๋ํ๊ตฌ๊ฐ๋ด๊ณผํํ์ง Vol. 32, No. 1, 2007 ์ฐ์ธ๋ํ๊ต์น๊ณผ๋ํ๊ตฌ๊ฐ๋ด๊ณผํ๊ต์ค ์น์ํ๊ณ์์๋์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฅผ์ผ์ผํฌ๋งํ์คํ์๋์๊ธํ์์๋น๋๊ฐ์๋์ ์ผ๋ก๋ฎ์์๋ฃ๋ถ์์ํ๋ง๋ฆฌ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ์ ์์ผ๋์์ฆ์์์๋ฃ๋ถ์์ด์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋์ถ์ธ์ด๋ค. ์น๊ณผ์ง๋ฃ์ํน์ฑ์ํญ์๋ณด์กฐ์ธ๋ ฅ์ดํ, ๋๋ช ์ฉ์น๊ณผ์์ฌ์์ง๋ฃ๋ฅผ๋์์ฃผ์ด์ผํ๊ณ , ์น๊ณผ์์ฌ์์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ก์ธํด์๋ฃ๋ถ์์ผ๋ก๋ฐ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๋์์ง๋ง์๋ฃ๋ฒ์์์ ํ์น๊ณผ๋ณด์กฐ์ธ๋ ฅ์์ง๋ฃ์์ญ์์์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์์ด๋ฐ์ํ ์์๋ค. ๋ํ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์์น์ ๋, ์๋น์ค๋ถ๋ง๋ฑ์ง๋ฃ์ธ์ ์ธ์์ธ์์น๊ณผ๋ณด์กฐ์ธ๋ ฅ์์ญํ ์๋ฌด์ํ ์์๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ 2006 ๋ ํ์ฌ์ข ํฉ๋ณ์, ์น๊ณผ๋ณ์๋ฐ์์์์์น๊ณผ์ง๋ฃ๋ณด์กฐ์ ๋ฌด๋ฅผํ๊ณ ์๋์น๊ณผ์์์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋ก์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผํ์๋ค. ํ์๋ 275 ๋ช ์์ค๋ฌธ๋ถ์์ํตํ์ฌ์๋ต์์๊ดํ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ์๋ฃ์กฐ์ฌ๋ฐํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๋ฐ์๋ฃ๋ถ์๊ฒฝํ๋์ํจ๊ป์๋ฃ๊ด๊ณ๋ฒ์์ดํด๋๋ฅผ์ธก์ ํ๊ณ , ์น๊ณผ์ง๋ฃ๋ฐ์๋ฃ๋ถ์์๋ํ์ ๋ฐ์ ์ธ์์์ฑํฅ์๋น๊ต๋ถ์ํ์ฌ๋ค์๊ณผ๊ฐ์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ป์๋ค. 1. ์ค๋ฌธ์๋ต์์ค์์ํฅํ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์์ด๋ฐ์ํ ์ง๋๋ชจ๋ฅธ๋ค๋๋ถ์๊ฐ๋๋์๊ตฌ์ฌ์์ด๋์ ๋๊ฐ์ง๊ณ ์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 274 ๋ช ์ค 251 ๋ช (91.3%) ์ด์๋ค. 2. ์น๊ณผ์์์ฌ์์ ๋ฌด, ์ง๋ฃ์๋ํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋ฅ ์ 29.5%(81 ๋ช ) ์ผ๋ก๋ํ๋์น๊ณผ๊ด๋ จ์๋ฃ๋ถ์์์์ธ์ด๋ ์์๋๊ฒ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. 3. ์ ์ฒด์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์๋ฐ๋ฅธํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ๋ณด๋ฉด์ง์ ์ ์ธ์ง๋ฃํ์์๊ด๋ จ๋๋ฌธ์ ๋ณด๋ค๋ถ์น์ ๋ฐ์ง๋ฃ๋น๋ฑ์์ง๋ฃ์ด์ธ์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฐ 1805 ๊ฑด์ค 349 ๊ฑด (19.3%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. 4. ์ธ๋ถ์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์๋ฐ๋ฅธํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ๋ณด๋ฉดํ์๊ฐ์น๋ฃ์๊ด๋ จํ์ฌ์ถฉ๋ถํ์ฌ์ ์ค๋ช ์ด๋๋์๋ฅผ๊ตฌํ์ง์์๋ค๊ณ ๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 1805 ๊ฑด์ค 129 ๊ฑด (7.1%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋์๋ค. 5. ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์ค์ผ์ผ๋ง์์ ํํ์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 267 ๋ช ์ค 252 ๋ช (94.4%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋, ์ค์ผ์ผ๋ง์์ ํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์ฌ์ค์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 55 ๋ช (20.8%) ์๋ถ๊ณผํ๋ค. 6. ์น๊ณผ์ง๋ฃ์์์ด์ํ์๊ฐ์ธ๊ธํ์ง์์ผ๋ฉดํน๋ณํ์ ์ ์งํ์ ๋ฌด๋ฅผ์กฐ์ฌํ์ง์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 6 ๋ช (2.2%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. 7. ํ์์ง๋ฃ์๊ด๋ จ๋์ด์๊ธ์ํฉ๋ฐ์์์๊ธ์กฐ์น๋ฅผ์ํํ ์์๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋์น๊ณผ์์์ฌ๋ 104 ๋ช (38.0%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. 8. ๊ทผ๋ฌด์ง์์๊ธ์ํฉ๋ฐ์์์กฐ์น์ํ์ํ์ฅ๋น๋ฐ์ฝํ์๊ตฌ๋นํด๋๊ฒฝ์ฐ๋ 115 ๋ช (41.8%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 9. ์๋ฃ๋ถ์๋ฐ์์๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์์์ด์๋ฌด๊ธฐ๋ก์ด์ค์ํ์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 268 ๋ช (97.81%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 10. ์๋ฃ๋ถ์์๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์์์ด์์น๋ฃ์ ์ค๋ช ๋ฐ๋์์์๋ฌด์์ดํ์ฌ๋ถ๊ฐ์ค์ํ์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 272 ๋ช (99.3%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 11. ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์๋ฌด๋ณด๊ด์ฐ๋๊ฐ 10 ๋ ์ด๋ผ๊ณ ์ณ๊ฒ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 160 ๋ช (58.4%) ์๋ถ๊ณผํ๋ค. 12. ์น๊ณผ์์์ฌ์์ ๋ฌด๋ฅผ๋ฒ์ด๋ํ๋ ธ๋ผ๋ง์ฌ์ง์ดฌ์์ํด๋๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 124 ๋ช (45.3%), ์น๊ฒฝ๋ถ๋ ์ง์๋ณต์ํด๋๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 71 ๋ช (25.9%), ์ ์น๋ฐ์น๋ฅผํด๋๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 37 ๋ช (13.5%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 13. ํ์์๋น๋ฐ๋์ค๊ธ์ง์๊ด๋ จํ์ฌํ์์์ํ๋ฅผ๋ค๋ฅธ์ฌ๋์๊ฒ์ด์ผ๊ธฐํ๋๊ฒ์ํฐ๋ฌธ์ ๊ฐ๋์ง์๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 24 ๋ช (8.8%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 14. ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ต์ก์ํ์์ฑ์๋ํด์ 272 ๋ช (99.3%) ์ดํ์ํ๊ณ , 167 ๋ช (61.0%) ์ด์๊ธํ๋ค๊ณ ๋ตํ์๋ค. 15. ์ฌํ์ค์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ด๋ จ๊ต์ก์์๋ฃํ์ ์ด์๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 186 ๋ช (64.2%), ์กธ์ ํ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๋ณด์๊ต์ก์์๋ฃํ์ ์ด์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 212 ๋ช (77.4%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 16. ํฅํ์๋ฃ๋ถ์์ด์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ผ๋ก์๊ฐ๋๋ค๋์๋ต์ 256 ๋ช (93.4%) ์ด์๊ณ , ๊ทธ์์ธ์ผ๋ก๋ 83.3% ๊ฐ์ธํฐ๋ท, ๋ฐฉ์ก๋ฑ์๋งค์ฒด๋ฅผํตํ์ ๋ณด์ต๋๊ธฐํ์ํ๋๋ฅผ๊ผฝ์๋ค. ์ด์์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ข ํฉํด๋ณด๋ฉด์น๊ณผ์์์ฌ์๊ด๋ จํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๋ฐ๋ถ์๋๊ฒฝํ๋ฅ ์ด์๋ตํ์น๊ณผ์์์ฌ์ 29.5% ๋ฅผ์ฐจ์งํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์๋ฃ๋ฒ์์์ ํ์๋ฃ์ธ์์๋ฌด์์น๊ณผ์์์ฌ์์ง๋ฌด๋ฒ์์๋ํ์ธ์์ด๋ถ์กฑํ๊ฒ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์ด์์ผ๋ก์๋ฃ๋ถ์์ด๋์ฑ์ฆ๊ฐํ ์์๋๊ฐ๋ฅ์ฑ์๋ดํฌํ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก์ฃผ์์๋ฌด, ์ค๋ช ๋ฐ๋์์๋ฌด๋ฑ์์๋ฌด๋ฅผ๋คํจ์๋ฌผ๋ก , ์ด์๋ํ์ธ์์์ ๊ณ ํ์ฌ์ผํ๋ฉฐ, ์๋ฃ๋ฒ๊ณผ์๋ฃ๋ถ์์๋ํ์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ๊ณผ๊ด๋ จ๋๊ต์ก๊ธฐํ๋ฅผํ๋ํ์ฌ์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฃผ์ ์ด : ์น๊ณผ์์์ฌ, ์๋ฃ์ฌ๊ณ , ์๋ฃ๋ถ์, ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ด๋ จ๊ต์ก 9
โ . ์๋ก ์ต๊ทผ์ํ์์ค์ดํฅ์๋๋ฉด์์ ์ ๊ฑด๊ฐ์๋ํ๊ด์ฌ์ด์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํํ์์์๋ฃ๊ธฐ๊ด์๋ํ์์๋ฅผ์ฆ๊ฐ์ํค๊ณ , ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์์์ฆ๊ฐ์์๋ฃ์๋น์ค์์ ๋ฌธํ๋ฅผ๊ฐ์์ํค๊ณ ์๋ค. ์๋ฃ์๋น์ค์๋ณธ์ง์์ง๋ณ์์๋ฐฉ๋ฐ์น๋ฃ๋ฅผํตํ์ฌ์ธ๊ฐ์๊ฑด๊ฐ์์ ์ง์ํค๋๋ฐ์๋ค. ์ด๋ฅผ์ํ์ฐ๊ตฌ์๋ ธ๋ ฅ์ผ๋ก์ํ์์ง๋ณด์์์ ์๋ฐ๋ฌ์๊ฐ์ ธ์์ํ์์๊ฒ์์ง์์์ค๋์์ง๋ฃ๊ฐ์ ๊ณต๋๊ณ ์์ง๋ง, ์คํ๋ ค์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ก์ธํ์๋ฃ๋ถ์์ํฌ๊ฒ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ํ์ค์ด๋ค 1). ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋์๋ฃํ์์ค์์ผ๊ธฐ๋์์น์๋๋ถ์์ฌ๋ฅผ๋งํ๋๊ฒ์ด๋ฉฐ, ๊ทธ์์ฒด๊ฐ์๋ฃ์ธ์์๋ชป์์๋ฏธํ๋๊ฒ์์๋๋ค 2). ์ฆ์๋ฃ์ฌ๊ณ ์ค์๋๋ถ๊ฐํญ๋ ฅ์ ์ผ๋ก์ผ์ด๋๋๊ฒฝ์ฐ๋์์ผ๋ฉฐ, ํ์์์๋ชป์ผ๋ก๋๋์๋ฃ์ธ์์๋ชป์ผ๋ก์ผ์ด๋๋๊ฒฝ์ฐ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋์ผ๊ธฐ๋์ด๋คํ์์ํํํ๋์ฉ์ด์ด์ง๋๊ตฌ์์๋ชป๋๋์ฑ ์์ ๋ฌด๋ฅผ๋ปํ๋๊ฒ์์๋๋ค 3). ์๋ฃ๋ถ์์์์ํ์ง๋ชปํ๊ฒฐ๊ณผ์๋ํด์์ฌ์ํ์๊ฐ๊ทธ๊ฒฐ๊ณผ์ฑ ์์์๋๋ฐฉ์๊ฒ์๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ๋์ํ๋ฅผ๋งํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก์๋ฃ์ฌ๊ณ ๊ฐ๋ฐ์ํ์๋ค๊ณ ๋ชจ๋๊ฐ๋ค์๋ฃ๋ถ์์ผ๋ก์ด์ด์ง๋๊ฒ์์๋๋ฉฐ, ์๋ฃ์ฌ๊ณ ํ์ํธ๊ฐ์๋ํ๋ฅผํตํด์ด๊ฒฌ์ดํด์๋๋ฉด์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋๊ทธ์์ฒด๋ก์ข ๋ฃ๋๋๊ฒ์ด๋ค 4). ์๋ฃ๋ถ์์ด์ฆ๊ฐํ๋๊ทผ๋ณธ์ ์ธ์ด์ ๋์ฒซ์งธ์์ง๊ธฐํ๊ฐํ๋๋๋ฉด์๋ณด๋ค๋ง์์๋ฃํ์๋ฅผ์ ํ๊ฒ๋๊ณ , ๋์งธ์์ฌ์ํ์์์๊ด๊ณ๊ฐ์์ง์ ์์ข ์ ์ธ๊ด๊ณ์์์ํธํ๋ฑํ๊ณ์ฝ์์๊ด๊ณ๋ก๋ณํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ ์งธํ์์์๋ฃํ์์๋ํ๋ณธ์ง์ ์ธ์ดํด๊ฐ๋ถ์กฑํ์ฌ์์น๋ง์๊ธฐ๋ํ๋ฉฐ, ๋ท์งธ์์ฌ์์๋ฃํ์์๋ํํ์๋ค์๊ถ๋ฆฌ์์์ด์ ์ฅ๋จ์๋ฐ๋ผ์์ ์๊ถ์ต์์ฐพ๊ธฐ์์ํ๋๋ถ์๊ธฐ๊ฐ์กฐ์ฑ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ค์ฏ์งธ์์ฌ์์๊ธ์ฆ๊ณผ์์ง๋ถ์กฑ๋ฐ์์ฌ์๋ฒ๋ฅ ๋ฐ๋ฒ์ํ์๋ํ์ดํด๋ถ์กฑ๋ฑ์ผ๋ก์ง์ ๋๊ณ ์๋ค. ์ ํต์ ์ธ์๋ฃํํ์์์์ฌ์ํ์์์๊ด๊ณ๋๊ฐ์ธ๋๊ฐ์ธ์๊ด๊ณ๋ก์๋ฃ์ธ์ํ์๋ฅผ์ฌํ์์์์ํํ๋๋ ๋ฆฝ๋๊ฐ์ฒด๋ก์ธ์ํ์ฌ๊ทธํ์์์์ด์ ๊ต์ ์ ์ : ์ต์ข ํ์์ธ์์๋๋ฌธ๊ตฌ์ ์ด๋ 134 ๋ฒ์ง, ์ฐ์ธ๋ํ๊ต์น๊ณผ๋ํ๊ตฌ๊ฐ๋ด๊ณผํ๊ต์ค์ ํ : 02-2228-8880 Fax : 02-393-5673 E-mail : jhchoij@yumc.yonsei.ac.kr ์๊ณ ์ ์์ผ : 2006-12-02 ์ฌ์ฌ์๋ฃ์ผ : 2007-02-03 ์ต์ ์์๋ฃ๊ฐ๋ฌด์์ธ๊ฐ๋ฅผํ๋จํ ์์๋์ธ๊ฐ๊ด๊ณ๋ฅผํ์ฑํ์๋ค 5). ํํธ, ํ์๋์์ ์์ฑ ์์ง๊ณ ์ง๋ฃ๋ฅผ์ํํ๊ณ ์๋์์ฌ๊ฐ๋๊ตฌ๋ผ๋๊ฒ์๋๋ ทํ๊ฒ์๊ณ ์์๊ณ , ์ง๋ณ๋ฟ๋ง์๋๋ผ์์ ์์ถฉ๋ถํ์ดํดํ๊ณ ์ง๋ฃ๋ฅผ๋ฒ ํ์ด์ฃผ๋๊ฒ์์์ฌํ์ง์๋์ ๋ขฐ๊ฐ์์๋ค. ์ฆ์๋ฃ์ธ์์ ์์ , ์ค๋ฆฌ์ , ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ธ๊ฒฉ์ ์ธ๋ฉด์์ํ์์๊ฒ์ต์ ์์๋ฃ๋ฅผ๋ฒ ํ์ด์ฃผ๋์ฌ๋์ผ๋ก์ ๋ขฐํ์ฌ์์ ์๋ชธ์๋งก๊ธฐ๋๊ด๊ณ์ด์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ํ์ฌ์๋ฃํํ์์๋์ ์ ํ์์ฌ์ํ์์๊ด๊ณ๊ฐ๊ตฌ์กฐ์ ์ผ๋กํ๊ดด๋์ง์์์์๊ฒ๋์๋ค 3). ์๋ฃ์์ ๋ฌธํ, ์ธ๋ถํํ์์ด์ฌํํจ์๋ฐ๋ผ๊ณผ๊ฑฐ์๊ฐ์ด์ง๋ชฉ๋์ด๋ค์์ฌ๊ฐ์๊ธฐ๋ณ์์ฑ ์์ ธ์ฃผ๋๊ฒ์ด์๋๊ณ ์ด๊ณผ, ์ ๊ณผ๋ฅผ์ ์ ํ๋ํ๊ฐ์ธํ๋ก์์๋ฃํํ์๋ณํ๋๋ฌธ์๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก์๋ฃ์ธ์ ๋ฐ์๋ํ์ ๋ขฐ๊ฐ์ค์ด๋ค์๋ฐ์์๋ค 6). ์ฆ, ํ์์์์ฆ๊ฐ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ํ์๋ฐ๋ฌ๋ก์ธํ์๋ฃ์์ ๋ฌธํ๋๊ณ ์ ์ ์ธ๊ฐ์ธ๋๊ฐ์ธ์๋์ธ๊ด๊ณ์๋ฃ๋ก๋ถํฐํ๊ฐ์ธํํ์ธ๊ฐํ๋์๋ฃ๋ผ๋ํ์๋ฐ๋ํํ๋ก๋ฐ๋๊ฒ๋์์ผ๋ฉฐ์ด๋ก์ธํ์ฌ์๋ฃ๋ถ์์ด์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ํ์์์์ฌ์ฌ์ด์๋คํผ์ด๋ฐ์ํ๊ฒฝ์ฐ์ข ์ ์๋๋๋, ์ค๋ฆฌ, ์ฒด๋ฉด๋ฑ์ํตํ๋ถ์์ํด๊ฒฐ์ด๊ฐ๋ฅํ์์ผ๋, ๋ฏผ์ฃผ์ ์ฌ๊ณ ๋ฐฉ์์์ ํ๊ฒ๋จ์๋ฐ๋ผํ์์์ ์๊ถ๋ฆฌ๋ฅผ์ฃผ์ฅํ๊ฒ๋์๊ณ ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ์์๋ชจ๋ ํด๊ฒฐ์๋ํ์ํํ๋ณด๋ค๋๋ฒ์์์กดํ๋๋ฒํด๊ฒฐ๋ง๋ฅ์ ์ธ์ฌ๊ณ ๋์๋ฃ๋ผํด์์์ธ๋์๋๋ฉฐ์๋ฃ์ฌ๊ณ ์์๋ฃ๋ถ์๋ํ์ฆ๊ฐํ๋์ถ์ธ์ด๋ค. ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ์์์ฒ์์๋ํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ์๋ฃ์ฌ๊ณ ์๋ฐ์์ด์๋ฃ์ธ์๊ณ ์๊ฐ์๋๋ผ๊ณ ์ธ์ํ๊ธฐ๋๋ฌธ์์ข์ง์์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ํ๋ด๋๋ผ๋๋ฌด์กฐ๊ฑด์๋ฃ์์ก์ผ๋ก๊ฐ์ง์๊ณ ์ด๋ค๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋ ํด๊ฒฐํ๊ณ ์ํ๋ค 7). ๊ทธ๋ฌ๋๋ฌธ์ ๋ฅผํด๊ฒฐํด๊ฐ๋๊ณผ์ ์์์ํธ๊ฐ์์ดํด๋ถ์กฑ๊ณผ๋ถ๋ง์ด์๊ฐ๋ฆฌ๋ฉด์์ธ์ฑ์ด๋์์ง๊ฒ๋๊ณ ์ฌํ๊ฒฝ์ฐ๊ธฐ์์ฌํ๊ดด๋ฐ์ ๊ฑฐ, ๋์ฑ๋ฑ์ผ๋ก์ง๋ฃ๋ฅผ๋ฐฉํดํ์ฌ์๋ฃ์ธ์๊ณคํน์ค๋ฝ๊ฒ๋ง๋ค๊ธฐ๋ํ๋ค. ์ด๋ฐ๊ฐ์ ์ ๋๋ฆฝ์๋ฌธ์ ๋ฅผ๋ณต์กํ๊ฒํ๊ณ ๊ฒฐ๊ตญ์๋ฃ๋ถ์์ํด๊ฒฐ์์ด๋ ต๊ฒํ๋ค. ๊ฒ๋ค๊ฐ๊ฒฝ์ ๋ถ์๊ณผ์๋ฃ์ ๋ณด์๋ํ๊ณต๊ฐ๋ก์ธํ์ฌ์์ก์ผ๋กํด๊ฒฐํ๋ ค๋๋น๋๊ฐ์ฆ๊ฐํ๋์ถ์ธ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ค๋ณด๋์๋ฃ์๋น์ค๊ณต๊ธ์์ธ์์ฌ๋๋ฐฉ์ด์ ์ธ์์ถ์ง๋ฃ๋ฅผํ๊ฒ๋๊ณ ์ด๋ฌํ์ญ์์ฉ์๋น์ฌ์์๋ฌธ์ ๋ฅผ๋์ด์์์ฌํ์ ์ฒด์ ์ธ๋ฌธ์ ๋ก๋ถ๊ฐ๋๊ณ ์๋ค 8). ์ด์ ๊น์ง์น๊ณผ์์์์น๋ฃ๋์ค์ฆํ์๋์๊ธํ์์๋น๋๊ฐ๋ฎ์์๋ฃ๋ถ์์ํ๋ง๋ฆฐ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ์๋์ ์ผ๋ก์ ์๊ธฐ๋๋ฌธ์๋น๊ต์ ์๋ฃ๋ถ์์์์ ์ง๋๋ก์ธ์ํ์๋ค 9). ๊ทธ๋ฌ๋์ด์ ์์น์ํต์ฆ์ด๋์์ค์น์ 10
์์๋ณต์ด์ฃผ๋์น๊ณผ๋ด์์๋ชฉ์ ์ด์๋ค๋ฉด, ์ ์ ๋์ฌ๋ฏธ์ , ๋ฏธ์ฉ์ ์ธ์น๊ณผ์ง๋ฃ๋ก๋ฒ์๊ฐํ๋๋๊ณ , ํ์์๊ธฐ๋์น๋์ฆ๊ฐํ๋ฉด์๋์ด์์๋ฃ๋ถ์์์์์ ๋ก์ธ์์๊ฒ๋์๋ค. ๋ํ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์์น์ ๋, ์ง๋ฃ๋น์์ ์ ์ฑ๋ฑ์ง๋ฃ์ธ์ ์ธ๋ถ๋ง์์ธ์์ํด์๋์๋ฃ๋ถ์์ด๋ฐ์๋๋๋ฑ๋ฐ์์๊ฑด์ด๋ค์ํด์ง๊ณ ์๋ค 10). ์ฌ๊ธฐ์๋์น๋ฃ์๋น์ธ๊ฐํ์๊ฒฐ๋ถ๋์น๊ณผ์๋น์ค์์ด์ฉ๊ด๋ จ๋ฌธ์ , ์ ๋ฌธ์๋ฃ์ธ์๋ํ์ ๋ขฐ์์ ํ, ์๋ฃ์์ก์๋งค์ค์ปด์์๊ฒฐ๊ณผ์๋ฐฐ์์ก๋ฑ์๋ถ๊ฐ์์ผ๋ฐํํ๋์ฌ๋ก, ์๋ฃ์๋น์ค์์ค๋งํ์น๊ณผํ์๋ค์์ง๋์น๊ธฐ๋์ฌ๋ฆฌ๊ฐ์์์๋ค์ด์ํฅ์๋ฏธ์น๊ณ ์๋ค. ์น๊ณผ์ง๋ฃ๋์น๊ณผ์์ฌ๋จ๋ ์ผ๋ก์น๋ฃ๋ฅผ์งํํ๊ธฐ๊ฐ๊ฑฐ์๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๊ทธ๋์์น๊ณผ์น๋ฃ๋ four hand dentistry ํน์ six hand dentistry ๋ผ๊ณ ํํํ๊ธฐ๋ํ๋ค. ์น๊ณผ์ง๋ฃ์ํน์ฑ์ํญ์๋ณด์กฐ์ธ๋ ฅ์ดํ, ๋๋ช ์ฉ์น๊ณผ์์ฌ์์ง๋ฃ๋ฅผ๋์์ฃผ์ด์ผํ๋ฏ๋ก, ์น๊ณผ์์ฌ์์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ก์ธํด์๋ฃ๋ถ์์ผ๋ก๋ฐ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๋์์ง๋ง์๋ฃ๋ฒ์์์ ํ์น๊ณผ๋ณด์กฐ์ธ๋ ฅ์์ง๋ฃ์์ญ์์์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์์ด๋ฐ์ํ ์์๋ค. ๋ํ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์์น์ ๋, ์๋น์ค๋ถ๋ง๋ฑ์ง๋ฃ์ธ์ ์ธ์์ธ์์น๊ณผ๋ณด์กฐ์ธ๋ ฅ์์ญํ ์๋ฌด์ํ ์์๋ค. ์์ฆ์์๋ณ์์ฝ๋๋ค์ดํฐ๋ผ๋์ ์์ง์ข ์ด์๊ฒจ๋์์น๊ณผ์์์ฌ๋ค์ค์์๋๋จ์ํ์๋ฐฉ์ง๋ฃ๋์ง๋ฃ๋ณด์กฐ์ ๋ฌด์์๋ฒ์ด๋ํ์์์์๋ด, ๊ต์ก๋ฐํ์์๋๋ฑ์ค์ํ์์น๋ฅผ๋งก๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ์ ์ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ๋ณํ๋์ง๋ฃ์ํจ์จ์ฑ์๋์ผ์์๋๋ฐ๋ฉด์์๋ฃ๋ถ์์๋ฐ์์ํ์์ฆ๊ฐ์ํฌ์์๋ค. ์ด๋ฌํํ์ค์์์น๊ณผ์์์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋กํ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ์๋ฃ๋ถ์์๋ํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ถ์กฑํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋์น๊ณผ๋ณด์กฐ์ธ๋ ฅ์ค๊ฐ์ฅ์ฃผ๋์ ๋ฌด๋ฅผ์ํํ๊ณ ์๋์น๊ณผ์์์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋ก์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผํตํ์ฌ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์์๊ฒฝํ๋๋ฐ๋ ธ์ถ์ ๋์์๋ฃ์ฌ๊ณ ์๋ํ์ธ์, ๊ด๋ จ๋ฒ๊ท๋ฑ์์ดํด์ ๋๋ฐ์๋ฃ๋ถ์์ผ๋ก์ด์ด์ง์์๋์ง๋ฃํ์๋ฅผ๋ถ์ํ์ฌ๊ธ์ฆํ๊ณ ์๋์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฒ๋ฐฉ๋ฒ์์ ์ํ๊ณ ์ํ๋ค. 1. ์ฐ๊ตฌ๋์ โ ก. ์ฐ๊ตฌ๋์๋ฐ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ 2006 ๋ 5 ์ํ์ฌ์ข ํฉ๋ณ์, ์น๊ณผ๋ณ์๋ฐ์น๊ณผ์์์์์น๊ณผ์ง๋ฃ์๊ด๋ จํด์๊ทผ๋ฌดํ๊ณ ์๋์น๊ณผ์์์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋ก์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผํ์๋ค. 2. ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ 1) ์ค๋ฌธ์ง์กฐ์ฌ 2006 ๋ 5 ์ํ์ฌ์น๊ณผ์์์ฌ๋ก์น๊ณผ์์๊ทผ๋ฌดํ๊ณ ์๋์น๊ณผ์์์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋ก์ค๋ฌธ์ง๋ฅผ๊ต๋ถํ์ฌ๋์์์์ ์๊ธฐ๋ก์์ํ์ฌ์์ฑ, ํ์๋ 275 ๋งค์์ค๋ฌธ์ง๋ฅผ๋น๊ต๋ถ์ํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ๋๊ตฌ๋๋ณธ์ฐ๊ตฌ์๋ชฉ์ ๋ฌ์ฑ์์ํ์ฌ์์ฑ๋์ค๋ฌธ์ง๋ฅผ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ค๋ฌธ์ง์์๋ก๋์ง๋ฌธ์ฌํญ์์ฐ๋ น, ์ฑ๋ณ, ์์๊ฒฝํ๊ธฐ๊ฐ, ๊ทผ๋ฌด์งํํ ( ์น๊ณผ๋ณ์, ๊ฐ์ธ์์ ) ๋ฑ์๋ต์์๋ํ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ์๋ฃ์กฐ์ฌ๋ฐํด๋น๊ทผ๋ฌด์ง์์์๋ฃ๋ถ์์๋ฐ์์ ๋ฌด๋ฐ๋น๋, ์๋ต์๋ณธ์ธ๊ณผ์ฐ๊ด๋์๋ฃ๋ถ์์์ ๋ฌด๋ฐ๋น๋, ์ง๋จ, ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง, ์น๊ณผ๊ธฐ๊ตฌ๋ฐ์ฌ๋ฃ, ์ค์ผ์ผ๋ง, ์ธ์์ฑ๋, ๋ณด์ฒ ์น๋ฃ, ๊ต์ ์น๋ฃ, ์์์์ง๋ฃ, ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ๋ฐ์ง๋, ์ง๋ฃ์ด์ธ์์ฌํญ์๊ดํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์ ๊ธฐ์๋ํ๋น๋, ์น๊ณผ์์์ฌ์์ค์ผ์ผ๋ง์ํฌํจํ์ง๋ฃ๋ฒ์์์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋ก, ์ค๋ช ๋ฐ๋์์ดํ์คํ์์ ์ ์งํ์ํ๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ, ์๊ธ์ฒ์น๊ต์ก๋ฐ์ฅ๋น๊ตฌ๋นํํฉ, ์๋ฃ๊ด๊ณ๋ฒ์์ดํด๋, ์๋ฃ์ฌ๊ณ , ๋ถ์์๋ฐฉ๊ต์ก์๋ํ์ฌํญ์ผ๋ก๊ตฌ์ฑ๋์๋ค. 2) ํต๊ณ์ฒ๋ฆฌ์์ง๋์๋ฃ๋ฅผ SAS V9.1 ์์ด์ฉํ์ฌ๋น๋๋ถ์๋ฐ Chi-square test ๋๋ Fischer s exact test ๋ฅผ์ํํ์๋ค. โ ข. ์ฐ๊ตฌ์ฑ์ 1. ์๋ต์์๊ดํ๊ธฐ๋ณธ์๋ฃ 1) ์ค๋ฌธ์ง์๋ต๋งค์ 2006 ๋ 5 ์ํ์ฌ์ข ํฉ๋ณ์, ์น๊ณผ๋ณ์๋ฐ์์์์์น๊ณผ์ง๋ฃ๋ณด์กฐ์ ๋ฌด๋ฅผํ๊ณ ์๋์น๊ณผ์์์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋ก์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผํ์ฌ์ด 275 ๋งค์์ค๋ฌธ์ง๋ฅผ์ทจํฉํ์๋ค. 2) ์๋ต์์์ฐ๋ น์๋ต์์์ฐ๋ น์ 20 ๋๊ฐ 220 ๋ช (80%), 30 ๋๊ฐ 52 ๋ช (18.9%), 40 ๋๊ฐ 3 ๋ช (1.1%) ์ด์์ผ๋ฉฐ๋ชจ๋์ฌ์ฑ์ด์๋ค. ํ๊ท ์ฐ๋ น์ 26.8 ์ธ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 1). 11
Table 1. ์๋ต์์์ฐ๋ น์๋ฐ๋ฅธ๋ถ๋ฅ ์ฐ๋ น 20~29 220 (80.0) 30~39 52 (18.9) 40~49 3 (1.1) ์ ์ฒด 275 (100.0) Table 4. ๊ทผ๋ฌด์ง๋ณ์์์ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋ ๊ทผ๋ฌด์ง๋ณ์์์ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋ ์ 186 (67.6) ์๋์ 89 (39.4) ์ ์ฒด 275 (100.0) Table 2. ์์๊ฒฝํ๊ธฐ๊ฐ์๋ฐ๋ฅธ๋ถ๋ฅ ์์๊ฒฝํ๊ธฐ๊ฐ 5๋ ์ดํ 155 (56.4) 5~10๋ ์ดํ 90 (32.7) 10๋ ์ด๊ณผ 30 (10.9) ์ ์ฒด 275 (100) Table 4-1. ๊ทผ๋ฌด์งํํ๋ณํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋๋น์จ ๊ทผ๋ฌด์งํํ๋ณํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋๋น์จ ์๋ต์์ / ์ง๋จ์ (%) ์ข ํฉ๋ณ์ 24/46 (52.2) ์น๊ณผ๋ณ์ 61/87 (70.1) ์น๊ณผ์์ 101/142 (71.1) ์ ์ฒด 186/275 (67.6) Table 3. ๊ทผ๋ฌด์งํํ์๋ฐ๋ฅธ๋ถ๋ฅ ๊ทผ๋ฌด์งํํ ์ข ํฉ๋ณ์ 46 (16.7) ์น๊ณผ๋ณ์ 87 (31.6) ์น๊ณผ์์ 142 (51.7) ์ ์ฒด 275 (100) 3) ์๋ต์์์์๊ฒฝํ๊ธฐ๊ฐ์๋ต์์์์๊ฒฝํ๊ธฐ๊ฐ์ 5 ๋ ์ดํ๊ฐ 155 ๋ช (56.4%), 5~10 ๋ ์ดํ๊ฐ 90 ๋ช (32.7%), 10 ๋ ์ด๊ณผ๊ฐ 30 ๋ช (10.9%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๊ณ , ํ๊ท 5.45 ๋ ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 2). 4) ์๋ต์์๊ทผ๋ฌด์งํํ์๋ต์์ค์น๊ณผ์์๊ทผ๋ฌด์๋ 142 ๋ช (51.6%), ์น๊ณผ๋ณ์์ 87 ๋ช (31.6%), ์ข ํฉ๋ณ์์ 46 ๋ช (16.7%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 3). 2. ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๋ฐ์๋ฃ์ฌ๊ณ , ๋ถ์์๊ฒฝํ๋ 1) ๊ทผ๋ฌด์ง๋ณ์์์ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋๊ทผ๋ฌด์ง๋ณ์์์ํ์๊ฐ์ ๊ธฐํ์ฌํ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ณผ์ค์ ์๋ฃ์ฌ๊ณ , ์๋ฃ๋ถ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ์๊ฒฝํ๋๋ฅผ์กฐ์ฌ Table 5. ์น๊ณผ์์ฌ๊ด๋ จ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๊ฑด์ ์น๊ณผ์์ฌ๊ด๋ จ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๊ฑด์ 1 ํ 38 (20.4) 2 ํ 36 (19.4) 3 ํ 43 (23.1) 4 ํ 17 (9.1) 5 ํ์ด์ 52 (28.0) ์ ์ฒด 186 (100.0) ํ๊ฒฐ๊ณผ 186 ๋ช (67.6%) ์ด๊ฒฝํํด๋ณด์๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋ถํ, ๋ถ๋ง์๊ฑด์๋ 5 ํ์ด์์ด 52 ๋ช (27.8%) ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์์ผ๋ฉฐํ๊ท 3.04 ํ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 4, 5). ๊ทผ๋ฌด์ง๋ณ์กฐ์ฌ์์๋์น๊ณผ์์์๊ทผ๋ฌดํ๋๊ฒฝ์ฐ์์ 101 ๋ช (71.1%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค (Table 4-1). 2) ์น๊ณผ์์์ฌ์์ ๋ฌด, ์ง๋ฃ์๋ํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋์น๊ณผ์์์ฌ์๊ด๋ จํ์ฌํ์๊ฐ์ ๊ธฐํ์ฌํ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ณผ์ค์ ์๋ฃ์ฌ๊ณ , ์๋ฃ๋ถ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ์๊ฒฝํ๋๋ฅผ์กฐ์ฌํ๊ฒฐ๊ณผ 81 ๋ช (29.5%) ์ด๊ฒฝํํ์๋ค๊ณ ๋ตํ์๋ค. ๋ถํ, ๋ถ๋ง์๊ฑด์๋ 1 ํ๊ฐ 31 ๋ช (38.3%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ 12
๋ง์์ผ๋ฉฐํ๊ท 2.44 ํ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์ดํ๋๋์ด๋ฒ์ ์ธ๋ฌธ์ ๋ก์งํ๋๊ฒฝํ์ 7 ๋ช (8.6%) ์ด์๋ค๊ณ ๋๋ตํ์๋ค (Table 7, 8). ๊ทผ๋ฌด์งํํ์๋ฐ๋ฅธํ์์์น๊ณผ์์์ฌ๊ด๋ จ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋๋์น๊ณผ์์์์ 49 ๋ช (60.49%) ์ผ๋ก๋ง์๊ณ , ๊ทผ๋ฌด์งํํ๋ณํ์์์น๊ณผ์์์ฌ๊ด๋ จ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋๋น์จ์์๋์น๊ณผ์์์ด 49% ๋ก๊ฐ์ฅ๋๊ฒ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ํ์์์น๊ณผ์์์ฌ๊ด๋ จ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ณผ๊ทผ๋ฌด์งํํ์ฌ์ด์๋์ ์์ฐจ (p<0.05) ๊ฐ์์๋ค (Table 6-1). Table 6. ์น๊ณผ์์์ฌ์์ ๋ฌด, ์ง๋ฃ์๋ํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋ ์น๊ณผ์์์ฌ๊ด๋ จ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ ์ 81 (29.5) ์๋์ 194 (70.5) ์ ์ฒด 275 (100.0) Table 6-1. ๊ทผ๋ฌด์งํํ๋ณํ์์์น๊ณผ์์์ฌ๊ด๋ จ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋๋น์จ ๊ทผ๋ฌด์งํํ๋ณํ์์์น๊ณผ์์์ฌ๊ด๋ จ ์๋ต์์ / ์ง๋จ์ ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋๋น์จ (%) ์ข ํฉ๋ณ์ 5/46 (10.9) ์น๊ณผ๋ณ์ 27/87 (31.0) ์น๊ณผ์์ 49/142 (34.5) ์ ์ฒด 81/275 (29.5) 3) ์ธ๋ถ์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์๋ฐ๋ฅธํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์ ๊ธฐ์๋ถํฌํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์์ธ๋ถ์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์๋ค์๊ณผ๊ฐ์ด B-1 ์์ K-6 ๊น์งํ๊ธฐํ๋๋กํ๋ค. - ์ง๋จ๊ณผ๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ - ์ง๋จ๊ณผ๊ด๋ จ๋์ดํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ์ธ๋ถํญ๋ชฉ๋ณ๋ก๋น๊ตํ๋ฉด์น๋ฃ๋ด์ฉ์ค๋ช ์๋ํํ์์์ดํด๋ถ์กฑ ( ์คํด ) ์ผ๋ก๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 127 ๊ฑด (64.5%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ ํ์์๊ฒ์น๊ณผ์์ฌ์์น๋ฃ๊ณํ์์๋ชป์ ๋ฌํ์ฌ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 44 ๊ฑด (22.2%), ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์ง๋จ๋ฐ์น๋ฃ๊ณํ์์๋ฆฝํ๋ค๊ณ ํ์ฌ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 14 ๊ฑด (7.11%), ๊ธฐํ์์๋ณด์๋ค (Table 9). B-1 ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์ง๋จ๋ฐ์น๋ฃ๊ณํ์์๋ฆฝํ๋ค๊ณ ํ์ฌ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ B-2 ํ์์๊ฒ์น๊ณผ์์ฌ์์น๋ฃ๊ณํ์์๋ชป์ ๋ฌํ์ฌ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ B-3 ์น๋ฃ๋ด์ฉ์ค๋ช ์๋ํํ์์์ดํด๋ถ์กฑ ( ์คํด ) ์ผ๋ก๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ B-4 ๊ธฐํ Table 8. ์น๊ณผ์์์ฌ์์ฐ๊ด๋๋ถํ, ๋ถ๋ง์ด๋ฒ์ ์ธ๋ฌธ์ ๋ก์งํ๋๊ฒฝ์ฐ์๊ฒฝํ๋ ์น๊ณผ์์์ฌ๊ด๋ จ๋ถํ, ๋ถ๋ง์ด๋ฒ์ ์ธ๋ฌธ์ ๋ก์งํ๋๊ฒฝ์ฐ ์ 7 (8.6) ์๋์ 74 (91.4) ์ ์ฒด 81 (100.0) Table 7. ์น๊ณผ์์์ฌ์์ ๋ฌด, ์ง๋ฃ์๋ํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๊ฑด์ ์น๊ณผ์์์ฌ๊ด๋ จ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๊ฑด์ 1 ํ 31 (38.3) 2 ํ 21 (25.9) 3 ํ 9 (11.1) 4 ํ 1 (1.2) 5 ํ์ด์ 19 (23.5) ์ ์ฒด 81 (100.0) Table 9. ์ง๋จ๊ณผ๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ ํญ๋ชฉ ๊ฑด์ (%) 1 B-3 127 (64.5) 2 B-2 44 (22.2) 3 B-1 14 (7.1) 4 B-4 12 (6.2) ์ ์ฒด 197 (100.0) 13
- ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์ดฌ์๊ณผ๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ - ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์ดฌ์๊ณผ๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ์ธ๋ถํญ๋ชฉ๋ณ๋ก๋น๊ตํ๋ฉด๋ฐ๋ณต์ฌ์ดฌ์์ผ๋ก์ธํด๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 98 ๊ฑด (48.0%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ ๋ฐฉ์ฌ์ ํ๋ฆ์ผ๋ก์ธํ๊ตฌ๊ฐ๋ด์์์ด๋๋ถํธํจ์ด๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 56 ๊ฑด (27.5%), ๋ฐฉ์ฌ์ ์ดฌ์์ํผ๋ฉ๋ณต์์ฐฉ์ฉ์ํค์ง์์์๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ 29 ๊ฑด (14.2%), ์น๊ณผ์์์ฌ์๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์ดฌ์ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 18 ๊ฑด (8.8%), ๊ธฐํ์์๋ณด์๋ค (Table 10). C-1 ์น๊ณผ์์์ฌ์๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์ดฌ์ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ C-2 ๋ฐฉ์ฌ์ ์ดฌ์์ํผ๋ฉ๋ณต์์ฐฉ์ฉ์ํค์ง์์์๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ C-3 ๋ฐฉ์ฌ์ ํ๋ฆ์ผ๋ก์ธํ๊ตฌ๊ฐ๋ด์์์ด๋๋ถํธํจ์ด๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ C-4 ๋ฐ๋ณต์ฌ์ดฌ์์ผ๋ก์ธํด๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ C-5 ๊ธฐํ - ์น๊ณผ์ง๋ฃ๊ธฐ๊ตฌ๋ฐ์ฌ๋ฃ์๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ - ์น๊ณผ์ง๋ฃ๊ธฐ๊ตฌ๋ฐ์ฌ๋ฃ์๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ์ธ๋ถํญ๋ชฉ๋ณ๋ก๋น๊ตํ๋ฉดํ์๊ฐ์น๊ณผ์ฌ๋ฃ์ ์ธ์ฒด์ํด์ฑ์๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 81 ๊ฑด (58.7%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ ํ์๊ฐ๊ธฐ๊ตฌ์๋ ์๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 48 ๊ฑด (34.8%), ๊ธฐํ์์ด์๋ค (Table 11). D-1 ํ์๊ฐ๊ธฐ๊ตฌ์๋ ์๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ D-2 ํ์๊ฐ์น๊ณผ์ฌ๋ฃ์์ธ์ฒด์ํด์ฑ์๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ D-3 ๊ธฐํ - ์ค์ผ์ผ๋ง๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ - ์ค์ผ์ผ๋ง๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ๋น๊ตํ๋ฉด์น๊ณผ์์์ฌ์์ค์ผ์ผ๋งํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 76 ๊ฑด (23.8%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ ์ค์ผ์ผ๋ง์ํต์ฆ์ผ๋ก์ธํด๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 68 ๊ฑด (21.2%), ์ค์ผ์ผ๋งํ์น์๊ณผ๋ฏผ๋ฐ์์ด๋์น์๋์๊ฐ๋ฐ์ํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 54 ๊ฑด (16.9%), ์ค์ผ์ผ๋งํ์ถํ์ด์ง์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 50 ๊ฑด (15.6%), ์ค์ผ์ผ๋งํํฑ๊ด์ ์๋ฌธ์ ๊ฐ์ผ์ด๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 25 ๊ฑด (7.8%), ์ค์ผ์ผ๋งํ์น์ํด์ถ์ด์ฌํ๊ฒ์ผ์ด๋๊ฒฝ์ฐ 22 ๊ฑด (6.9%), ์ค์ผ์ผ๋งํ์ ์ด์ฐข์ด์ง๊ฑฐ๋์์ฒ๊ฐ๋๋ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 12 ๊ฑด (3.7%), ์ง์ง์กฐ์ง์ด์ ์์น์์์ค์ผ์ผ๋ง์์น์๊ฐ๋ฐ๊ฑฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 7 ๊ฑด (2.2%), ๊ธฐํ์์ด์๋ค (Table 12). Table 10. ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง๊ณผ๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ํญ๋ชฉ๊ฑด์ (%) 1 C-4 98 (48.0) 2 C-3 56 (27.5) 3 C-2 29 (14.2) 4 C-1 18 (8.8) 5 C-5 3 (1.5) ์ ์ฒด 204 (100.0) Table 11. ์น๊ณผ์ง๋ฃ๊ธฐ๊ตฌ๋ฐ์ฌ๋ฃ์๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ํญ๋ชฉ๊ฑด์ (%) 1 D-2 81 (58.7) 2 D-1 48 (34.8) 3 D-3 9 (6.5) ์ ์ฒด 138 (100.0) E-1 ์น๊ณผ์์์ฌ์์ค์ผ์ผ๋งํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ E-2 ์ง์ง์กฐ์ง์ด์ ์์น์์์ค์ผ์ผ๋ง์์น์๊ฐ๋ฐ๊ฑฐ๋๊ฒฝ์ฐ Table 12. ์ค์ผ์ผ๋ง๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ํญ๋ชฉ๊ฑด์ (%) 1 E-1 76 (23.8) 2 E-3 68 (21.2) 3 E-4 54 (16.9) 4 E-5 50 (15.6) 5 E-7 25 (7.8) 6 E-6 22 (6.9) 7 E-8 12 (3.7) 8 E-2 7 (2.2) 9 E-9 6 (1.9) ์ ์ฒด 320 (100.0) 14
