์ 2ํ ์์ธ๋ํ๊ต ์ธ๊ถ์ผํฐ ์ธ๊ถ์ฐ๊ตฌํ๋ก์ ํธ ๋ฐํํ ์ผ์: 2014๋ 10์ 6์ผ(์) ์คํ 2์~6์ 30๋ถ ์์ธ๋ํ๊ต ์์์์ฐ๊ตฌ์ ์์ํ 14:00 14:30 14:30 15:30 15:30 16:00 16:00 17:15 17:15 17:45 17:45 18:30 ์์ ๊ฐํ, ์ถ์ฌ, ์งํ ์๋ด ๋ฐํ 1-4ํ (๊ฐ 15๋ถ) ์ง์์๋ต, ํ ๋ก ๋ฐํ 5-9ํ (๊ฐ 15๋ถ) ์ง์์๋ต, ํ ๋ก ์ฌ์ฌํ, ์์, ํํ ์ธ๋ถ๋ด์ฉ 14:00 14:10 ๊ฐํ(์ฌํ: ์ดํ์ ์ธ๊ถ์ผํฐ ์ ๋ฌธ์์) 14:10 14:20 ์ถ์ฌ(์ ์ธ์ญ ์ฌ์ฌ์์์ฅ๋(๋ฒ๊ณผ๋ํ)) 14:20 14:30 ๋ฐํํ ์งํ ์๋ด 1. ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ฐ์ ์ฌํด ์ฌ๋ก ๋ถ์ ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก (์ ๊ธฐํ ๋) 2. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ (์ต์ ํ, ๊น์๊ฒฝ, ์ฅ์๋, ์ตํฌ์ฌ ๋) 3. ๋ถํ ์ธ๊ถ์ ์ ์น๊ฒฝ์ ํ ๊ตญ๋ฆฝ๋ฏผ์ฃผ์ฃผ์๊ธฐ๊ธ๊ณผ ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฐ์ ์ฃผ ์์ ๋ณํ (์ด์คํ, ํ์ง์ ๋) 4. ์์ฒญ๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ๊ณต์ฐ์ ๊ทผ์ฑ ์ฐ๊ตฌ: ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ ๊ทผ์ ๋์ด ๋ฏธ์ ์ฒดํ์์ ์ ๊ทผ์ผ๋ก (๋ฌธ์๋ฏผ, ๊น์์ ๋) ์ 4๊ฐ ํ์ ๋ํ ์ง์์๋ต ๋ฐ ํ ๋ก 5. ์ ์ํน๋ก๋ฒ์ ํ๊ณ์ ๋์ ์ฐ๊ตฌ ์๋๊ณผ ๋ฏธํผ๋ชจ์ ์ธ๊ถ ๋ณด์ฅ ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก (์์ค์ ๋) 6. ๋น๋ฌธํด์ธ๊ตฌ์ ๊ดํ ์ธ๊ถ์คํ๋ถ์์ฐ๊ตฌ (์์ ๋ฏธ, ๊น์ ์ฅ, ์์คํฌ, ์ด์ ํ ๋) 7. ํด์๊ณผ ์ธ๊ถ: ์์์ด์ ๋ด ์ธ๊ถ์นจํด์ ๋ํ ๋ฒ์ ์ ๊ทผ -์ค์ 75ํธ ์ฌ๊ฑด์ ์ค์ฌ์ผ๋ก (๋ฐ์ ํ, ์ด์ง์ , ์ดํ์ ๋) 8. ์ธํด ์ง์์ ๋ฒ์ , ์ ๋์ ๋ณด์ฅ ๋ฐ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์ (๊ฐ๋ณด๋ผ, ๊ณฝ์คํ, ๊น์ฐ๊ฐ, ๋ฐ์งํฅ, ์ด์ค์ฉ ๋) 9. ๊ฐ์์ ๋ณํ์ ๋ณธ์ง์ ๋ถ๋ณ, ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ํ๋ จ์: ๊ตฐ๋ ๋ด์์์ ์ธ๊ถ์นจํด๋ฅผ ์ ์ง, ์์ฐํ๋ ๋ฐ ํ๋ จ์๊ฐ ์ํํ๋ ์ญํ ํธ ์ฝ์ ๊ท์จ๊ถ๋ ฅ ๊ฐ๋ ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก (์ด์ค๊ท, ๊นํ์ง, ๊นํจ๊ทผ, ๋ฐฐ ์ํ ๋) ์ 5๊ฐ ํ์ ๋ํ ์ง์์๋ต ๋ฐ ํ ๋ก 17:45 18:00 ์ฌ์ฌ ๋ง๋ฌด๋ฆฌ 18:00 18:10 ์ฌ์ฌํ(์ ์ธ์ญ ์ฌ์ฌ์์์ฅ๋) 18:10 18:20 ์์(์ ์ธ์ญ ์ฌ์ฌ์์์ฅ๋) 18:20 18:30 ํํ
์ 2ํ ์์ธ๋ํ๊ต ์ธ๊ถ์ผํฐ ์ธ๊ถ์ฐ๊ตฌํ๋ก์ ํธ ๋ฐํํ [ ๋ชฉ ์ฐจ ] ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ - ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ฐ์ ์ฌํด ์ฌ๋ก ๋ถ์์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์ ๊ธฐํ 1 ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ(ๆฌ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ ์ต์ ํ๊น์๊ฒฝ์ฅ์๋์ตํฌ์ฌ 17 ๋ถํ ์ธ๊ถ์ ์ ์น๊ฒฝ์ ํ - ๊ตญ๋ฆฝ๋ฏผ์ฃผ์ฃผ์๊ธฐ๊ธ๊ณผ ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฐ์ ์ฃผ์์ ๋ณํ ์ด์คํํ์ง์ 47 ์์ฒญ๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ๊ณต์ฐ์ ๊ทผ์ฑ ์ฐ๊ตฌ: ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ ๊ทผ์ ๋์ด ๋ฏธ์ ์ฒดํ์์ ์ ๊ทผ์ผ๋ก ๋ฌธ์๋ฏผ๊น์์ 81 ์ ์ํน๋ก๋ฒ์ ํ๊ณ์ ๋์ ์ฐ๊ตฌ - ์๋๊ณผ ๋ฏธํผ๋ชจ์ ์ธ๊ถ ๋ณด์ฅ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์์ค์ 103 ๋น๋ฌธํด์ธ๊ตฌ์ ๊ดํ ์ธ๊ถ์คํ๋ถ์์ฐ๊ตฌ ์์ ๋ฏธ๊น์ ์ฅ์์คํฌ์ด์ ํ 117 ํด์๊ณผ ์ธ๊ถ: ์์์ด์ ๋ด ์ธ๊ถ์นจํด์ ๋ํ ๋ฒ์ ์ ๊ทผ - ์ค์ 75ํธ ์ฌ๊ฑด์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ๋ฐ์ ํ์ด์ง์ ์ดํ์ 151 ์ธํด์ง์์ ๋ฒ์ ์ ๋์ ๋ณด์ฅ ๋ฐ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์ ๊ฐ๋ณด๋ผ๊ณฝ์คํ๊น์ฐ๊ฐ๋ฐ์งํฅ์ด์ค์ฉ 169 ๊ฐ์์ ๋ณํ์ ๋ณธ์ง์ ๋ถ๋ณ, ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ํ๋ จ์: ๊ตฐ๋ ๋ด์์์ ์ธ๊ถ์นจํด๋ฅผ ์ ์ง, ์์ฐํ๋ ๋ฐ ํ๋ จ์๊ฐ ์ํํ๋ ์ญํ - ํธ์ฝ์ ๊ท์จ๊ถ๋ ฅ ๊ฐ๋ ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก - ์ด์ค๊ท๊นํ์ง๊นํจ๊ทผ๋ฐฐ์ํ 201
์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ - ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ฐ์ ์ฌํด ์ฌ๋ก ๋ถ์์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์ ๊ธฐํ (์์ธ๋ํ๊ต ํํ์๋ฌผ๊ณตํ๊ณผ) I. ๋ค์ด๊ฐ๋ฉฐ ๋ ์ผ์ ์ฌํํ์ ์ธ๋ฆฌํ ๋ฒก์ ์ ์ ์ํ์ฌํ ์์ ๋น๊ณค์ ์๊ณ์ ์ด์ง๋ง ์ค๋ชจ๊ทธ๋ ๋ฏผ์ฃผ์ ์ด๋ค. ๋ผ๋ฉฐ ํ๋์ ์ด๊ตญ์ ์ฌํ์์์ ์ํ์ ๋น๊ณ๊ธ์ ํน์ง์ ์ง๋๋ค๊ณ ๋งํ๋ค.(๋ฒก, 2006) ๊ณผ๊ฑฐ 19์ธ๊ธฐ์ 20์ธ๊ธฐ ์ด๋ฐ, ๊ณต์ฅ์ด๋ ์ผํฐ์์์ ์ํด(Danger) ์๋ ๋ฌ๋ฆฌ, ์ค๋๋ ์ ์ํ(Risk) ์ ๋ ์ด์ ํน์ ์ง์ญ์ด๋ ์ง ๋จ์ ํ์ ๋์ง ์๋๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ค๋ฅธ ํํธ์ผ๋ก, ํ๋์ ์ด๊ตญ์ (Trans-national) ํ๊ฒฝ์ ์ํ์ ํน์ ์ง๋จ์ ๋์ ์ํค๋ฉฐ ์ํ์ ๋น๋ฏผ์ฃผํ ๋ฅผ ์ด๋ํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ๊ตญ๊ฐ ๊ฐ์ ์ฅ๋ฒฝ์ด ํ๋ฌผ์ด์ง๋ฉฐ ํ๊ตญ์ ๋ค์ด์จ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ ํ๊ตญ์ธ ๋ ธ๋์ ๊ฐ ๊ธฐํผํ๋ ๊ณ ์ํ ์ฐ์ ๊ตฐ์ ์ง์ค์ ์ผ๋ก ๊ทผ๋ฌดํ๊ฒ ๋๋ค. ๊ทธ ๊ณผ์ ์์ ํ๊ตญ์์ ๋ฐ์ํ๋ ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ ํ ์ ๋ด๊ตญ์ธ์์ ์ธ๊ตญ์ธ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ก ์ ๊ฐ๋๊ฒ ๋๋ค. ๊ณ ์ฉ๋ ธ๋๋ถ์ ์๋ฃ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์ธ๊ตญ์ธ ๊ทผ๋ก์์ ์ฐ ์ ์ฌํด์จ์ 2008๋ 0.76%์์ 2012๋ 0.99%๋ก ์ ์ ์ฆ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ฐ์ ๊ธฐ๊ฐ ๋์์ ๋ด๊ตญ์ธ ๊ทผ๋ก ์์ ์ฌํด์จ์ 1.7๋ฐฐ์ ํด๋นํ๋ค. 1) ์์ ํ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ์ด๋ผ๋ ํ์ด ์ ๊ทผ๊ฑฐ์ธ ์ฐ์ ์ฌํด์จ ๊ฐ์ ์ ์ด๋ฉด์ ๋ ํต๊ณ์ ์กํ์ง ์๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๊ตฌ์กฐ์ ํฌ์์ด ๋ฒ์ด์ง๊ณ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ ธ๋ ์ง์ข ์์์ ๋ฌธ์ ์ ๋ํ์ฌ, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๊ณ ์ฉ๊ตฌ์กฐ๋ ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋์ฑ ์ฌํ์ํจ๋ค. 2004๋ 8์๋ถํฐ ์ค์๋ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ๋ ์ง์ฅ์ด๋์ ์ ํํ๋ ์ฌ์ ์ฅ ์ด๋์ ํ ์ ๋จ์๋ก ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ์ฌ์ ์ฅ์ ์ดํํ๋ฉฐ ๋ฒ์ ์ฒด๋ฅ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ์์คํ (์์ ๋ถ๋ฒ์ฒด๋ฅ์ ๋ก ๋ถ๋ฆฌ๋) ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๊ฐ ๋๋ ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ๊ฒ ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ฌํ ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ ์ฐ์ ์ฌํด ํผํด๋ฅผ ์ ์ด๋ ์ฐ์ฌ๋ณด์๋ณดํธ๋ฒ์ ์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ฐ๊ธฐ ํ๋ ์ํฉ์ ๋์ธ๋ค. ๋ ธ๋ ๊ณผ์ ์์์ ์ฐ์ ์ฌํด๋ฅผ ์ ๊ณ ํ๊ฒ ๋๋ฉด ์น๋ฃ์ ๋ณด์ ์ดํ 2) ๊ฐ์ ์ถ ๊ตญ๋นํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.(์ค๋ํ, 2009) ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ํ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ํฉ๊ฒฉ์ ์ํด ํ๊ตญ์ด ๊ต์ก, ์ด๊ธฐ ์ ์ฐฉ๊ธ ๋ฑ์ผ๋ก ๋น์ ์ง๊ณ ์๋ ๋๋ถ๋ถ์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ์ถ์ ๊ณ ๋ คํ ๋ 3), ์ด๋ฌํ ๊ฐ์ ์ถ๊ตญ ์กฐ์น๋ ์ฐ์ ์ฌํด๊ฐ 1) ํ๊ตญ์ฐ์ ์์ ๋ณด๊ฑด๊ณต๋จ ๊ตญ์ ๊ฐ์ฌ ์๋ฃ(2013)์์ ์ฌ์ธ์ฉ. ์ด์ ๊ฐ์ 1.7๋ฐฐ์ ํต๊ณ๋ ๊ณผ์ํ๊ฐ๋์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ ์ด ๋๋ค. ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฒฝ๋ฏธํ ์ฐ์ ์ฌํด์ ๋ํด์๋ ์ ๊ณ ๋ฅผ ์ ํ๋ ๋น์จ์ด ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ธ๋ฐ, ์ด์ ๊ด ํด์๋ ์ด์ด์ ๋ค๋ฃจ๋๋ก ํ๊ฒ ๋ค. 2) ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์๊ฒ ์ฐ์ ์ฌํด๋ณด์๋ณดํ์ด ์ ์ฉ๋๋ ๋ฒ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ 1994๋ ์ ์ผ๋ก, ๊ทธ ์ด์ ์๋ ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ ๋ถ์ผ๋ก ๋ ธ๋ ์ค ์ฐ์ ์ฌํด ๋ฐ์์ ๋ํ์ฌ์๋ ๋ณด์์ ๋ฐ์ ์ ์์๋ค(์ค๋ํ, 2009). ๋ํ 2001๋ 6์ ์ด ์ ๊น์ง๋ ์ฐ์ ์ฌํด๋ณด์๋ณดํ์ ๋์ ์ฌ์ ์ฒด ๊ท๋ชจ๋ 5์ธ ์ด์์ ํ์ ๋์์ผ๋, 2001๋ 7์ 1์ผ๋ถํฐ 1์ธ ์ด ์ ์ฌ์ ์ฅ์ผ๋ก ํ๋ ์ ์ฉ๋์๋ค. ์ด๋ก์จ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ ์ฌ์ ์ฅ ๊ท๋ชจ์ ์ฒด๋ฅ์๊ฒฉ์ ํฉ๋ฒ์ฑ์ ๊ด๊ณ์์ด ์ฐ์ ์ฌํด๋ณด์๋ณดํ์ ํํ์ ๋ฐ์ ์ ์๊ฒ ๋์๋ค. ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ 1
