊ธ์์ ํ์์์ผ, ๊ณ ์ค์ ๋ฐฉ์ฌ๋ฅ ๋ฌผ์ง์ธ ์ฌ์ฉํํต์ฐ๋ฃ์ ๋ถํผ ๋ฐ ๋ฐฉ์ฌ๋ฅ์์ ํ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์์์ผ ์ ์ฅํ๋ ๊ฐ๋ ์ธ ์ฐจ ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ๊ธฐ์ ๊ฐ๋ฐ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํ์ค์ด๋ค[1]. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ์ ์ค์ฆ์ํ์ ์ํํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๊ณ ๋จ์์ ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฐจํ๋ฅ์ด ํ๋ณด๋ ํน์ํ ์ํ์์ค์ธ ํซ์ ์ด ์ ๋ ํ์์ ์ด๋ผ ํ ์ ์๋ค. ์ ๊ท๋ก ํซ์ ์์ค์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ง์ ์ฌ ์๊ณผ ์ธ๋ ฅ ๋ฐ ๊ธฐ๊ฐ์ด ์์๋๋ฏ๋ก ํ์ฌ ํ๊ตญ์์๋ ฅ์ฐ๊ตฌ์ ์กฐ์ฌ์ฌ์ํ์์ค (IMEF)์งํ ์ ์์นํ ๊ธฐ์กด ํซ์ ์, ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ํน์ฑ์ ์ ํฉํ๊ฒ ๊ฐ์กฐํ์ฌ ๊ณต์ ์ ์ค์ฆ ์ํ์ ์ํ ํซ์ ์์ค๋ก ํ์ฉํ ์์ ์ด๋ค. ํ์ฌ ํซ์ ์ ์ผ๋ถ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋ฐ ๊ธฐ ๋ณธ ์ ํธ๋ฆฌํฐ๋ค์ด ์ค์น๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ์์ ๋ค๋ฃจ๋ ๋ฐฉ์ฌ๋ฅ์์ด ๊ธฐ์กด ์์ค์ ์ค๊ณ์น๋ณด๋ค ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฐจํ๋ฒฝ ๋ณด๊ฐ์ด ํ์ํ ์ํ์ด๋ค. ํ์ฌ ์กฐ์ฌ์ฌ ์ํ์์ค์ ์์นํ ๊ธฐ์กด ํซ์ ์ ๊ทธ๋ฆผ 1๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ๋ฉด๋ถ์ 2๊ฐ์ ์คํ ๋๊ณผ ํ๋ฉด๋ถ์ ํต๋ฌผ์ง ๋ฐ์ถ์ ์ํ 1๊ฐ์ ์คํ๋์ด ์ค์น๋์ด ์๋ค. ํซ์ ์ธ๋ฒฝ์ ์ค๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ 80 cm๋ก ํ์ค๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๋ด๋ถ๊ณต๊ฐ์ 11 m(๊ธธ์ด) 2 m(ํญ) 4.55 m (๋์ด)์ด๋ฉฐ ํ์ฌ ํซ์ ์ ์ฌ์์ ํ 1์ ๋ํ๋ด์๋ค. ํ์ฌ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ๊ฐ ์ค์น๋์ด ์๋ ์ธ๋ฒฝ๋ค์ Fe-59(1.2 MeV) 1.3 TBq ์ ์ ๊ธฐ์ค์ ๋ง์กฑํ๋๋ก ์ค๊ณ, ์๊ณต๋์ด ์ ๋ค. ํ์ฌ ํซ์ ์ด ์์นํ๊ณ ์๋ ์กฐ์ฌ์ฌ ์ํ์์ค์ ๊ธฐ์กดํซ์ ๊ตฌ์ญ์ 3๊ฐ์ ๋ฐฉ์ฌ์ ๊ตฌ์ญ ์ผ๋ก ๋๋์ด ๊ด๋ฆฌ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ณธ ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ์ค์ฆ์ ์ํ ํซ์ ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ธฐ์กด ์ ์ค์น๋์ด ์๋ ํซ์ ์ ๋ณด๊ฐํ๋ ๊ฐ๋ ์ด๋ฏ๋ก, ์ฐจํ ์ค๊ณ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์๋์ ๊ฐ์ด ๊ธฐ์กด ์์ค๊ณผ ๋์ผํ๊ฒ ๊ธฐ์ค์ ์ ์ฉํ์๋ค. 7000 ๊ตฌ์ญ : ์์ ์ด์ ๊ตฌ์ญ 8000 ๊ตฌ์ญ : ์์ ๊ตฌ์ญ 9000 ๊ตฌ์ญ : ๊ธ์ง๊ตฌ์ญ ๋ฐฉ์ฌ์ ์ ๋๋ฅ ์ค๊ณ ๊ธฐ์ค์น๋ ์์ ์ด์ ๊ตฌ์ญ์ธ 7000๊ตฌ์ญ์ ๊ฒฝ์ฐ 0.01 msv/h, ์์ ๊ตฌ์ญ์ธ 8000๊ตฌ์ญ์ 0.15 msv/h๋ก ์ค์ ํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ๋ฐฉ์ฌ์ ์์ ๋ฐ๋ผ ๊ธฐ์กด ์์ค์ ์ฐจํ ๋ณด๊ฐ ์ค๊ณ ์ ๋ํ ์ฐจํ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฐจํ ํ๊ฐ์๋ ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ์ ๋ฐฉ์ฌ์ ์ ๋ถ์, ๊ฐ๋ง ๋ฐ ์ค์ฑ์ ์ ์ ์คํํธ๋ผ, QAD-CGGP[2] ๋ฐ MCNP-4C[3] ์ฝ๋๋ฅผ ์ด์ฉ ํ ์ฐจํ ํด์ ๋ฐ ํซ์ ์ ์ฐจํ ์ค๊ณ์ ๋ํ ํ๊ฐ๋ฅผ ํฌํจํ๊ณ ์๋ค. 2. ๋ฐฉ์ฌ์ ์ ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ์์ ์ทจ๊ธ๋๋ ๊ธฐ์ค ๋ฐฉ์ฌ์ ์์ ๊ฒฝ์๋ก์์ ๋ฐฐ์ถ๋ ์ฐ๋ผ๋-235 ๋์ถ๋ 3.5 wt%, ์ฐ์๋๋ 43 GWd/tU ์ด๋ฉฐ ๋๊ฐ๊ธฐ๊ฐ์ 10๋ ์ธ ์ฌ์ฉํํต์ฐ๋ฃ๋ฅผ ๊ธฐ ์ค์ผ๋ก ์ผ์๋ค. ์ฌ์ฉํํต์ฐ๋ฃ์ ๊ธฐ์ค ์ฌ์๊ณผ ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ์ ํน์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ํ 2์ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์ฌ์ ์์ด ์ค์ฆ์์ค๋ด์ ์กด์ฌํ๊ฒ ๋๋ค. ๊ธฐ์ค์ ์์์ ๋ฐ์ํ๊ฒ ๋๋ ์ ์ ์ ํต์ข ๋ฐ ๊ฐ ํต์ข ๋ค์ ์์ ORIGEN-2[4] ์ฝ๋๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๊ณ์ฐํ์์ผ๋ฉฐ, ํ 2์
์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ๋๋ถ๋ถ ๋ฐฉ์ฌ์ ์์ ์ฌ์ฉํํต์ฐ๋ฃ, ๊ธ์ ์ฐ๋ผ๋ ๋ฐ ํ์ฉ์ต์ผ์์ ๋ฐ ์ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ํ 2๋ ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ์ ๋ฐ์ํ๋ ์ด ๋ฐฉ์ฌ์ ์ํญ ๋ง ์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, ์ฐจํ ๊ณ์ฐ์ ์ํด์๋ ์๋์ง์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฐ๋ง์ ๋ฐ ์ค์ฑ์์ ๋ฐฉ์ถ๋์ ๊ณ์ฐ ํด์ผ ํ๋ค. ๊ฐ ๋ฌผ์ง๋ณ๋ก ํฌํจ๋ ํต์ข ๋ฐ ํต์ข ์ ๋ถ๊ดด ์์๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ฐ๋ง์ ์ ์๋ ์ง์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ฐฉ์ถ์จ์ ๊ทธ๋ฆผ 2์ ์ค์ฑ์์ ๋ฐฉ์ถ์จ์ ๊ทธ๋ฆผ 3์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ฐ๋ง ๋ฐฉ์ถ์จ ์ ORIGEN-2 ์ฝ๋๋ฅผ ์ด์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ์ค์ฑ์ ๋ฐฉ์ถ์จ์ SOURCES[5] ์ฝ๋๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์๋ค. ์ด ๋ฐฉ์ถ๋๋ ๊ฐ๋ง์ ์ ์์ 7.42 10 14 γ/s์ด๋ฉฐ, ๊ทธ๋ฆผ 2์์ ๋ณด๋ฏ์ด ์ฌ์ฉํ ํต์ฐ๋ฃ, ํ์๋ ๊ธ์ ์ฐ๋ผ๋ ๋ฐ ํ์ฉ์ต์ผ์ด ๋ฐฉ์ถ๋๋ ์ด ๊ฐ๋ง์ ์์ ๋น์ทํ์ง๋ง ์ฌ์ฉ ํํต์ฐ๋ฃ ๋ฐ ํ์ฉ์ต์ผ์์ ๋ฐ์๋๋ ๊ฐ๋ง์ ์ด ๋์ ์๋์ง๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ์ค์ฑ์์ ์ด ๋ฐฉ์ถ๋์ 6.12 10 7 n/s ์ด๋ฉฐ, ๋ฐฉ์ถ๋๋ ์ค์ฑ์์ ๋๋ถ๋ถ์ ์ฝ 1 MeV ์ ํ์ ์๋์ง๋ฅผ ๊ฐ๋๋ค. 3. ์ฐจํ ๋ชจ๋ธ๋ง ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฐจํ ๊ณ์ฐ์ ์ํ์ฌ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ 3๊ฐ์ง ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ํ์ฌ ๋ชจ๋ธ๋งํ์ฌ ๊ณ์ฐ์ ์ํํ์๋ค. Case 1. ํ์ฌ ์ฐจํ๋ฒฝ์ด ์ค์น๋์ด ์์ง ์์ ์ ๋ฉด๋ถ ๋ฐ ํ๋ฉด๋ถ ์ผ๋ถ๋ฅผ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํ์ค์(์์ ์ด์ ๊ตฌ์ญ) Case 2. ๊ธฐ์กด์ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฒฝ์ฒด์ ์คํธ๋ก ๋ณด๊ฐ์ฐจํ (์์ ์ด์ ๊ตฌ์ญ) Case 3. ์ ๊ฐ ๋ฒฝ์ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ก ํ์ค์ (์์ ๊ตฌ์ญ) Case 1์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์ฐจํ์ฒด๋ก์ ์ค๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ 90 cm๋ก ์ค์ ํ์์ผ๋ฉฐ, Case 2๋ ์ค ๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ 80 cm์ ์คํธ 4cm, Case 