E-3 ์ค์ผ์ผ๋ง์ํต์ฆ์ผ๋ก์ธํด๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ E-4 ์ค์ผ์ผ๋งํ์น์๊ณผ๋ฏผ๋ฐ์์ด๋์น์๋์๊ฐ๋ฐ์ํ๊ฒฝ์ฐ E-5 ์ค์ผ์ผ๋งํ์ถํ์ด์ง์๋๊ฒฝ์ฐ E-6 ์ค์ผ์ผ๋งํ์น์ํด์ถ์ด์ฌํ๊ฒ์ผ์ด๋๊ฒฝ์ฐ E-7 ์ค์ผ์ผ๋งํํฑ๊ด์ ์๋ฌธ์ ๊ฐ์ผ์ด๋๊ฒฝ์ฐ E-8 ์ค์ผ์ผ๋งํ์ ์ด์ฐข์ด์ง๊ฑฐ๋์์ฒ๊ฐ๋๋ฐ๋๊ฒฝ์ฐ E-9 ๊ธฐํ - ์ธ์์ฑ๋๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ - ์ธ์์ฑ๋๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ์ธ๋ถํญ๋ชฉ๋ณ๋ก๋น๊ตํ๋ฉด์ธ์์ฑ๋์ํ์๊ฐ๊ตฌํ ๋ฐ์์์ผ์ผ์ผ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 72 ๊ฑด (30.6%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ๋ฐ๋ณต์ธ์์ฑ๋์ผ๋ก๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 71 ๊ฑด (30.2%), ์ธ์์ฌ๋ก์ธํดํ์์ํผ๋ณต์์ค์ผ์์ผ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 47 ๊ฑด (20.0%), ์ธ์์ ๊ฑฐ์์ง๋์น๋์ฃผ์์น์์๋ฐ๊ฑฐ๋๋์๋๊ฐ์ฆ๊ฐํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 27 ๊ฑด (11.5%), ์น๊ณผ์์์ฌ์์ธ์์ฑ๋ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 11 ๊ฑด (4.7%), ๊ธฐํ์์ด์๋ค (Table 13). F-1 ์น๊ณผ์์์ฌ์์ธ์์ฑ๋ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ F-2 ๋ฐ๋ณต์ธ์์ฑ๋์ผ๋ก๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ F-3 ์ธ์์ฑ๋์ํ์๊ฐ๊ตฌํ ๋ฐ์์์ผ์ผ์ผ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ F-4 ์ธ์์ ๊ฑฐ์์ง๋์น๋์ฃผ์์น์์๋ฐ๊ฑฐ๋๋์๋๊ฐ์ฆ๊ฐํ๊ฒฝ์ฐ F-5 ์ธ์์ฌ๋ก์ธํดํ์์ํผ๋ณต์์ค์ผ์์ผ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ F-6 ๊ธฐํ Table 13. ์ธ์์ฑ๋๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ํญ๋ชฉ๊ฑด์ (%) 1 F-3 72 (30.6) 2 F-2 71 (30.2) 3 F-5 47 (20.0) 4 F-4 27 (11.5) 5 F-1 11 (4.7) 6 F-6 7 (3.0) ์ ์ฒด 235 (100.0) - ๋ณด์ฒ ์น๋ฃ์๊ด๋ จํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ - ๋ณด์ฒ ์น๋ฃ์๊ด๋ จํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ์ธ๋ถํญ๋ชฉ๋ณ๋ก๋น๊ตํ๋ฉด์ต์ข ์๋ณตํ์์ฌ์ธ๋ฉํธ๋ฅผ์ ๊ฑฐ์์น์์ฃผ์์กฐ์ง์์์ผ๋ก๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 17 ๊ฑด (38.6%), ์น๊ณผ์์์ฌ์๋ณด์ฒ ๋ฌผ์์ ๋ฐ๊ตํฉ์กฐ์ ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 15 ๊ฑด (34.1%), ์น๊ณผ์์์ฌ์์์ฌ์ธ๋ฉํธ์ ๊ฑฐํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 6 ๊ฑด (13.6%), ์น๊ณผ์์์ฌ์์์๋ณด์ฒ ๋ฌผ์ ์ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ 5 ๊ฑด (11.4%), ๊ธฐํ 1 ๊ฑด (2.26%) ์์ด์๋ค (Table 14). G-1 ์น๊ณผ์์์ฌ์์์๋ณด์ฒ ๋ฌผ์ ์ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ G-2 ์น๊ณผ์์์ฌ์๋ณด์ฒ ๋ฌผ์์ ๋ฐ๊ตํฉ์กฐ์ ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ G-3 ์น๊ณผ์์์ฌ์์์ฌ์ธ๋ฉํธ์ ๊ฑฐํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ G-4 ์ต์ข ์๋ณตํ์์ฌ์ธ๋ฉํธ๋ฅผ์ ๊ฑฐ์์น์์ฃผ์์กฐ์ง์์์ผ๋ก๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ G-5 ๊ธฐํ - ๊ต์ ์น๋ฃ์๊ด๋ จํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ - ๊ต์ ์น๋ฃ์๊ด๋ จํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ์ธ๋ถํญ๋ชฉ๋ณ๋ก๋น๊ตํ๋ฉด์น๊ณผ์์์ฌ์๊ต์ ์์ด์ด๊ฒฐ์ฐฐ ( ๋ฆฌ๊ฒ์ณ ) ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 5 ๊ฑด (50.0%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ๊ธฐํ 3 ๊ฑด (30.0%), ์น๊ณผ์์์ฌ์๊ต์ ๋ธ๋ผ์ผ์ ๊ฑฐ ( ๋๋ฒค๋ ) ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 2 ๊ฑด (20.0%) ์์ด์๋ค (Table 15). H-1 ์น๊ณผ์์์ฌ์๊ต์ ์์ด์ด๊ฒฐ์ฐฐ ( ๋ฆฌ๊ฒ์ณ ) ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ H-2 ์น๊ณผ์์์ฌ์๊ต์ ๋ธ๋ผ์ผ์ ๊ฑฐ ( ๋๋ฒค๋ ) ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ H-3 ๊ธฐํ Table 14. ๋ณด์ฒ ์น๋ฃ์๊ด๋ จํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ํญ๋ชฉ๊ฑด์ (%) 1 G-4 17 (38.6) 2 G-2 15 (34.1) 3 G-3 6 (13.6) 4 G-1 5 (11.4) 5 G-5 1 (2.3) ์ ์ฒด 44 (100) 15
Table 15. ๊ต์ ์น๋ฃ์๊ด๋ จํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ ํญ๋ชฉ ๊ฑด์ (%) 1 H-1 5 (50.0) 2 H-3 3 (30.0) 3 H-2 2 (20.0) ์ ์ฒด 10 (100.0) Table 17. ์ฃผ์์ฌํญ์ง๋๋ฐ์ค๋ช ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ ํญ๋ชฉ ๊ฑด์ (%) 1 J-1 129 (54.2) 2 J-2 102 (42.9) 3 J-3 7 (2.9) ์ ์ฒด 238 (100.0) - ์์ํ์์๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ - ์์ํ์์๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ์ธ๋ถํญ๋ชฉ๋ณ๋ก๋น๊ตํ๋ฉด์์ํ์์ํ๋์กฐ์ ์ฅ๋น์ฌ์ฉ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ๋ถ๋ชจ๊ฐํญ์ํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 26 ๊ฑด (35.6%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์์์ํ๋์กฐ์ ์์ํ์ธํ์๋ํ๋ถ๋ชจ๊ฐํญ์ํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 24 ๊ฑด (32.9%), ์์ํ์์์ง๋ฃ๊ฑฐ๋ถ๋ฐ์์ผ๋ก์ธํ๊ตฌ๊ฐ๋ด, ์ธ์์์์ผ๋ก์ธํด๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 21 ๊ฑด (28.8%), ๊ธฐํ 2 ๊ฑด (2.73) ์์ด์๋ค (Table 16). I-1 ์์ํ์์์ง๋ฃ๊ฑฐ๋ถ๋ฐ์์ผ๋ก์ธํ๊ตฌ๊ฐ๋ด, ์ธ์์์์ผ๋ก์ธํด๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ I-2 ์์ํ์์ํ๋์กฐ์ ์ฅ๋น์ฌ์ฉ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ๋ถ๋ชจ๊ฐํญ์ํ๊ฒฝ์ฐ I-3 ์์์ํ๋์กฐ์ ์์ํ์ธํ์๋ํ๋ถ๋ชจ๊ฐํญ์ํ๊ฒฝ์ฐ I-4 ๊ธฐํ - ์ฃผ์์ฌํญ์ง๋๋ฐ์ค๋ช ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ - ์ฃผ์์ฌํญ์ง๋๋ฐ์ค๋ช ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฑด์๋ฅผ์ธ๋ถํญ๋ชฉ๋ณ๋ก๋น๊ตํ๋ฉดํ์๊ฐ์น๋ฃ์๊ด๋ จํ์ฌ์ถฉ๋ถํ์ฌ์ ์ค๋ช ์ด๋๋์๋ฅผ๊ตฌํ์ง์์๋ค๊ณ ๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 129 ๊ฑด (54.2%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์์ผ๋ฉฐ, ํ์๊ฐ์น๋ฃํ์ฃผ์์ฌํญ์์ถฉ๋ถํ์ค๋ช ํ์ง์์์ ๋ถํธ๊ฐ์ด๋ฐ์ํ์๋ค๊ณ ๋ถ๋ง์์ ๊ธฐํ๊ฑฐ๋๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 102 ๊ฑด (42.9%), ๊ธฐํ 7 ๊ฑด (2.9%) ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 17). J-1 ํ์๊ฐ์น๋ฃ์๊ด๋ จํ์ฌ์ถฉ๋ถํ์ฌ์ ์ค๋ช ์ด๋๋์๋ฅผ๊ตฌํ์ง์์๋ค๊ณ ๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ J-2 ํ์๊ฐ์น๋ฃํ์ฃผ์์ฌํญ์์ถฉ๋ถํ์ค๋ช ํ์ง์์์๋ถํธ๊ฐ์ด๋ฐ์ํ์๋ค๊ณ ๋ถ๋ง์์ ๊ธฐํ๊ฑฐ๋๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ J-3 ๊ธฐํ - ์ง๋ฃ์ด์ธ์ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ - ์ง๋ฃ์ด์ธ์ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ์ธ๋ถํญ๋ชฉ๋ณ๋ก์ดํด๋ณด๋ฉด๋ถ์น์ ํน์์ง๋ฃ๋๊ธฐ๋ฑ์น๋ฃํ์์ด์ธ์๊ฒ์ผ๋ก์ํด์๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 120 ๊ฑด (34.4%) ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ ์น๋ฃ๋น์๋ํ์ฌ๊ณผ์์ง๋ฃ๋น๋ผ๊ณ ๋ฌธ์ ๋ฅผ์ ๊ธฐํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 99 ๊ฑด (28.4%), ์น๋ฃํํน๋ณํ์ฆ์๊ณผ๊ด๋ จ๋์ง์์ผ๋ฉด์๋ฌด์กฐ๊ฑด์ ์ผ๋ก๋ถ๋ง๋ฑ์์ฃผ์ฅํ์ฌ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 88 ๊ฑด (25.2%), ์ฑ ํธ ( ์๋ฌด๊ธฐ๋ก ) ์ฌ๋ณธ์์๊ตฌ๋๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์๊ตฌ์๊ด๋ จํ์ฌ๋ฌธ์ ๊ฐ๋ฐ์ํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 36 ๊ฑด (10.3%), ์น๊ณผ๋ด์์์ ์ฌ๊ณ ๋ก๋ฌธ์ Table 18. ์ง๋ฃ์ด์ธ์ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ํญ๋ชฉ๊ฑด์ (%) Table 16, ์์ํ์์๊ด๋ จ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ ํญ๋ชฉ ๊ฑด์ (%) 1 I-2 26 (35.6) 2 I-3 24 (32.9) 3 I-1 21 (28.8) 4 I-4 2 (2.7) ์ ์ฒด 73 (100.0) 1 K-1 120 (34.4) 2 K-3 99 (28.4) 3 K-2 88 (25.2) 4 K-5 36 (10.3) 5 K-4 6 (1.7) 6 K-6 0 (0.0) ์ ์ฒด 349 (100.0) 16
Table 19. ์ ์ฒด์ ํ๋ณ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์ ์ฒด์ ํ๋ณํญ๋ชฉ ( ์ฝ๋ ) ๊ฑด์ (%) ์ง๋ฃ์ด์ธ์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ (K) 349 (19.3) ์ค์ผ์ผ๋ง๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ (E) 320 (17.7) ์ฃผ์์ฌํญ์ง๋๋ฐ์ค๋ช ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ (J) 238 (13.2) ์ธ์์ฑ๋๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ (F) 235 (13.0) ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์ดฌ์๊ณผ๊ด๋ จ๋๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ (C) 204 (11.3) ์ง๋จ๊ณผ๊ด๋ จ๋๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ (B) 197 (10.9) ์น๊ณผ์ง๋ฃ๊ธฐ๊ตฌ๋ฐ์ฌ๋ฃ์๊ด๋ จ๋๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ (D) 138 (7.6) ์์ํ์์๊ด๋ จ๋๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ (I) 73 (4.0) ๋ณด์ฒ ์น๋ฃ์๊ด๋ จํ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ (G) 44 (2.4) ๊ต์ ์น๋ฃ์๊ด๋ จํ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ (H) 10 (0.6) ์ ์ฒด 1805 (100.0) ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 6 ๊ฑด (1.7%), ๊ธฐํ 0 ๊ฑด์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 18). K-1 ๋ถ์น์ ํน์์ง๋ฃ๋๊ธฐ๋ฑ์น๋ฃํ์์ด์ธ์๊ฒ์ผ๋ก์ํด์๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ K-2 ์น๋ฃํํน๋ณํ์ฆ์๊ณผ๊ด๋ จ๋์ง์์ผ๋ฉด์๋ฌด์กฐ๊ฑด์ ์ผ๋ก๋ถ๋ง๋ฑ์์ฃผ์ฅํ์ฌ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ K-3 ์น๋ฃ๋น์๋ํ์ฌ๊ณผ์์ง๋ฃ๋น๋ผ๊ณ ๋ฌธ์ ๋ฅผ์ ๊ธฐํ๊ฒฝ์ฐ K-4 ์น๊ณผ๋ด์์์ ์ฌ๊ณ ( ๋ฐ๋ฅ์ด๋ฏธ๋๋ฌ์๋์ด์ ธ๋ค์น๊ฒฝ์ฐ๋ฑ ) ๋ก๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ K-5 ์ฑ ํธ ( ์๋ฌด๊ธฐ๋ก ) ์ฌ๋ณธ์์๊ตฌ๋๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์๊ตฌ์๊ด๋ จํ์ฌ๋ฌธ์ ๊ฐ๋ฐ์ํ๊ฒฝ์ฐ K-6 ๊ธฐํ ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์์ ์ฒด์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์ผ๋ก๋น๊ตํ๋ฉด์ง๋ฃ์ด์ธ์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฐ 349 ๊ฑด (19.3%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์ค์ผ์ผ๋ง๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฐ 320 ๊ฑด (17.7%), ์ฃผ์์ฌํญ์ง๋๋ฐ์ค๋ช ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ 238 ๊ฑด (13.2%) ์์ด์๋ค. ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์์ธ๋ถ์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์ผ๋ก๋น๊ตํ๋ฉดํ์๊ฐ์น๋ฃ์๊ด๋ จํ์ฌ์ถฉ๋ถํ์ฌ์ ์ค๋ช ์ด๋๋์๋ฅผ๊ตฌํ์ง์์๋ค๊ณ ๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ (129 ๊ฑด, 7.1%) ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋ง์์๋ฅผ๋ณด์๊ณ , ๋ค์์ผ๋ก์น๋ฃ๋ด์ฉ์ค๋ช ์๋ํํ์์์ดํด๋ถ์กฑ ( ์คํด ) ์ผ๋ก๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ (127, 7.0%), ๋ถ์น์ ํน์์ง๋ฃ๋๊ธฐ๋ฑ์น๋ฃํ์์ด์ธ์๊ฒ์ผ๋ก์ํด์๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ (120, 6.6%), ํ์๊ฐ์น๋ฃํ์ฃผ์์ฌํญ์์ถฉ๋ถํ์ค๋ช ํ์ง์์์๋ถํธ๊ฐ์ด๋ฐ์ํ์๋ค๊ณ ๋ถ๋ง์์ ๊ธฐํ๊ฑฐ๋๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ (102, 5.7%), ์น๋ฃ๋น์๋ํ์ฌ๊ณผ์์ง๋ฃ๋น๋ผ๊ณ ๋ฌธ์ ๋ฅผ์ ๊ธฐํ๊ฒฝ์ฐ (99, 5.5%) ์์์๋ฅผ๋ณด์๋ค (Table 19, 19-1). 5) ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์๊ฒฝํํํํ์ฌ์์ฌ๋ฆฌ์ํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์๊ฒฝํํํํ์ฌ์์ฌ๋ฆฌ์ํ๋ฅผ๋ณด๋ฉด๋ฌด๋ํํด๊ฒฐ๋์ด์ง๊ธ์๋ณ๋ฌธ์ ์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 167๊ฑด (34.3%), ๊ณผ์ ์ํ๋ค์์ง๋ง์์์์๋์ผ์ด๋ผ๋ณด๊ณ ์์ด๋ฒ๋ฆฐ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 157๊ฑด (32.2%), ์ง์ ์๋ํํ์๋ฅผ๋๋ผ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 81๊ฑด (16.6%) ๋ฑ์๋ณด์๋ค (Table 20). 3. ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋๋๋ถ์์๋ํ์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์์ํ์ฐธ๊ณ ์ฌํญํญ๋ชฉ 1) ์น๊ณผ์์์ฌ์์ค์ผ์ผ๋ง์ง๋ฃ์๋ํ์ฌํญ (1) ์ค์ผ์ผ๋งํํ์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋ก์ฌ๋ถ๋ฐ๋ฐฉ๋ฒ์ค์ผ์ผ๋ง์์ ํํ์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 252 ๋ช (94.4%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๊ณ , ๊ธฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์๋ณธ์ธ์ด์ง์ ์ง๋ฃ๋ด์ฉ๊ธฐ๋กํ์๋ช ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 111 ๋ช (44.1%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์ด๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ค์์ผ๋ก๋ณธ์ธ์ด์ง์ ์ง๋ฃ๋ด์ฉ๋ง๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 56 ๋ช (22.2%), ๋ณธ์ธ์ด์ง์ ์ง๋ฃ๋ด์ฉ๊ธฐ๋กํ์น๊ณผ์์ฌ๊ฐ๋ถ๊ฐ์๋ช ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 31 ๋ช (12.3%) ์์ด์๋ค (Table 21, 22). 17