๋ฐ์ํ๋๋ผ๋ ์ ์ฒญํ์ง ๋ชปํ๋ ๊ตฌ์กฐ์ ์ํฉ์ ์กฐ์ฑํ๊ฒ ๋๋ค. ๋ํ ์ฌ์ ์ฃผ๋ค์ ๋ ธ๋์์๊ฒ ์ฐ์ฌ๊ฐ ๋ฐ์ ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ถ๊ฐ์ ๋ณดํ๋ฃ๋ฅผ ๋ฉ๋ถํ์ฌ์ผ ํ๋ฏ๋ก ์ฐ์ ์ฌํด ๋ฐ์์ ๊ฐ์ถ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ด, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ์ถ์๋ ํ๊ตญ์ฌํ์ ์ํ๋ค์ด ๋์ ๋์ด ์์ง๋ง, ๊ฒฐ์ฝ ๋ค์ณค๋ค๊ณ ๋งํด์๋ ์ ๋๋ ์ด์ค์ ๋ฐฐ์ ์ ์ํฉ์ ๋์ฌ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด์ ๋ํ์ฌ ์ธ์ด์ ์ฐจ์ด์ ๋ณต์กํ ์ฐ์ฌ์ ์ฒญ์ ์ฐจ, ์ทจ์ ์ด์ ์ ๋ ธ๋์ ๊ถ๋ฆฌ์ ๋ํ ๊ต ์ก ๋ถ์กฑ, ์ธ์ข ์ฐจ๋ณ์ ๋์ฐ, ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ ๋ฐ ์ฐ์ฌ๋ณดํ์ ๋ฎ์ ๊ฐ์ ๋ฅ , 5์ธ ์ดํ ๋์ ๋ถ๋ฌธ์ ์ฐ์ฌ๋ณดํ ๋น์ฐ์ง ์ ์ ์์ธ ๋ฑ ์ฌ๋ฌ ๋ฌธ์ ๋ค์ด ๋์์ ์์ฉํ๋ฉฐ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋์ฑ ๋ณต์กํ๊ฒ ๋ง๋ค๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ์ถ์ ์ธ๊ถ์ผ๋ก์์ ๊ฑด๊ฐ๊ถ ์ ์ธก๋ฉด์์ ํฐ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ง๋๋ค. ๊ฑด๊ฐ๊ถ์ ์ต์ด๋ก ์ง ์ ํ ์ธ๊ณ๋ณด๊ฑด๊ธฐ๊ตฌ(World Health Organization)์ 1946๋ ํ์ฅ์์ ๊ฑด๊ฐ๊ถ์ ๋๋ฌ ๊ฐ๋ฅํ ์ต๊ณ ์์ค์ ๊ฑด๊ฐ์ ๋ํ ๊ถ๋ฆฌ ๋ผ ์ ์ํ๋ค. ์ํ์ , ์ธ๋์ฃผ์์ ๊ด์ ์์ ํํผํ์ฌ, ์ธ๊ฐ์ด ๋๋ ค์ผํ ๊ถ๋ฆฌ ๋ก์์ ๊ฑด๊ฐ๊ถ์ ์ ์ธํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฑด๊ฐ๊ถ ๊ฐ๋ ์ 1948๋ ์ธ๊ณ์ธ๊ถ์ ์ธ์ ๊ฑฐ์ณ ๊ตญ์ ์ธ๊ถ์ฅ์ ์ผ๋ก ๋ฐ์ ํ ๊ฒ ๋๋ฉฐ, ์ดํ 1985๋ UN์ดํ์์ ์ฑํ๋ ์ฒด๋ฅ๊ตญ์ ๊ตญ๋ฏผ์ด ์๋ ๊ฐ์ธ์ ์ธ๊ถ์ ๊ดํ ์ ์ธ 4) ๊ณผ 2003๋ ๋ฐํจ๋ ๋ชจ๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ๊ทธ ๊ฐ์กฑ์ ๊ถ๋ฆฌ๋ณดํธ์ ๊ดํ ๊ตญ์ ํ์ฝ ์์๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ๋ํ ๊ฑด๊ฐ๊ถ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋ช ์ํ๊ธฐ์ ์ด๋ฅธ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ๊ตญ์ ์ ์์ง์๊ณผ๋ ๋์กฐ์ ์ผ๋ก, ์ค๋๋ ๊ตญ๋ด ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ด ์ฒํ ์ํฉ์ ์ธ๊ถ์ผ๋ก์์ ๊ฑด๊ฐ๊ถ ์์ ๋งํ๋ ๋ฐ์ ํฐ ๊ดด๋ฆฌ๋ฅผ ๋ณด์ธ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 2000๋ ๋ ์ดํ ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ์ธ๊ถ ๋ฌธ์ ์ ๋ํ ์ฌํ๊ตฌ์กฐ์ ์ ๋์ ๋ ผ์ ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ์ฌ, ๊ทธ๋ค์ด ์ฐ์ ์ฌํด๋ผ๋ ์ํ ์ ๋ํด ์ด๋ป๊ฒ ์ธ์ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ํ ์์์ ๋ณธ์ธ๋ค์ ์ถ ์ ์ฌ๊ตฌ์ฑํด๋๊ฐ๋์ง๋ฅผ ๋ณด๊ณ ๋ ์ฐ์ ์ฌํด ์ฌ๋ก๋ค์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์ดํด๋ณด๋ ค ํ๋ค. ๊ทธ ๊ณผ์ ์์ ์ ๋์ ์ธก๋ฉด์ ์ ํฌ์ฐฉ๋์ง ์๋, ์ํ์ ๊ปด์๊ณ ์ด์๊ฐ๋ ๋ค์ํ ์ถ์ ๋ฐฉ์๋ค๊ณผ, ๊ทธ๋ค์ ์๊ฐ์์ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋๋ ์ํ ์ด ๋ ๋ฌด์์ธ์ง๊ฐ ๋๋ฌ๋ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ผ ๊ธฐ๋ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ์์นซ ๊ณตํํ ์ ์๋ ๊ฑด๊ฐ๊ถ ๋ด๋ก ์ ์ด์ฃผ๋ ธ ๋์๋ค์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ถ์ด๋ผ๋ ํ๋ถํจ์ ๋ํ๊ณ , ๊ทธ๋ค์ ์ ์ฅ์์ ํ์ํ ์ธ๊ถ๋ณด์ฅ ๋ฐฉ์์ ๋ํด ๋ณด๋ค ๊น์ด ์ ๊ฐํด ๋ณผ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. 2. ๋ณธ๋ก 2.1. ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ์ฐ์ ์ฌํด 2.1.1. ์ผํ์ฉ ๋ ธ๋์ : ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ์ ๋ณธ์ง์ ํจ์ 2009๋ 10์ ๊ตญ์ ์ฐ๋ค์คํฐ ํ๊ตญ์ง๋ถ๊ฐ ๋ฐํํ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๊ถ๋ฆฌ๋ณด๊ณ ์ ์ ์ ๋ชฉ์ 1ํ์ฉ ๋ ธ๋์ ์๋ค.(ํ๊ตญ์ด์ฃผ๋ฏผ๊ฑด๊ฐํํ, 2006:7) 2004๋ ๋ถํฐ ์ํ๋ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ๋ ๋จ๊ธฐ์ํ, ๋ด๊ตญ์ธ๋ ฅ๋ณด์, 3) ๊ฒฝ๋จ์ด์ฃผ๋ฏผ๋ ธ๋๋ณต์ง์ผํฐ์ 2013๋ ๊ฒฝ๋จ ๊ฑฐ์ฃผ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๋ ธ๋์ํ ์คํ์กฐ์ฌ ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ํ๊ตญํ ๋น์ ์ ์ฒญ ๋ค ์ ๊ตญ๊น์ง ํ๊ท 14๊ฐ์์ด ๊ฑธ๋ฆฐ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ํ๊ตญ์ด๋ฅ๋ ฅ์ํ์ ํต๊ณผํ๋ ค๋ฉด 1๋ ์ด์ ๊ฑธ๋ ค ํ๊ตญ์ทจ์ ์ ์ํ ์ ์ฒด ๊ธฐ๊ฐ์ ํ๊ท 2๋ ์ด์์ด ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์กฐ์ฌ๋์๋ค. ๋ํ ์๋ต์์ 28%๊ฐ ๋ธ๋ก์ปค๋ ์๊ตญ ๊ณต๋ฌด์์๊ฒ ๋๋ฌผ์ ์คฌ๊ณ , ํ๊ท 353๋ง 4600์์ด์๋ค.(๊ฒฝ๋จ๋๋ฏผ์ผ๋ณด, ๋ ์ํค๊ณ ๋ ์ฃผ๊ณ ์ด ์ฃผ๋ ธ๋์ ์ฒ์ฐ ์ ์๋ฆฌ, 2013๋ 12์ 19์ผ์์์ ์ฌ์ธ์ฉ) 4) United Nations General Assembly resolution 40/144 of 13 December 1985. G.A. res. 40/144, annex, 40 U.N. GAOR Supp. (No. 53) at 252, U.N. Doc. A/40/53 (1985), ๊น์ฒ ํจ ๋ฑ, 2006์์ ์ฌ ์ธ์ฉ. 2 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
์ฌ์ ์ฅ ์ด๋์ ํ ์ ์์น์ ๊ฐ์ง๊ณ ์ด์๋๋๋ฐ, ํ๊ตญ์ ์ ์ฃผํ๋ฅผ ๋ง๊ธฐ ์ํด 3๋ ์ ์ฃผ๊ธฐ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ฅผ ๊ณ์ ์ํ์ํค๋ฉฐ, ๊ณ ์ฉ์ฃผ๋ ์ผ์ ๊ธฐ๊ฐ ํ๊ตญ์ธ์ ๊ตฌ์ธํ๊ธฐ ์ํด ๋ ธ๋ ฅํ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์ฆ๋ช ํ์ฌ์ผ๋ง ์ด์ฃผ๋ ธ๋ ์๋ฅผ ๊ณ ์ฉํ ์ ์๋ค.(๊นํ๋ฏธ, 2013:128) ๊ทธ๋ผ์๋ ๊ทธ๋ค์ ์ฌ์ ์ฅ ๋ณ๊ฒฝ์ ์ฝ์ง ์๋ค. ํ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ ํ ๊ตญ์ธ ์ง์ฅ ๋๋ฃ๋ก๋ถํฐ ํญํ์ ๋นํ๊ณ ๊ฐํด์๋ ๋ฒ๊ธํ์ ๋ฐ์์ง๋ง, ์ฌ์ ์ฅ ๋ณ๊ฒฝ์ด ํ๊ฐ๋์ง ์์๋ค. ๊ณ ์ฉ ์ผํฐ์ ์ฌ์ฅ์ด ๋๋ฆฐ ๊ฒ ์๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฌ์ ์ฅ์ ๋ฐ๊ฟ ์ ์๋ค. ๋ ๋ ผ๋ฆฌ ๋๋ฌธ์ด์๋ค. 5) ์ด๋ ๋ฏ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ๋ด๋ถ์ ๋ด์ฌํ๋ ์ฌ์ ์ฅ ๋ณ๊ฒฝ์์ ์ ์ฝ์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๋ฏธ๋ฑ๋ก์ ๊ตฌ์กฐ์ ์ผ๋ก ์์ฐํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ํ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ๋ฌด๋จ์ดํ ์ ์ฌ์ ์ฃผ๋ ์ถ์ ๊ตญ๊ด๋ฆฌ์์ ์ด๋ฅผ ์ ๊ณ ํ์ฌ์ผ ํ๋๋ฐ, ์ด๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ ๋ฌด๋จ์ด ํ๋ก ์ด๋ค์ ์ซ์๋ด๋ ์ฌ์ ์ฃผ๋ค๋ ๋ง๋ค. ํ์ฌ๊ฐ ๊ธฐ์ธ๋ฉฐ ์๊ธ์ ์ฒด๋ถํ๊ฒ ๋์, ํ๊ตญ ์ฌ๋๋ค์ ๋จผ์ ํด๊ณ ํ๋ค๋ ํ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ์์กฐ์ ์ฆ์ธ์ ๊ทธ๋ค์ด ์ฒํด์๋ ํ์ค์ ์ญ์ค์ ์ผ๋ก ๋๋ฌ๋ธ๋ค. ํ๊ตญ ์ฌ๋๋ค์ ๋์ ์ค์ผํ๋๊น ๋ฏธ๋ฆฌ ํด๊ณ ํ๊ณ , ์ธ๊ตญ ์ฌ๋ ๋ค์ ์๊ธ์ ์ฒด๋ถํด๋ ๋๋๊น ๋ค์ ๋ฌ์ ์ฃผ๊ฒ ๋ค๊ณ ๋ฌ๋๋ฉฐ 1๋ ๋์ ์ผ์ ์์ผฐ๋ ๊ฒ์ด๋ค. 6) ํนํ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๊ฐ ์ผํ๊ฒ ๋๋ ์์ธ ์ฌ์ ๊ตฐ์ ์์ ํ๊ฒฝ์ ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ง์ ๋ณ์ด ์ผ์ด๋๊ธฐ ์ฌ์ด ์กฐ๊ฑด์ ํ์ฑํ๋ค. ๊ณต์ฅ์ฃผ๋ค์ ๋ก์ ๊ฑด๋ฌผ์ ๋ฎ์ ์๋๋ฃ๋ฅผ ๋ด๋ฉด์ ๊ณต์ฅ์ ์ด์ํ๊ณ , ๊ณต์ฅ ๋ด ์์ค์ ์์ ํ๊ณ ์พ ์ ํ๊ฒ ๊ฐ์ถ ์๊ฐ์ ํ์ง ์๋๋ค. ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ด ์ผํ๋ ๊ณต์ฅ์ ๋๋ถ๋ถ ํตํ์ด ์ ๋์ง ์๊ณ ํํ์ฝํ ์ ๋ฌด๋ฐฉ๋น๋ก ๋ ธ์ถ๋์ด ์๋ค. [์ฌ๋ก 1] 2005๋ ๊ตญ๋ด ์ ์กฐ์ ์ฒด์์ ์ผํ๋ ํ๊ตญ ์ฌ์ฑ๋ ธ๋์ 5๋ช ์ด ์๋ซ๋ชธ์ด ๋ง๋น๋๋ ๋ค๋ฐ์ฑ์ ๊ฒฝ์ฅ์ (์ผ๋ช ์์๋ฑ ์ด๋ณ)์ ๊ฑธ๋ ธ๊ณ , ๊ฐ์ ์ฆ์ธ๋ก ๊ณ ํต๋ฐ๋ค๊ฐ ํ๊ตญ์ผ๋ก ๋์๊ฐ 3๋ช ์ ์๋ชธ๊น์ง ๋ง๋น๋๋ ์ฆ์ธ๊ฐ ๋ฐ ์ํ์ฌ ํ๊ตญ์ฌํ์ ์ถฉ๊ฒฉ์ ์ค ๋ฐ ์๋ค. ๊ฟ์ ์๊ณ ๋น๊น์ง ๋ด์ด ํ๊ตญ์ ์จ ๊ทธ๋ค์ด ์์๋ฑ ์ด ๋ณ์ด ๊ฑธ๋ฆฐ ๊ฒ์ ๋ฐํ๋ ๊ณต๊ฐ์์ ์๋ฌด๋ฐ ๋ณดํธ์ฅ๋น ์์ด ํ๋ฃจ ํ๊ท 15์๊ฐ ์ฉ ์ต๊ณ 3๋ ๋์ ๋ ธ๋งํฅ์ฐ(Normal Hexane)์ด๋ผ๋ ๋ ์ฑ ์ ๊ธฐ์ฉ์ ๋ฅผ ์ด์ฉํด ์ธ์ฒํ๋ ์ผ์ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์์ ๊ณผ์ ์์ ๊ทธ๋ค์ ๋์๊ฐ ๋๋ฌด ์ฌํ๋ค ๋ ํ์์ฐ์ ํ์ฌ๋ ๊ด์ฐฎ์, ๊ทธ๋ฅ ํด ๋ผ๋ ๋ต๋ณ์ผ๋ก ์ผ๊ดํ์๋ค. ๊ฒฐ๊ตญ ๋ณ์ด ๋ฐ๋ฐ ํ์ ๊ทธ๋ค์ด ๋ฐ์ ๊ฒ์ ํ๊ตญํ ๋นํ๊ธฐํ์ 10๋ง์์ด ์ ๋ถ์๋ค. ๊ฒฝ๊ธฐ ํ์ฑ๊ฒฝ์ฐฐ์๋ 18์ผ ์์ง์ถ๋ํ ํ์ฌ๋ํ ์ก(53)์จ๋ฅผ ๊ธด๊ธ์ฒดํฌ, ์กฐ์ฌ๋ฅผ ๋ฒ์ด๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ๊ณต์ฅ์ฅ ์ด๋ชจ(45)์จ์ ๋ํด ์ ๋ฌด์๊ณผ์ค์น์ ํ์ ๋ก ๊ตฌ์์์ฅ์ ์ ์ฒญํ๋ค. 7) [์ฌ๋ก 2] ๋คํ์ ์กฐ์ง ์จ(31, ๋จ)๋ ์ฒด๊ฒฉ๋ ์ข๊ณ ๊ฑด๊ฐํ ์ฌ๋์ด์๋๋ฐ, ์ด๋ ๋ ๊ธฐ์ด์ด ์๊ณ ์ ์์ ์ธ ํ๋์ ๋ชปํ์ ์ง์ธ์ด ๋์ ์ผํฐ์ ๋์์ ์์ฒญํ๋ค. ์ค๋ฌด์๊ฐ ๊ทธ๋ฅผ ๋ณ์์ ๋ฐ๋ ค๊ฐ๋๋ฐ, ๊ฒฐ๊ตญ ๋ง๊ธฐ์ ํ์ ์ ๋ฐ์๋ค. ์ด๋ฏธ ์จ๋ชธ์ ์์ด ์ ์ด๋ ์ํ์ฌ์ ์์ ์ธ ์๊ฐ ์๊ณ , 3๊ฐ์ ์ ๋๋ฐ์ ์ด ์๊ฐ ์๋ค๋ ์ง๋จ ์ด์๋ค. ๊ฐ์กฑ์ ํ์ผ๋ก ๋์๊ฐ ์ง 3๊ฐ์ ๋ง์ ๊ทธ๋ ์ฌ๋งํ๋ค. ๊ทธ์ 6๋ ๊ฐ ์ฒ ์ ์์ ์คํ๋ ์ด ๊ณต์ฅ์ ์ ๊ฐ์ด ์ผํ๋ ๋ ธ๋์๋ ๋์ ๊ตฌ๋ฉ์ด ๋์ ์ฌ๋งํ๋ค๋ ์ฌ์ค์ด ๋๋ฌ๋ฌ์ง๋ง, ์ ํํ ์์ธ์ด ๊ณต์์ ์ผ๋ก 5) ๊ณต์ต์ธ๊ถ๋ฒ์ฌ๋จ ๊ณต๊ฐ(2013), p.105์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 6) ์ธ๊ถ์ด๋์ฌ๋๋ฐฉ(2013), p.126์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 7) ํ๊ตญ์ผ๋ณด, ์์๋ฑ ์ด๋ณ ์น๋ฃ ์ฌ์ ๊ตญ ๆณฐ ์ฌ์ฑ์ ์ ๋ชฝ๊ทผ๋ฌด, 2005๋ 1์ 18์ผ์ ๋ฐ ํ๊ตญ์ด์ฃผ์๊ฑด๊ฐํํ (2006:44)๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํ์ฌ ์ฌ๊ตฌ์ฑ. ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ 3