3์ ์ค๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ 70 cm ๋๊ป์ ์ฐจํ์ฒด๋ฅผ ์ค์ ํ์๋ค. 4. ํซ์ ์ ์ฐจํ ๋ณด๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ํ๊ฐ ๊ฐ๋ง์ ์ ์ํ ์ ๋์จ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด QAD-CGGP ์ฝ๋๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๊ณ์ฐํ์์ผ ๋ฉฐ, MCNP-4C ์ฝ๋๋ก ๊ฒ์ฆ ๊ณ์ฐ์ ์ํํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ค์ฑ์์ ์ํ ์ ๋์จ์ MCNP-4C ์ฝ๋๋ก ๊ณ์ฐํ์๋ค. ์ ์์ ํซ์ ๋ด์์ ๋ค์ํ ์ฅ์์ ๋ค์ํ ํํ๋ก ๋ถ ํฌํ๋ ๊ณ์ฐ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ณด์์ฑ์ ์ํ์ฌ ํ ์ง์ ์ ์ ์ ์ ํํ๋ก ์กด์ฌํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ ์์ ๊ธฐํํ์ ์ธ ์์น๋ ํซ์ ๋ฒฝ์์ 30 cm, ๋์ด๋ ๊ณต์ ์ฅ์น ๋์ด์ธ ์ ๋ฐ์ 120 cm ์์น์ ์กด์ฌํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ์๋ค. ์์ ์ด์ ๊ตฌ์ญ์ธ ์๋ฉด ๋ฐ ํ๋ฉด ์ผ๋ถ๋ 90 cm ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ก ์ฐจํ๋๋ฉฐ, ์ธก๋ฉด์ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ํ์คํ ๊ณต๊ฐ์ด ๋ถ์กฑํ๋ฏ๋ก ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ณด๋ค ์ฐจํ๋ฅ์ด ์ฐ์ํ ์คํธ๋ก ๋ณด๊ฐ ์ฐจํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ ๊ฐ ๋ฒฝ์ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ 70 cm๋ก ์ค์ ํ์๋ค. ์ฐจํ ๊ณ์ฐ์ ์ฌ์ฉ๋ ์ ์-์ ๋ ๊ฐ์ ICRP-74[6] ์๋ฃ๋ฅผ ์ด์ฉํ ์์ผ๋ฉฐ, ์ฐจํ์ฒด์ ๋ฌผ์ง ๋ฐ๋๋ ์กฐ์ฌ์ฌ์ํ์์ค ์์ ์ฑ๋ถ์ ๋ณด๊ณ ์[7]์ ์ ์๋ ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. QAD-CGGP ๊ณ์ฐ์ ๊ฐ๋ง์ ๋์ ๊ณ์๋ก๋ GP ๋์ ๊ณ์๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค. QAD-CGGP ์ฝ๋๋ ํฌ์ธํธ-์ปค๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ํ ๊ฐ๋ง์ ์ฐจํ ๊ณ์ฐ์ ์ํํ๋ฉฐ, ๊ฐ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ํ ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ MCNP-4C ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋น๊ต ๊ฒ์ฆ ํ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ QAD-CGGP ์ฝ๋์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค์ฑ์์ ๋ํ ์ฐจํ ๊ณ์ฐ์๋ ์ ํฉํ์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ค์ฑ์์ ์ํ ์ ๋ ์จ ํ๊ฐ๋ MCNP-4C ์ฝ๋๋ง์ผ๋ก ๊ณ์ฐํ์๋ค. 5. ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ๊ณ ์ฐฐ
๊ฐ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ํ์ฌ ๊ฐ๋ง์ ์ ์ํ ์ ๋์จ์ ํ 3์ ์ค์ฑ์์ ์ํ ์ ๋์จ์ ํ 4์ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ค๊ณ ๊ธฐ์ค์น๊ฐ 0.01 msv/h ์ธ ์์ ์์ ๊ตฌ์ญ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ๋ง์ ์ ์ํ ์ ๋์จ์ QAD-CGGP ๊ณ์ฐ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ํ๋ฉด ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ 90 cm์ผ ๊ฒฝ์ฐ 2.10 10-3 msv/h, ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ 80cm์ ์คํธ 4 cm ์ฐจํ์ฒด์ผ ๊ฒฝ์ฐ 2.97 10-3 ์ด๋ฉฐ, MCNP-4C ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๊ฐ๊ฐ 1.60 10-3 msv/h, 2.99 10-3 msv/h์ด๋ค. ์์ ๊ตฌ์ญ์ธ ์ค๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ 70 cm๋ก ์ฐจํ๋๋ ๊ตฌ๊ฐ์ ๊ฐ๊ฐ 1.01 10-1 msv/h, 7.88 10-2 msv/h ์ด๋ค. ํ 3์์ ๋ณด๋ฏ์ด QAD-CGGP์ MCNP-4C ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ์์ Uncollided ์ ์์ ๊ฑฐ์ ๋น์ทํ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋, ์ด ์ ๋์จ์์ ์ฝ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ํ๋์ ๋ณผ ์ ์์์ผ๋ฉฐ, ์ด๊ฒ์ QAD-CGGP ์ฝ๋ ์์ฒด์ ๋์ ์ธ์ ์ฌ์ฉ์ ๊ธฐ์ธํ ์ค์ฐจ๋ก ์ ๊ฐํ ์ ์๋ค. ์ฐ์ QAD-CGGP์ฝ๋์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋์ ์ธ์๋ก์ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ ์ ๋ํ ๋์ ์ธ์๊ฐ ์๋ ์ผ๋ฐ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ํ ๋์ ์ธ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋๋ฐ์ ์ค๋ ์ค์ฐจ์, ๋ ๋ฒ์งธ๋ก ๋ค์ค์ฐจํ์ฒด์ผ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋ํ์ ์ธ ํ ๋ฌผ์ง์ ๋์ ์ธ์๋ง ๊ณ ๋ คํด์ผ ํ๋ ๋ ์ ๊ธฐ์ธํ๋ค๊ณ ํ ์ ์๋ค. QAD-CGGP ์ฝ๋๋ ์ฌ๋ฃ๋ณ๋ก GP ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋์ ์ธ์๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ฉฐ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ๊ฐ ์ฐจํ์ฒด์ผ ๊ฒฝ์ฐ, ์ผ๋ฐ ๋ฐ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๊ตฌ๋ถ์์ด ์ผ๋ฐ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ํ ๋์ ์ธ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๊ฒ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ ์ผ๋ฐ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋นํด ์ฒ ์ ๋ง์ด ํฌํจํ๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก, ์ผ๋ฐ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋์ ์ธ์๋ฅผ ๊ทธ๋๋ก ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋์ ์ธ์๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๊ณ์ฐ ์ค์ฐจ๋ฅผ ์๋ฐํ๊ฒ ๋๋ค. ์ฌ๋ฃ์ ๋ํ ๋์ ์ธ์ ๋น๊ต ๊ฒฐ๊ณผ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋์ ์ธ์๋ ์ฒ ์ ๋์ ์ธ์๋ณด๋ค ํฐ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฒ ์ ๋ค๋ ํจ์ ํ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋์ ์ธ์๊ฐ ์ผ๋ฐ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋์ ์ธ์๋ณด๋ค ์ ์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ฏ๋ก, ์ผ๋ฐ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋์ ์ธ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ QAD-CGGP ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ MCNP-4C ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ์น๋ณด๋ค ๋๊ฒ ๋์ค๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์๊ฐ๋์ด ์ง๋ค. ์ค๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ์คํธ ๋ค์ค ์ฐจํ์ฒด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์, ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ง์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ค๋ฅธ ๋ ๊ฐ์ง ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ณด์์ ์ธ ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ์น๊ฐ ๋์ค์ง ์์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ค์ค ์ฐจํ์ฒด์ผ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋จ์ผ ๋์ ๊ณ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ผ ํ๋ QAD-CGGP ์ฝ๋ ์์ฒดํน์ง์ ์ ํ ์ค์ฐจ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ณธ ๊ณ์ฐ์์๋ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ฐ ์ผ๋ฐ์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ฌผ์ง ์กฐ์ฑ ์ด ๋น์ทํ๋ฉฐ, ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋๊ป๊ฐ ์คํธ์ ๋นํด ์์ญ๋ฐฐ ํฌ๋ฏ๋ก ์ฝ๋ ์์ฒด์ ์ํ ์ค ์ฐจ๋ ๋ฏธ๋ฏธํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค. ์ค์ฑ์์ ์ํ ๊ฐ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ํ ์ ๋์จ์ ํ 4์ ๊ฐ๋ค. ๋๋ถ๋ถ์ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ํ์ฌ ์ค์ฑ์์ ์ํ ์ ๋์จ์ ๊ฐ๋ง์ ์ํ ์ ๋์จ์ ์ฝ 20 % ๋ฏธ ๋ง์ธ ๊ฒ์ ์์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด์ฐจ ๊ฐ๋ง์ ์ ์ํ ์ํฅ๋ ๋ฏธ๋ฏธํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ ์ ์ฐจ์ธ๋ ๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ์ค์ฆ์ ์ํ ํซ์ ์ ์ฐจํ ๋ณด๊ฐ์ฒด๋ ๊ฐ๋ง์ ๋ฐ ์ค์ฑ์์ ์ ํ ์ ๋์จ์ ํฉํ ์ด ์ ๋์จ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํซ์ ์ ์ค๊ณ ๊ธฐ์ค์น์ธ 0.01 msv/h ๋ฐ 0.15 msv/h์ ์ถฉ๋ถํ ๋ง์กฑ์ํค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ฐจํ ์์ ์ฑ ํ๊ฐ์ ์ํ ํซ์ ์ ๊ฐ๋ ์ค๊ณ๋๋ ๊ทธ๋ฆผ 4์ ๊ฐ ๋ค. ์ค์ฆ์ํ์ ์ํ ํซ์ ์ ์ค์ฆ์ํ์ฉ M8a ์ ๊ณผ ํฌ๋ ์ธ ๋ฐ ๊ธฐํ์ฅ๋น์ ๋ณด์๋ฅผ ์ ํ M8b ๋ ๊ฐ์ ์ ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์ง๋ฉฐ, M8b ์ ์ ํซ์ ๋ด๋ถ์ด์ง๋ง ๋ณด์ ์์ ์ ์ํ ์์ ์์ ๋ฐฉ์ฌ์ ํผํญ์ ์ต์ํ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์์ ๊ตฌ์ญ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ค๊ณ๋์๋ค. 6. ๊ฒฐ๋ก ํซ์ ์ ์ฐจํ ์์ ์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด QAD-CGGP ๋ฐ MCNP-4C ์ฝ๋๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๊ณ์ฐ์ ์ํํ์๋ค. ๊ฐ๋ง์ ์ ์ํ ์ ๋์จ์ ๊ฒฝ์ฐ QAD-CGGP ๋ฐ MCNP-4C ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์ ์ผ์น ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ค์ฑ์์ ์ํ ์ ๋์จ์ ๊ฐ๋ง์ ์ํ ์ ๋์จ์ 20 % ์ดํ ์ธ ๊ฒ์ ์ ์ ์์๋ค. ์ฌ์ฉํํต์ฐ๋ฃ๋ฅผ ๋ค๋ฃจ๋ ์ฐจ์ธ๋๊ด๋ฆฌ ์ข ํฉ๊ณต์ ์ค์ฆ์ํ์ ์ํ ํซ์ ์ ์ ๋์จ์ ๊ฐ๋ง์ ์ ์ํ ์ํฅ์ด ๋๋ถ๋ถ์ด๋ฉฐ, ์ค์ฑ์์ ์ํ ์ํฅ์ ๋ฏธ๋ฏธํ ๊ฒ ์ผ๋ก ํ๋จ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋๊บผ์ด ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ๋ฅผ ์ฐจํ์ฒด๋ก ์ฌ์ฉํ ๊ฒฝ์ฐ, MCNP ์ฝ๋ ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ฏฟ์๋งํ ๊ฒฐ๊ณผ์น๋ฅผ ์ป๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ง์ ๊ณ์ฐ์๊ฐ๊ณผ ๊ณ์ฐ ์ค์ฐจ๋ฅผ ์ค์ด๊ธฐ ์ํ ์ฌ๋ฌ ๋ฐฉ์์ ๋ํ ๊ณ ๋ ค๊ฐ ํ์ํ๊ฒ ๋๋ฏ๋ก, ์ฌ์ฉํํต์ฐ๋ฃ๋ฅผ ๋ค๋ฃจ๋ ํซ์ ์์ค์