Table 19-1. ์ธ๋ถ์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์๋ฐ๋ฅธ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ ์์ ํญ๋ชฉ ๊ฑด์ ์์ ํญ๋ชฉ ๊ฑด์ 1 J-1 129 (7.1) 25 E-6 22 (1.2) 2 B-3 127 (7.0) 26 I-1 21 (1.2) 3 K-1 120 (6.6) 27 C-1 18 (1.0) 4 J-2 102 (5.7) 28 G-4 17 (0.9) 5 K-3 99 (5.5) 29 G-2 15 (0.8) 6 C-4 98 (5.4) 30 B-1 14 (0.8) 7 K-2 88 (4.9) 31 E-8 12 (0.7) 8 D-2 81 (4.5) 32 B-4 12 (0.7) 9 E-1 76 (4.2) 33 F-1 11 (0.6) 10 F-3 72 (4.0) 34 D-3 9 (0.5) 11 F-2 71 (4.0) 35 E-2 7 (0.4) 12 E-3 68 (3.8) 36 J-3 7 (0.4) 13 C-2 56 (3.1) 37 F-6 7 (0.4) 14 E-4 54 (3.0) 38 K-4 6 (0.3) 15 E-5 50 (2.8) 39 G-3 6 (0.3) 16 D-1 48 (2.7) 40 E-9 6 (0.3) 17 F-5 47 (2.6) 41 H-1 5 (0.3) 18 B-2 44 (2.4) 42 C-5 3 (0.2) 19 K-5 36 (2.0) 43 H-3 3 (0.2) 20 C-2 29 (1.6) 44 H-2 2 (0.1) 21 F-4 27 (1.5) 45 I-2 2 (0.1) 22 I-2 26 (1.4) 46 I-4 2 (0.1) 23 E-7 25 (1.4) 47 G-5 1 (0.1) 24 I-3 24 (1.3) 48 K-6 0 (0.0) ์ ์ฒด 1805 (100.0) (2) ์ค์ผ์ผ๋ง์น๋ฃ์ ์ค๋ช ์๋ฌด์ดํ์ ๋์ค์ผ์ผ๋ง์น๋ฃ์ ์ค๋ช ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋๋ชจ๋ ํ์์๊ฒ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ์ค๋ช ๋งํ๊ณ ํน๋ณํ๊ฒฝ์ฐ์ํํ์ฌ์์ธํ์ค๋ช ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 188 ๋ช (70.4%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ๋ชจ๋ ํ์์๊ฒ์๋ฃ๋ฅผ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ฉฐ์ถฉ๋ถํ์ค๋ช ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 77 ๋ช (28.8%), ํน๋ณํ์ค๋ช ์์ด์น๋ฃ๋ฅผํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 2 ๋ช (0.8%) ์์ด์๋ค (Table 23). (3) ์ค์ผ์ผ๋ง์น๋ฃ์ ๋์์๋ฌด์ดํ์ ๋์ค์ผ์ผ๋ง์น๋ฃ์ ๋์์๋ฌด์ดํ์ ๋๋๋์๋ฅผ๋ฐ๊ณ ์น๋ฃ๋ฅผ์ํํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 228 ๋ช (85.4%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์น๋ฃ๊ณํ์์ค๋ช ํ๊ณ ํน๋ณํ๊ฑฐ๋ถ๊ฐ์์ผ๋ฉด๋์ํ๊ฒ์ผ๋ก๊ฐ์ฃผํ๊ณ ์น๋ฃ๋ฅผ์ํํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 39 ๋ช (14.6%) ์์ด์๋ค (Table 24). 18
Table 20. ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์๊ฒฝํํํํ์ฌ์์ฌ๋ฆฌ์ํ ์ฌ๋ฆฌ์ํ ์๋ต๊ฑด์ (%) ๋ฌด๋ํํด๊ฒฐ๋์ด์ง๊ธ์๋ณ๋ฌธ์ ์์ 167 (34.3) ๊ณผ์ ์ํ๋ค์์ง๋ง์์์์๋์ผ์ด๋ผ๋ณด๊ณ ์์ด๋ฒ๋ฆผ 157 (32.2) ์ง์ ์๋ํํ์๋ฅผ๋๋ 81 (16.6) ์๋ฃ์ฌ๊ณ ์๋ํด๋ ธ์ด๋ก์ ๊ฐ์๊น 7 (1.5) ์ง์ฅ์๋ค๋ฅธ๊ณณ์ผ๋ก์ฎ๊ธฐ๊ณ ์ถ์ 18 (3.7) ์ค์ ๋ก์ง์ฅ์์ฎ๊น 5 (1.0) ์ผ์๊ทธ๋ง๋๊ณ ์ถ์ 42 (8.6) ์น๊ณผ์์์ฌ๋ฉดํ์ฆ์๋ฐ๋ฉํ๊ณ ์ถ์ 1 (0.2) ๊ธฐํ 9 (1.9) ์ ์ฒด 487 (100.0) Table 21. ์ค์ผ์ผ๋งํํ์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋ก์ฌ๋ถ ๋ฌด์๋ต : 8 ๋ช ๊ธฐ๋ก์ฌ๋ถ ์ 252 (94.4) ์๋์ 15 (5.6) ์ ์ฒด 267 (100.0) Table 22. ์ค์ผ์ผ๋งํํ์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋ก๋ฐฉ๋ฒ ๊ธฐ๋ก๋ฐฉ๋ฒ ๋ณธ์ธ์ด์ง์ ์ง๋ฃ๋ด์ฉ๋ง๊ธฐ๋กํ๋ค 56 (22.2) ๋ณธ์ธ์ด์ง์ ์ง๋ฃ๋ด์ฉ๊ธฐ๋กํ์๋ช ํ๋ค 111 (44.1) ๋ณธ์ธ์ด์ง์ ์ง๋ฃ๋ด์ฉ๊ธฐ๋กํ์น๊ณผ์์ฌ๊ฐ๋ถ๊ฐ์๋ช ์ํ๋ค 31 (12.3) ์น๊ณผ์์ฌ๊ฐ์ง๋ฃ๋ด์ฉ์๊ธฐ๋กํ๋ค 28 (11.1) ์น๊ณผ์์ฌ๊ฐ์ง๋ฃ๋ด์ฉ์๊ธฐ๋กํ๊ณ ๋ณธ์ธ์ด๋ถ๊ฐ์๋ช ์ํ๋ค 26 (10.3) ์ ์ฒด 252 (100.0) ๋ฌด์๋ต : 13 ๋ช Table 23. ์ค์ผ์ผ๋ง์น๋ฃ์ ์ค๋ช ๋ฐฉ๋ฒ ์ค์ผ์ผ๋ง์น๋ฃ์ ์ค๋ช ๋ฐฉ๋ฒ ๋ชจ๋ ํ์์๊ฒ์๋ฃ๋ฅผ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ฉฐ์ถฉ๋ถํ์ค๋ช ํ๋ํธ์ด๋ค๋ชจ๋ ํ์์๊ฒ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ์ค๋ช ๋งํ๊ณ ํน๋ณํ๊ฒฝ์ฐ์ํํ์ฌ์์ธํ์ค๋ช ํ๋ํธ์ด๋ค 77 (28.8) 188 (70.4) ํน๋ณํ์ค๋ช ์์ด์น๋ฃ๋ฅผํ๋ํธ์ด๋ค 2 (0.8) ๋ฌด์๋ต : 8 ๋ช Table 24. ์ค์ผ์ผ๋ง์น๋ฃ์ ๋์๋ฐฉ๋ฒ ์ ์ฒด 267 (100.0) ์ค์ผ์ผ๋ง์น๋ฃ์ ๋์ ๋์๋ฅผ๋ฐ๊ณ ์น๋ฃ๋ฅผ์ํํ๋ค 228 (85.4) ์น๋ฃ๊ณํ์์ค๋ช ํ๊ณ ํน๋ณํ๊ฑฐ๋ถ๊ฐ์์ผ๋ฉด๋์ํ๊ฒ์ผ๋ก๊ฐ์ฃผํ๊ณ ์น๋ฃ๋ฅผ์ํํ๋ค 39 (14.6) ์น๋ฃ๋ฅผ๋จผ์ ํ๊ณ ๋๋ค์ค๋ช ํ๋ค 0 (0.0) ๋ฌด์๋ต : 8 ๋ช ์ ์ฒด 267 (100.0) 19
(4) ์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์ดํ์ ๋์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์ดํ์ ๋๋๋ชจ๋ ๊ฒฝ์ฐ์์์ธํ์ค๋ช ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 184 ๋ช (68.9%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์น์ฃผ๊ฐ๋์๊ฒฝ์ฐ๋ถํธ๊ฐ์ด์๊ฒฌ๋๋๊ฒฝ์ฐ์๋ง์ค๋ช ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 81 ๋ช (30.3%), ํ์๊ฐ๋๋ถ๋ถ์ฃผ์์ฌํญ์์์๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก์ค๋ช ์์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 2 ๋ช (0.8%) ์์ด์๋ค (Table 25). (5) ์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ๋ฐฉ๋ฒ์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ๋ฐฉ๋ฒ์์ธ์๋ฌผ์์ด์ค๋ช ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 225 ๋ช (84.3%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์ธ์๋ฌผ์์ฃผ๊ณ ์ค๋ช ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 39 ๋ช (14.6%), ํน๋ณํ์ค๋ช ์ํ์ง์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 2 ๋ช (0.8%) ์์ด์๋ค (Table 26). (6) ์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์ฌ์ค์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋์ง์ฌ๋ถ์ค์ผ์ผ๋ง์์ ํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์ฌ์ค์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 55 ๋ช (20.8%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 27). Table 26. ์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ๋ฐฉ๋ฒ ์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ๋ฐฉ๋ฒ ์ธ์๋ฌผ์์ด์ค๋ช ํ๋ค 225 (84.3) ์ธ์๋ฌผ๋ง์ ๋ฌํ๋ค 1 (0.3) ์ธ์๋ฌผ์์ฃผ๊ณ ์ค๋ช ํ๋ค 39 (14.6) ํน๋ณํ์ค๋ช ์ํ์ง์๋๋ค 2 (0.8) ์ ์ฒด 267 (100.0) ๋ฌด์๋ต : 8๋ช Table 27. ์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ๋ฐฉ๋ฒ ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์ฌ์ค๊ธฐ๋ก์ ๋ฌด ์ 55 (20.8) ์๋์ 210 (79.2) ์ ์ฒด 265 (100.0) ๋ฌด์๋ต : 10๋ช 2) ๊ธฐํ์ง๋ฃ์๊ด๋ จ๋์ฌํญ (1) ํ์์์ฝ์๋ณ๊ฒฝ์ด๋๋ฏธ๋ด์์๋ด์ฉ๊ธฐ๋ก์ฌ๋ถ๋ฐ๋ฐฉ๋ฒํ์์์ฝ์๋ณ๊ฒฝ์ด๋๋ฏธ๋ด์์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 239 ๋ช (86.9%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. ๊ทธ์ค์์์ฝ์์ฅ๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 117 ๋ช (49.0%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์์ผ๋ฉฐ์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 105 ๋ช (43.9%), ๊ธฐํ๋ค๋ฅธ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 17 ๋ช (7.1%) ์์ด์๋ค (Table 28, 29). Table 28. ํ์์์ฝ์๋ณ๊ฒฝ์ด๋๋ฏธ๋ด์์๋ด์ฉ๊ธฐ๋ก์ฌ๋ถ๋ฐ๋ฐฉ๋ฒ ์ฝ์๋ณ๊ฒฝ์ด๋๋ฏธ๋ด์์๊ธฐ๋ก์ฌ๋ถ ์ 239 (86.9) ์๋์ 36 (13.1) ์ ์ฒด 275 (100.0) Table 25. ์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์ดํ์ ๋ ์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ๋ชจ๋ ๊ฒฝ์ฐ์์์ธํ์ค๋ช ํ๋ค 184 (68.9) ์น์ฃผ๊ฐ๋์๊ฒฝ์ฐ๋ถํธ๊ฐ์ด์๊ฒฌ๋๋๊ฒฝ์ฐ์๋ง์ค๋ช ํ๋คํ์๊ฐ๋๋ถ๋ถ์ฃผ์์ฌํญ์์์๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก์ค๋ช ์์ํ๋ํธ์ด๋ค 81 (30.3) 2 (0.8) Table 29. ํ์์์ฝ์๋ณ๊ฒฝ์ด๋๋ฏธ๋ด์์๊ธฐ๋ก๋ฐฉ๋ฒ ์ฝ์๋ณ๊ฒฝ์ด๋๋ฏธ๋ด์์๊ธฐ๋ก๋ฐฉ๋ฒ ์ฝ์์ฅ๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋ค 117 (49.0) ์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋ค 105 (43.9) ๊ธฐํ๋ค๋ฅธ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๊ธฐ๋กํ๋ค 17 (7.1) ์ ์ฒด 239 (100.0) ๋ฌด์๋ต : 36๋ช ์ ์ฒด 267 (100.0) ๋ฌด์๋ต : 8 ๋ช 20
(2) ์๋ฃ๋ถ์๋ฐ์์๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์์์ด์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ญํ ์ ๋์๋ฃ๋ถ์๋ฐ์์๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์์์ด์๋ฌด๊ธฐ๋ก์ด๋งค์ฐ์ค์ํ์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 227 ๋ช (82.8%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์ด๋์ ๋์ค์ํ์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 41 ๋ช (15.0%), ๋ณ๋ก์ค์ํ์ญํ ์ํ์ง์๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 6 ๋ช (2.2%) ์์ด์๋ค (Table 30). (3) ์๋ฃ๋ถ์๋ฐ์์๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์์์ด์์ค๋ช ๋ฐ๋์์๋ฌด์ญํ ์ ๋์๋ฃ๋ถ์์๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์์์ด์์ค๋ช ๋ฐ๋์์์๋ฌด๊ฐ๋งค์ฐ์ค์ํ์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 219 ๋ช (73.9%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์ด๋์ ๋์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 53 ๋ช (19.4%), ๋ณ๋ก์ค์ํ์ญํ ์ํ์ง์๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 2 ๋ช (0.7%) ์์ด์๋ค (Table 31). Table 30. ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ญํ ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ญํ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์๋งค์ฐ์ค์ํ์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ค 227 (82.8) ์ด๋์ ๋์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ค 41 (15.0) ๋ณ๋ก์ค์ํ์ญํ ์ํ์ง์๋๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ค 6 (2.2) Table 31. ์๋ฃ๋ถ์์์ค๋ช ๋ฐ๋์์๋ฌด์ญํ ์๋ฃ๋ถ์์์ค๋ช ๋ฐ๋์์๋ฌด์ญํ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์๋งค์ฐ์ค์ํ์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ค 219 (79.9) ์ด๋์ ๋์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ค 53 (19.4) ๋ณ๋ก์ค์ํ์ญํ ์ํ์ง์๋๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ค 2 (0.7) Table 32. ์ ์ ์งํํ๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ ์ ์ ์งํํ๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ ์ ์ ์งํ๋ฌธ์งํ๋ฑ์์ด์ฉํ์ฌ์กฐ์ฌํ๋ค 168 (61.3) ๋ฌธ์ง์ํน๋ณํ์ ์ ์งํ์ด์๋์ง๋ฌป๊ณ ํ์ํ๋ค 100 (36.5) ํ์๊ฐ์ธ๊ธํ์ง์์ผ๋ฉดํน๋ณํ์ ์ ์งํ์ ๋ฌด๋ฅผ์กฐ์ฌํ์ง์๋๋ค 6 (2.2) (4) ์น๊ณผ์น๋ฃ์๊ด๋ จ๋์ ์ ์งํ์ํ๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ์น๊ณผ์๋ด์ํํ์์์ ์ ์งํํ๊ฐ๋ฅผ์ ์ ์งํ๋ฌธ์งํ๋ฑ์์ด์ฉํ์ฌ์กฐ์ฌํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 168 ๋ช (61.3%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์ด๋ํ๋ฌ๊ณ , ๋ฌธ์ง์ํน๋ณํ์ ์ ์งํ์ด์๋์ง๋ฌป๊ณ ํ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 100 ๋ช (36.5%), ํ์๊ฐ์ธ๊ธํ์ง์์ผ๋ฉดํน๋ณํ์ ์ ์งํ์ ๋ฌด๋ฅผ์กฐ์ฌํ์ง์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 6 ๋ช (2.2%) ์์ด์๋ค (Table 32). (5) ์๊ธ์กฐ์น๊ต์ก์ฌ๋ถ๋ฐ์ํ๋ฅ๋ ฅ์๊ธ์กฐ์น๊ต์ก์๋ฐ์์ผ๋์ํํ ์์๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 106 ๋ช (38.7%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์๊ธ์กฐ์น๊ต์ก์๋ฐ์์ผ๋ฉฐ์ด๋์ ๋์ํํ ์์๋๊ฒฝ์ฐ๋ 69 ๋ช (25.2%), ์๊ธ์กฐ์น๊ต์ก์๋ฐ์ง์์์ผ๋ฉฐ์๊ธ์กฐ์น๋์ํํ ์์๋๊ฒฝ์ฐ๋ 64 ๋ช (23.4%), ์๊ธ์กฐ์น๊ต์ก์๋ฐ์ง์์์ผ๋์๊ธ์กฐ์น๋์ด๋์ ๋์ํํ ์์๋๊ฒฝ์ฐ๋ 35 ๋ช (12.7%) ์์ด์๋ค (Table 33). (6) ์๊ธ์กฐ์น์ํ์ํ๊ธฐ๋ณธ์ฅ๋น๋ฐ์ฝํ๋น์น์ฌ๋ถ๊ทผ๋ฌด์ง์์๊ธ์กฐ์น์ํ์ํ์ฅ๋น๋ฐ์ฝ๋ฌผ์๋น์นํ๊ณ ์๋๊ฒฝ์ฐ๋ 115 ๋ช (41.8%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 34). Table 33. ์๊ธ์กฐ์น๊ต์ก์ฌ๋ถ๋ฐ์ํ๋ฅ๋ ฅ ์๊ธ์กฐ์น๊ต์ก์ฌ๋ถ๋ฐ์ํ๋ฅ๋ ฅ ๊ต์ก์๋ฐ์์ผ๋ฉฐ์ด๋์ ๋์ํํ ์์๋ค 69 (25.2) ๊ต์ก์๋ฐ์์ผ๋์ํํ ์๋์๋ค 106 (38.7) ํน๊ธฐํ ๊ต์ก์๋ฐ์ง์์์ผ๋์๊ธ์กฐ์น๋์ด๋์ ๋์ํํ ์์๋ค 35 (12.7) ํน๊ธฐํ ๊ต์ก์๋ฐ์ง์์์ผ๋ฉฐ์๊ธ์กฐ์น๋์ํํ ์์๋ค 64 (23.4) 21