๋ฐํ์ง์ง๋ ๋ชปํ๋ค. 8) ์ด์ฒ๋ผ ๋ณธ๋, ์๋, ํ์ธํธ ์คํ๋ ์ด, ๊ฐ๊ตฌ๊ณต์ฅ, ์ฌ์ , ์ผ์, ๊ฐ๊ตฌํผํ ์ ๋ค๋ฃจ๋ ์ ์ข ์ ์์๋ฑ ์ด๋ณ, ์ฒ์, ๋ ์ฑ๊ฐ์ผ ๋ฑ์ด ๋ฐ์ ํ ์ ์์ง๋ง(๊น์ฉ๊ท, 2009), ์์ 2005๋ ํ๊ตญ ์์๋ฑ ์ด๋ณ ์ฌ๊ณต๋ค์ ์ฌ๋ก์์ ๋ณผ ์ ์๋ฏ์ด, ์ค์ ๋ก ๋ฐ๋ณํ์ฌ๋ ์ ๋๋ก ๋ ์น๋ฃ๋ฅผ ๋ฐ์ง ๋ชปํ๊ณ ๋ณธ๊ตญ์ผ๋ก ํด์ถ๋๋ ์ฌ๋ก๊ฐ ๋ง๋ค. ํํ ์ฐ์ ์์ ๋ณด๊ฑด๋ฒ์ ๋ ธ๋งํฅ์ฐ์ ๋ค๋ฃฐ ๋ ์ฅ๊ฐ๊ณผ ์ผ๊ตด ๋ณดํธ๊ตฌ๋ ๋ฌผ๋ก , ๋ฐฉ๋ ๋ง์คํฌ๋ฅผ ์ฐ๋๋ก ๊ท์ ํ๊ณ ์ ๋ค. 9) ๋ฐ๋ผ์ ์ฌ์ ์ฃผ์ ๊ด๋ฆฌ์์ ์ฌ์ ์ฅ ๊ท์ ์ค์๋ก ์ถฉ๋ถํ ๋ง์ ์ ์๋ ์ฌํด์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ํํธ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๊ฐ ๊ทผ๋ฌดํ๋ ์์ธ์ฌ์ ์ฅ์ ํ์ฌ์ ๋ณต๋ฐ ๋ฑ์ ์ํ์ ๋ณด๋ค ์ทจ์ฝํ๋ค. ๋ถ์ง๊ณผ ํํ์ฝํ ์ ์ง์ ๋ค๋ฃจ์ง๋ง ์๋ฐฉ์์ค ๋ฑ ์์ ์ฅ๋น๊ฐ ๋ถ์ฌํ๊ณ , ์ง์ ๋ ๋ํผ๋ก๊ฐ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. [์ฌ๋ก 3] 2012๋ 12์, ํ ๊ฐ๊ตฌ๊ณต๋จ์์ ๋ถ์ด ๋๋ ๋ฐ๋์ ํ๋ฆฌํ ์ฌ์ฑ ์๋ฆฌ๋ ์จ ๋ชธ์ ํฐ ํ์์ ์ ๊ฒ ๋ ์๋ค. ๋น์ ์ ๊ณต์ฅ์ผ๋ก๋ ๋ถ์ด ์ฎ๊ฒจ ๋ถ์ด ์๋ฌ์ ์ธ๊ทผ ๊ณต์ฅ๋ค์ด ๋ชจ๋ ํ์ฌ์ ํฉ์ธ์ด๊ฒ ๋์๋ค. ์์ ์ฅ์์ ๊ทผ๋ก ๋์ค์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ๋นํ์ผ๋ฉฐ ์ผ๊ตด๊ณผ ์, ํ ๋ฑ์ ์ฌ๊ฐํ ์ํด๋ฅผ ์ ์์ง๋ง, ํ์ฌ๊ฐ ๋ ๊ณต์ฅ๋ง ๋ณดํ์ ๋ค์ด์์ด ์ ์ ์๋ฆฌ์ ๊ณต์ฅ์ฃผ๋ ๋ง์ ๋น์ ์ง๊ณ ๊ณต์ฅ ๋ฌธ์ ๋ซ๊ฒ ๋์๋ค. ์๋ฆฌ๋ ์น๋ฃ๋น๋ง ๊ฒจ์ฐ ๋ณด์๋ฐ๊ณ ํ์์ ์ ์ ํผ๋ถ๊ฐ ์์พ๋์ง ๋ชปํ์ฌ ์ผ์ ์ค๋จํ ์ํ์ด๋ค. 10) [์ฌ๋ก 4] ๊ทธ๋ ์ ์๋๋ค ๋ง์์ด์. ๊ทธ ์ง์ ๊ตญ ๋ค๊ณ ๋ง ๋ฐ๊ณ , ๋ ์๋๋ค ์ค๋ฉด ์ฃผ๋ฌธ๋ฐ๊ณ ๊ทธ๋์ผ ๋์์์. ๋ง ๋ฐ๋ค๊ฐ ์ํ์ ๊ฑธ๋ ค๊ฐ์ง๊ณ ๊ทธ ๋น์์๋ ์ง์ง ๋ถ๋ฌ์ง ๊ฑฐ ๋ชจ๋ฅด๊ณ (์ค๋ต) ์ ํ๋ฅผ ํ๋๊น ๋ง ํ๋ฅผ ๋ด๋ฉด์ ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฌด์จ ๊ทธ๋ฐ ๋ถ๋ด์ ํ๋๋๊ณ ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค ์ฃฝ์ด๊ฐ๋ค, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ญ ์ฃฝ๊ณ ์ด๊ณ ํ๋ ์ด๋ฐ ํํธ์ธ๋ฐ ์๊ธฐ ๊ฐ ์ฃผ์๋ฅผ ์ ํด๊ฐ์ง๊ณ ๋ค๋ฆฌ๊ฐ ๋ถ๋ฌ์ง ๊ฑด๋ฐ ์ ์ฐ๋ฆฌ๋ณด๊ณ ๊ทธ๋ฌ๋๊ณ ์ฌ๋ชจ๋์ด ๊ทธ๋์. (์ค๋ต) ์ฌ๊ธฐ ์ธ๊ตญ ์ ์๊ฐ์ง๊ณ . ๋ ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ธ์๋ดค์ ๋ฌด์จ ํ์ด ์์ด๊ฐ์ง๊ณ (์ค๋ต) ๊ทธ๋ง ๋์๊ณ , ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ํผ์์ ์์ด ์ ํด๋ ์ฐธ๊ณ ์์๊ณ , ์ธ์์ ์ด๋ค๋ณด๋ฉด ๋ญ ์ํด ๋ณผ ๋๋ ์๊ณ ๊ทธ๋ ๊ฒ ์๊ฐํ์๊ณ . ๋ณ์์๋ ์ ๋๋ก ์ ๊ฐ์. ๋ด๊ฐ ํ ๋ฒ ์ด๊ฐ ์ํ๊ฐ์ง๊ณ ๋ณ์์ ๊ฐ๋๊น ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ ์ด๋ฐ ๊ฒ ์์์์. ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ ๊ทธ๋ฐ ๊ฒ ์์ผ๋๊น ๋๋ฌด๋ ๋ง์ด ๋ฌ๋ผ ํด. ์ด๊ฐ ์ํ๊ฐ์ง๊ณ ์ฝ๋ฌผ ํ๋ ์ด๋ ๊ฒ ๋ ๋จ๊ตฌ๊ณ ๊ทธ๊ฑฐ ๋ช ๋ฒ ํ๋๊น 5๋ง ์ ๋ฌ๋ผํ๋๋ฐ์. ๊ทธ ๋น์์๋ ๋๋ผ๊ฐ์ง๊ณ . ์น๋ฃ ๋ค ๋ฐ์๋๋ฐ ๋์ ์ ์ค ์๋ ์ ๊ณ . ์ด์ ๋ค์๋ ์ ๊ฐ์, ์๋ฌด๋ฆฌ ์ํ๋. ์น๊ตฌ๋ค์ด ์ง์ง ์ํ๊ฐ์ง๊ณ ๋ณ์์ ๊ฐ์ ์ ์ํ๊ณ , 1๋ ๋ฒ ๋ ๋ณ์์๋ค๊ฐ ๋ค ๋๋ ค ๋ฃ๊ณ ๊ทธ๋ ๋จ ๋ง์ด์์. ๊ทธ๋ ๊ฒ ํ ์ ์์ด ๋ค ์ฃฝ์ด๊ฐ๊ณ ๊ทธ๋ฌ๋ฉด ํ ์ ์์ง, ๊ทธ ๋ฌ๋ฉด ์์ ํด์ผ์ง. ๋ด ์น๊ตฌ๋ ์ ์ํด๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ์ ๋ ๋ฒ ๊ฑฐ, ํ 1000๋ง ์ ๊ฑฐ์ ๋ค์์ด์. 1๋ ๋์ ๋ฒ ๊ฑฐ, ๋ชจ์ ๋์ ๊ฑฐ ๋ค ๋ค์ด๊ฐ์ด์. ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ์ด ์์ผ๋๊น. 11) ์์ ์ฌ๋ก์ ํ๊ตญ์ ์จ ์ง 3๋ ๋ ์กฐ์ ์กฑ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ ํ์ ์จ๋ ์๋น์์ ์ผํ๋ค ๋ฐ๊ฐ๋ฝ์ด ๋ถ๋ฌ์ ธ 8) ๊ณ ์๋์ด์(2013), p.103์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 9) ํ๊ฒจ๋ ์ ๋ฌธ, ์ ํด๋ฌผ์ง ์์ ์ฅ, ์์ ์ฅ๋น๋ ๊ณ ๋ฌด์ฅ๊ฐ๋ฟ, 2005๋ 1์ 21์ผ์. 10) ๊ณ ์๋์ด์(2013), p.104์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 11) ํ๋ ์์, ์ํ๊น๋ด, ๊ทธ๊ฒ ์ ์ผ ๋ฌด์์์, 2007๋ 5์ 30์ผ์. 4 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
ํ์ชฝ ๋ค๋ฆฌ๋ฅผ ์ ๊ฒ ๋์์์๋ ์ฌ์ ์ฅ์ด ์ฐ์ฌ๋ณดํ์ ๊ฐ์ ๋์ด ์์ง ์๋ค๋ ์ด์ ๋ก ๋ณดํ์ ์ฉ์ ๋ฐ์ง ๋ชปํ ๋ค. ์๋น์ ํฌํจํ 1์ธ ์ด์์ ์ฌ์ ์ฅ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋น์ฐํ ์ฐ์ฌ ๋ณดํ ์ ์ฉ์ ๋ฐ์ ์ ์์ง๋ง, ์ ์ฐจ๊ฐ ๋ฒ๊ฑฐ๋กญ๊ณ ๋ณดํ๋ฃ๋ฅผ ๋ด๋ ๊ฒ์ด ๋ถ๋ด์ค๋ฝ๋ค๊ณ ์ฌ๊ธด ์ฌ์ ์ฃผ๊ฐ ์ฐ์ฌ๋ณด์ ์ ์ฒญ์ ๊บผ๋ คํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ์์ ์ฅ์์์ ์ฐ์ ์ฌํด๊ฐ ์ดํ์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ์๊ฐํ์ฌ ์ฐ์ ์ฌํด๋ฅผ ๊ณต์์ผ๋ก ์ฒ๋ฆฌ ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๋ง์ด ๋ณด๊ณ ๋๊ณ ์๋ค. ๊ฒฐ๊ตญ ์ ํ์ ์จ๋ ์๋ถ๋ด์ผ๋ก ๋ถ๋ฌ์ง ๋ฐ๊ฐ๋ฝ์ ์น๋ฃํ ์๋ฐ์ ์์๋ค. ๋ํ, ์ ํ์ ์จ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ์๋ ๋ฏธ๊ฐ์ ์ ์๋ฃ์ ๊ทผ ์์ฒด๋ฅผ ์ฐจ๋จํ๊ณ ์๋ค. ์์น์ ์ผ๋ก ๋ชจ๋ ์ด ์ฃผ๋ ธ๋์๋ ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ์ ๊ฐ์ ํ์ฌ์ผ ํ์ง๋ง, ์ฌ์ ์ฃผ์ ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ๋ฃ ๋ถ๋ด ๊ธฐํผ, ์ ๋ณด์ ๋ถ์ฌ, ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ๋ณด ํ๊ณผ์ ์ค์ฒฉ ๋ฑ์ผ๋ก ์ค์ ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ ๊ฐ์ ๋ฅ ์ 70%์ ๊ทธ์น๊ณ ์๋ค. 12) ์ด์ ๊ฐ์ ์ํฉ์ ๋ถ๋ฒ ์ด๋ผ ๋ฑ์ง๊ฐ ๋ถ์ ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๊ฒฝ์ฐ ๋์ฑ ์ฌ๊ฐํด์ง๋ค. ๋ค์ ์ฌ๋ก์ ๊ฐ์ด ๊ณ ์ฉ์ฃผ๋ค์ด ๋ณธ์ธ๋ค์ด ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ฅผ ์ฑ์ฉํ ์ฌ์ค์ด ๋ฐํ์ง๋ ๊ฒ์ ๋๋ ค์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. 13) [์ฌ๋ก 5] 2004๋ ๋จ์์ ํผํด ์ด๊ณณ์ ๊ณณ์ ์ ์ ํ๋ ์์จ๋ ์ธ์ฒ๋จ๋๊ณต๋จ์ ํ ์ฌ์ถ์ฑํ ๊ณต์ฅ์์ ์์ ํ๋ ์ค ์ ๊น ํ๋ ํ ์ฌ์ด์ ์ฌ์ถ๊ธฐ์ ์ผ์ ๋ค ๋ฒ์งธ ์๊ฐ๋ฝ์ด ์ ๋จ๋๊ณ ๋ง์๋ค. ์์จ๋ ๊ณง๋ฐ๋ก ์ธ์ฒ์ ๊ธธ ๋ณ์์ผ๋ก ํ์ก๋์ด ์ ํฉ์์ ์ ๋ฐ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํ์ฌ๋ ๋ถ๋ฒ์ฒด๋ฅ์ ๋ผ๋ ์ด์ ๋ก ์ฐ์ฌ ์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ์ฐจ์ผํผ์ผ ๋ฏธ๋ฃจ๋๋ ๊ฒฐ๊ตญ ๊ณต์์ผ๋ก ์ฒ๋ฆฌํ์๋ ํ์์นด๋๋ฅผ ๋ด๋ฐ์๋ค. ํ์ฌ๊ฐ ๊ทธ๋ฐ ํ๋๋ฅผ ๋ณด์ธ ์ด์ ๋ ์ฐ์ฌ๋ณดํ ์ผ๋ก ์ฒ๋ฆฌํ๋ค๊ฐ ๋ถ๋ฒ์ฒด๋ฅ์๋ฅผ ๊ณ ์ฉํ๋ค๋ ์ฌ์ค์ด ๋ฐ๊ฐ๋๋ฉด ๋ฒ๊ธ ๋ฑ ๋ถ์ด์ต์ด ์์๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด์๋ค. 14) ์ด๋ ๊ฒ ๊ณต์์ผ๋ก ์ฒ๋ฆฌํ ๊ฒฝ์ฐ, ์ดํ ์ถ๊ฐ์ ์น๋ฃ๊ฐ ํ์ํ ๊ฒฝ์ฐ๋ ํ์ ์ฆ์ด ๋จ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ถ๋ด์ด ํผํด์ ๋ณธ์ธ์๊ฒ ๊ทธ๋๋ก ์ ๊ฐ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ณต์์ฒ๋ฆฌ๋ ์ฐ์ฌํผํด์์ ํผํด๋ฅผ ๊ฐ์ค์ํฌ ์ฌ์ง๊ฐ ์์ง๋ง 15), ๋ ธ๋์ ๋ค์ ์ฐ์ฌ ์น๋ฃ ํ์ ๋ค์ ์ผ์ ํด์ผ ํ๋ ์ ์ฅ์ด๊ณ ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฐ์ฌ ์น๋ฃ ํ์ ๊ฐ์ ์ถ ๊ตญ์กฐ์น ๋๊ธฐ์ ์ญ์ ์ฐ์ฌ ์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ง์ค์ด๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค. ๋ํ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ์ ๋จ๊ธฐ์ํ ์ ์ฑ ์ ์ฐ์ ์ฌํด๊ฐ ๋ฐ์ํ์ฌ๋ ๊ทธ ๊ธด ์ ์ฐจ๋ก ์ธํ์ฌ ์ฐ์ฌ ์ ์ฒญ์ ํฌ๊ธฐํ ๊ฒ ํ๋ ์์ธ์ผ๋ก๋ ์์ฉํ๋ค. [์ฌ๋ก 6] ์ฐ์ฆ๋ฒ ํค์คํ์์ ์จ ๋ฐํฐ์๋ฅด์จ๋ 2002๋ 3์ ๊ฒฝ๋จ ์ฐฝ์์ ํ ๊ณต์ ํ์ฌ์ ์ถ๊ทผํ ์ฒซ๋ ํ๋ ์ค ๊ธฐ ๊ณ๋ก ์ค๋ฅธ์์ ๋๋ ค ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ๋นํ๋ค. ๋ณ์์ผ๋ก ์ฎ๊ฒจ์ก์ง๋ง ๋ผ๊ฐ ์ผ์ค๋ฌ์ ธ ์๊ฐ๋ฝ์ด ์ข ์์ฅ์ฒ๋ผ ๋ผ ์๋ผ ๋ผ ์๋ฐ์ ์์์ผ๋ฏ๋ก, ๊ทธ๋ ์๊ฐ๋ฝ ๋ค ๊ฐ๋ฅผ ์์๋ค. ํ์ฌ๊ฐ ์ ์๊ฐ์์ ์์ ์ฅ์น๋ฅผ ์ ๊ฑฐํ์ฌ ์๊ธด ์ฌ 12) 2009๋ 12์ ๋ง ๊ธฐ์ค, ๊ตญ๋ฏผ๊ถ์ต์์ํ ์กฐ์ฌ(์ฐํฉ๋ด์ค, <๋์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์๊ฒ ์ธ๊ถ์> 2๋ณดํธ ์ฅ์น๊ฐ ์ ๋ค, 2014๋ 3์ 25์ผ์์์ ์ฌ์ธ์ฉ) 13) ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ ๊ทผ๋ก๊ธฐ์ค๋ฒ์์ ๊ทผ๋ก์๋ก ์ธ์ ๋๋ฏ๋ก ์ฐ์ฌ๋ณดํ์ ์ ์ฉ์ ๋ฐ์ ์ ์์ง๋ง, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๋ณธ์ธ๊ณผ ํ์ฌ๋ ์ด๋ฅผ ์ ๋ชจ๋ฅด๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค. 14) ๋ถ์ฒ์ธ๊ตญ์ธ๋ ธ๋์์์ง ๋ณด๋์ฌ๋ก(ํ๊ตญ์ด์ฃผ๋ฏผ๊ฑด๊ฐํํ, 2009:41-42์์ ์ฌ์ธ์ฉ) 15) ์์น์ ์ผ๋ก ์ฐ์ฌ ํผํด์๋ ์ฒด๋ฅ์๊ฒฉ์ด ์๋ค ํ๋๋ผ๋ ์์ก์ ๊ด๊ณ์์ด G1 ๋น์๋ก ์ฒด๋ฅ์๊ฒฉ์ ๋ณ๊ฒฝํ์ฌ ํฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ฒด๋ฅ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ค. G1 ๋น์๋ ์น๋ฃ, ์๊ธ์ฒด๋ถ ๋ฑ ์ธ๋์ ์ธ ์ฌ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํด 3๊ฐ์ ์ด์ ์ฒด๋ฅ๊ฐ ๋ถ ๊ฐํผํ ๊ฒฝ์ฐ ๋ฐ๊ธํด์ฃผ๋ ๋น์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๋ณธ์ธ๊ณผ ๊ณ ์ฉ์ฃผ, ๊ธฐ๊ด์ ์ด๋ฅผ ์ ๋๋ก ์ธ์ํ์ง ๋ชปํ๊ณ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค.(์ค๋ง์ด๋ด์ค, ์๊ธ๋ ๋ชป ๋ฐ์๋๋ฐ, ๊ณผํ๋ฃ๊น์ง ๋ด๋ผ๋?, 2013๋ 1์ 22์ผ์.) ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ 5