๊ฒฝ์ฐ ์์ญ %์ ์์ ์ฌ์ ๋๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ค๋ฉด, ๊ฐ๋จํ QAD-CGGP ์ฝ๋ ๊ณ์ฐ์ ์ํ ๊ฐ ๋ง์ ์ํฅ ํ๊ฐ๋ง์ผ๋ก๋ ์ฐจํ ํ๊ฐ๊ฐ ์ ์ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ๋ํ QAD-CGGP์ฝ๋์ ๋์ฑ ์ ํํ ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ์น๋ฅผ ์ป๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ค๋์ฝํฌ๋ฆฌํธ์ ๋ํ ๋ ์ ์ธ์ ๊ณ ๋ ค ๋ฐฉ์์ ๋ชจ์ํ์ฌ์ผ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ๊ฒฐ๋ก ์ ์ผ๋ก ํซ์ ์ ์ฐจํ๋ฒฝ์ ๋ํ ์ ๋ ํ๊ฐ ๊ฒฐ๊ณผ, ํซ์ ์ ๊ฐ ๊ตฌ์ญ์ ๋ํ ์ ๋์ ํซ์ ์ค๊ณ ๊ธฐ์ค์น๋ฅผ ๋ชจ๋ ๋ง์กฑ์ํค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์์ผ๋ฉฐ, ๋ณธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ํซ์ ์์ค์ ๋ณด ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ์์ธ ์ค๊ณ ์๋ฃ๋ก ์ฌ์ฉ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ฐ์ฌ์ ๊ธ ์ด ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ณผํ๊ธฐ์ ๋ถ ์ฃผ๊ด์ผ๋ก ์ถ์ง์ค์ธ ์์๋ ฅ์ค์ฅ๊ธฐ์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ฐ์ฌ์ ์ ์ผํ์ผ๋ก ์ถ ์งํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ด๊ณ์ ์ฌ๋ฌ๋ถ์๊ฒ ๊ฐ์ฌ์ ๋ง์์ ๋๋ฆฝ๋๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ 1. S. W. Park, H. S. Park, C. S. Seo, J. M. Hur, and Y. S. Hwang, "Development of advanced spent fuel conditioning process", Proc. of the 3rd Korea-China Joint Workshop on Management of Nuclear Wastes, Shanghai (2002). 2. QAD-CGGP: A Combinatorial Geometry Version of QAD-P5A, A Point Kernel Code System for Neutron and Gamma-Ray Shielding Calculations Using the GP Buildup Factor, Available from Radiation Shielding Information Center at Oak Ridge National Laboratory as CCC-493/QAD-CGGP. 3. MCNP4C monte carlo n-particle transport code syste- m, ORNL RSIC CCC-700, Radiation Safety Information Computational Center, Oak Ridge National Lab. 4. G. Croff, A user's manual for the ORIGEN2 computer code, ORNL/TM-7175 (1980). 5. R. T. Perry, W. B. Wilson, Neutron production from (,n) reactions and spontaneous fission in ThO 2, UO 2, and (U,Pu)O 2 fuels, LA-8869-MS, Los Alamos National Lab. (June 1981). 6. Conversion coefficients for use in radiological protection against external radiation, ICRP Publication 74, Volume 26 No. (1996). 7. "ํ๋๋ก ์์ ์ฑ ๋ถ์๋ณด๊ณ ์ - 11.4 ์กฐ์ฌ์ฌ ์ํ์์ค," KAERI/TR-710/96.