Table 34. ์๊ธ์กฐ์น์ํ์ํ์ฅ๋น๋ฐ์ฝ๋ฌผ๋น์น์ฌ๋ถ ์๊ธ์กฐ์น์ํ์ํ์ฅ๋น๋ฐ์ฝ๋ฌผ๋น์น์ฌ๋ถ ์ 115 (41.8) ์๋์ 160 (58.2) ์ ์ฒด 275 (100) Table 35. ์๊ธ์ํฉ๋ฐ์์์๋ขฐ๊ฐ๋ฅํํ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์๋ํ์ ๋ณด๋๋์ ์๋๋น์ฌ๋ถ ํ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์๋ํ์ ๋ณด๋๋์ ์๋๋น์ฌ๋ถ ์ 201 (73.1) ์๋์ 74 (26.9) ์ ์ฒด 275 (100) (7) ์๊ธ์ํฉ๋ฐ์์์๋ขฐ๊ฐ๋ฅํํ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์๋ํ์ ๋ณด๋๋์ ์๋๋น์ฌ๋ถ์ง๋ฃ์์๊ธ์ํฉ๋ฐ์์์ง๋ฃ์๋ขฐ๊ฐ๋ฅํํ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์๋ํ์ ๋ณด๋๋์ ์๋๋น๊ธฐ๋์ด์๋๊ฒฝ์ฐ๋ 201 ๋ช (73.1%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 35). 4. ์๋ฃ๊ด๊ณ๋ฒ์์ดํด๋์ธก์ 1) ์น๊ณผ๋ด์์์น๊ณผ์ง๋ฃ์์ง์ ๊ด๋ จ์ด์๋์ํด๋ฐ์์์ฑ ์์ ๋์น๊ณผ๋ด์์์น๊ณผ์ง๋ฃ์์ง์ ์๊ด์ด์๋์ํด๋ฐ์์์ด๋์ ๋์น๊ณผ์์์์ฑ ์์ด์๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 213 ๋ช (77.7%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์ ์ ์ผ๋ก์น๊ณผ์์์์ฑ ์์ด์๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 37 ๋ช (13.5%), ์น๊ณผ์์์๋์ฑ ์์ด์๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 24 ๋ช (8.8%) ์์ด์๋ค (Table 36). 2) ํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์๊ตฌ์๋์๋ฐฉ๋ฒํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์๊ตฌํ ์์์ฌ๋ณธ์์ค์ผํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 244 ๋ช (89.0%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์๋ณธ์ด๋ ์ฌ๋ณธ์ด๋ ์ค์๋์๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 27 ๋ช (9.9%), ์๋ณธ, ์ฌ๋ณธ๊ด๊ณ์์ด์ํ๋๊ฒ์์ฃผ์ด์ผํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 2 ๋ช (0.7%), ์๋ณธ์์ค์ผํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 1 ๋ช (0.4%) ์์ด์๋ค (Table 37). Table 36. ์ง๋ฃ์ด์ธ์์ํด์์ฑ ์์ ๋ ์ง๋ฃ์ด์ธ์์ํด์์ฑ ์์ ๋ ์ ์ ์ผ๋ก์น๊ณผ์์ ( ์น๊ณผ์์ฌ๋์น๊ณผ์์์ฌ ) ์์ฑ ์์ด์๋ค์ด๋์ ๋์น๊ณผ์์ ( ์น๊ณผ์์ฌ๋์น๊ณผ์์์ฌ ) ์์ฑ ์์ด์๋ค์ง๋ฃ์๊ด๋ จ์ด์์ผ๋ฏ๋ก์น๊ณผ์์ ( ์น๊ณผ์์ฌ๋์น๊ณผ์์์ฌ ) ์๋์ฑ ์์ด์๋ค 37 (13.5) 213 (77.7) 24 (8.8) Table 37. ํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์๊ตฌ์๋์๋ฐฉ๋ฒ ํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์๊ตฌ์๋์๋ฐฉ๋ฒ ์๋ณธ์์ค์ผํ๋ค 1 (0.4) ์ฌ๋ณธ (copy) ์์ค์ผํ๋ค 244 (89.0) ์๋ณธ, ์ฌ๋ณธ๊ด๊ณ์์ด์ํ๋๊ฒ์์ค์ผํ๋ค 2 (0.7) ์๋ณธ์ด๋ ์ฌ๋ณธ์ด๋ ์ค์๋์๋๋ค 27 (9.9) 3) ํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ์๋์ 3 ์๊ฐ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์๊ตฌํ ๊ฒฝ์ฐ๋์๋ฐฉ๋ฒํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ์๋์ 3 ์๊ฐ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์๊ตฌํ ๊ฒฝ์ฐ์์๋ณธ์ด๋ ์ฌ๋ณธ์ด๋ ์ค์๋์๋๋ค๋์๋ต์ด 237 ๋ช (86.5%) ์ด์๊ณ , ์ฌ๋ณธ์์ค์ผํ๋ค๋์๋ต์ด 37 ๋ช (13.5%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 38). 4) ํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์์๊ตฌํ๋๊ฒฝ์ฐํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์์๊ตฌํ๋๊ฒฝ์ฐ์ฌ๋ณธ์์ค์ผํ๋ค๋์๋ต์ด 228 ๋ช (82.2%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์๋ณธ์์ค์ผํ๋ค๋์๋ต์ด 21 ๋ช (7.6%), ์๋ณธ์ด๋ ์ฌ๋ณธ์ด๋ ์ค์๋์๋๋ค๋์๋ต์ด 14 ๋ช (5.1%), ์๋ณธ, ์ฌ๋ณธ๊ด๊ณ์์ด์ํ๋๊ฒ์์ค์ผํ๋ค๋์๋ต์ด 11 ๋ช (4.0%) ์์ด์๋ค (Table 39). 22
Table 38. ์ 3 ์๊ฐ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์๊ตฌํ ๊ฒฝ์ฐ๋์๋ฐฉ๋ฒ ์ 3 ์๊ฐ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์๊ตฌํ ๊ฒฝ์ฐ๋์๋ฐฉ๋ฒ ์๋ณธ์์ค์ผํ๋ค 0 (0.0) ์ฌ๋ณธ (copy) ์์ค์ผํ๋ค 37 (13.5) ์๋ณธ, ์ฌ๋ณธ๊ด๊ณ์์ด์ํ๋๊ฒ์์ค์ผํ๋ค 0 (0.0) ์๋ณธ์ด๋ ์ฌ๋ณธ์ด๋ ์ค์๋์๋๋ค 237 (86.5) Table 39. ํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์์๊ตฌํ๋๊ฒฝ์ฐ๋์๋ฐฉ๋ฒ ํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์์๊ตฌํ๋๊ฒฝ์ฐ๋์๋ฐฉ๋ฒ ์๋ณธ์์ค์ผํ๋ค 21 (7.7) ์ฌ๋ณธ (copy) ์์ค์ผํ๋ค 228 (83.2) ์๋ณธ, ์ฌ๋ณธ๊ด๊ณ์์ด์ํ๋๊ฒ์์ค์ผํ๋ค 11 (4.0) ์๋ณธ์ด๋ ์ฌ๋ณธ์ด๋ ์ค์๋์๋๋ค 14 (5.1) 5) ํ์์๋น๋ฐ๋์ค๊ธ์ง์๋ฌดํ์์์ํ๋์ ๋๋กํ์ธ์๊ฒ๋งํ๋ฉด์๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 250 ๋ช (91.1%), ํ์์์ํ๋ฅผ์ด์ผ๊ธฐํ๋๊ฒ์ํฐ๋ฌธ์ ๊ฐ๋์ง์๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 24 ๋ช (8.8%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 40). 6) 18 ์ธ๋ฏธ๋งํ์์น๋ฃ์ ๋์ 18 ์ธ๋ฏธ๋งํ์์์น๊ณผ์น๋ฃ์์๊ผญ๋ถ๋ชจ์๋์๊ฐ์์ด์ผํ๋ค๋์๋ต์ด 244 ๋ช (89.0%), ๋ณธ์ธ์ด์ดํดํ๋ค๋ฉด์น๋ฃ๊ฐ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋์๋ต์ด 30 ๋ช (11.0%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 41). ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์๋ณด๊ด์ฐ๋๋ 10 ๋ ์ด๋ผ๋์๋ต์ด 160 ๋ช (58.4%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ 5 ๋ ์ด๋ผ๋์๋ต์ด 99 ๋ช (36.1%), 3 ๋ ์ด๋ผ๋์๋ต์ด 15 ๋ช (5.5%) ์์ด์๋ค (Table 42). Table 40. ํ์์๋น๋ฐ๋์ค๊ธ์ง์๋ฌด ํ์์๋น๋ฐ๋์ค๊ธ์ง์๋ฌด ํ์์์ํ๋์ ๋๋กํ์ธ์๊ฒ๋งํ๋ฉด์๋๋ค 250 (91.1) ํ์์์ํ๋ฅผ์ด์ผ๊ธฐํ๋๊ฒ์ํฐ๋ฌธ์ ๊ฐ๋์ง์๋๋ค 24 (8.8) Table 41. 18 ์ธ๋ฏธ๋งํ์์น๋ฃ์ ๋์ 18 ์ธ๋ฏธ๋งํ์์น๋ฃ์ ๋์ ๋ณธ์ธ์ด์ดํดํ๋ค๋ฉด์น๋ฃ๊ฐ๊ฐ๋ฅํ๋ค 30 (11.0) ๊ผญ๋ถ๋ชจ์๋์๊ฐ์์ด์ผํ๋ค 244 (89.0) Table 42. ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์๋ณด๊ด์ฐ๋ ์๋ฌด๊ธฐ๋ก๋ถ์๋ณด๊ด์ฐ๋ 1 ๋ 0 (0.0) 3 ๋ 15 (5.5) 5 ๋ 99 (36.1) 10 ๋ 160 (58.4) ๊ด๊ณ์๋ค 0 (0.0) 7) ์๋ฌด๊ธฐ๋ก๊ณผ๊ด๋ จ๋์ดํด๋์ธก์ ์ฌํญ (1) ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ฐํ๋ก์ ์ด๋๋๋์ง์ฌ๋ถ์ด 274 ๋ช ์์๋ต์์ค์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ฐํ๋ก์ ์ผ๋ฉด์๋๋ค๋์๋ต์ 252 ๋ช (92.0%), ์ฐํ๋ก์ ์ด๋๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 22 ๋ช (8.0%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 43). (2) ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ ๋ฐฉ๋ฒ์ด 274 ๋ช ์์๋ต์์ค์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ ์ํ๋ฆฐ๋ด์ฉ์์์ ํ์ง์ฐ๊ณ ๋ค์์ฐ๋ฉด์๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 191 ๋ช 23
Table 43. ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ฐํ๋ก์ ์ด๋๋๋์ง์ฌ๋ถ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ฐํ๋ก์ ์ด๋๋๋ค ์ 22 (8.0) ์๋์ 252 (92.0) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช Table 46. ์๋ฌด๊ธฐ๋ก๋ถ์์์๋์ฒ๋ฒ์๋ฌด๊ธฐ๋ก๋ถ์์์์๊ธฐ์กด๊ธฐ๋ก๋ถ๋ ํ๊ธฐํ๋ค์ 25 (9.1) ์๋์ 249 (90.9) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช Table 44. ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ ๋ฐฉ๋ฒ ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ ์ํ๋ฆฐ๋ด์ฉ์์์ ํ์ง์ฐ๊ณ ๋ค์์ด๋ค ์ 83 (30.3) ์๋์ 191 (69.7) ์ ์ฒด 274 (100) Table 47. ์น๊ณผ์์์ฌ์ํ๋ ธ๋ผ๋ง์ฌ์ง์ดฌ์๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐํ๋ ธ๋ผ๋ง์ฌ์ง์ดฌ์๊ฐ๋ฅ ์ฌ๋ถ์ 124 (45.3) ์๋์ 150 (54.7) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช Table 45. ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ฑ์ฃผ์ฒด ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ง๋ฃ๋ฅผ๋ด๋นํ์์ฌ๋ง์ด ์์ฑํ ์์๋ค์ 127 (46.3) ์๋์ 147 (53.7) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช Table 48. ์น๊ณผ์์์ฌ์์์์ ์น๋ฐ์น๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ์์์์ ์น๋ฐ์น๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ ์ 37 (13.5) ์๋์ 237 (86.5) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช (69.7%), ์์ ํ์ง์ฐ๊ณ ๋ค์์ด๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 83 ๋ช (30.3%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 44). (3) ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ฑ์ฃผ์ฒด์ด 274 ๋ช ์์๋ต์์ค๋ด๋นํ์์ฌ๊ฐ์๋์ด๋์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์์ฑํ ์์๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 147 ๋ช (53.7%), ์์ฌ๋ง์ด์์ฑํ ์์๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 127 ๋ช (46.3%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 45). (4) ์๋ฌด๊ธฐ๋ก๋ถ์์์๋์ฒ๋ฒ์๋ฌด๊ธฐ๋ก๋ถ๊ฐ์์๋์์๊ฒฝ์ฐ๊ธฐ์กด๊ธฐ๋ก๋ถ๋ํ๊ธฐํ์ง์๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 249 ๋ช (90.9%), ํ๊ธฐํ๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 25 ๋ช (9.1%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 46). 8) ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐํ๋ ธ๋ผ๋ง์ฌ์ง์ดฌ์๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐํ๋ ธ๋ผ๋ง์ฌ์ง์์ดฌ์ํ ์์๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 150 ๋ช (54.7%), ์๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 124 ๋ช (45.3%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 47). 9) ์น๊ณผ์์์ฌ์์์์ ์น๋ฐ์น๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์์์์ ์น๋ฐ์น๋ฅผํ๋ฉด์๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 237 ๋ช (86.5%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 48). 10) ์น๊ณผ์์์ฌ์์น๊ฒฝ๋ถ๋ ์ง์๋ณต๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์น๊ฒฝ๋ถ๋ ์ง์๋ณต์ํ๋ฉด์๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 203 ๋ช (74.1%), ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 71 ๋ช (25.9 %) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 49). 24
Table 49. ์น๊ณผ์์์ฌ์์น๊ฒฝ๋ถ๋ ์ง์๋ณต๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ์์น๊ฒฝ๋ถ๋ ์ง์๋ณต๊ฐ๋ฅ ์ฌ๋ถ์ 71 (25.9) ์๋์ 203 (74.1) ์ ์ฒด 247 (100.0) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช Table 52. ์น๊ณผ์์์ฌ์์น์ฃผ์ํ์ ๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ์์น์ฃผ์ํ์ ๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ ์ 67 (24.5) ์๋์ 207 (75.5) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช Table 50. ์น๊ณผ์์์ฌ์์๋ณต๋ฌผ๊ตํฉ์กฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ์์๋ณต๋ฌผ๊ตํฉ์กฐ์ ๊ฐ๋ฅ ์ฌ๋ถ์ 91 (33.2) ์๋์ 183 (66.8) Table 53. ์น๊ณผ์์์ฌ์์ธ์์ฑ๋๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ์์ธ์์ฑ๋๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ ์ 228 (83.2) ์๋์ 46 (16.8) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช Table 54. ํฅํ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์๋ฐ์์๋ํ์๊ตฌ์ฌ์ ๋ Table 51. ์น๊ณผ์์์ฌ์์น๋ฉด์ด๊ตฌ์ ์๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ์์น๋ฉด์ด๊ตฌ์ ์๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ ์ 249 (91.2) ์๋์ 24 (8.8) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช ํฅํ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์๋ฐ์์๋ํ์๊ตฌ์ฌ์ ๋ ๋งค์ฐ๊ทธ๋ ๋ค 43 (15.7) ๊ฐ๋๊ทธ๋ ๋ค 208 (75.9) ์ ํ๊ทธ๋ ์ง์๋ค 23 (8.4) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช 11) ์น๊ณผ์์์ฌ์์๋ณต๋ฌผ๊ตํฉ์กฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ๋์๋ณต๋ฌผ์๊ตํฉ์กฐ์ ์ํ๋ฉด์๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 183 ๋ช (66.8%), ๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 91 ๋ช (33.2%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 50). 12) ์น๊ณผ์์์ฌ์์น๋ฉด์ด๊ตฌ์ ์๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์น๋ฉด์ด๊ตฌ์ ์์์ ์ด๊ฐ๋ฅํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 249 ๋ช (91.2%) ์ด๊ณ , ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 24 ๋ช (8.8%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 51). 13) ์น๊ณผ์์์ฌ์์น์ฃผ์ํ์ ๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ๋จ๋ ์ผ๋ก์น์ฃผ์ํ์ ์์ ์ด๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋์๋ต์ 207 ๋ช (75.5%), ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋์๊ฒฌ์ 67 ๋ช (24.5%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 52). 14) ์น๊ณผ์์์ฌ์์ธ์์ฑ๋๊ฐ๋ฅ์ฌ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐํ์์์ธ์์ฑ๋์ด๊ฐ๋ฅํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 228 ๋ช (83.2%), ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 46 ๋ช (16.8%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 53). 5. ์๋ฃ์ฌ๊ณ , ๋ถ์์๋ฐฉ๊ต์ก์๋ํ์ฌํญ 1) ํฅํ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์๋ฐ์์๋ํ์๊ตฌ์ฌ์ ๋ํฅํ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์์ด๋ฐ์ํ ์ง๋๋ชจ๋ฅธ๋ค๋๋ถ์๊ฐ๋๋์๊ตฌ์ฌ์์ด๋์ ๋๊ฐ์ง๊ณ ์๋์ง์๋ํ๋ฌผ์์๊ฐ๋๊ทธ๋ฌํ์๊ฐ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 208 ๋ช (75.9 %), ๋งค์ฐ๊ทธ๋ ๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 43 ๋ช (15.7%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 54). 25