๊ณ ์ธ๋ฐ๋ ์ฐ์ฌ์ ์ฒญ์ ํด์ฃผ์ง ์์, ๋ฐํฐ์๋ฅด์จ๋ ๊ฒฝ๋จ์ธ๊ตญ์ธ๋ ธ๋์๋ด์์ ๋์์ ๋ฐ์ ์ฐ์ฌ๋ณดํ์ผ๋ก ์น๋ฃ์ ๋ณด์์ ๋ฐ๊ฒ ๋์๋ค. ํ์ฌ์ธก์ ์๋๋ก ๋ฏผ์ฌ์์ก์ ์ ๊ธฐํ์ง๋ง ์์ก์ด ๋ง๋ฌด๋ฆฌ๋๊ธฐ๊น์ง 2๋ ์ด ์ ์๋์๊ณ , ๊ทธ๋ ๊ทธ ์ฌ์ด ์๋ฌด๋ฐ ์๋ํ๋์ ํ ์ ์์๋ค. ์๋ด์ ์๋ฏธํฐ ๋ฑ์ง์์ ์ํํ๋ฉฐ ๋ฒํฐ๋ ๊ทธ๋ ๊ฒฐ๊ตญ ๋ฒ์์ ํ๊ฒฐ์ ๋ฐ๋ผ 450๋ง์์ ๋ฐ์ ํ ์ธ์ธํ ๊ณ ๊ตญ์ผ๋ก ๋์๊ฐ๋ค. 16) ๋ฐ๋ผ์ ์ด์ฃผ์์ ์ฐ์ฌ ์ ์ฒญ์ ๋๋ถ๋ถ ๊ทธ ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ๊ฐ ๋ช ํํ ๋๋ฌ๋๋ ์ฌ๊ณ ์ ํ์ ๋๋ค. ์์ํ ์งํ๋ ๋ ์ง์ ๋ณ์ด๋ ๋ง์ฑ๋ณ์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋จ๊ธฐ์ํ ๊ณผ ์ ์ฃผ๋ฐฉ์ง ์ ์์น์ ๊ฐ์ง๊ณ ์ฃผ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ํด์ถ ๋๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๋ค์๊ฒ ํผํด์ ์ ์ฆ ์ ์์น์ผ๋ก ๊ฐ๋ ํ๊ตญ์ ์ฐ์ฌ ์์คํ ์ ์ง์ ์ฅ๋ฒฝ์ด ๋งค์ฐ ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ทธ ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ ๊ฐ ๊ฐ์์ ์ผ๋ก ๋๋ฌ๋๋ ์ฌ๊ณ ์ฑ ์ฐ์ ์ฌํด์๋ง ์ ๊ทผํ๋ ์์์ ๋ณด์ธ๋ค. 17) [์ฌ๋ก 7] 2001๋ ์ฐ์ ์ฐ์์์ผ๋ก ํ๊ตญ์ ์จ ๋ฐํ์จ๋ ์์ฐ์ ๋์ผ๊ณต์ฅ์์ ์ฃผ์ผ๊ต๋๋ก ๋งค์ผ 13์๊ฐ์ฉ ์ด์ฌ ํ ์ผํ์๋ค. ์ ๊ตญ ์ ๊ฑด๊ฐํ๋ค๋ ํ์ ์ ๋ฐ์ ๊ทธ๋ 2003๋ ๊ฑด๊ฐ๊ฒ์ง์์ ์๋ก๊ฒฐ์ ํ์ ์ ๋ฐ๊ณ ๋น์ ํฐ๋์ ๋ค์ฌ ์น๋ฃํ์ง๋ง ์์น๋์ง ์์ ๊ณ์ ๋ณ์๋น๊ฐ ๋ค์๋ค. 2005๋ 2์ ๊ฒฐ๊ตญ ๋ง์ฑ์ ๋ถ์ ์ฆ ์ง๋จ์ ๋ฐ๊ฒ ๋๊ณ ์ ์ฅ์ด์ ์ธ์ ์น๋ฃ๋ฐฉ๋ฒ์ด ์์์ ์๊ฒ ๋์๋ค. ์ดํ ์ฃผ๋ณ์ ๋์์ผ๋ก ํ์กํฌ์์ ๋ฐ๊ธฐ ์ ์ํ์ผ๋, ์์ฐ ๊ธฐ์์ฌ์์ ์์ธ ๊ณต๋ฆ์ ๋ณ์์ ์ค๊ฐ๋ฉฐ ์ ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ํ์กํฌ์์ ๋ฐ๋ ์ผ์ด๋ ์์ฌ๊ฐ๋ ๋น์ผ๋ก ์ธํด ๊ทธ๋ ์ง์ณ๊ฐ๋ค. ์ฐ์ฌ์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ํด๋ณด๋ ค ํด๋ ๋ง์ฑ์งํ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ณด์์ ๋ฐ๊ธฐ๋ ๊ฑฐ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ ์ผ์ด์๋ค. 18) ํนํ ๋ฐฉ๋ฌธ์ทจ์ ์ ์ค์๋ก ๋ค์ ์ฌ๋ก์ ๊ฐ์ ํด์ธ ๋ํฌ ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ํ ๊ณ ๋ น์ ์ ๊ตญ์ด ๋์ด๋๋ฉฐ ๋ง์ฑ์งํ ์ ๋ํ ์๊ตฌ๊ฐ ๋์ด๊ฐ๊ณ ์์ง๋ง ๊ทธ ๋์ฒ๋ ๋ฏธํกํ ์ํฉ์ด๋ค. [์ฌ๋ก 8] ์ค๊ตญ๋ํฌ A์จ๋ 1997๋ ํ๊ตญ์ ๋ค์ด์ ๊ฑด์คํ์ฌ ๋ฑ์์ ์ผํ์์ผ๋ 2003๋ ๊ณจ์์ผ์ผ๋ก ๋ค๋ฆฌ๋ฅผ ์ ๋จํ ํ๋ถํฐ๋ ๊ฒฝ์ ํ๋์ ๋ชปํ๊ณ ์๋ค. 2009๋ ๋น์ 68์ธ์๋ ๊ทธ๋ ํ์ฌ์ฆ ์น๋ฃ๋ฅผ ์ํด ์ง์ญ๊ฑด๊ฐ๋ณด ํ ๊ฐ์ ์ ์์ฐจ๋ก ์ ์ฒญํ์์ผ๋ H-2๋น์ ์์ง์์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ๊ณต๋จ์์ ๊ฐ์ ์ ๊ฑฐ์ ๋นํ์ ๋ค. 19) ์ด์ฒ๋ผ ๋ง์ฑ์งํ๊ณผ ์ง์ ๋ณ์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋จ๊ธฐ์ํ ์ ๊ณจ์๋ก ํ๋ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ์ ๋ณธ์ธ์ ์ฆ ์ ์์น์ผ๋ก ํ๋ ๋ด์์ ๊ทธ ์ ๋น์ฑ์ ์ ์ฆํ๋ ๊ฒ์ ์ด์ฃผ์๋ค์๊ฒ ์ฌ์ค์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค. 16) ํ๊ฒจ๋ ์ ๋ฌธ, ์ ํด๋ฌผ์ง ์์ ์ฅ, ์์ ์ฅ๋น๋ ๊ณ ๋ฌด์ฅ๊ฐ๋ฟ, 2005๋ 1์ 21์ผ ๊ธฐ์ฌ. 17) ์ด์ ์ (2008)์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ์ฐ์ ์ฌํด์จ์ ํ๊ตญ์ธ ๊ทผ๋ก์๋ณด๋ค ๋์ง๋ง, ์ง์ ๋ณ ๋ฐ์๋ฅ ์ ํฌ ๊ฒ ๋ฎ๋ค๊ณ ํ๋ค.(ํ๊ตญ์ด์ฃผ๋ฏผ๊ฑด๊ฐํํ, 2009:79์์ ์ฌ์ธ์ฉ) 18) ํ๊ตญ์ด์ฃผ๋ฏผ๊ฑด๊ฐํํ(2009), p.70์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 19) ๊ฐ์ ์ฑ , p.69์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 6 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
2.1.2. ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ , ์ธ์ด, ์ฐ์ฌ ๋ณธ์ธ์ ์ฆ์ ์ผ์ค์ฃผ : ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ๋ฎ์ ์๋ฃ์ ๊ทผ์ฑ 2013๋ ํ๊ฒฝ๋ ธ๋์์ํ์ ๋ณด๊ณ ์์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด 2013๋ 1์๋ถํฐ 7์๊น์ง ์ธ๊ตญ์ธ์ ์ ๋ฌด์์ง๋ณ ์ฐ์ฌ๋ณด์ ์น ์ธ๋ฅ ์ 28.97%๋ก ๋ด๊ตญ์ธ ์น์ธ๋ฅ (61.23%)์ ์ ๋ฐ์๋ ๋ฏธ์น์ง ๋ชปํ๋ค. 20) ์์ ์ดํด๋ณธ ๋ฎ์ ์ ์ฒญ๋ฅ ์ ๋ ํ์ฌ, ์ด๋ฌํ ๋ฎ์ ์น์ธ๋ฅ ์ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ์ ํ๊ตญ ์ฐ์ ์ฌํด์ ๋ณธ์ธ์ ์ฆ์ ๋ ผ๋ฆฌ, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ์ธ์ด์ฅ๋ฒฝ์ด ๋ง๋ฌผ๋ ค ํ์ฑ๋ ๋ณตํฉ์ ๊ตฌ์ฑ๋ฌผ์ด๋ค. [์ฌ๋ก 9] ๋คํ์์ ์จ ๋ ์จ(40, ๋จ)๋ ์ธํฐ๋ทฐ ๊ณผ์ ์์ ํ๊ตญ์ด ๋ฐ์์ด ์์ฐ์ค๋ฝ๊ณ ์์ฌ์ํต์๋ ํฐ ์ด๋ ค์ ์ด ์์๋ค. ๊ทธ๋ ์ฃผ๋ก ํ๊ตญ ๋๋ผ๋ง์ ์ํ๋ฅผ ๋ณด๋ฉด์ ๋ฐ์๊ณผ ํํ์ ๋ฐฐ์ ๋ค๊ณ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ํ๋ฒ์ ๊ทธ ์ ํตํ๊ฐ ๋์ง ์์ ๋ฌธ์๋ฉ์์ง๋ฅผ ๋จ๊ฒผ๋๋ฐ ์์ ๋ต์ด ์ค์ง ์์๋ค. ๋์ค์ ํ์ธํด๋ณด๋ ๊ธ์ ์ ๋ชป ์ฝ๋๋ค. ๊ณ ๋งํ๋ค. ํ๊ตญ์ธ ์ฌ์ฅ์ด๋ ๊ณต์ฅ์ฅ์ ์ง์๋ ์ ์์๋ค์ด๋, ๊ธ๋ก ๋ ์ฃผ์์ฌํญ์ ์ดํดํ๊ธฐ ํ๋ ๊ฒ ์ด์ฃผ๋ ธ๋ ์์ ํ์ค์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์์ ๊ต์ก์ด ๊ฑฐ์ ์๋ ๊ณต์ฅ์ ๊ธฐ๊ณ์ ๋ถ์ด์๋ ์ด์์๊ธ ๊ฐ์ ๋ง์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๋ค์ด ์ดํดํ๊ธฐ๋ ๊ฑฐ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค. 21) ์ด์ฒ๋ผ ๋ํ๋ก๋ ์๋์ ํ์ ๊ณผ ๋์์ ๋ณด๋ฉด์ ํ๊ตญ์ด๋ฅผ ๋ฌด๋ฆฌ ์์ด ๊ตฌ์ฌํ์ง๋ง, ๋ฌธ์๋ก๋ ์์ง ์ํฐ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ด ๋ง๋ค. ํ๊ตญ์ด ๋ฅ๋ ฅ์ํ์์ ๋์ ์ฑ์ ์ผ๋ก ํฉ๊ฒฉํ์์๋ ์์ฃผ ๊ธฐ์ด์ ์ธ ํ๊ตญ์ด๋ ์ฝ๊ฑฐ๋ ์ดํดํ์ง ๋ชปํ๋ (๊นํ๋ฏธ, 2013) ์ํฉ์ ๋งค์ฐ ๋น์ผ๋น์ฌํ๋ค. 22) [์ฌ๋ก 10] ๋ฐฉ๊ธ๋ผ๋ฐ์์ธ ์๋ ํธ์ฌ์ธ(36)์จ๋ 2011๋ 6์ ๊ฒฝ๊ธฐ ์์ฃผ์ ํ ๋ณด์จ๋ณ ์ ์กฐ์ ์ฒด์ ์ทจ์งํ๋ค. ์ง์ ์ฅ์ ๋ฅผ ๊ฐ์ง ๊ณ ํฅ์ ๋์์ ์ํด ๋ชฉ๋์ ๋ง๋ จํ๊ฒ ๋ค๋ ์๊ฐ์ผ๋ก ๊ณ ๋ ์ผ๋ ๊ฒฌ๋๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ 2012๋ 7์ ์์ ์ค ๋ชฉ์ ๋ค์น๋ฉด์ ๊ทธ์ ์ธ์์ ์์ ํ ๋ฐ๋์๋ค. ์์ ๋ถ ์ฑ๋ชจ๋ณ์ ์๋ฃ์ง์ ๋ชฉ ๋์คํฌ์ด๋ ์์ ์ ํด์ผ ํ๋ค๊ณ ํ๋ค. ์์ ๋ถ์์ฉ, ๊ฒฝ๊ณผ ๋ฑ์ ์ค๋ช ํ์ง๋ง ํ๊ตญ์ด๋ฅผ ๊ฑฐ์ ํ์ง ๋ชปํ๋ ํธ์ฌ์ธ์จ๋ ์์๋ฃ์ง ๋ชปํ๋ค. ํต์ญ๋ ์์๋ค. ๊ทธ๋ ์์ ๋ง ๋ฐ์ผ๋ฉด ํ๋ฃจ๋ผ๋ ๋นจ๋ฆฌ ์ผํฐ์ ๋์๊ฐ ์ ์๋ค๋ ์๊ฐ์ ํ๊ธ๋ก ์ ํ ์์ ๋์์์ ์๋ช ํ๋ค. ์์ ์ค ์ฒ์ ์ ์์ผ๋ก ํ๋ฐ์ ์ด ๋ง๋น๋ ํธ์ฌ์ธ์จ๋ ์๊ตฌ์ฅ์ ํ์ ์ ๋ฐ๊ณ ์ง๊ธ๋ ๋ณ์์์ ์ผ์ด๋์ง ๋ชปํ๊ณ ์๋ค. 23) ์ด๋ฌํ ์ธ์ด์ฅ๋ฒฝ์ ํ๊ตญ์ ์ฐ์ ์ฌํด์ ๋ณธ์ธ์ ์ฆ์ ์์น ๊ณผ ๊ฒฐํฉํ์ฌ ์์ฒ์ ์ผ๋ก ์ฐ์ฌ ์ ์ฒญ์ ์ฐจ๋จํ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น์ด๋ธ๋ค. ์ฐ์ ์ฌํด๋ก ์ธ์ ๋ฐ๊ธฐ ์ํด์๋ ์์ ์ฅ ํ๊ฒฝํ๊ฐ ๋ฐ ๊ทผ๋ก์๊ฐ์ ๊ธฐ๋กํ ์๋ฃ์ ์ ์ฆ์ ๋ฌผ๋ก , ๋ณ์์์ฌ์ ์ง๋จ๊ณผ ๊ณต๊ณต๊ธฐ๊ด์ ์ ์ํ๋ ์๋ฅ์ ์ฐจ๊น์ง ํ๊ตญ์ธ์๊ฒ๋ ์ฝ์ง ์์ ์ผ๋ค์ ๋ณธ์ธ ์ค์ค๋ก 20) ๋ด์์ค, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ ๋ฌด์์ง๋ณ ๋ณด์์น์ธ๋ฅ ๋ฎ์ ็ก ํต์ญ์ด ์์ธ, 2013๋ 10์ 22์ผ์์์ ์ธ์ฉ. 21) ๊ณ ์๋์ด์(2013), p.102-3์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 22) ์ค์ ๋ก ํ์๊ฐ ํ๋์ํฌํ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ผํฐ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋, ํ๊ตญ์ด ๊ต์ค์ ์ด์ฉํ๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ค ์ผ์ ํํ ๋ ๋ฌด๋ฆฌ ์์ด ๊ตฌ์ฌํ์ง๋ง ์ฝ๊ณ ์ฐ๋ ๋ฅ๋ ฅ์์ ์ด๋ ค์์ ๊ฒช๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์๋ค. 23) ํ๊ตญ์ผ๋ณด, ์ฐ์ฌ๋ ๋ชป ๋ฐ๊ณ ๋น๋๋ฏธ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค ํ๊ตญ์ ๋ฏฟ์ ์ฌ๋ ์์ด์, 2014๋ 7์ 31์ผ์. ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ 7