ํ 1. Specification of current hot cell Hot Cell Shielding Wall Thickness (cm) Dimension (m) No. Material Front Rear Side Top (W D H) Future Hot Cell Heavy Concrete 80 80 80 70 11 2 4.3 ํ 2. Inventory Basis of Radioactivities in Hot Cell ๊ตฌ๋ถ Activity (TBq) ๊ธฐ์ค ์ฌ์ฉํํต์ฐ๋ฃ - 1 Batch(20 kg-hm) 367.4 ๊ธ์์ฐ๋ผ๋ - 4 Batches ์ฅ๋ฐ๊ฐ๊ธฐ Volatile FP(H, Kr) - 4 Batches ํ์ฉ์ต์ผ - 2 Batches 545.2 (136.3 4) 20.0 (5.0 4) 452.2 (226.1 2) Total 1384.8 ํ 3. The QAD-CGGP and MCNP-4C calculated effective dose-rate on hot cell surface contributed by gamma sources. The first and second row indicate to operation area and third row to service area (HC: Heavy Concrete, S: Steel) Shielding Material and Thickness Dose-rate (msv/h) QAD-CGGP MCNP-4C Uncollided Total Uncollided Total HC 90 cm 6.93 10-5 2.10 10-3 7.04 10-5 1.60 10-3 HC 80 cm + S 4 cm 9.84 10-5 2.97 10-3 9.69 10-5 2.99 10-3 HC 70 cm 3.84 10-3 1.01 10-1 3.75 10-3 7.88 10-2
ํ 4. The MCNP-4C calculated effective dose-rate on hot cell surface contributed by neutron sources Dose-rate (msv/h) Shielding Material and Thickness Neutron MCNP-4C Secondary gamma ray HC 90 cm 4.09 10-4 5.05 10-5 HC 80 cm + S 4 cm 6.50 10-4 1.05 10-4 HC 70 cm 3.74 10-3 3.35 10-4 ๊ทธ๋ฆผ 1. Photograph of current "future hot cell".
10 16 Photon Release Rates (γ/s) 10 13 10 10 10 7 Total Photon Release Rates Spent Fuel - 1 batch Reduced Metal Uranium - 4 batches Residual Molten Salts - 4batches Volatile Fission Products - 2 batches 10 4 10 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Photon Energy (MeV) ๊ทธ๋ฆผ 2. Source spectra of spent fuel, reduced metal uranium, volatile fission products and residual molten salts. 1.0x10 7 Neutron Release Rates (n/sec) 8.0x10 6 6.0x10 6 4.0x10 6 2.0x10 6 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Neutron Energy (MeV) ๊ทธ๋ฆผ 3. The neutron source spectrum of ER process.
800 2000 M8b( MAI NTENANCE CELL) M8a(PROCESS CELL) STEEL (REI NFORCED) HEAVY CONCRETE HEAVY CONCRETE (REI NFORCED) 900 1 SHIELD WI NDOW 1 2 2 MANI PULATOR 800 2200 700 8100 800 ๊ทธ๋ฆผ 4. Radiological design of hot cell facility.