Table 55. ์ฌํ์ค์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ด๋ จ๊ต์ก์๋ฃ์ฌ๋ถ ์ฌํ์ค์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ด๋ จ๊ต์ก์๋ฃ์ฌ๋ถ ์ 98 (35.8) ์๋์ 176 (64.2) Table 58. ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ต์ก์ํ์์ฑ์ ๋ ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ต์ก์ํ์์ฑ ๋งค์ฐํ์ํ๊ณ ์๊ธํ๋ค 167 (61.0) ํ์ํ๋์๊ธํ์ง๋์๋ค 105 (38.3) ํ์ํ์ง์๋ค 2 (0.7) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช Table 56. ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๋ณด์๊ต์ก์๋ฃ์ฌ๋ถ ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๋ณด์๊ต์ก์๋ฃ์ฌ๋ถ ์ 62 (22.6) ์๋์ 212 (77.4) Table 59. ํฅํ์๋ฃ๋ถ์์์ฆ๊ฐ์ฌ๋ถํฅํ์๋ฃ๋ถ์์์ฆ๊ฐ์ฌ๋ถ ์ 256 (93.4) ์๋์ 18 (6.6) ๋ฌด์๋ต : 1๋ช Table 57. ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๋ณด์๊ต์ก์๋ฃ๊ฑด์ ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๋ณด์๊ต์ก์๋ฃ๊ฑด์ 1 ํ 32 (51.6) 2 ํ 22 (35.5) 3 ํ 5 (8.1) 4 ํ 1 (1.6) 5 ํ 2 (3.2) ์ ์ฒด 62 (100.0) 2) ์ฌํ์ค์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ด๋ จ๊ต์ก์๋ฃ์ฌ๋ถ์ฌํ์ค์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ด๋ จ๊ต์ก์์๋ฃํ์ ์ด์๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 176 ๋ช (64.2%), ์๋ฃํ๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 98 ๋ช (35.8%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 55). 3) ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๋ณด์๊ต์ก์๋ฃ์ฌ๋ถ๋ฐ๊ฑด์์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๋ณด์๊ต์ก์์๋ฃํ์ ์ด์๋๊ฒฝ์ฐ๋ 62 ๋ช (22.6%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๊ณ , ๊ทธ์ค 1 ํ์๋ฃ๊ฐ 32 ๋ช (51.6%), 2 ํ๊ฐ 22 ๋ช (35.5%) ์์ด์๊ณ ํ๊ท 1.7 ํ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 56, 57). 4) ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ต์ก์ํ์์ฑ์ ๋์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ต์ก์ด๋งค์ฐํ์ํ๊ณ ์๊ธํ๋ค๋์๋ต์ด 167 ๋ช (61.0%), ํ์ํ๋์๊ธํ์ง์๋ค๋์๋ต์ด 105 ๋ช (38.3%), ํ์ํ์ง์๋ค๋์๊ฒฌ์ด 2 ๋ช (0.7%) ์์ด์๋ค (Table 58). 5) ํฅํ์๋ฃ๋ถ์์์ฆ๊ฐ์ฌ๋ถ๋ฐ์์ธ๊ณ ์ฐฐํฅํ์๋ฃ๋ถ์์ด์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ด๋ผ๋์๋ต์ด 256 ๋ช (93.4%), ์๋๋ผ๋์๋ต์ด 18 ๋ช (6.6%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. ํฅํ์๋ฃ๋ถ์์์ฆ๊ฐ์์ธ์๋ฌป๋์ง๋ฌธ์์์ธํฐ๋ท, ๋ฐฉ์ก๋ฑ์๋งค์ฒด๋ฅผํตํ์ ๋ณด์ต๋๊ธฐํํ๋๋ก์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 231 ๋ช (83.3%), ํ์์์ง๋ฃ์๋ํ๊ธฐ๋์น์ฆ๊ฐ๋ก์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 37 ๋ช (13.5%), ํ์์์ง๋ฃ์์ฒด์๋ํ๋ถ๋ง์ผ๋ก์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 5 ๋ช (1.8%) ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 59, 60). 26
Table 60. ํฅํ์๋ฃ๋ถ์์์ฆ๊ฐ์์ธ๊ณ ์ฐฐ ํฅํ์๋ฃ๋ถ์์์ฆ๊ฐ์์ธ๊ณ ์ฐฐ ์ธํฐ๋ท, ๋ฐฉ์ก๋ฑ์๋งค์ฒด๋ฅผํตํ์ ๋ณด์ต๋๊ธฐํํ๋ 231 (83.3) ํ์์์ง๋ฃ์์ฒด์๋ํ๋ถ๋ง 5 (1.8) ํ์์์ง๋ฃ์๋ํ๊ธฐ๋์น์ฆ๊ฐ 37 (13.5) ๋ณ, ์์๊ฐ์๊ฒฝ์์ฌํ 1 (0.4) ๊ธฐํ 0 (0) ๋ฌด์๋ต : 1 โ ฃ. ์ด๊ด๋ฐ๊ณ ์ฐฐ ์ค๋๋ ์์๋ฃ์๋น์ค๋๋จ์ํ๊ธฐ๋ฅ์ ํ๋ณต๋ฟ๋ง์๋๋ผ์ฌ๋ฏธ์ฑ์๋ํ๊ด์ฌ๋ํจ๊ป์ฆ๊ฐ๋์ด์น๊ณผ์์ญ์์๋์ฌ๋ฃ์๊ณ ๊ธํ์ํจ๊ป์ฌ๋ฏธ๋ณด์ฒ ์น๋ฃ๊ฐ๋๋ฆฌ์ํ๋๊ฒ๋์๊ณ , ๋จ์๋ฐ์น๋ฅผ๋ฒ์ด๋์ ๊ต์ ์์ , ์ํ๋ํธ๋ฐ์น์๊ต์ ์์ ์ด์ ์ฐฉ๋์๋ค. ์ด์๊ฐ์ด์นจ์ต์ ์์ ์ด์ฆ๊ฐํจ์๋ฐ๋ผ์๋ฃ์ฌ๊ณ ์์ํ์ฑ๋ํจ๊ป์ฆ๊ฐํ์๋ค. ๋ํ์ฌ๋์๋ณต์กํ๊ตฌ์กฐ์๊ฐ๊ฐ์ธ์ํ๊ฒฝ์ด๋์ ์ ์ ์ธ์์ธ์๋ฐ๋ผ๋ค์ํ๋ณ์ด๋ฅผ๋ํ๋ด๋ฉฐ, ์ฒด์ง์๋ฐ๋ผ์์ธกํ๊ธฐํ๋ ๋ฐ์์๋ํ๋ด๊ธฐ๋ํด, ์์์น๋ชปํ์น๋ฃ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ฐ์ํ ์์๋ค 11). ์ง๋ฃ๋ฐฉ๋ฒ์ญ์์ ์ผํ๊ฒฝ์ฐ๋ณด๋ค๊ฐ๋ฅํ์ฌ๋ฌ๋ฐฉ๋ฒ์ค์์์์ฌ์์ฌ๋์์ํ์ฌ์ ํ๋๋์๊ฐ๋ง์ผ๋ฉฐ์น๋ฃ๋์ค์๋์์๊ฐ๊ฐ์ผ๋ก๋ณํํ๋ํ์์์ํ์๋ฐ๋ผ๊ทธ๋๊ทธ๋์ํ๋จ์์ํ์ฌ์๊ธฐ์์กฐ์น๋ฅผ์ทจํ์ฌ์ผํ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ๋ง๋ค. ์ฆ, ์๋ฃํ์๊ฐ์๋๊ณณ์ํญ์์๋ฃ์ฌ๊ณ ์์ํ๊ณผ์๋ฃ๋ถ์์๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด์๋๊ฒ์ด๋ค 12). ์ด๋ฌํ์ํฉ์์์น๊ณผ์ง๋ฃ์๊ด๋ จ๋์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์์๋ํ์ํฉ์์กฐ์ฌ, ๋ถ์ํ๊ณ ์์น๊ณผ์์๊ทผ๋ฌดํ๊ณ ์๋์น๊ณผ์์์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋ก๋ณธ์กฐ์ฌ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์ํํ์์ผ๋ฉฐ์ด์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ถ์ํ์ฌ๋ค์๊ณผ๊ฐ์ด๊ณ ์ฐฐํ์๋ค. ๊ทผ๋ฌด์ง๋ณ์์์ํ์๊ฐ์ ๊ธฐํ์ฌํ๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ณผ์ค์ ์๋ฃ์ฌ๊ณ , ์๋ฃ๋ถ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ์๊ฒฝํ๋๋ฅผ์กฐ์ฌํ๊ฒฐ๊ณผ 186 ๋ช (67.6%) ์ผ๋ก์๋นํ๋์๋น์จ์์ฐจ์งํ์๋ค. ์ด์ค์์์น๊ณผ์์์ฌ์์ ๋ฌด, ์ง๋ฃ์๋ํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋๋ฅผ์กฐ์ฌํด๋ณด๋ฉด 81 ๋ช (29.3%) ์ด๊ฒฝํํ์๊ณ , ์ด๋์ ์ฒด๊ฒฝํ์ 186 ๋ช ์ 43.5% ๋ก ๋งค์ฐํฐ๋น์ค์์ฐจ์งํ๊ณ ์์์๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๊ทผ๋ฌด์งํํ์๋ฐ๋ฅธ๋น์จ์์ดํด๋ณด๋ฉด์น๊ณผ์์์ด 34.5% ๋ก๊ฐ์ฅ๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ฆ, ์น๊ณผ์์๊ธ์๊ทผ๋ฌดํ๋๊ฒฝ์ฐ์์น๊ณผ์์์ฌ์๋ํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ณผ์ค์ ์๋ฃ์ฌ๊ณ , ์๋ฃ๋ถ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ๋ง์ด๊ฒฝํํ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทผ๋ฌด์งํํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฒฝํ๋ฅ ์์ฐจ์ด๋์ ์์ฐจ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค ( ํ 6, 6-1, 6-2). ๋ถํ, ๋ถ๋ง์๊ฑด์๋ 1 ํ๊ฐ 31 ๋ช (38.27%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์์ผ๋ฉฐํ๊ท 2.44 ํ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์ดํ๋๋์ด๋ฒ์ ์ธ๋ฌธ์ ๋ก์งํ๋๊ฒฝํ์ 7 ๋ช (8.64%) ์ด์๋ค๊ณ ๋๋ตํ์๋ค ( ํ 7, 8). ์ด๋ฏธ์น๊ณผ์์ฌ๋ฟ๋ง์๋๋ผ์น๊ณผ์์์ฌ๋์๋ฃ๋ถ์์๋ ธ์ถ๋์ด์์์๋ณด์ฌ์ฃผ๋๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ฉฐ, ์น๊ณผ์์์ฌ์ํ๋์๋ฐ๋ผํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์ด์๋ฃ๋ถ์์ผ๋ก์งํ๋๋๊ฒ์์ฌ์ ์์๋ฐฉํ ์์์์๋ณด์ฌ์ฃผ๋๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค. ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์์ ์ฒด์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์ผ๋ก๋น๊ตํ๋ฉด์ง๋ฃ์ด์ธ์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฐ 349 ๊ฑด (19.3%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ์ค์ผ์ผ๋ง๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฐ 320 ๊ฑด (17.7%), ์ฃผ์์ฌํญ์ง๋๋ฐ์ค๋ช ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฐ 238 ๊ฑด (13.2%), ์ธ์์ฑ๋๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด๋ฐ์ํ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฐ 235 ๊ฑด (13.0%), ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์ดฌ์๊ณผ๊ด๋ จ๋๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฐ 204 ๊ฑด (11.3%) ์์์๋ณด์๋ค ( ํ 19). ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์์ธ๋ถ์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์ผ๋ก๋น๊ตํ๋ฉดํ์๊ฐ์น๋ฃ์๊ด๋ จํ์ฌ์ถฉ๋ถํ์ฌ์ ์ค๋ช ์ด๋๋์๋ฅผ๊ตฌํ์ง์์๋ค๊ณ ๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ (129 ๊ฑด, 7.1%) ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋ง์์๋ฅผ๋ณด์๊ณ , ๋ค์์ผ๋ก์น๋ฃ๋ด์ฉ์ค๋ช ์๋ํํ์์์ดํด๋ถ์กฑ ( ์คํด ) ์ผ๋ก๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ (127 ๊ฑด, 7.0%), ๋ถ์น์ ํน์์ง๋ฃ๋๊ธฐ๋ฑ์น๋ฃํ์์ด์ธ์๊ฒ์ผ๋ก์ํด์๋ฌธ์ ๊ฐ๋๊ฒฝ์ฐ (120 ๊ฑด, 6.6%), ํ์๊ฐ์น๋ฃํ์ฃผ์์ฌํญ์์ถฉ๋ถํ์ค๋ช ํ์ง์์์๋ถํธ๊ฐ์ด๋ฐ์ํ์๋ค๊ณ ๋ถ๋ง์์ ๊ธฐํ๊ฑฐ๋๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ (102 ๊ฑด, 5.7%), ์น๋ฃ๋น์๋ํ์ฌ๊ณผ์์ง๋ฃ๋น๋ผ๊ณ ๋ฌธ์ ๋ฅผ์ ๊ธฐํ๊ฒฝ์ฐ (99 ๊ฑด, 5.5%) ์์์๋ฅผ๋ณด์๋ค (Table 19-1). ์ค์ ๋ณด์กฐ์ธ๋ ฅ์ด๊ฒช๋ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์์น๊ณผ์ง๋ฃ์๊ด๋ จ๋๋ถ๋ถ๋ณด๋ค๋์์์ธ์ ์ธ์์ธ์ด๋ง์๋น์ค์์ฐจ์งํ๊ณ ์์์์์์๋ค. ์ด๋์์ฆ์์์น๊ณผ์ง๋ฃ์ํํ๊ฐ์น๊ณผ์์ฌ๋์ง๋จํ๋ด์ฉ์์น๋ฃ๋ง์งํํ๊ณ , ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐํ์์์๋๋ฐ์ง๋ฃ๋น์ฉ์๋ด, ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ๋ฑ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ๋ง๊ธฐ๋๋ฌธ์ด๊ธฐ๋ํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ์ง๋ฃ์ธ์์ฌ๊ณ , ๊ณผ์์ง๋ฃ๋น๋ฑ์ด๋ฌธ์ ๊ฐ๋๋ฏ๋ก์๋ฃ๋ถ์์ผ๋ก๋ฐ์ ์๊ณผ์ค์ ๋๋ฅผํ์์์๋ฃ์ธ๋ชจ๋์๊ฒ๋ฐ๋ฅด๊ฒํ๋จํ๊ธฐ์ํด์๋์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ๋ฅผ๊ฐ๋ฅํ์ฝ๊ณ ์์ธํ๊ฒ์์ฑํด์ผํ๋ฉฐ, ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง๋ฐ์์์ฌ์ง๋ฑ์์๋ฃ๋์ฆ๋น์๊ทผ๊ฑฐ 27
๊ฐ๋ ์์๋๋กํด์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๊ฒฝํํ์ํ์ฌ์ฌ๋ฆฌ์ํ์๋ํ์ฌ๋๋ค์์์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐํฐ์ฌ๋ฆฌ์ ๋ถ๋ด์์ด์ง๋ด๋๋ฐ๋ฉด, ์ผ๋ถ์น๊ณผ์์์ฌ์์๋์ง๋ฃ์๋ง๋ค์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ์์๋ํ๋ถ์๊ฐ์๊ฐ์ง๊ณ ์์๋ฟ๋ง์๋๋ผ์ง์ฅ์์ฎ๊ธฐ๊ณ ์ถ๊ฑฐ๋์ผ์๊ทธ๋ง๋๊ณ ์ถ๋ค๊ณ ๋๋ผ๋๋ฑ๋ถ์ ์ ์ธ์ฌ๋ฆฌ์ํ๋ฅผ๋ณด์ด๋๊ฒฝ์ฐ๋ํ์ ์ง์์์๋ฅผ๋ณด์๋ค (Table 21). ์ค์ผ์ผ๋ง์์น๊ณผ์์์ฌ์์ฃผ๋์ ๋ฌด์คํ๋์ด๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ, ์ค์ผ์ผ๋ง๊ณผ๊ด๋ จ๋ํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์ค์๋์น๊ณผ์์์ฌ์์ค์ผ์ผ๋ง์ํ์๋ฅผ๋ฌธ์ ์ผ์๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 76 ๊ฑด (23.8%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ํ์๋ถ๋ค์ด์น๊ณผ์์์ฌ์๋ํ์ธ์๋ฐ์ดํด๊ฐ๋ถ์กฑํ๊ฒ์ผ๋ก์น๊ณผ๊ด๋ จ์ ๋ฌธ์๋ฃ์ธ์ธ์น๊ณผ์์์ฌ์๋ํํ๋ณด๋ฐ์ธ์์๊ฐํํ ํ์๊ฐ์๋ค๊ณ ์๊ฐ๋๋ค. ์ค์ผ์ผ๋ง์น๋ฃ์ ์ค๋ช ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 265 ๋ช (99.2%), ๋์๋ฅผ๊ตฌํ๊ณ ์ค์ผ์ผ๋ง์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 228 ๋ช (85.4%), ์ค์ผ์ผ๋ง์์ ํํ์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 252 ๋ช (94.4%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๊ณ , ๊ธฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์๋ณธ์ธ์ด์ง์ ์ง๋ฃ๋ด์ฉ๊ธฐ๋กํ์๋ช ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 111 ๋ช (44.1%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์ด๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋์ค์ผ์ผ๋ง์์ ํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์ฌ์ค์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 55 ๋ช (20.8%) ๋ช ์๋ถ๊ณผํ๋ค. ์น๊ณผ์์์ฌ์์ค์ผ์ผ๋ง์์น๊ณผ์์ฌ์์ง๋, ๊ฐ๋ ํ์์์ ์ํ๊ฒ๋๋ฏ๋ก์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๋์์ ์์์๋ฃํ์๋ด์ญ์ธ์๊ฐ๋ ํ์น๊ณผ์์ฌ์๊ธฐ๋ก๋๋์ด์ผํ๋ค. ์ด๋ฒ์ค๋ฌธ์์์ค์ผ์ผ๋งํ์ฌ๋ฐ๋ฅด๊ฒ์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก์์์ฑํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 12.4% ์๋ถ๊ณผํ๋ค. ๋ํ์ ์ฒด์ ํ๋ณํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์์์์ค์ผ์ผ๋ง๊ณผ๊ด๋ จ๋์ฌํญ์ด 320 ๊ฑด (17.7%) ์ผ๋ก 2 ์์๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋ฏ๋กํ์์๊ฒ์ค์ผ์ผ๋ง์์ ์ ์ถฉ๋ถํ์ค๋ช ์ํ๊ณ ๋์๋ฅผ๊ตฌํ๋ค์์์ ์๋ค์ด๊ฐ๋ฉฐ, ์์ ํ์๋ํ์์๊ฒ์ฃผ์์ฌํญ์๊ผญ์ค๋ช ํด์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. ํ์์๊ฒ์ฃผ์์ฌํญ์์ค๋ช ํ๊ฒฝ์ฐ๋๋ฐ๋์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์์ฃผ์์ฌํญ์์ ๋ฌํ์์๊ธฐ๋ก์ผ๋ก๋จ๊ฒจ์ผํ๋ฉฐ, ํ์์๊ธฐ์๋ ฅ์์กฐ์ฌํ๊ณ ์ฐธ๊ณ ํ์ฌ์ ๊ด์ ์งํ์ด์์ฌ๋๋๊ฒฝ์ฐ์๋์์ ์๊ฐ์์ค์ด๊ณ ํด์์๊ฐ์๊ฐ๊ฑฐ๋์ฌ๋ฌ๋ฒ๋ด์์๊ฑธ์ณ์์น๋ฃ๋ฅผ๋ง๋ฌด๋ฆฌํ๋๋ ธ๋ ฅ๋๊ธฐ์ธ์ฌ์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ํ์์์ค๋ช ํ์ค์ผ์ผ๋ง๊ณผ๊ด๋ จํํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์ํญ๋ชฉ๊ณผ์๋น๊ต๋ถ์์์ํํ๊ฒฐ๊ณผ์ค์ผ์ผ๋ง์น๋ฃ์ ์์ค๋ช ์ํ๋์ง๋จ๊ณผ๊ทธ๋ ์ง์์์ง๋จ๊ณผ๋ํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์์์์ ์์ฐจ (p<0.05) ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ค์ผ์ผ๋งํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์ํ๋์ง๋จ๊ณผ๊ทธ๋ ์ง์์์ง๋จ๊ณผ์๋น๊ต์์๋์ ์์ฐจ (p<0.05) ๊ฐ์์๋ค. ์ด๋ฌํ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฌ์ ์ค๋ช ๋ฐ์์ ํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์์ค์์ฑ์๋ํ๋ด๋์๋ฏธ์๋๊ฒฐ๊ณผ๋ผํ ์์๋ค. ์๋ฃ๋ถ์์๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์์์ด์์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์ค์ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 97.8%, ์ค๋ช ๊ณผ๋์์์๋ฌด๊ฐ์ค์ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ๊ฒฝ์ฐ๋ 99.3% ๋ก์ด์๋ํ์ธ์ง๋๊ฐ๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ํ์์์ ์ ์งํํ๊ฐ์์ 2.2% ์์๋ํ์๊ฐ์ธ๊ธํ์ง์๋๊ฒฝ์ฐ์๋์ ์ ์งํํ๊ฐ๋ฅผํ์ง์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 2004 ๋ ์์ธ์๊ฐ์์น๊ณผ์์ฌ๋ค์๋์์ผ๋ก์กฐ์ฌํ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ 13) ์์๋ํ์๊ฐ์ธ๊ธํ์ง์๋๊ฒฝ์ฐ์๋์ ์ ์งํํ๊ฐ๋ฅผํ์ง์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 7.6% ์๋๋ฐ์ด๋ณด๋ค๋ฎ์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์๋ํ์์๋ณ๋ ฅ๋ฐ๊ฐ์กฑ๋ ฅ์๊ผญ๊ธฐ์ ํ๊ฒ๋์ด์์ผ๋ฏ๋ก์ ์ ์งํํ๊ฐ๋ฅผํด์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ๊ด๋ จ์๋ฃ๊ด๊ณ๋ฒ์์ดํด๋๋ฅผ๋ฌป๋์ง๋ฌธ์์ํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์๊ตฌํ ์์์ฌ๋ณธ์๊ต๋ถํด์ผํ๋ค๋์ ๋ต์์์ง๋ชปํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 10.9%(Table 37), ์ 3 ์๊ฐ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์๊ตฌํ ์์์๋ณธ์ด๋ ์ฌ๋ณธ์ด๋ ์ค์๋์๋๋ค๋์ ๋ต์์์ง๋ชปํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 13.5%(Table 38), ํ์๋๋ณดํธ์๊ฐ๋ฐฉ์ฌ์ ์ฌ์ง์์๊ตฌํ๋๊ฒฝ์ฐ์ฌ๋ณธ์๊ต๋ถํด์ผํ๋ค๋์ ๋ต์์์ง๋ชปํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 16.8%(Table 39) ์ด์๋ค. ์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๋ณด๊ด์ฐ๋๋ฅผ๋ฌป๋์ง๋ฌธ์์ 41.6% ๋ 10 ๋ ์ด๋ผ๋์ ๋ต์์์ง๋ชปํ๋ค (Table 45). ์๋ฃ์ฌ๊ณ ์์์๋ฌด๊ธฐ๋ก๊ด๋ จ์๋ฃ์์์ฑ, ๋ณด๊ด๋ฏธ๋น, ๊ต๋ถ๋ก์ธํด๋ฌธ์ ๊ฐ๋ ์์์ผ๋ฏ๋ก์ธ์์๋ณํ๊ฐํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก์๊ฐ๋๋ค. ์๋ฌด๊ธฐ๋ก๊ด๋ จ์๋ฃ์๊ดํ์ฌ์๋ฃ์ธ์์ง๋ฃํ์์์ด์์ฐ๊ด๋์ฌํญ์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ์ฌ, ์ง๋ฃ์๋ฃ์ผ๋ก๋ถํฐ์ต์ 10 ๋ ๊ฐ์๋ณด์ ํด์ผํ๋ค 14). ์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ๋ํด๋นํ์์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก์ผ๋ก์๊ณ์์ง๋ฃ๋ฅผ์ํด์ค์ํ๊ณ , ๋ํํ์์ง๋ฃ์๊ท์คํ์๋ฃ์ผ๋ฟ์๋๋ผ์ผ์ข ์์ฆ๋น์๋ฅ์ด๋ฏ๋ก๋ฌธ์ ๊ฐ๋ฐ์ํ๊ฒฝ์ฐ์น๊ณผ์์ฌ์์ฃผ์ฅ์์ค์ํ์ฆ๊ฑฐ๊ฐ๋ ์์๋ค. ํนํ, ์๋ฃ๋ถ์์์ก์ด๋ฐ์ํ๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ์ฅ์ค์ํ์ฆ๊ฑฐ์๋ฃ๋ก๋ฌธ์์ ์ถ๋ช ๋ น์๋์์ด๋๊ธฐ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๊ทผ๋ฌด์ง์์์๊ธ์ํฉ๋ฐ์์์กฐ์น์ํ์ํ์ฅ๋น๋ฐ์ฝํ์๊ตฌ๋นํด๋๊ฒฝ์ฐ๋ 41.8% ๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์๊ธ์กฐ์น์๋ํ์ฌ๊ต์ก์๋ฐ์๊ณ ์ด๋์ ๋์ํํ ์์๋๊ฒฝ์ฐ๋ 25.2%. ์๊ธ์กฐ์น๊ต์ก์๋ฐ์ง์์์ผ๋์๊ธ์กฐ์น๋์ด๋์ ๋์ํํ ์์๋๊ฒฝ์ฐ๋ 12.8% ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋์๊ธ์ฒ์น์๊ด๋ จํ๊ต์ก์ด๋ถ์กฑํจ์๋ํ๋ด๋ฉฐ, ์ฒด๊ณ์ ์ด๊ณ ๊ธฐ์ด์ ์ธ๊ต์ก๊ณผ์ ์์ด์๊ธ์ฒ์น๋ฅผ์ํํ ๋๋ํ๋ ์์๋๋ํฐ์ฌ๊ณ ์ํ์ฑ์๋ํ์ธ์์ดํ์ํ๊ฒ์ผ๋ก์๊ฐ๋๋ค (Table 33, 34). ๋์๊ธ์ํฉ์ด๋ฐ์์์๋ขฐ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ฅธ์๋ฃ๊ธฐ 28
๊ด์๋ํ์ ๋ณด๋ฅผ๊ฐ์ง๊ณ ์์ง์์๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 26.9% ๋ก๋ํ๋์๊ธ์ํฉ๋ฐ์์๋น ๋ฅธ๋์ฒ์๋ฎ์ํจ์จ์ฑ์๋ํ๋ผ์์์ด์๋ฃ์ฌ๊ณ ์์ฆ๊ฐ์ํ์์ธ์ผ๋ก์์ฉํ ์์์๊ฒ์ผ๋ก์๊ฐ๋๋ค (Table 35). 2004 ๋ ์์ธ์๊ฐ์์น๊ณผ์์ฌ๋ค์๋์์ผ๋ก์กฐ์ฌํ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ 13) ์์๋์๊ธ์กฐ์น์ํ์ํ๊ธฐ๋ณธ์ฅ๋น๋ฐ์ฝํ๋น์น๊ฐ 10.4% ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋๋ฐ์ด๋ฒ์น๊ณผ์์์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋กํ์ฐ๊ตฌ์์๋ 41.8% ๋ก๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ฌํ๊ฒฐ๊ณผ๋์น๊ณผ๋ด์์๋ฐ์ํ ์์๋์๊ธ์ํฉ์๋ํ์๋ฃ์ธ์์ธ์์ด์ฆ๊ฐํ์์์๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๊ธฐํ์๋ฃ๊ด๊ณ๋ฒ์์ดํด๋์ธก์ ์์์น๊ณผ๋ด์์์น๊ณผ์ง๋ฃ์์ง์ ์๊ด์ด์๋์ํด๋ฐ์์์น๊ณผ์์๊ณผ๊ด๋ จ์ด์๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 8.8% ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 36). ๊ทธ๋ฌ๋์ง๋ฃ์์ง์ ์ฐ๊ด์ด์๋์ํด๋ผ๋์น๊ณผ๋ด์์์ํด๋ฅผ๋นํ๊ฒฝ์ฐ์๋ํด๋น๋ณ์์์๋์ฑ ์์ด์์ผ๋ฏ๋กํญ์์ฃผ์๋ฅผ๊ธฐ์ธ์ฌ์ผํ๋ค. ์๋ฃ์ธ์๋น๋ฐ๋์ค๊ธ์ง์์๋ฌด์กฐ์ฌ์์ํ์์์ํ๋ฅผ์ด์ผ๊ธฐํ๋๊ฒ์ํฐ๋ฌธ์ ๊ฐ๋์ง์๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 24 ๋ช (8.8%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 40). ์ด๋์๋ฃ์ธ์๋น๋ฐ์ ์ง์์๋ฌด์๋ฐ์ด๋ค. ์๋ฃ๋ฒ 19 ์กฐ์์๋ฃ์ธ์ํนํ๊ท์ ๋๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ์ ์ธํ๊ณ ๋๊ทธ์๋ฃ, ์กฐ์ฐ, ๋๋๊ฐํธ์์์ด์์ง๋ํํ์ธ์๋น๋ฐ์๋์คํ๊ฑฐ๋๋ฐํํ์ง๋ชปํ๋ค๊ณ ์๋ฃ์ธ์๋น๋ฐ๋์ค์๊ธ์ง๋ฅผ๊ท์ ํ๊ณ ์๋ค. ์ด๊ท์ ์์๋ฐํ์์๋ํ๊ณ ์๋ก๊ณต์๊ฐ์งํ๋ ์์๋ 3 ๋ ์ดํ์์ง์ญ๋๋ 1 ์ฒ๋ง์์ดํ์๋ฒ๊ธ์์ฒํ ์์๋ค 15). ์น๊ณผ์์์ฌ์์ง๋ฌด๋ฒ์๋ฅผ๋ฌผ์ด๋ณด๋์ง๋ฌธ์์๋์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐํ๋ ธ๋ผ๋ง์ฌ์ง์์ดฌ์ํ ์์๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 124 ๋ช (45.3%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. ํ์ง๋ง์น๊ณผํ๋ ธ๋ผ๋ง์ฌ์ง์๋ฐฉ์ฌ์ ๊ธฐ์ฌ๋ฐ์น๊ณผ์์ฌ๋ง์ด์ฌ์ฉํ ์์๋ค. ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์์์์ ์น๋ฐ์น๋ฅผํด๋๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 37 ๋ช (13.5%), ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์น๊ฒฝ๋ถ๋ ์ง์๋ณต์ด๊ฐ๋ฅํ๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 71 ๋ช (25.9%), ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์๋ณต๋ฌผ์๊ตํฉ์กฐ์ ์ํด๋๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 91 ๋ช (33.2%), ์น๊ณผ์์์ฌ๋จ๋ ์ผ๋ก์น์ฃผ์ํ์ ์์ ์ด๊ฐ๋ฅํ๋ค๋์๊ฒฌ์ 67 ๋ช (24.5%) ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์ ์น๋ฐ์น๋ฅผํด๋๋๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 37 ๋ช (13.5%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค (Table 47, 48, 49, 50, 51, 52). ์ด๋์๋นํ๋ง์์์์น๊ณผ์์์ฌ๋ค์ด๋ฒ์ผ๋ก์ ํด์ง์ง๋ฃ๋ฒ์๋ฅผ์์ธ์งํ์ง๋ชปํ๊ณ , ์ค์ ์์์ํํจ์์์ด์๊ทธ๋ฒ์๋ฅผ๋๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ์์์๋ปํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก์น๊ณผ์์์ฌ์์ง๋ฌด๋ฒ์๋ฅผ๋ณด๋ค๋ถ๋ช ํ๊ต์กํ ํ์๊ฐ์๋ค๊ณ ์๊ฐ๋๋ค. ํฅํ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์์๋ฐ์์๋ํ์๊ตฌ์ฌ์กฐ์ฌ์์๋ 15.7% ๊ฐํญ์, 75.9% ๊ฐ๊ฐ๋์ฉ๋๋ ค์์๊ฐ์ง ๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋์์ฆ๊ฐ์ถ์ธ์์๋์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ก์ธํ์ฌ์ฌ๊ณ ๋ฐ์๊ฐ๋ฅ์ฑ์์ผ๋ํด๋์ง์๊ณ ์๋์์์์ํ๊ธฐ์ด๋ ค์ด์ํฉ์ผ๋ก๋ฐ์ ํ๊ณ ์์์๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์๋ค (Table 54). ์ฌํ์ค์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ด๋ จ๊ต์ก์์๋ฃํ์ ์ด์๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 64.2%, ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๋ณด์๊ต์ก์์๋ฃํ์ ์ด์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 77.4% ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ต์ก์ํ์์ฑ์๋ํด์ 99.3% ๊ฐํ์ํ๋ค๊ณ , ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 61.0% ๊ฐ์๊ธํ๋ค๊ณ ๋ตํ์๋ค. ์ด๋์น๊ณผ์์์ฌ๋ค์๋์์ผ๋กํ๋์๋ฃ๋ถ์์๋ฐฉ๊ต์ก์์คํ ์์ ๋นํ ํ์๊ฐ์์์๋ปํ๋ค. ์ฆ๊ฐํ๋์๋ฃ๋ถ์์๋ํดํ๊ต๊ต์ก์์๋ถํฐ์๋ฃ๋ฒ๋ฐ๊ธฐ์ด๋ฅผ์ฒด๊ณ์ ์ผ๋ก๊ต์กํ๊ณ , ๋ณด์๊ต์ก์ผ๋ก์์์์์ ํ๋๋ด์ฉ์๋ณด์ํ๋ค๋ฉด์ง๋ฃ๋ณด์กฐ์ธ๋ ฅ์์ํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์ด๋ถ์์ผ๋ก์งํ๋๋๊ฒ์๋ง์ด๊ฐ์์ํฌ์์์๊ฒ์ผ๋ก์๊ฐ๋๋ค. ํฅํ์๋ฃ๋ถ์์ด์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ผ๋ก์๊ฐํ๋๊ฐ๋ผ๋๋ฌผ์์๊ทธ๋ ๋ค๋์๋ต์ 93.4% ์ด๊ณ , ํฅํ์๋ฃ๋ถ์์์ฆ๊ฐ์์ธ์๋ฌป๋์ง๋ฌธ์์์ธํฐ๋ท, ๋ฐฉ์ก๋ฑ์๋งค์ฒด๋ฅผํตํ์ ๋ณด์ต๋๊ธฐํํ๋๋ก์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 83.3%, ํ์์์ง๋ฃ์๋ํ๊ธฐ๋์น์ฆ๊ฐ๋ก์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 13.5%, ํ์์์ง๋ฃ์์ฒด์๋ํ๋ถ๋ง์ผ๋ก์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 1.8% ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 59, 60). ์ธํฐ๋ท, ๋ฐฉ์ก๋งค์ฒด๋ฅผํตํด์ ๋ณด๊ต๋ฅ๋ฐ์ต๋์๊ธฐํ๊ฐํ๋๋๋ฉด์ํ์๋ค์๋น์ฉ๋ฐ์์ ์ ๋ณด์๋ํ์๋ฃ๋ฅผ๋ณด๋ค์ฝ๊ฒ์ป์์์๊ฒ๋์ด์ด๋์ง๋ฃ์์ฑ๊ณต, ์คํจ์์๊ด์์ดํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง์์ผ์ผํฌ์์๋์์ธ์ผ๋ก์์ฉํ๊ณ ์๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก์๋ฃ์ธ์์น๋ฃํ์๋ํ์์์ธ์ฒด์๋ํ์นจ์ต์ํฌํจํ๋ฏ๋ก, ๊ทธ๊ฒ์ด์ ๋นํํ์๋กํ๊ฐ๋๊ธฐ์ํด์๋ํ์์์น๋์๋ฐ์์ผํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐํ์์์น๋์ด์ ํจํ๊ฒ์ด๋๊ธฐ์ํด์๋, ์์ฌ๊ฐํ์์๊ฒ๊ทธ๊ฐ์๊ณ ์๋์ง๋ณ์์ข ๋ฅ์๋ด์ฉ๋ฐ๊ทธ์น๋ฃ๋ฒ๊ณผ๊ทธ์๋ฐ๋ฅธ์ํ๋ฑ์๋ํ์ฌ์ถฉ๋ถํ์ค๋ช ์ํด์ฃผ์ด์ผํ๋ค 16). ๋ฐ๋ผ์์ถฉ๋ถํ์ค๋ช ์๋ฐ์ง๋ชปํ์ํ์์์ด๋ฃจ์ด์งํ์์์น๋์๋ฌดํจ์ด๋ฉฐ, ๊ทธ์๊ธฐ์ดํ์น๋ฃํ์๋์๋ฒํ๊ฒ์ด๋๋ค. ํนํ์น๊ณผ์ง๋ฃ์๊ฒฝ์ฐ๋ณต์์ฌ์์ด๊ณค๋ํ๊ฑฐ๋๋ถ๊ฐ๋ฅํ์ ์ฒด์ ์นจ์ต์๋๋ฐํ๋ํ์๊ฐ๋ง์ผ๋ฏ๋ก์ถฉ๋ถํ๊ณ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ์ค๋ช ์์ดํ์ดํ์์ ์ด๋ค 17). ๋ํ๋ฏธ์ฉ๋ชฉ์ ์์์ ์ด์ฆ๊ฐํจ์๋ฐ๋ผ์น๊ณผ์ง๋ฃํ์ธ๋ชจ์๋ฏธ์น๋์ํฅ์ผ๋ก์ธํด์น๋ฃํ๋ฌธ์ ๊ฐ๋ฐ์ํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด๋์ผ๋ฏ๋ก์์๊ฒฐ๊ณผ์๋ํํ๋ณธ์ฌ์ง์ด๋๊ทธ๋ฆผ์์ด์ฉํ์๊ฐ์ ์ค๋ช ์ 29
๋๋ชจํ๋๊ฒ์ด๋ฐ๋์งํ๋ค. ๋์น๋ฃ์ข ๋ฅ์๋ฐ๋ฅธ์ง๋ฃ๋น์์ค์ด์น๊ณผ๋ง๋ค๋ค๋ฅด๊ณ , ์ํ๋ํธ, ์น์๊ต์ ๋ฑ์๊ณ ์ก์ง๋ฃ๊ฐ์์ผ๋ฏ๋ก์น๋ฃ๋น์ฉ์ํฌํจํ์ค์ ์ ์ธ์ค๋ช ์ด์๊ตฌ๋๋ค. ์ค๋ช ์๋์์์์๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก์ด๋คํน์ ํํ์์ํ์๋กํ์ง์๋๋ค. ๊ตฌ๋์์์ค๋ช ์ด์์ฌ์ํ์๊ฐ์์ ๋ขฐ๊ด๊ณ์๋ถํฉ๋๊ณ ์ ์์ ์ธ๊ฒฝ์ฐ๋ก์์ ์ง๋์ด์ผํ๋ฉฐ์์์์ํ์ฌ์ค๋ช ํ๋๊ฒฝ์ฐ์๋์ถ๊ฐ์ ์ธ๊ตฌ๋์์์ค๋ช ์ด์๊ตฌ๋๋ค. ์์น์ ์ผ๋ก์ค๋ช ์์๋ฃ์ธ๊ณผํ์๊ฐ์์ค๋ช ๋ํ๋กํ์ฌ์ผํ๋ฉฐ, ์๋ฉด์ผ๋ก๋งํ์ฌ์๋์๋๋ค 18). ๊ทธ๋ผ์๋๋ถ๊ตฌํ๊ณ ์ต๊ทผ์์์ก์ด์ ๊ธฐ๋ ๊ฒฝ์ฐ์์ ์ฆ์๋ถ๋ด์๋ฉดํ ์์๋๋ก์๋ฃ์ธ์๊ฒ๋ฌธ์์์ํ๋์๋ฅผ๋ฐ๋๋ก์ถฉ๊ณ ํ๊ณ ์๋ค 19). ์ค๋ช ์ด์ค์ง๊ตฌ๋๋ง์ผ๋กํํ์ฌ์ง๋๋์ค๋ช ์์๊ธฐ๋ฐ๋ด์ฉ์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์์์ธํ๊ธฐ๋กํ์ฌ์ผํ๋ค. ์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก์์์ฑํ๋๊ฒ์ํ์์์ ์ ํ์น๋ฃ๋ฅผ์ํ๊ฒ์ด๋ผ๋์ ์์ฐ์ ์ ์ธ๊ฐ์น๋ฅผ๋์ด์ผํ๊ณ , ์ฌํ๋ถ์๋ฐ์์์๋ฃํ์์์ ์ ์ฑํ๊ฐ์๋ฃ๋ก์ด์ฉ๋๋๊ฒ์๋ถ์ฐจ์ ์ธ๋ฌธ์ ๋ผ๊ณ ํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ๋๋ถ์์๋ฐ์์ ๋ฌด์๊ด๊ณ์์ด์๋ฃํ์์๋ชจ๋ ๊ณผ์ ์๊ฑธ์ณ์ง์คํ๊ณ ์ธ๋ถ์ ์ธ๋ด์ฉ๊น์ง๊ธฐ์ฌ๋๋๋กํด์ผํ๋ค. ์น๊ณผ์ง๋ฃ์๊ฒฝ์ฐ์ง๋ 1998 ๋ ๋ถํฐ๋ํ์น๊ณผ์์ฌํํ์๋จ์ฒดํ์ฝ์๋งบ์ด์น๊ณผ์์ฌ๋ฐฐ์์ฑ ์๋ณดํ์์ด์ํด์จ ( ์ฃผ ) ํ๋ Med-in ์๋ถ์์๋ฃ์๋ฐ๋ฅด๋ฉด์๋ฃ๋ถ์๋ฐ์๊ฑด์๋ 1998 ๋ 71 ๊ฑด์์ 1999 ๋ 171 ๊ฑด, 2000 ๋ 183 ๊ฑด์ผ๋ก๊พธ์คํ์ฆ๊ฐ์ถ์ธ์์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค 20). ๋ํ์๋น์๋ณดํธ์์์น๊ณผ๊ด๋ จํผํด๊ตฌ์ ์ ์๊ฑด์๋ณด๋ฉด๋งค๋ 25.1% ์ฉ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋์ถ์ธ์ด๋ฉฐ์น๊ณผ๊ด๋ จ์๋ด์ 2005 ๋ ์๋ฐ๊ธฐ์ง๋ฃ๊ณผ๋ชฉ๋ณ์๋ด๊ฑด์ 1 ์๋ก๋ํ๋์น๊ณผ๊ด๋ จ๋ถ์์ด๋ค์๋ฐ์ํ๊ณ ์์์์์์๋ค 21). ์น๊ณผ์ง๋ฃ๋์น๊ณผ์์ฌ๋จ๋ ์ผ๋ก๋ํ์๊ฐ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ์ด๋์๋ฃ๋ถ์์์์ด์์น๊ณผ์์ฌ๋ฟ๋ง์๋๋ผ์น๊ณผ์์์ฌ๋๋ ธ์ถ๋์ด์์์๋ปํ๋ค. ์ด๋ฒ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ์์์น๊ณผ๋ณด์กฐ์ธ๋ ฅ์ธ์น๊ณผ์์์ฌ๋์๋ฃ๋ถ์์๋ ธ์ถ๋์ด์๋ค๋์ฌ์ค์์ธ์ํ๊ณ ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก๊ฐ์ฅ์ค์ํ๊ฒ์์น๊ณผ์์์ฌ์์ ์ด์๋ฃ์ธ์ผ๋ก์์ง์ผ์ผํ ์๋ฌด๋ฅผ์ค์ํ๋๊ฒ์ด๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ์ํด์๋์น๊ณผ์์์ฌ์์ ์๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ์์๋ฐ์ง๋ฃํ๋์๋ณํ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ์ ์ด๋ฐ๋์์ด๋ฃจ์ด์ ธ์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์น๊ณผ์์์ฌํํ๋ฐ์น๊ณผ์์ฌํํ์์์๋ฃ์ฌ๊ณ , ์๋ฃ๋ถ์์๋ฐฉ๋ฐ์๋ฃ๊ด๊ณ๋ฒ๊ต์ก์๋ณด๋ค๊ฐํํ๋๋ ธ๋ ฅ์๊ธฐ์ธ์ฌ์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. โ ค. ๊ฒฐ๋ก ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ 2006 ๋ ํ์ฌ์ข ํฉ๋ณ์, ์น๊ณผ๋ณ์๋ฐ์์์์์น๊ณผ์ง๋ฃ๋ณด์กฐ์ ๋ฌด๋ฅผํ๊ณ ์๋์น๊ณผ์์์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋ก์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผํ์๋ค. ์ค๋ฌธ๋ถ์์ํตํด์์๋ต์์๊ดํ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ์๋ฃ์กฐ์ฌ๋ฐํ์์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๋ฐ์๋ฃ๋ถ์๊ฒฝํ๋์ํจ๊ป์๋ฃ๊ด๊ณ๋ฒ์์ดํด๋๋ฅผ์ธก์ ํ๊ณ , ์น๊ณผ์ง๋ฃ๋ฐ์๋ฃ๋ถ์์๋ํ์ ๋ฐ์ ์ธ์์์ฑํฅ์๋น๊ต๋ถ์ํ์ฌ๋ค์๊ณผ๊ฐ์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ป์๋ค. 1. ์ค๋ฌธ์๋ต์์ค์์ํฅํ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์์ด๋ฐ์ํ ์ง๋๋ชจ๋ฅธ๋ค๋๋ถ์๊ฐ๋๋์๊ตฌ์ฌ์์ด๋์ ๋๊ฐ์ง๊ณ ์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 274 ๋ช ์ค 251 ๋ช (91.3%) ์ด์๋ค. 2. ์น๊ณผ์์์ฌ์์ ๋ฌด, ์ง๋ฃ์๋ํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๊ฒฝํ๋ฅ ์ 29.5%(81 ๋ช ) ๋ก๋ํ๋์น๊ณผ๊ด๋ จ์๋ฃ๋ถ์์์์ธ์ด๋ ์์๋๊ฒ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. 