ํ์ฌ์ผ ํ๋ค. ๋ณธ๊ตญ์ ๊ฐ์กฑ๋ค์ ์๊ณ๊ฐ ๊ฑธ๋ ค์์ผ๋ฉฐ ์ ๊ตญ์ ์ํด ์ง ๋น์ ์ด์๊ฐ ๋์ด๊ฐ๋ ์ํฉ์์, ๋ ์ง ์ ๋ ์ง๋ ๋ชจ๋ฅด๊ณ ๋ฏธ๋ฑ๋ก์ ๊ฒฝ์ฐ ์น๋ฃ ํ ํด์ถ์ ์ํ๊น์ง ์๋ ์ฐ์ ์ฌํด ์ ์ฒญ์ ์ฌ์ค์ ์ ๋นํ ํํํ ๊ณ ๋ง๋ ๊ตฌ์กฐ์ ํญ๋ ฅ์ ํ์ฌํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์์ ์ฌ๋ก์ ํธ์ฌ์ธ ์จ๋ ํ ๋ฌ 400์ฌ๋ง ์์ ์ด๋ฅด๋ ์ ์๋น ๋ฑ ์ 6,600๋ง์์ ๋น์ ๋ ์๊ฒ ๋์๋ค. ์๋ฃ์ฌ๊ณ ๊ฐ ๋ฌ์์๋ ๊ทธ ๊ณ ํต์ ์ค๋กฏ์ด ์ค์ค๋ก ๋ ๋งก์์ผ ํ๋ ์ํฉ ์ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ์ ๋ชจ์๊ณผ ํ๊ตญ ์ฐ์ ์ฌํด ์ ๋์ ๋ถํฉ๋ฆฌ์ฑ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ผ๋ ๋ฌธํ์ ์ฅ๋ฒฝ์ด ํจ๊ป ์ ์ฉํ์ฌ ๊ตฌ์ฑ๋์๋ค. ํธ์ฌ์ธ์จ๋ ์์ ๋ฐ๊ธฐ ์ ์ฌ๊ณ ๊ฐ ๋๋ฉด ์ด๋ค ๊ตฌ์ ์ ์ฐจ๊ฐ ์๋์ง ๋๊ตฌ๋ ์ค๋ช ํด์ฃผ์ง ์์๋ค. ์ด์ ๋ ํ๊ตญ์์ ๋๊ตฌ๋ ๋ฏฟ์ ์ ์๋ค ๋ฉฐ ๋๋ฌผ์ ๋จ๊ถ๋ค๊ณ ํ๋ค. 24) ๊ฒฐ๊ตญ ์ด๋ค์ ์ฐ์ ์ฌํด๋ ๋งค์ฐ ํฐ ์ฌ๊ณ ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ง ์ ์ฒญ๋์ด์ง๊ณ , ๊ทธ๋๋ง๋ ํต์ญ ์ธ๋ ฅ์ ํฌํจํ ๋ฏผ๊ฐ ์ง์๋จ์ฒด๋ฅผ ํตํ์ง ์๊ณ ์๋ ์ ์ฐจ ๋ฅผ ์ดํํ๊ธฐ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ ์ํฉ์ธ ๊ฒ์ด๋ค. 2.2. ๊ฐ์ ๊ณ ์ฉ๊ณผ ์ฐ์ ์ฌํด ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ๋ฌธ์ ๋ ๋ณดํต ํ๊ตญ ๋ ธ๋์์ ์ฒ์ฐ์ ๋์ฒ์ ์์ ์๊ฐ๋๊ธฐ ์ฝ๋ค. ์๋์์ ๋ฐํ ํ๊ตญ ์ฐ์ฌ ํผํด์จ๊ณผ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ฐ์ฌ์จ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋น๊ตํ ๊ฒ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ๋์ ์ฐ์ ์ฌํด์จ์ ๋ฐํ๋ ๊ฒ์ด ๋ํ์ ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ์ฐ์ ์ฌํด ๋ฌธ์ ๋ ํ๊ตญ ๋ด๊ตญ์ธ ๋ ธ๋์๋ค์ ๋ฌธ์ ์ ์ฐ์ฅ์ ์์ ์๋ค. ๊ทธ ๋ํ์ ์ธ ์๊ฐ ํ์ฒญ๋ ธ๋์ ๊ฐ์ ๊ณ ์ฉ ๋ฌธ์ ์ด๋ค. [์ฌ๋ก 11] ์ธ๋๋ค์์ ์ถ์ ๊น์ธ(๊ฐ๋ช )์จ๋ ์ง๋ํด 9์ XX์ฐ์ ์ ์ ์ฌํ ๋น์ผ ์คํ 2์์ ์๊ฐ๋ฝ ์ ๋จ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ๋นํ๋ค. ์ค๋ฅธ์ ์์ง์๊ฐ๋ฝ ์ ์ฒด๊ฐ ์ ๋จ๋๊ณ , ๋ค๋ฅธ ์๊ฐ๋ฝ๋ค๋ ๋ชจ์์ด ์ผ๊ทธ๋ฌ์ก๋ค. ๊ทธ๊ฐ ๊ทผ๋ฌดํ XX ์ฐ์ ์ ์ ๋ช ์๋์ฐจ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ณ์ด์ฌ ์ ์ฒด๋ก ์ฐ์ ์ค๋น ์ ์์ค์น ๋ถ์ผ์์ ๊ตญ๋ด ์ต๊ณ ํ์ง๊ณผ ๊ธฐ์ ๋ ฅ์ ์ธ์ ๋ฐ๋ ํ์ฌ๋ค. ํด๋น ํ์ฌ๋ ์ง๋ฐฉ์ ์์นํ๊ณ ์์ง๋ง, ์ธ๊ตญ์ธ๋ ฅ ๊ณ ์ฉ์ด ์ ํ๋๋ ๊ธฐ์ ์ด๋ค. ์ธ๊ตญ์ธ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ์ ์ํ๋ฉด ๋๊ธฐ์ ์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ฅผ ๊ณ ์ฉํ ์ ์๋ค. ํํ ์ธ๊ตญ์ธ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ๋ ์ ์กฐ์ ์ ๊ฒฝ ์ฐ ์์ ๊ทผ๋ก์ 300๋ช ๋ฏธ๋ง ๋๋ ์๋ณธ๊ธ 80์ต ์ ์ดํ์ ์ค์๊ธฐ์ ๋ง ์ธ๊ตญ ์ธ๋ ฅ์ ์ธ ์ ์๋ค. ์ด๋ฐ ๊ท์ ์ ๋ด๊ตญ์ธ ๊ณ ์ฉ์์ฅ์ ๋ณดํธํ๊ธฐ ์ํด ๋ง๋ ์ต์ํ์ ์ฅ์น๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋๊ธฐ์ ๊ณ์ด ์ฌ์ ์ฅ์์๋ ์ฝ๊ฒ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ฅผ ๋ชฉ๊ฒฉํ ์ ์๋ค. ๋๊ธฐ์ ์ด ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ฅผ ์ง์ ๊ณ ์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๊ฑฐ์ ์๋ค. ํ์ฒญ์ ์ฒด ํน์ ์ธ๋ ฅํ๊ฒฌ์ ์ฒด๋ฅผ ํตํด ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ฅผ ์ฅ๊ธฐ๊ฐ ๊ณ ์ฉํ๋ค. ํํ ๋งํ๋ ๋ถ๋ฒํ๊ฒฌ๋น์ ๊ท์ง ๋ฌธ์ ๊ฐ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๊ณ ์ฉ์์๋ ๋ฐ์ํ๋ค. ๊น์ธ์จ๋ XX์ฐ์ ์์ ์๋ 9์๋ถํฐ ๊ธ๋ 6์ ๋ง๊น์ง ๊ทผ๋ฌดํ๋ค. ์น๋ฃ๋ฅผ ์ํด ์ฌ์๋ ๊ธฐ๊ฐ์ ์ ์ธํ ๋๋ผ๋ 7๊ฐ์ ์ด์ ์ผ์ ํ ์ ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ฌ์ ์ฃผ๋ ๊น์ธ์จ๋ฅผ ์ง์ ๊ณ ์ฉํ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ํ์ฒญ์ ์ฒด๋ฅผ ํตํด ๊ฐ์ ๊ณ ์ฉํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋ฒ์ ์ผ๋ก XX์ฐ์ ์ง์์ด ์๋๋ผ๋ ์ ์ฅ์ด๋ค. 25) ์ด์ฒ๋ผ ๊ฐ์ ๊ณ ์ฉ ์ฐ์ ์ฌํด์ ๋ฌธ์ ๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ์ถ์์ ๊ทธ๋๋ก ์ฌํ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ฌธ์ ๋ ์์ ์ดํด ๋ณธ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ์ ์ธ์ด ๋ฑ์ ๋ฌธ์ ๋ค์ด ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋์ฑ ๋ณต์กํ๊ฒ ๋ง๋ ๋ค๋ ์ฌ์ค์ด๋ค. ์ค์ ๋ก ๋น์ ๊น์ธ ์จ๋ ๋ณธ์ธ์ ํ์ฌ๊ฐ ํ์ฒญ์ผ๋ก ์ด์๋๋ ๊ฒ์ธ์ง์ ๋ํด ๋ช ํํ ํ์ ํ์ง ๋ชปํ๊ณ ์์์ผ๋ฉฐ ํ์ฌ 24) ๊ฐ์ ๊ธฐ์ฌ 25) ์ค๋ง์ด๋ด์ค, ์๋ฆฐ ์์ง์๊ฐ๋ฝ, ์ง๊ธ๋ ๋น์ค๋ ๋ ์ด๋ฉด, 2014๋ 7์ 10์ผ์. 8 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
๋ก๋ถํฐ ์ค๋ช ์ ๋ค์ ์ผ๋ ์๋ค๊ณ ํ๋ค. ์ฐ์ฌ๋ฅผ ๋นํ์ ๋๋ ํ์ฌ์ ๋ณ์๋น๋ฅผ ์ ๊ณตํด์ฃผ๊ฒ ๋ค๋ ๋ง์ ์ฐ์ ์ฌํด๊ฐ ์๋ ๊ณต์์ผ๋ก ์ฒ๋ฆฌํ๊ณ , ์ดํ์์ผ ์ฐ์ ์ฌํด๋ฅผ ๋ค์ ์ ์ฒญํ์๋ค. ํ์ฒญ์ ์ฒด ๊ณ ์ฉ์ฃผ์ ๊น์ธ ์จ๋ ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ณ์ฝ์ ๋งบ์ง ์์ ์ํ์์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ๋นํ๋ค, ๋ฉฐ์น ์ผ์ ํด๋ณด๊ณ ๊ณ ์ฉ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ๋ก ๊ตฌ๋ ๊ณ ์ฝํ ์ํ์์ ์ฒซ ๋ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ์น ๊ฒ ์ด๋ผ๋ ๋ง์ ๋ด๊ตญ์ธ ๋น์ ๊ท์ง ํ์ฒญ ๊ทผ๋ก์์ ๋ฌธ์ ์์ ์ต์ํ๊ฒ ๋ฑ์ฅ ํ๋ ๊ทธ ๊ฒ๊ณผ ์๋นํ ์ ์ฌํ๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๊ฒฝ๊ณ์ธ ์ผ๋ก๋ถํฐ ๋ฐ์ํ๋ ๋ชจ์์ ๋ํ์ฌ ํ๊ตญ ์ฌ ํ ์์ฒด์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ค์ฒฉํด์ ๊ฒช๊ณ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. 2.3. ๊ธด ๋ ธ๋์๊ฐ๊ณผ ๊ณผ๋ก์ฌ ์์ ์ดํด๋ณธ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ์ ๋ฌธ์ , ์ธ์ด์ ๋ฌธ์ , ํ์ฒญ๊ตฌ์กฐ์ ๋ฌธ์ ์ ๋๋ถ์ด ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์๊ฒ ๋ถ๊ณผ๋๋ ๊ณผ๋ํ ๋ ธ๋์๊ฐ์ ์ฐ์ ์ฌํด์ ๋ฐ์์ ๋์ฑ ์ด์ง์ํจ๋ค. ์ธ๊ตญ์ธ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ด๋ํ์ํ์ ์กฐ์ฌ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ ๋ฅด๋ฉด, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ํ๋ฃจ ํ๊ท ๋ ธ๋์๊ฐ์ 10์๊ฐ 58๋ถ์ด๋ฉฐ 10์๊ฐ ์ด์ ์ฅ์๊ฐ ์ผํ๋ ์ด๋ค์ ์ด 80.9%, 12์๊ฐ ์ด์ ์ผํ๋ ๋ ธ๋์๋ 31.9%๋ ๋์๋ค๊ณ ํ๋ค. 26) ๋ํ ๊ฒฝ๋จ์ง์ญ์ ์กฐ์ฌ์์๋ ์ผ์ฃผ์ผ ๋์ ์์ ํ์๊ฐ 5์ผ ์ด์์ด๋ผ๋ ์๋ต์๊ฐ 59.8%, ์ผ์ฃผ์ผ ๋ด๋ด ์์ ์ ํ๋ค๋ ์๋ต์๊ฐ 9.2%๋ก ๋ง์ฑ์ ์์ ์ ์๋ฌ๋ฆฌ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. 27) ๋ํ ๋ค๋ฅธ ์กฐ์ฌ์์๋ ์ ํ๊ท 297์๊ฐ, ํ๋ฃจ ํ๊ท 11.5์๊ฐ์ ์ผ ํ๊ณ ์๋ค๋ ๋ณด๊ณ ๋ํ ์๋ค. 28) [์ฌ๋ก 12] ์ธ์์ ๋ณํ๋๋ฐ ์ฌ๊ธฐ ๊ณต์ฅ์ ๋๊ฐ์์. ๊ฐ๋์ฉ ์ฌ์ฅ๋ํ๊ณ ๋ ๋ํํด์. ๋์ฒ๋ผ (๊ณต์ฅ ์์์) ๊ธฐ์ ์ฌ ์ํํ๋ ์ฌ๋์ ์๋ ๊ทธ๋์. ์ผํ๊ณ ๋์ ํด๊ทผ์๊ฐ ์ดํ์๋ ์ผํด์ผ ํด์. ๋ณดํต ์ด์ฒ๋ฆฌํ๊ณ ์๋ฌ ๊ฐ๋ฉด 1์๊ฐ ๋ผ์. ์ด์ (ํ ์์ผ)๋ ๋ฐค 9์ ๋ฐ ๋์ด์ ๋ฌผ๊ฑด์ ๋ด๋ ค๋์ ๊ฑฐ์์. ๊ทธ๋ค์ ํ ์์ผ์ ์ฌ๋ฉด์ ์ฐ๋ฆฌํํ ๋ ๊ผญ ํ ์์ผ ๋ฆ๊ฒ ๋ฌผ๊ฑด์ ๊ฐ๊ณ ์์. ์ด๋ค ๋๋ ์๋ฒฝ์ ์๋๋ฐ ๊นจ์ฐ๋ฉฐ ๋ฌผ๊ฑด ๋ด๋ ค๋๊ณ ๊ฐ์. ์ ํด์ง ์ผ ์๊ฐ์ด ์์ด์. 29) ์ด๋ฌํ ๊ณผ๋ํ ๋ ธ๋์ ๋ฌธ์ ๋ ์์ ์ดํด๋ณธ ํ์ฒญ์ ๋ฌธ์ ์ ๊ฐ์ด ํ๊ตญ์ ๋ ธ๋๋ฌธ์ ์ ์ค์ฒฉ๋์ด ์๋ํ๊ณ ์๋ค. ํนํ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๊ทผ๋ฌด์จ์ด ๋์ 5์ธ ๋ฏธ๋ง ์ฌ์ ์ฅ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ทผ๋ก๊ธฐ์ค๋ฒ์ ์์ธ๊ฐ ์ธ์ ๋๋ ๊ฒ์ผ ๋ก ์ธํ์ฌ ๊ทผ๋ก ์๊ฐ์ ๋ํ ๊ตฌ์ฒด์ ์ ์ ๊ฐ ์ด๋ ค์ด ๊ฒ์ด ์ฌ์ค์ด๋ค. 30) ๋ค์์ ์ดํด๋ณผ ๋์ถ์ฐ์ ์ข ์ฌ ์ด์ฃผ ๋ ธ๋์์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ทธ ์ฌํ๊ฐ ๋์ฑ ์ฌ๊ฐํ๋ค. 26) ์ธ๊ตญ์ธ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ด๋ํ์ํ(2009), ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๋ ธ๋๊ถ ์คํ์กฐ์ฌ, ํ๊ตญ์ด์ฃผ๋ฏผ๊ฑด๊ฐํํ(2009)์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 27) ๊ฒฝ๋จ์ด์ฃผ๋ฏผ๋ ธ๋๋ณต์ง์ผํฐ(2013), ๊ฒฝ๋จ ๊ฑฐ์ฃผ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๋ ธ๋์ํ ์คํ์กฐ์ฌ (๊ฒฝ๋จ๋๋ฏผ์ผ๋ณด, ๋ ์ํค๊ณ ๋ ์ฃผ๊ณ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ฒ์ฐ ์ ์๋ฆฌ, 2013๋ 12์ 19์ผ์์์ ์ฌ์ธ์ฉ) 28) 2010๋ 4์ ๋๊ตฌ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ฐ๋ํ์๊ฐ ์ฑ์๊ณต๋จ, ๋ฌ์ฑ๊ณต๋จ ๋ฑ์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ 322๋ช ์ ์๋๋ก ๋ ธ๋์คํ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค.(๊ณต์ต์ธ๊ถ๋ฒ์ฌ๋จ ๊ณต๊ฐ(2013), p.100์์ ์ฌ์ธ์ฉ) 29) ๊นํ๋ฏธ(2013), p.81์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 30) ๊ทผ๋ก๊ธฐ์ค๋ฒ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ๋ฒ์ ๊ทผ๋ก์๊ฐ์ 1์ผ 8์๊ฐ, ์ฃผ๋น 40์๊ฐ์ ์ด๊ณผํ ์ ์๊ณ , ์ฐ์ฅ๊ทผ๋ก๋ฅผ ํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋ ธ๋์์ ์ฌ์ฉ์์ ์๋ฉด ํฉ์ ํ์ ์ฃผ๋น 52์๊ฐ, ํ๋ฃจ 12์๊ฐ๊น์ง ์ฐ์ฅํ ์ ์๋ค. ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ 9
2.4. ๋์ถ์ฐ์ ์ข ์ฌ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ : ์ฐ์ ์ฌํด ๋ณดํ์ ์ฌ๊ฐ์ง๋ ์์ ์ดํด๋ณธ ์ฌ๋ก๋ค์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ์ ์ด๋ ์ฐ์ฌ๋ณดํ์ด ๋ฒ์ ์ผ๋ก ๋ณด์ฅ๋๋ ๊ณต์ฅ์ ๊ทผ๋ก์๋ค์ด์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ฐ์ฌ๋ณดํ์ ๊ฐ์ ์์๋ง์ ์์ธ๋ ์ง๋จ์ด ์๋ค. ์ฐ์ ์ฌํด๋ณด์ฑ๋ณดํ๋ฒ ์ ์ํ๋ น์์ ๋์ , ์์ , ์ด ์ ๋ฐ ์๋ ต์ ์ค ๋ฒ์ธ์ด ์๋ ์์ ์ฌ์ ์ผ๋ก์ ์์ ๊ทผ๋ก์ ์๊ฐ 5๋ช ๋ฏธ๋ง์ธ ์ฌ์ ์ ์ฐ์ฌ๋ณดํ ์ ์ฉ ๋์ ์์ ์ ์ธํ๊ณ ์๋ค. 31) ๋ํ ๊ทธ๋๋ง ์ฌํด ๋ฐ์ ์์ ๋น์ฉ์ ๋ถ๋ด์ ์ค์ฌ์ค ์ ์๋ ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ ๊ฐ์ ๋ง์ ๋ ์ ๋๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง์ง ์๊ณ ์๋ค. ๋์ถ์ฐ์ ์ข ์ฌ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ ๊ฐ์ ๋ฅ ์ 27.3%์ ๋ถ๊ณผํ๋ฉฐ(๊ตญ๊ฐ ์ธ๊ถ์์ํ, 2013), ์ด๋ ์ ์กฐ์ ์ ํฌํจํ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ ์ฒด ๊ฑด๊ฐ๋ณดํ ๊ฐ์ ๋ฅ 70%์ ๋นํด ํจ์ฌ ๋ฎ๋ค. 32) [์ฌ๋ก 13] ์ค๊ตญ ๋ํฌ ์กฐ์ค๊ธ์จ๋ ํ๊ตญ์ผ๋ก ์์ง ์จ ๋ธ์ ๋ณด๋ฌ ๋จํธ๊ณผ ํจ๊ป ํ๊ตญ์ ๋ค์ด์๋ค๊ฐ ๊ฒฝ๊ธฐ๋ ์ฉ์ธ ์ ์ฌ ์์ ๋๊ณต๋จ์ง์์ ์์ถ ๋ฐ๋ ์ผ์๋ฆฌ๋ฅผ ์ป๊ฒ ๋์๋ค. 2005๋ 11์ 16์ผ, ๊ทธ๋ ๋ ์ผํ๋ ์ค ๊ฐ์๊ธฐ ์์์ ์๊ณ ์ฐ๋ฌ์ ธ ๊ฐ๊น์ด ๊ฐ์ธ๋ณ์์ผ๋ก ์ฎ๊ฒจ์ก์ผ๋ ์ํ๊ฐ ์์คํ์ฌ ์ข ํฉ๋ณ์ ์๊ธ์ค๋ก ํ์ก๋์๋ค. CT์ดฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ ๋์ถํ๋ก ์ง๋จ๋์ด ์๊ธ์์ ํ ์คํ์์ค์์ ์น๋ฃ๋ฅผ ๋ฐ์๋ค. ๋น์ ๊ทธ๋ ๋ ์ค์ค๋ก ๋์ ๋จ์ง๋ง ์์ฌ์ํต์ด ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๊ณ ์์ ์ ์์ง๋๋ก ์์ง์ผ ์ ์๋ ์ํ์ฌ์ 24์๊ฐ ์์๊ฐํธ๋ฅผ ๋ฐ์์ผ ํ๋ ์ํ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ผํ๋ ๊ณณ์ด ๋์ ์ฌ์ ์ฅ์ผ๋ก ๋ฒ์ธ์ด ์๋ 5์ธ ๋ฏธ๋ง ์ฌ์ ์ฅ์ด์์ผ๋ฏ๋ก ์ฐ์ฌ๋ณดํ ์ด ์ ์ฉ๋์ง๋ ์์๋ค. ๊ทธ๋์ ์์คํ ์ํ์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ์น๋ฃ๋น ๋ถ๋ด์ ๋๊ธฐ ์ํด ์ธ๊ตญ์ธ๋ ธ๋์์ ์ฉ์์์ผ๋ก ์ฎ๊ฒจ ์น๋ฃ๋ฐ๊ธฐ๋ก ํ๊ณ ํด์ํ ์๋ฐ์ ์์๋ค. 33) ์์ ๊ฐ์ด ๋ ธ๋์ผ๋ก ์ํ๊ฑฐ๋ ๋ค์ณ ์น๋ฃ๋ฅผ ๋ฐ์ ๋์ถ์ฐ์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๊ฐ์ด๋ฐ 58.7%๋ ๋ณธ์ธ์ด ๋น์ฉ์ ๋๊ณ , ๊ณ ์ฉ์ฃผ๊ฐ ๋น์ฉ์ ๋ถ๋ดํ ๊ฒฝ์ฐ๋ 18.5%์ ๋ถ๊ณผํ๋ค. 34) ๋ํ ๊ด๋ฆฌ๊ฐ๋ ์ด ์ ๋๋ก ๋์ง ์๊ณ ๊ฒฉ๋ฆฌ๋ ์ํฉ์์ ๋์ถ์ฐ์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๊ณผ๋ํ ๊ทผ๋ก์๊ฐ๊ณผ ๋ ธ๋๋ ฅ ๋๋ ค์ฐ๊ธฐ ๋ก ์ธ๊ถ์นจํด์ ์๋ฌ๋ฆฌ๊ณ ์๋ค. [์ฌ๋ก 14] ์ฐจ์ด ์จ๋ ๋น๋ํ์ฐ์ค์์ ์น์ปค๋ฆฌ, ์์ถ, ๊ฒจ์, ์๊ธ์น ๋ฑ์ ์ฌ๋ฐฐํ๊ณ ์ํํ๋ ์ผ์ ํ๋ค. 6์๋ถํฐ 9์๊น์ง ๋น๋ํ์ฐ์ค ์์ ์ฐํต์ฒ๋ผ ๋์ ๊ณ , ํ๋ฆฌ๋ฅผ ํด๊ณ ์ด ์ ์๋ ์๊ฐ์ ์ ์ฌ์ ๋จน๋ 30 40๋ถ ์ ๋์๋ค. 10์์๋ ํนํ ์ผ์ด ๋ง์ ํ๋ฃจ 11์๊ฐ์ฉ 29์ผ์ ์ผํ๊ณ ์ดํ๋ฐ์ ์ฌ์ง ๋ชปํ๋ค. ํ ๋ฌ๊ฐ ์ผํ ์๊ฐ์ 309์๊ฐ์ด์๋ค. 35) ๋์ฅ์์ ๋ถ๋ฒ์ผ๋ก ๋ ธ๋์๋ค์ ๋ค๋ฅธ ๋์ฅ์ ๋น๋ ค์ฃผ๊ณ ๋๋ ค์ฐ๋ ์ฌ๋ก๋ ๋ง์๋ค. ์ค๋ฌธ ๋์ 161๋ช 31) ์์ธ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ์ฃผ์ ์ ์ฒญ์ ์ํด ๊ทผ๋ก๋ณต์ง๊ณต๋จ์ ์น์ธ์ ๋ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์์ ๊ฐ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ์ง๋ง, ๊ตญ๋ด ๋ ์ด์ ์์ธํ ์ค์ ์์ ๊ณ ์ฉ์ฃผ๊ฐ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ฅผ ์ํด ์ฐ์ฌ๋ณดํ์ ๊ฐ์ ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๊ฑฐ์ ์๋ค. 32) 2009๋ 12์ ๋ง ๊ธฐ์ค, ๊ตญ๋ฏผ๊ถ์ต์์ํ ์กฐ์ฌ, (์ฐํฉ๋ด์ค, <๋์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์๊ฒ ์ธ๊ถ์> 2๋ณดํธ ์ฅ์น๊ฐ ์๋ค, 2014๋ 3์ 25์ผ์์์ ์ฌ์ธ์ฉ) ๋ํ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ด ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ๋ก ํ๊ตญ์ ๋ค์ด์ฌ ๋ ์๋ฌด์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ๊ฒ ๋๋ ์ํด๋ณดํ์ด ์๊ธด ํ์ง๋ง, ํฐ ์ฌ๊ณ ๋ ์ฌํด๋ก ๋ค์น ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ ์ฉ๋ผ ์ผ์์ํ์์ ๋ฐ์ํ ๋ถ ์์ด๋ ์ง๋ณ์๋ ๋์์ด ๋์ง ์๋๋ค๊ณ ํ๋ค. 33) ํ๊ตญ์ด์ฃผ๋ฏผ๊ฑด๊ฐํํ ์๋ฃ์ง์์ฌ๋ก 2006๋ 6์ 2์ผ, ์ด์ฃผ๋ฏผ๊ฑด๊ฐํํ(2009)์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 34) ์ธ๊ณ์ผ๋ณด, ์ธ๊ตญ์ธ๊ทผ๋ก์ ์ฐ์ฌ ๋๋๋ฐ ๋์ฑ ์ ์๋ฆฌ, 2013๋ 10์ 23์ผ์. 35) ๊ฐ์ฅ ์ผ์ ๋ง์ด ํ 10์์ ์ฐจ์ด ์จ๊ฐ ๋ฐ์ ์๊ธ์ 118๋ง5์ฒ100์์ ๋ถ๊ณผํ๋ค. ์ง๋ํด ๋ฒ์ ์ต์ ์๊ธ์ธ ์๊ฐ๋น 4์ฒ860์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ณ์ฐํ๋ฉด ๊ทธ๊ฐ ๋ฐ์์ผ ํ ์๊ธ์ 150๋ง1์ฒ740์์ด๋ค. 10 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
์ค 98๋ช (60.9%)์ด ์ธ๊ทผ์ ๋ค๋ฅธ ๋์ฅ์์ ์ผํ ์ ์ด ์๋ค๊ณ ๋ตํ๊ณ , ๊ทธ ํ์๊ฐ ๋ค ๋ฒ ์ด์ ์ด๋ผ๋ ์ ๋ต์ด 71.4%๋ ๋๋ค. ์ด๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ ์ฌ์ฅ์ด ๋๋ฅผ ํ์๋ค. ์ฌ์ฅ์ด ์ผ๋น 6๋ง ์์ ๋ฐ๊ณ ๋ด๊ฒ๋ 4๋ง ์์ ์คฌ๋ค ๋ฉฐ ์์ ์ ๋น์ฐธํ ์ฒ์ง๋ฅผ ํํํ๋ค. 36) ์ด์ฒ๋ผ ๊ณผ๋ํ ๋ ธ๋์กฐ๊ฑด์ ์ฐ์ ์ฌํด๋ก ์ด์ด์ง ํ๋ฅ ์ด ๋์ง๋ง, ์ด์ ๋ํด ์ ๋๋ก ๋ณด์๋ฐ๋ ๊ฒ์ ์ฅ๊ธฐ์ ์ด๊ณ ๋ณต์กํ ์ ์ฐจ๊ฐ ํ์ํ๋ค๋ ์ ์์ ํ์ค์ ์ ์ฝ์ด ํฌ๋ค. ๋ํ ๋ ธ๋์๋ฅผ ๋ถ๋ฒ์ผ๋ก ๋์ฅ ๊ฐ์ ๊ฑฐ๋ ํ ๋ ๊ฒ์ ๋ช ๋ฐฑํ ๋ถ๋ฒ์์๋ ๊ทธ๋ค์ ์จ ๋ง์์ด ๋๋ ค์ฐ๋ ๊ดํ์ด ์ง์๋๊ณ ์๋ค. ๊ทธ ์์์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ ๋์ฑ ๊ฐํนํ ๋ ธ๋์กฐ๊ฑด์ ๋์ด๊ฒ ๋๋ค. 37) ๋ํ ์ฌ์ ์ฅ์์ ๋ฐ์ํ ํผํด์ ๊ฒฝ์ฐ ์ง๋ฃ๋น ์ ์ก์ ์ฌ์ ์ฃผ๊ฐ ์ง๋ถํ์ฌ์ผ ํ์ง๋ง, ๋ค์ ์ฌ๋ก์ ๊ฐ์ด ๋ ธ๋์์ ๊ธ์ฌ์์ ๊ณต์ ํ๋ ๋ฐฉ์์ด ๊ดํ์ฒ๋ผ ์๋ฆฌ ์ก๊ณ ์๋ค๊ณ ํ ๋ค. 38) [์ฌ๋ก 15] ์ด๋ ๋ ์ง๊ฒ์ฐจ๋ฅผ ์ด์ ํ๋ค ์ ์งํ๋ฉด์ ๋จ์ด์ ธ์ ์ค๋ฅธ์ชฝ ๋ค๋ฆฌ๋ฅผ ํฌ๊ฒ ๋ค์ณค๋ค. ๋ณ์์์ ์น๋ฃ๋ฐ๊ณ ๋ณ์๋น๋ ์ฌ์ฅ์ด ๋๋๋ฐ ํ์ ์๊ธ์์ ์ ํ ๊ฒ ๊ฐ๋ค. ์ง๋ฃ๋น ์์์ฆ๋ ๋ชป ๋ดค๊ณ , ์ผ๋ง์ธ์ง๋ ๋ชจ๋ฅด์ง๋ง ๋ค์๋ฌ ์๊ธ์ด ์ ์ด์ ๊ทธ๋ ๊ฒ ์๊ฐํ๋ค. 39) ์ด๋ฌํ ์ํฉ์์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๊ฐ ๊ณผ๋ํ ๋ ธ๋์ผ๋ก ๊ณผ๋ก์ฌํ ๊ฒฝ์ฐ, ๋์ ์ ํน์ฑ์ ๊ทธ ๋์ฒ๊ฐ ๋์ฑ ์ด๋ ค์ ์ง๋ค. ๊ณต์ ๊ณผ๋ ๋ฌ๋ฆฌ ๊ทธ ๋ ธ๋์ด ๋น๊ฐ์์ ์ด๊ณ ๊ทธ ์์ ํ๊ฒฝ์ ์ธก์ ํ ๋๋ ทํ ์งํ๊ฐ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. [์ฌ๋ก 16] ์ง๋ 1์ผ ๊ฒฝ๊ธฐ๋ ์ด์ฒ์ ํ ๋น๋ํ์ฐ์ค ๋์ฅ. ๋ฒ ํธ๋จ์์ ์จ ์ฐฌํํ(35์ฌ)์ ์ฐ์ ํ๋ฅด๋ ๋๋ฌผ์ ๋ฆ์ผ๋ฉฐ ๋งํ๋ค. ๊ทธ์ ๋์ ์ฐฌ๋ฐงํ(33)์ ์ง๋๋ฌ 28์ผ ์ด ๋์ฅ ๊ธฐ์์ฌ์์ ์ ์ ์๋ ์ค ์จ์ง์ฑ ๋ฐ๊ฒฌ ๋๋ค. ์ฝ๋ฆฌ์ ๋๋ฆผ ์ ๊ฟ๊พธ๋ฉฐ ํ๊ตญ์ ๋ค์ด์จ ์ง 2๋ ๋ง์ ๋ฐ์ํ ๋น๊ทน์ด๋ค. ์ด์๋ค์ ๋์์ ์ฃฝ์์ ๊ณผ๋ก์ฌ๋ก ์ถ์ ํ๋ค. ๋์์ ์ฌ๋ง 3์ฃผ ์ ์ฏค ์๊ฐ๋ฝ ๋ ๊ฐ๋ฅผ ์ฌํ๊ฒ ๋ค์ณค๋ ๋ฐ๋ ์ฌ์ง ๋ชปํ๊ณ ์ผ์ ํ๋ค๊ณ ํ๋ค. ์ฐฌํํ์ ๋์์ด ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ์ง๋ด๋ ๊ณณ์ ๋ณด๊ณ ์ถ์ด ๋์ฅ์ ์ฐพ์ ์ผ๋ ์์ ๋ค์ด๊ฐ์ง ๋ชปํ๋ค. ๋์ฅ์ฃผ๊ฐ ๊ฐํ์นจ์ ์ผ๋ก ์ ๊ณ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ฉฐ์น ๋ค ๋์ฅ์ฃผ๋ ์ฐฌํํ์๊ฒ ์๋ฅ ํ ์ฅ์ ๋ด๋ฐ์๋ค. ์์ ์์น๋น์ฉ๊ณผ ์ด๊ตฌ๋น์ฉ 460๋ง์์ ์ง๋ถํ ํ ๋ ์์ ์๊ฒ ๋ ธ๋๋ฒ์ ์ด์๋ฅผ ์ ๊ธฐํ์ง ์๊ฒ ๋ค๊ณ ์ฝ์ํ๋ผ๋ ๊ฒ์ด์๋ค. ๋์ฅ์ฃผ๋ ์๋ช ํ์ง ์์ผ๋ฉด ๋ณดํ๊ธ ์ง๊ธ์ ์ฐจ๋ฅผ ๋์์ฃผ์ง ์๊ฒ ๋ค ๊ณ ์ผ๋ฆ์ฅ์ ๋จ๋ค. ๋์ํ๋ ๋ฒ ํธ๋จ๋์ฌ๊ด ์ง์์ ์ด๊ตฌ๋น๋ฅผ ๋ด์ฃผ ๋ ๊ฒ์ ๋ณด๋ฉด (๋์ฅ์ฃผ๊ฐ) ์ข์ ์ฌ๋ ์ด๋ผ๊ณ ๊ฑฐ๋ค์๋ค. ์ฐฌํํ์ ํ๋ ์ ์์ด ์๋ช ์ ํ๋ค. ๊ทธ๋ ํ์ฌ ๋ฒ ํธ๋จ์ผ๋ก ๋์๊ฐ ๋์์ ๋ถ๊ฒ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ธฐ๋ค๋ฆฌ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋์์ ์ฃฝ์์ด ๊ณผ๋ก์ฌ๋ก 36) ์ฐํฉ๋ด์ค, <๋์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์๊ฒ ์ธ๊ถ์> 12๋ง๋ช ๋์ด ์ํน์ฌ, 2014๋ 3์ 24์ผ์. 37) ๋ํ, ๋์ถ์ฐ์ ์ ํน์ฑ ์ ๋ํ๊ธฐ์๋ ์๋์ ์ธ ์ฌ์ ์ฅ ์ดํ ์ ๊ณ ๋ฅผ ํตํ ํด๊ณ ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ฅผ ์ซ์๋ด๋ ํธ๋ฒ๋ ์๋ฆฌํ๊ณ ์๋ค.(๊ตญ๊ฐ์ธ๊ถ์์ํ, 2013) 38) ๋ํ ํ ์ฌ์ ์ฃผ๋ ๋ณ์๋น๋ ๋ค ๋์ฅ์์ ๋๋ค. ํ์ง๋ง ์ฐ์ฌ ๋ณดํ์ด ์์ผ๋๊น ์ฅ์ ๋ณด์์ ์๋ค. ์ด๋์ ๊ณ ๋ฐํ๊ณ ์ถ์ผ๋ฉด ๋ณํธ์ฌ๋ฅผ ๊ตฌํด์ ๊ณ ๋ฐํด๋ผ. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ฌ๊ธฐ๊น์ง๋ฐ์ ๋ชปํด์ค๋ค. ๊ณ ๋งํ๋ฉฐ(๊ตญ๊ฐ์ธ๊ถ์์ํ, 2013:176) ์ฑ ์์ ํํผํ๋ค. ๋ํ ์ํ ๋๋ ์ผ๋น์ 2๋ฐฐ๋ฅผ ์๊ธ์์ ๊ณต์ ํ๋ค๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์์๋ค๊ณ ํ๋ค. 39) ๊ตญ๊ฐ์ธ๊ถ์์ํ(2012), p.173์์ ์ฌ์ธ์ฉ. ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ 11
๋ฐํ์ง๋๋ผ๋ ์์ผ๋ก ์ด๋ป๊ฒ ํด์ผ ํ ์ง ์ ์ ์๋ค. 40) ์ด์ฒ๋ผ ๋์ถ์ฐ์ ๋ ธ๋์๋ค์ ๊ณต์ฅ์์ ์ผํ๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ์ด๋ ค์์ ๋๋ถ์ด ์ฐ์ฌ๋ณดํ ์ ์ฉ ์ ์ธ, ๋ง์ ๋ด ๋ ธ๋๋ ฅ ๊ฑฐ๋, ๋ ธ๋์กฐ๊ฑด์ ๋น๊ฐ์์ฑ ๋ฑ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ธ๊ถ์นจํด์ ๋ ธ์ถ๋์ด ์๋ค. 2.5. ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์์ด๋ดํฐํฐ ๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ํ๊ตญ์ ์ด์ ํ ํ๊ฒฝ๊ณผ ๋น๋ฒํ ์ฐ์ ์ฌํด์ ๋ํด ๋ชจ๋ฅด๊ณ ์ ๊ตญํ๋ ๊ฒ์ผ๊น? ๋ค ์์ ์ฌ๋ก๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ๊ทธ ์ํ์ฑ์ ์ถฉ๋ถํ ์ธ์งํ๊ณ ์ ๊ตญํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. [์ฌ๋ก 17] ์๋๋ ์ด๋ ค์ ๋ถ๋ชจ๋์ด ๋์๊ฐ์ ํ ๊ณ ๊ตญ์ธ ๋คํ์์ ๋์๊ณผ ํจ๊ป ๊ณ ์์ค๋ฝ๊ฒ ์ํํ๋ค๊ณ ํ๋ค. ์์ ๋ ํ๊ต๋ฅผ ๋ค๋๋ฉฐ ์ด๋ฆฐ ๋์์ ๊ณต๋ถ์ํค๊ธฐ ์ํด ๊ฐ์ ์ ๋ฅผ ์ฐ๋ค๊ฐ ๊ฒฐ๊ตญ ํ๊ตญํ์ ์ ํํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฐ ํ๊ตญ์ ์ฌ ๋น์, ์ด๋ฏธ ๋ง์ ๋คํ์ธ๋ค์ด ํ๊ตญ์์ ์ผํ๋ค๊ฐ ์ฐ์ฌ๋ฅผ ๋นํ ์ผ์ด ์๋ ค์ ธ ์ธ์์ด ๋ ๋ค์ฉ ํ๋ค. ๋์ฑ์ด ๊ทธ ๋๋ ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์๊ฒ ์ฐ์ฌ๋ณดํ์ด ์ ์ฉ๋์ง ์์ ๋๋ผ ์ฐ์ฌ๋ฅผ ๋นํ ๋ ธ๋์๋ ์น๋ฃ์กฐ์ฐจ ๋ชป๋ฐ๊ณ ์ซ๊ฒจ๋๋ ๋์ฐํ ์ํฉ์ ์ฒํด ์์๋ค. ๋คํ์๋ ๊ทธ ๋์ฐํ ์ค์์ด ์ ๋ฌธ๊ณผ ๋ฐฉ์ก์ ํต ํด ์ ํด์ ธ์ ๋ชจ๋ฅด๋ ์ด๊ฐ ์์๋ค. ๊ทธ๋ผ์๋ ๊ทธ๋ ๊ฐ์กฑ์๊ฒ ๋ญ ์ฌ๋์ด ๋ค ํ์๋๋ก ์ฌ๋ ๊ฑฐ์ง. ๋ด๊ฐ ๋ฌด์จ ์ผ์ ํ ์ง, ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ๋นํ ์ง ์ ๋นํ ์ง, ๊ทธ๊ฑด ๊ฐ ๋ด์ผ ์๋ ๊ฑฐ์์. ๊ทธ๋ฅ ๊ฐ์ผ๊ฒ ์ด์. ๋ผ๋ฉฐ ํ๊ตญํ ์ ์ ํํ์๋ค๊ณ ํ๋ค. 41) ์ด์ฒ๋ผ ๊ทธ๋ค์ ์ฐ์ ์ฌํด๋ฅผ ๋ํ๋ฉฐ ๊ทธ ์ํ์ ๊ฐ์ํ๊ณ , ๊ปด์๊ณ ์ฌ๋ ํ๋๋ฅผ ๋ณด์ธ๋ค. ์ ์ง๊ตฌํ๋ ๊ฒฝ์ ์ ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ์ ๋๋จ์์์์ ์ ์น์ ํผ๋์ ๊ทธ๋ค๋ก ํ์ฌ๊ธ ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ธ๊ถ ์นจํด์ ์ํฉ์ ์๊ณ ๋ ํ ๊ตญํ์ ์ ํํ๊ฒ ๋ง๋ค์๋ค. 2.5.1. ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ด๊ตญ์ ๊ฐ์กฑ์ ํด์ฒด ํต์ฅ ์ก๊ธ๊ณผ ์ธํฐ๋ท ์ ํ๋ก ์๋ก ๊ฐ์ ์ฐ๊ฒฐ๋์ด ์๋ ์ด๊ตญ์ ๊ฐ์กฑ ์ ๊ทธ๋ค์ ์ ์ ๊ตญ์์์ ๊ฐ๋๊ณผ ๋ณธ ๊ตญ ๊ฐ์กฑ์ ๋น๊ณค ๋ชจ๋๋ฅผ ๋์์ ๊ฒฝํ์๊ฐ ๋ง๋๋ (๊นํ๋ฏธ, 2013) ์ ์ง๊ตฌํ๋ ๊ตฌ์กฐ์ ํญ๋ ฅ์ ํ ๊ฐ์ด๋ฐ์ ๋์ด๊ฒ ํ๋ค. ๋์ฑ์ด ์ฐ์ ์ฌํด๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์๊ฒ ๋ณ ๊ณผ ์ฅ์ ๋ง์ ๋จ๊ฒจ๋๊ณ ๋ ๋์ง ์๋๋ค. ์ฐ์ ์ฌํด๋ ์์ ๋น ์ ์์ ์ ๋จ์ ์ ์ด๋ํ๋ฉฐ ๋จ์ ์๋ค์๊ฒ ๊ทธ ์ด์์ ์ฌํ์ ๊ณ ํต์ ์ ๋ฐํ๋ค. [์ฌ๋ก 18] ๋๊ฒฝ์, ์ฌ๊ทผ๊ฒฝ์์ผ๋ก 2005๋ ์ฌ๋งํ ๋ฐฉ๊ธ๋ผ๋ฐ์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๋ก๋น์จ๊ฐ ์์ ์ผ๋ก๋๋ง ๊ณ ๊ตญ์ผ๋ก ๋์ ๊ฐ๊ธฐ ๊น์ง๋ ํ ๋ฌ์ด ๋๋ ์๊ฐ์ด ๊ฑธ๋ ธ๋ค. ์ฌํ ์์ ์กํ์ด ๊ทธํ ๋ก ์ง์ฐ๋๋ ์ด์ ๋ ๊ทธ๊ฐ ์์ ์ ์ ์ํ์ฌ ์์ ๋ฐ๋ ๋์ ๋๋ฌด๋ ๋ง์ ๋ณ์๋น๊ฐ ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ฐฉ๊ธ๋ผ๋ฐ์ ๊ฐ์กฑ๋ค์ด ์น๋ฃ๋น๋ฅผ ๋ถ๋ดํ ๊ธฐ๋ ์ด๋ ค์ ๊ณ , ๊ทธ๋ ๋ค๊ณ ์ค์ง ์๋ช ์ ์ด๋ ค์ผ ํ๋ค๋ ๋ง์์์ ๋ณด์ฆ์ ์ฐ๋ ์๋ด์ ์ง์์ด ๊ทธ๊ฒ์ ๋ชจ 40) ์ธ๊ณ์ผ๋ณด, ํ( ๆจ )๊ตญ์ด์ด ๋๋ฌผ ์ ์ ์ฝ๋ฆฌ์๋๋ฆผ, 2014๋ 9์ 13์ผ์. 41) ์ด๋์ฃผ(2009), p.187 12 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
๋ ํด๊ฒฐํ ์๋ ์๊ณ , ๋ ์๋ฌด๋ฆฌ ๊ตญ๋ฆฝ๋ณ์์ด๋ผ๊ณ ํ์ง๋ง ๋ณ์ ์ธก์์๋ ๋ณด์ฆ์ธ๊น์ง ์๋ ์น๋ฃ๋น๋ฅผ ๊ทธ ๋ฅ ํฌ๊ธฐํ ์๋ ์์๋ค. ๊ฒฐ๊ตญ ์ด 4์ฒ 3๋ฐฑ์ฌ๋ง ์์ ์น๋ฃ๋น ์ค ๋จ์ ์๋ 1์ฒ 8๋ฐฑ์ฌ๋ง ์์ ์๋ฉํ๋ค ๋ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ์์ธ์ธ๊ตญ์ธ๋ ธ๋์์ผํฐ์์ ์์ ์ ์ธ๋๋ฐ์ ๊ฐ์กฑ ํ์ผ๋ก ๋๋ ค๋ณด๋ด๊ธด ํ์ง๋ง ๋จ์ ์น๋ฃ๋น ํด๊ฒฐ์ด ๋ณดํต ํฐ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋์๋ค. 42) ํนํ, ์ด๊ตญ์ ์ผ๋ก ์ฐ๊ฒฐ๋ ๊ฐ์กฑ ์ญํ ๋ถ์ ์ฒด๊ณ ์์์, ์์ ์ ๋จ์ ์ ๋จ์ง ๋ณธ์ธ์ด ๋น์ฅ ๋จน๊ณ ์ด ๋ฌธ์ ๋ฟ ์๋๋ผ, ๋ณธ๊ตญ์ ๋จ๊ฒจ์ง ๊ฐ์กฑ๋ค์๊ฒ๋ ์น๋ช ์ ์ด๋ค. ์ด๊ตญ์ ๊ฐ์กฑ ์์์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ ๊ฐ์ฅ์ผ๋ก์์ ์น๋ฐ์ฑ ์ ์์ญ ์ ๋ณธ๊ตญ์ ๊ฐ์กฑ๋ค์๊ฒ ์ ๊ฐํ๋ ๋์ , ๊ฒฝ์ ์ ์ฌ์์ฐ ์ด๋ผ๋ ์ญํ ์ ์ ์ ์ผ๋ก ๋ด๋นํ๋ฉฐ ์ด์ฃผ๋ฅผ ๊ฐํํ๋ค. ๋งค๋ฌ ์๊ธ๋ ์ ์ํ ์์ ๊ธธ๊ฒ ๋์ด์ ์ก๊ธ ํ๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๋ชจ์ต์ ์ด๊ตญ์ ๊ฐ์กฑ ์ ํ์ฑ ํ๊ฒ ํ๋ ์ผ์ข ์ ์๋ก(ritual)๋ก ๊ธฐ๋ฅํ๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ์ด๊ตญ์ ์ธ ์ญํ ๋ถ์ ์์์, ๊ฒฝ์ ์ ๋ถ๋ฅผ ์ฐฝ์ถํ ์ ์๋ ๊ฐ์ธ์ ๋ ๋์๊ฐ ๊ฑด๊ฐ์ ์๊ณ ๋น์ ์ง๊ฒ ๋ ๊ฐ์ธ์ ์น๋ฐ์ฑ ์ ์์ญ๊ณผ ๊ฒฝ์ ์ ์ฌ์์ฐ์ ์์ญ ์ ์ญํ ์ ๋ชจ๋ ์๊ณ ์กด์ฌ์ ์๋ฏธ ๊ทธ ์์ฒด์ ๋ถ์์ ์ฑ์ ๋ง๋ฅ๋จ๋ฆฌ๊ฒ ๋๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ์ฐ์ฌ๋ ๋จ์ํ ๊ฑด๊ฐ์ ์์ญ์์๋ง ์๋ํ์ง ์๋๋ค. ๊ฒฝ์ ์ ์์ญ, ๋์๊ฐ ์น๋ฐ์ฑ์ ์์ญ๊น์ง ํผ์ํด ๋์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ์ธ์ ์ ์ฒด์ฑ ์์ฒด๋ฅผ ๋คํ๋ค์ด ๋๋ ๊ฒฝํ์ธ ๊ฒ์ด๋ค. ์ํ์ ๊ปด์๊ณ ์ด์๊ฐ๋ ๊ฒ์ ๊ฐ์ค ํ๊ณ ์ ๊ตญํ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์๊ฒ๋, ํ์ค๋ก ์ฐพ์์จ ์ฐ์ ์ฌํด๋ ๊ทน๋จ์ ์ ํ์ ํ๋ ๋๊ธฐ๋ก ์์ฉํ๋ค. 2.5.2. ์ฐ์ ์ฌํด๋ฅผ ๊ด๋ฆฌํ๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์์ด๋ดํฐํฐ์ ํ์ ์ด์ฒ๋ผ ์ฐ์ ์ฌํด๋ฅผ ๊ปด์๊ณ ์ด์๊ฐ๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์, ์ด๋ฌํ ์ฌํ์ ์กฐ๊ฑด ์์์ ํ์๋ถํฐ ์ฐ์ ์ฌํด๋ฅผ ๊ด๋ฆฌํ๋ ์ํ ์ต๊ด์ ํ์ฑํ๋ ์์์ ๋ณด์ด๊ธฐ๋ ํ์๋ค. [์ฌ๋ก 19] ๋คํ์์ ์จ ๋ผ์ด ์จ๋ ๊ฐ๊ตฌ๊ณต๋จ์ ํ ๊ณต์ฅ์์ 18๋ ์งธ ์ผ์ ๊ณ์ํ๊ณ ์๋ค. ํ ๋๋ ์ด ํ๋ช ์ ์ง์์ด ์์์ง๋ง ์ง๊ธ์ ๋ผ์ด ์จ ํผ์๋ฟ์ด๋ค. ๋ ๋จผ์ง์ ๋ถ์ง์ด ๋ ๋ฆฌ๊ณ , ๋ณธ๋์ ์๋ ๋์๊ฐ ๊ฐ๋ํ ๊ณต์ฅ ์ผ์ ๋ง์น๊ณ ์์นจ๋ง๋ค ์ฐ์ ์ค๋ฅด๋ฉฐ, ์ฑ์ ์์ฆ์ ๋ฐฐ๋ฌ์์ผ ๋จน๊ณ , ๋์ฅ์ผ๋ก ๋ชธ ์์ ํผ์ง ์ ํด๋ฌผ ์ง์ ๋์ผ๋ก ๋ฐฐ์ถํ๊ธฐ ์ํด ๋งค์ผ ํ๋ ์๊ฐ์ฉ ์ ์ฐ์ ์ด๋์ ํ๋ค. ๋ํ ๋งค์ผ ์ธํฐ๋ท์ ํตํด ์๋ด์ ์์ด๋ค์๊ฒ ์ฅ๊ฑฐ๋ฆฌ ์ฌ๋ ์ ์ ํ๋ค. ๊ทธ๋ผ์๋ ๊ทธ์ ๋ชธ์ ์ด๋ฏธ ๋ฏธ๋ฑ๋ก ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ํ์ ์ ๊ณ ์ค๋์ด ๊ฐ ์งํ๊ณ ์๋ค. ํ์ธํธ ๋ น์ ๋ฒ๊ฒจ๋ด๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉํ๋ ์์ฐ์ด ๋ชธ ์์ ํ๊ณ ๋ค์ด ๋ฌด๋ฆ์ ๋ณ์ด ๋ค์๊ณ , ๋๋ฃ ๋ฅผ ์น ํ๋ฉด์ ์ค๋ฅธ์ชฝ ์ด๊นจ์ ๊ทผ์ก์ ๋ฌด๋ฆฌํ๊ฒ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐ๋์ ํ๋์ ์ํต์ด ๋ฐ์ผ๋ก ๋ด๋ ค์์๋ค. ๊ทธ์ ๋ฐฉ ํ ๊ตฌ์์๋ ์ถ๋ฐฉ๋ ๊ฒฝ์ฐ ๊ณต์ฅ ์ฌ์ฅ์๊ฒ ๋ถ์ณ๋ฌ๋ผ๊ณ ๋ถํํ ๋ฌผ๊ฑด๋ค์ด ๊ฐ์ง๋ฐํ ๋์ฌ์๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ์์ ์ดํด๋ณธ ์ด์ ํ ๊ทผ๋ฌดํ๊ฒฝ๊ณผ ์ฌํ๊ตฌ์กฐ์ ํญ๋ ฅ ์์์๋, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๋๋ฆ๋๋ก์ ์์กด์ ๋ต์ ๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์๋ก์ด ์ ์ฒด์ฑ์ ํ์ฑํ์ฌ ๊ฐ๋ค. ๋ผ์ด ์จ์ ์ฌ๋ก์ฒ๋ผ ์ ํด๋ฌผ์ง ๋ ธ์ถ์ ์ธ์งํ๊ณ ๊ฑด๊ฐ๋ณด์กฐ ์ํ ์ญ์ทจ์ ์ด๋ ์ด๋ผ๋ ๋๋ฆ๋๋ก์ ๋์์ ์ธ์ฐ๊ธฐ๋ ํ๊ณ , ๋ฌ๋ ฅ๋ฉ๋ชจ ๋ฅผ ๋ง๋ค์ด ์ค์ค๋ก ์์ ์ด ํ ์ผ์ ์ ์ฆํ์ฌ ์๊ธ์ฒด๋ถ์ ๋ํญํ๋ ์ ๋ต์ ๊ฐ๋ฐํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. 43) ์ด์ฒ๋ผ ์ฐ์ ์ฌํด๋ ์ํ ์ ๊ทธ๋ค์ ์ถ ๊น์์ด 42) ํ๊ตญ์ด์ฃผ๋ฏผ๊ฑด๊ฐํํ(2009), p.67์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 43) ๊นํ๋ฏธ(2013), p.79 ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ 13