3. ์ ์ฒด์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์๋ฐ๋ฅธํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ๋ณด๋ฉด์ง์ ์ ์ธ์ง๋ฃํ์์๊ด๋ จ๋๋ฌธ์ ๋ณด๋ค๋ถ์น์ ๋ฐ์ง๋ฃ๋น๋ฑ์์ง๋ฃ์ด์ธ์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฐ 1805 ๊ฑด์ค 349 ๊ฑด (19.3%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. 4. ์ธ๋ถ์ ํ๋ณํญ๋ชฉ์๋ฐ๋ฅธํ์์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ๊ฑด์๋ฅผ๋ณด๋ฉดํ์๊ฐ์น๋ฃ์๊ด๋ จํ์ฌ์ถฉ๋ถํ์ฌ์ ์ค๋ช ์ด๋๋์๋ฅผ๊ตฌํ์ง์์๋ค๊ณ ๋ฌธ์ ์ํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 1805 ๊ฑด์ค 129 ๊ฑด (7.1%) ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋์๋ค. 5. ์น๊ณผ์์์ฌ๊ฐ์ค์ผ์ผ๋ง์์ ํํ์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 267 ๋ช ์ค 252 ๋ช (94.4%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋, ์ค์ผ์ผ๋ง์์ ํ์ฃผ์์ฌํญ์ค๋ช ์ฌ์ค์์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์๊ธฐ๋กํ๋๊ฒฝ์ฐ๋ 55 ๋ช (20.8%) ์๋ถ๊ณผํ๋ค. 6. ์น๊ณผ์ง๋ฃ์์์ด์ํ์๊ฐ์ธ๊ธํ์ง์์ผ๋ฉดํน๋ณํ์ ์ ์งํ์ ๋ฌด๋ฅผ์กฐ์ฌํ์ง์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 6 ๋ช (2.2%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. 7. ํ์์ง๋ฃ์๊ด๋ จ๋์ด์๊ธ์ํฉ๋ฐ์์์๊ธ์กฐ์น๋ฅผ์ํํ ์์๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋์น๊ณผ์์์ฌ๋ 104 ๋ช (38.0%) ์ผ๋ก์กฐ์ฌ๋์๋ค. 8. ๊ทผ๋ฌด์ง์์๊ธ์ํฉ๋ฐ์์์กฐ์น์ํ์ํ์ฅ๋น๋ฐ์ฝํ์๊ตฌ๋นํด๋๊ฒฝ์ฐ๋ 115 ๋ช (41.8%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 9. ์๋ฃ๋ถ์๋ฐ์์๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์์์ด์๋ฌด๊ธฐ๋ก์ด์ค์ํ์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 268 ๋ช (97.8%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 10. ์๋ฃ๋ถ์์๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์์์ด์์น๋ฃ์ ์ค๋ช ๋ฐ 30
๋์์์๋ฌด์์ดํ์ฌ๋ถ๊ฐ์ค์ํ์ญํ ์ํ๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 272 ๋ช (99.3%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 11. ์๋ฌด๊ธฐ๋ก์์๋ฌด๋ณด๊ด์ฐ๋๊ฐ 10 ๋ ์ด๋ผ๊ณ ์ณ๊ฒ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๋ 160 ๋ช (58.4%) ์๋ถ๊ณผํ๋ค. 12. ์น๊ณผ์์์ฌ์์ ๋ฌด๋ฅผ๋ฒ์ด๋ํ๋ ธ๋ผ๋ง์ฌ์ง์ดฌ์์ํด๋๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 124 ๋ช (45.3%), ์น๊ฒฝ๋ถ๋ ์ง์๋ณต์ํด๋๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 71 ๋ช (25.9%), ์ ์น๋ฐ์น๋ฅผํด๋๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 37 ๋ช (13.5%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 13. ํ์์๋น๋ฐ๋์ค๊ธ์ง์๊ด๋ จํ์ฌํ์์์ํ๋ฅผ๋ค๋ฅธ์ฌ๋์๊ฒ์ด์ผ๊ธฐํ๋๊ฒ์ํฐ๋ฌธ์ ๊ฐ๋์ง์๋๋ค๊ณ ์๋ตํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 24 ๋ช (8.8%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 14. ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ต์ก์ํ์์ฑ์๋ํด์ 272 ๋ช (99.3%) ์ดํ์ํ๊ณ , 167 ๋ช (61.0%) ์ด์๊ธํ๋ค๊ณ ๋ตํ์๋ค. 15. ์ฌํ์ค์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๊ด๋ จ๊ต์ก์์๋ฃํ์ ์ด์๋ค๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 186 ๋ช (64.2%), ์กธ์ ํ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ๋ณด์๊ต์ก์์๋ฃํ์ ์ด์๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ 212 ๋ช (77.4%) ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 16. ํฅํ์๋ฃ๋ถ์์ด์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ผ๋ก์๊ฐ๋๋ค๋์๋ต์ 256 ๋ช (93.4%) ์ด์๊ณ , ๊ทธ์์ธ์ผ๋ก๋ 83.3% ๊ฐ์ธํฐ๋ท, ๋ฐฉ์ก๋ฑ์๋งค์ฒด๋ฅผํตํ์ ๋ณด์ต๋๊ธฐํ์ํ๋๋ฅผ๊ผฝ์๋ค. ์ด์์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ข ํฉํด๋ณด๋ฉด์น๊ณผ์์์ฌ์๊ด๋ จํํ์์๋ถํ, ๋ถ๋ง๋ฐ๋ถ์๋์๋นํ๋ถ๋ถ์์ฐจ์งํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ์์ผ๋ก๋์ฑ์ฆ๊ฐํ ์์๋๊ฐ๋ฅ์ฑ์๋ดํฌํ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก์ฃผ์์๋ฌด, ์ค๋ช ๋ฐ๋์์๋ฌด๋ฑ์์๋ฌด๋ฅผ๋คํจ์๋ฌผ๋ก , ์ด์๋ํ์ธ์์์ ๊ณ ํ์ฌ์ผํ๋ค. ๋ํ์ง๋ฃ๊ธฐ๋ก๋ถ์์ค์์ฑ์์ธ์ํ๊ณ , ์ด์๋ํ๊ธฐ๋ก๋ฐ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ์ฒ ์ ํํ์ฌ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๋ฐ๋ถ์ํด๊ฒฐ์๋๋นํ์ฌ์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. ์น๊ณผ์์์ฌ์์ง๋ฌด๋ฒ์์๋ํ์๋ฃ๊ด๊ณ๋ฒ์์ดํด๋์ฆ์ง์ดํ์ํ๋ฉฐ, ์๋ฃ๋ถ์์๋ํ์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฑ ๊ณผ๊ด๋ จ๋๊ต์ก๊ธฐํ๋ฅผํ๋ํ์ฌ์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ 1. ๊น์ข ์ด. ์น๊ณผ๋ฒํ๋ฐ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋์ฑ , 1992, ๋ํ์น๊ณผ์์ฌํํ๋ฒ์ ์์ํ. 2. ๊ณ ํ์ฒ . ์๋ฃ์ฌ๊ณ ์๊ตญ๊ฐ์์ฑ ์ ; ์๋ฃ์ฌ๊ณ ์๊ดํ์ ๋ฌธ์ , ์ฌํ์๋ฃ์ 27 ์ง, ์ดํ, ์์ธ, ๋ฒ์ํ์ ์ฒ, 1985. 3. ๋ฌธ๊ตญ์ง. ์๋ฃํํ์๋ณํ์์๋ฃ์ธ๊ณผํ์์๋์ธ๊ด๊ณ. ๋ํ๋ฒ์ํํ์ง 1988;12 :1-14. 4. ์ ์์ฃผ. ์๋ฃ๋ถ์๊ณผ๊ทธํด๊ฒฐ๋ฐฉ์, ์๋ฃ์๋ฒ๋ฅ 1996;1: 15-21. 5. ๊น๋ฏผ์ค. ์๋ฃ๊ณ์ฝ, ์ฌ๋ฒํ์ 1991;1:44-45. 6. ๊น์ฌํ, ์ต์ข ํ, ๊น์ข ์ด. ์์ธ์๊ฐ์์น๊ณผ์์ฌ์์๋ฃ์ฌ๊ณ ์ ํ๋ฐ๋์ฑ ์๊ดํ์กฐ์ฌ์ฐ๊ตฌ, ์ฐ์ธ๋ํ๊ต๋ํ์, 1998. 7. ์ต์ฑ๊ทผ. ์๋ฃ๋ถ์์์๋ฐฉ๊ณผํด๊ฒฐ๋ฐฉ์์๊ดํ์ฐ๊ตฌ. ๋์๋๊ฒฝ์๋ํ์์์ฌ๋ ผ๋ฌธ 1990. 8. ์ก๋ฏธ๋ผ. ์น๊ณผ์๋ฃ์ฌ๊ณ ์๋ฐฉ๋ฐ๋์ฒ๋ฐฉ์, 2003. 9. ์๊ฐ์ฐ๋ณด๊ณ ์์ 2 ํธ, ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๊ฐ์กฑ์ฐํฉํ, 1995. 10. ์ฐ์์ฝ. ์น๊ณผ๋ณ์์๋ด์ํ์๋ง์กฑ๋์์ํฅ์์ฃผ๋์์ธ, ์ฐ์ธ๋ํ๊ต์์ฌํ์๋ ผ๋ฌธ, 2004. 11. ๊น์ข ์ด. ์น๊ณผ์์์์์์๋ฃ์ฌ๊ณ ์๋ฐฉ๋ฐ์ฒ์น. 1993, ๋ดํฐ๋ถ. 12. ๊น์ข ์ด. ์๋ฃ๋ถ์๊ณผ๋์ฑ . 1997, ๊ฑด์น์์๊ฐ์ข์์ฝ. 13. ์ค์ ์, ๊ฐ์ง๊ท, ์ํ์ค, ์ต์ข ํ, ๊น์ข ์ด. ์์ธํน๋ณ์๊ฐ์์น๊ณผ์์ฌ์์๋ฃ์ฌ๊ณ ๋ฐ๋ถ์์์ ํ๊ณผ๋์ฑ ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ, 2005, ์ฐ์ธ๋ํ๊ต๋ฐ์ฌํ์๋ ผ๋ฌธ. 14. ๊น์ข ์ด, ์ค์ฐฝ๋ฅ. ๋ฒ์์น๊ณผํ. 1985, ์ด์ฐ๋ฌธํ์ฌ. 15. ๊น๋์. ๋ณด๊ฑด์๋ฃ๊ด๊ณ๋ฒ๊ท. 1996, ์๋ฌธ์ฌ. 16. ์ ๋์ฑ. ํ๊ตญ์๋ฃ๋ถ์์๊ดํ์ฐ๊ตฌ, 1991, ์์ธ๋๋ณด๊ฑด๋ํ์์์ฌ๋ ผ๋ฌธ 17. ์กฐ์ด๋ง. ์น๊ณผ์์์์์์๋ฃ์ฌ๊ณ ์ ํ์๋ํ์ฐ๊ตฌ, 2002, ๊ณ ๋ ค๋ํ๊ต๋ฒ๋ฌด๋ํ์์์ฌํ์๋ ผ๋ฌธ. 18. ๋ฌธ๊ตญ์ง. ์๋ฃ์ํ์ธ์๋ฌด์๋ฌธ์ ์ . ๋ํ๋ฒ์ํํ์ง 1993;17(1):16-23. 19. ์๋ฃ๋ถ์์๋ํ๋ฐฉ์ด๋ฒฝ๊ตฌ์ถ, 1990, ์น๊ณผ์์. 20. ์น๊ณผ์์ฌ์๋ฃ์ฌ๊ณ ์๋ถ์์๋ํ๋์ฑ , 2005, ์์ธํน๋ณ์์น๊ณผ์์ฌํ 21. ์น๊ณผ์๋ฃ๋ถ์์คํ์กฐ์ฌ, 2005, ํ๊ตญ์๋น์๋ณดํธ์. 31
- ABSTRACT - A Survey on the Perception of the Counterplans of Medical Accident and Dispute of Dental Hygienist Jin-Ho Oh, D.D.S.,M.S.D., Jeong-Seung Kwon, D.D.S.,M.S.D., Hyoung-Joon Ahn, D.D.S.,M.S.D.,Ph.D., Jin-Kyu Kang, D.D.S.,M.S.D., Jong-Hoon Choi, D.D.S.,M.S.D.,Ph.D. Department of Oral Medicine, College of Dentistry, Yonsei University In the field of dentistry, there existed relatively few emergency patients or patients who need intensive care and thus had low medical dispute rates. However, these days, there is a general tendency of increased medical disputes. Although many medical disputes are caused by medical accidents of the dentists, because dental assistants are also lawfully involved in practicing dentistry, there is a possibility of medical disputes or medical accidents caused by dental assistants. Therefore, the role of the dental assistants cannot be ignored. This study consists of a survey given to dental hygienists currently working in general hospitals, dental hospitals and private dental clinics. Following is the results of the analysis of 275 respondents' backgrounds, medical disputes rates including patients' complaints, their understanding of medical regulations and their general understanding of overall dental practice and medical disputes. 1. 251 of 274(91.6%) respondents doubted the risk of medical accident and dispute. 2. 81(29.5%) dental hygienist experienced complaint from patients. They have been working in the private dental clinic, the rate of this experience was high. 3. 349 case of 1805(19.3%) the complaints by patients, highest percentage among its category, were those regarding dental fees and poor service. 4. 129 case of 1805(7.1%) patients' complaints, highest percentage among it's subcategory, were those regarding the absence of explanations of precautions or request of agreements before dental treatment. 5. 252 of 267 (94.4%) dental hygienists chart after a scaling treatment. However, only 55(20.7%) dental hygienists chart the fact of explaining the precautions. 6. 6(2.2%) dental hygienists do not inspect patients' medical history, if patients don't mention it. 7. 104 of 274(38.0%) dental hygienists responded to be capable of administering first aid treatment. 8. 115(41.8%) dental hygienists have a first aid kit and equipment. 9. In case of medical dispute, 268(97.8%) dental hygienists respond that, charting plays a big role in resolving the dispute. 10. In case of medical dispute, 272(93.3%) dental hygienists respond that, explanation and agreement before treatment have an important role in settlement of dispute 11. Only 160(58.4%) dental hygienists responded correct answer that the duration of keeping medical records is 10 years. 12. 124(45.3%) respondents thought that it is legal for a dental hygienist to take a panoramic dental X-ray, 71(25.9%) respondents thought that it is legal practice cervical resin treatment by dental hygienist, and 37(13.5%) respondents thought that it is legal extract primary teeth by dental hygienist. 13. 24(18.76%) respondents thought that it doesn't matter to tell patient's state to others 14. 272(99.27%) responded that receiving education for the prevention of medical disputes was needed and of them, 61.0% thought it was urgent. 15. 186(64.2%) has never had classes regarding the prevention of medical disputes while in school and 212(77.4%) has not had the same type of classes after graduating from school. 16. 256(93.4%) responded that there will be even more of an increased number of medical disputes. Among them, 83.3% of respondents though that due to the increased opportunity of acquiring information through the internet and mass media. 32
The study shows that 29.5 percentage of dental hygienists have experienced the medical disputes and complaints and they are lack of recognition of medical regulations and dental hygienist's official duty. So, there is a big potential of the percentage to increase. Therefore, the correct understanding of explaining precautions and requesting agreement before dental treatments and performing them are mandatory. Moreover, classes regarding the prevention and counterplans of medical disputes need to be widely offered. Key words : Dental hygienist, Medical accident, Medical dispute, The prevention and counterplans of medical disputes 33