์์ ๊ทธ๋ค๊ณผ ํจ๊ป ์ด์๊ฐ๊ณ ์์๋ค. ์ 2ํ ์์ธ๋ํ๊ต ์ธ๊ถ์ผํฐ ์ธ๊ถ์ฐ๊ตฌํ๋ก์ ํธ ๋ฐํํ 3. ๊ฒฐ ๋ก ์ด์ฒ๋ผ ๊ณ ์ฉํ๊ฐ์ ์ ํ๊ตญ ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ ๋์ ๋ฌธ์ , ์ธ์ด๋ฌธํ์ ์ฅ๋ฒฝ, ๋์ถ์ฐ์ ๋ถ์ผ์ ๊ทผ๋ก๊ธฐ์ค๋ฒ ์ ๋ฏธ์ ์ฉ ๋ฑ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์๋ง์ ์ฌํ์ ๊ณ ํต(ํด๋ผ์ธ๋ง, 2002)์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์๊ฒ ์ ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ ๊ณ ๊ทธ ์์์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ๋ฌด์ํ ์ธ๊ถ์ ์นจํด์ ํจ๊ป ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๊ปด์๊ณ ์ด์๊ฐ๋ ์ถ์ ํ ๋๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ ์์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฐ์ ์ฌํด์ ๋ํด ์ฑ๊ณต์ ์ผ๋ก ๋์ฒํ ํ ์์ ์ฅ์ ์ฌ๋ก๋ฅผ ๊ฒํ ํ๋ฉฐ ๊ฒฐ๋ก ์ ๊ฐ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค. [์ฌ๋ก 20] ์ด ๋ถ๋ค์ด ๋ณดํต 3 5๋ ์ ๋จธ๋ฌด๋ฅด์๋๋ฐ, ๊ทธ ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ์์ ์ฌ๊ณ ๊ฐ ์ ๋๊ฒ ํ๋ ๊ฒ ์ต์ฐ์ ์ ๋๋ค. ๊ฐ์ข ๊ธฐ๊ณ๋ ์ํํ์ํ์ ํ๊ตญ๋ง๊ณผ ํ๊ตญ๋ง์ ๊ฐ์ด ์ ๊ณ ์์ต๋๋ค. ๊ต์กํ ๋ ํต์ญ์ด ์ค๋ ๊ฒ์ ํ์ ์ด๊ตฌ์. ๋งค๋ฌ ์์ ๊ต์ก ๋ ํต์ญํ๋ ๋ถ์ด ์ค์ ์ ํ๊ตญ๋ง๋ก ํ๊ตญ ๋ถ๋ค์ ๋ฐ๋ก ๊ต์กํ์ง์. ์ด๊ธฐ ์ฐ์ ์ฐ ์์ ์ ๋ ๋์๋ ํ๊ตญ์ด๋ฅผ ์ ๊ณตํ์ ํ๊ตญ ๋ถ์ ์ง์ ๊ณ ์ฉํด์ ํ๊ตญ ๋ ธ๋์๋ค์ด ์ํ๋ ๊ฒ์ด ๋ฌด์์ธ ์ง์ ๋ํ ์ค๋ฌธ๋ ์ ๋ฆฌํ์ต๋๋ค. ๊ทธ ๋๋ถํฐ ๊ธฐ๋ณธ ์ธํ๋ผ๊ฐ ๋ง๋ค์ด์ง ๊ฒ์ด์ง์. 44) ์ถฉ์ฒญ๋จ๋์ ์คํธ ์ ์กฐ ์ค์๊ธฐ์ ์ธ ์ ์ฌ๋ก์ ๊ธฐ์ ์ ๊ณต์ฅ ๊ฑด๋ฌผ์ ํ๊ทน๊ธฐ์ ํ๊ตญ ๊ตญ๊ธฐ๋ฅผ ํจ๊ป ๊ฑธ์๋ค๊ณ ํ๋ค. ํ๊ตญ์ธ๊ณผ ํ๊ตญ์ธ ๋ ธ๋์์ ํ๋ ฅ์ผ๋ก ์ด์๋๋ค๋ ์ ์ ๋ชจ๋ ๋ ธ๋์์๊ฒ ๊ฐ์ธ์ํค๊ณ ์ ๋ ๊ตญ๊ธฐ๋ฅผ ํจ ๊ป ๊ฒ์ํ์๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ณต์ฅ์ ๊ด๋ฆฌ๋ถ์ฅ์ ์ฌ์ ์ฅ ๋ณ๊ฒฝ์ ์๊ตฌํ๋ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๊ฐ ์๋ค๋ ์ ์์ ๋งค์ฐ ๋ง์กฑ๊ฐ์ ๋๋ฌ๋ด์๋ค๊ณ ํ๋ค.(๊นํ๋ฏธ, 2013) ์ฐ์ ์ฌํด๋ ๊ฒฐ์ฝ ํ์ฐ์ ์ธ ๊ฒ์ด ์๋๋ฉฐ, ๊ทธ ์์์์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ํผํด๋ ๋จ์ง ๊ฐ์ธ์ ์ธ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์ ๋๋ค. ์ ๊ณต์ฅ์ ์ฌ๋ก๋ ๋ชจ๋ฒ์ ์ผ๋ก ์ฐ์ฌ๋ฅผ ์๋ฐฉํ๋ ค๋ ์์ง์์ ์ทจํ๊ณ ์์ง๋ง, ๊ทธ ๋์ฒ๊ฐ ์ฌ์ ํ ์ฌ์ ์ฃผ ๊ฐ์ธ์ ์ฌ๋์ ์ํด ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค๋ ์ ์์ ํ๊ณ๋ฅผ ์ง๋๋ค. ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ ์ ์ธ๊ถ์ ์ธก๋ฉด์ ์ ๋ฐ๋ผ๋ณด๋ ์ฌํ์ ๊ตญ๊ฐ์ ์์ง์์ ๊ธฐ๋ํ๋ฉฐ ๊ธ์ ๋งบ๋๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ [๋จํ๋ณธ] ๊ณ ์๋์ด์(2013), ์ฐ๋ฆฐ ์ ์์ด์, ๋ง์, ๋์์ถํ ํด. ๊ณต์ต์ธ๊ถ๋ฒ์ฌ๋จ ๊ณต๊ฐ(2013), ์ฐ๋ฆฌ๋ ํฌ๋ง์ ๋ณ๋ก ํ๋ค, ์ค์์๋ด. ๊ฐ์ฑ๊ท(2012), ์์ ๋ณด๊ฑด ์ด์ผ๊ธฐ, ๋์์ถํ ์ด๋ด. 44) ๊นํ๋ฏธ(2013), p.134์์ ์ฌ์ธ์ฉ. 14 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
๊นํ๋ฏธ(2013), ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ ์ง์ ๋ ๋๋ค : ํ๊ตญ์์ ์ด์ฃผ์๋ก ์ด์๊ฐ๊ธฐ, ๋๋ฒ ๊ฒ. ๊น์ฉ๊ท(2009), ๊ตญ๋ด ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ฌ๋ง ํํฉ, ๊ฐํจ๋ฆญ๋ํ๊ต ์๋ฐฉ์ํ๊ต์ค ๋ฐ ์ฐ์ ์ํ์ผํฐ. ์ธ๋ฆฌํ ๋ฒก(2006), ์ํ์ฌํ : ์๋ก์ด ๊ทผ๋(์ฑ)์ ํฅํ์ฌ, ํ์ฑํ ์ญ, ์๋ฌผ๊ฒฐ. ์ด๋์ฃผ(2009), ์๋น ์ ๋ฐ ์กํ์ง ๋ง : ๋๋์ง ์์ ์ด์ผ๊ธฐ, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์๋ค์ ์ถ์ ๊ธฐ๋ก, ์ถ์ฐฝ. ์ธ๊ถ์ด๋์ฌ๋๋ฐฉ(2013), ์์ ํ์ธ:์ฐจ๋ณ์ด ๋ด๊ฒ๋ก ์๋ค, ์ค์์๋ด. ํด๋ผ์ธ๋ง(2002), ์ฌํ์ ๊ณ ํต : ์ธ๊ฐ์ ๊ณ ํต์ ๋ํ ์ฌํํ์ , ์ํ์ , ๋ฌธํ์ธ๋ฅํ์ ์ ๊ทผ, ์์ข ์ค ์ญ, ๊ทธ๋ฆฐ๋น. ํ๊ตญ์ด์ฃผ๋ฏผ๊ฑด๊ฐํํ(2009), ํ๊ตญ์ฌํ์ ์ด์ฃผ๋ฏผ๊ฑด๊ฐ, ์ฒญ๋ ์์ฌ. [๋ณด๊ณ ์] ๊ตญ๊ฐ์ธ๊ถ์์ํ(2012), ๋์ถ์ฐ์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ์ธ๊ถ์ํฉ ์คํ์กฐ์ฌ [๋ ผ๋ฌธ] ๊น์ฒ ํจ ์ธ(2006) ์ธ๊ถ์ผ๋ก์์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์ ๊ฑด๊ฐ๊ถ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ, ์ง์ญ์ฌํํ ์ 7๊ถ 2ํธ, p.93-129. ๋ฐฑ๋๋ช (2002) ๋น์ ๊ท์ง์ ์ทจ์ฝํ ์ฐ์ ์์ ๋ณด๊ฑด, ๋น์ ๊ท์ง๋ ธ๋ 14ํธ, p.81-91. ์ค๋ํ(2009) ๋น๊ณค์ ๊ธธ๋ชฉ์ ์ ์ด์ฃผ๋ ธ๋์, ํฉํด๋ฌธํ, p. 142-162. ์์ดํ, ์ด์ฃผ๋ ธ๋์์ ์ธ๊ถ๋ณดํธ๋ฅผ ์ํ ์ด๋ก ์ ๋ ผ์์ ๊ตญ์ ์ ์ค์ฒ์ ์์ฌ์ , ์ฐ์ ๋ ธ๋์ฐ๊ตฌ 19๊ถ 2 ํธ, p.33-66. ์ฐ์ ์ฌํด์ ์ํ์ ๋ถํ๋ฑ 15
์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ ์ต์ ํ๊น์๊ฒฝ์ฅ์๋์ตํฌ์ฌ (์์ธ๋ํ๊ต ์ธ๋ก ์ ๋ณดํ๊ณผ) ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋๊ธฐ ํ์ฌ ์ฐ๋ฆฌ๋ IT์ธ์์ ์ด๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ธ์ ์ด๋์๋ ์ค๋งํธ ํฐ์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ฌ๋๋ค์ ์ฝ๊ฒ ๋ณผ ์ ์๋ค. ํนํ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ๋ 2014๋ ์ธํฐ๋ท ๋ณด๊ธ๋ฅ OECD 5์, ์ค๋งํธํฐ ๋ณด๊ธ๋ฅ ์ธ๊ณ 1์๋ฅผ ์ฐจ์งํ๊ณ ์์ ์ ๋๋ก IT๊ฐ๊ตญ์ ๋ฉด๋ชจ๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ ์๋ค. ์ค๋งํธํฐ๊ณผ ์ด์ ์ฐ๊ด๋์ด์ง ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ (์ดํ ์ดํ)์ ๋ฐ์ ์ ์ฐ๋ฆฌ๋ค์ ์ถ์ ๋ณํ์ํค๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ค์ํ๊ฒ ๊ทธ ์ํฅ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. ์ด์ ์ค๋งํธํฐ์ ์ฌ๋๋ค์ ์ถ์ ์์ญ์ ๋ฐ ์ ํ๊ฒ ๊ด๋ จ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ ๋ฐ๋ผ์ ์ถ์ ์ง์ ์ง๊ฐ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ณ ์๋ค. ์ค๋งํธํฐ ํ๊ฒฝ์์ ์ฌ์ฉ์ ๋ค์ ์๊ฐ๊ณผ ๊ณต๊ฐ์ ์ ์ฝ์ผ๋ก๋ถํฐ ํด๋ฐฉ๋์๊ณ , ์ํฉ์ ์ ํฉํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณต๋ฐ์ ์ ์๊ฒ ๋์๋ค. ํ์ง๋ง ์๋ก์ด ๊ธฐ์ ์ ์ํฅ๋ ฅ์ด ๋ชจ๋ ์ฌ๋๋ค ํน์ ์ง๋จ์ ๋์ผํ๊ฒ ์ ์ฉ๋๋ ๊ฒ์ ์๋๋ค. ์ค๋งํธํฐ์ ๋น๋กฏํ ์ฌ๋ฌ ์ต์ฒจ๋จ ์ค๋งํธ ๊ธฐ๊ธฐ์ ๊ธ์ํ ํ์ฐ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ์ฌํ์ ์ฝ์ ํน์ ์์ธ๊ณ์ธต ์ ๊ถ๋ฆฌ๋ ์ ๋๋ก ์ง์ผ์ง์ง ์๊ณ ์๋ค. ์ด๋ค์ ์ฌ์ ํ ์ฌํ์ ํตํฉ์ ๊ถ๊ทน์ ๋์์ธ ๋์์ ํ๋ ์ฌํ๋ฅผ ์ด์๊ฐ๋ ๋ฐ ์์ด ํ์์ ์ธ ์ ๋ณด์ ๋ํ ํ์ฉ๋ฅ๋ ฅ ๋ฐ ์ ๊ทผ์ฑ์ ์ฐจ๋ณ์ ๊ฒช๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ์ ๋ณด๊ฒฉ์ฐจ๋ 1990๋ ๋ ์ค๋ฐ ๋ฏธ๊ตญ์์ ์ฒ์ ์ฌ์ฉํ ์ฉ์ด๋ก, ๋์งํธ ๊ฒฝ์ ์๋์ ๊ฒฝ์ ์ ์ฌํ์ ๋ถ๊ท ํ ์ธก๋ฉด์ ๊ฐ์กฐํ ๊ฐ๋ ์ด๋ค. ์ ๋ณด ์ ๊ทผ๊ฒฉ์ฐจ๋ ํ์์ ๊ด์ ์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์ํ๊ฒ ์ ์๋๊ณ ์์ง๋ง ๊ณตํต์ ์ผ๋ก ๋์งํธ ์ ๋ณด์ ๋ ํ ์ ๊ทผ๊ณผ ์ด์ฉ์ด๋ผ๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ธก๋ฉด์์ ์ฌ๋๋ค ๊ฐ์ ๊ฒฉ์ฐจ๊ฐ ์ฌํ๋๊ณ ์์์ ์๋ฏธํ๋ค. ํนํ ๋ฉํฐ๋ฏธ๋ ์ด ํ๊ฒฝ์ด ์กฐ์ฑ๋๋ฉด์ ์ค๋งํธํฐ์ ์ด์ฉํด ์ ๋ณด์ ์ ๊ทผํ๊ณ ์ด๋ฅผ ํ์ฉํ ์ ์๋ ๋น์ฅ์ ์ธ๋ค๊ณผ ์ฅ์ ์ธ๋ค ์ฌ์ด์ ์ ๋ณด ํ์ฉ๋ฅ๋ ฅ ๊ฒฉ์ฐจ๋ ์ ์ฐจ ๋ ์ปค์ง๊ณ ์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ํนํ ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ์ ์ด์ ์ ๋ง์ถ๋ ค๊ณ ํ๋ ์ด์ ๋ ๋์งํธ ๋ฏธ๋์ด์ ํฌํ ์๋ ์ ์์ ๋ฏธ๋์ด๊ฐ ์ด๋ค์ ์ถ์ ์ง๊ณผ ์ง๊ฐ์ ์ ์ผ๋ก ์ฐ๊ฒฐ์ด ๋๊ณ , ๋ฏธ๋์ด๊ธฐ๊ธฐ์ ํน์ฑ์ ํนํ ์๊ฐ์ด ์ค์ํ ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๊ทธ๋ ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ด ๊ฒช๋ ์ ๋ณด์ ๊ทผ์ ๋ํ ์ด๋ ค์์ ๋ค๋ฅธ ์ฅ์ ์์ญ๋ณด๋ค ํฌ๋ค๊ณ ์ ๊ฐ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ์ ๋์์ผ๋ก ์ฐ๊ตฌํ๊ฒ ๋์๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ๊ฒช๋ ์๋ก์ด ์ฅ๋ฒฝ๋ค์ ์ ๋ณดํต ์ ์์คํ ์ ์ ๋ณด์ ๊ทผ์ ์๋จ์ผ๋ก์๊ฐ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋ค์ํ๊ณ ๊ด๋ฒ์ํ ์ผ์์ํ๊ณผ ์ฌํํ๋๊ณผ ์ง์ ๋งค๊ฐ ๋๋ ์ง์ ์ ๋์ฌ์๋ค. ์ ๋ณด์ ๊ทผ๊ถ์ ๋ณด์ฅํ๊ณ ์ ๋ณด๊ฒฉ์ฐจ๋ฅผ ์ค์ด๋ ค๋ ๋ ธ๋ ฅ์ ๊ทผ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๋ชจ๋ ์ฌ๋๋ค์ด ์ถ์ ํ์ํ๊ฑฐ๋ ํน์ ํน์ ๋ชฉ์ ์ ์ํํ๊ธฐ ์ํด ํ์ํ ์ ๋ณด ํน์ ๊ทธ ์ด์์ ์ป๋๋ก ํ๋ ์๋จ์ ๋๋ฑํ๊ฒ ๊ฐ์ง๋๋ก ํ๋ ๊ฒ ์ ์ต์ข ์ ์ผ๋ก ์งํฅ ํ๋ค. ์ฆ, ์ ๋ณด์ ๊ทผ๊ถ ๋ณด์ฅ๊ณผ ์ ๋ณด๊ฒฉ์ฐจ์ ํด์๋ ๋ชจ๋ ์ฌ๋๋ค์ด ๋์งํธ ๋ฏธ๋์ด๋ฅผ ์ฌ ์ฉํจ์ผ๋ก์จ ๋ค๋ฐฉ๋ฉด์์ ํฅ์๋ ์ถ์ ์ง์ ๋๋ฆด ์ ์๋๋ก ํ๊ณ ์ ํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋์งํธ ๋ฏธ๋์ด๋ก ๋๋ฌ์ธ์ธ ํ๊ฒฝ์์ ๋์งํธ ๋ฏธ๋์ด๋ฅผ ํตํด ์๋ก์ด ์ ๋ณด๋ฅผ ์ป๋ ๊ฒ์์๋ถํฐ ์จ๋ผ์ธ ๋ด์ค๋ฅผ ๋ณด๊ฑฐ๋ ์จ๋ผ์ธ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 17
๊ฐ์ข๋ฅผ ๋ฃ๋ ๋ฑ ์๋ง์ ์ผ์์ ํ๋๋ค์ ๋ณด๋ค ํธ๋ฆฌํ๊ณ ์ ์ํ๊ฒ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋๋ฑํ๊ฒ ๋๋ฆด ์ ์๋ ๊ถ๋ฆฌ๋ฅผ ์ค๋งํธ(smart)๊ถ( ๆฌ ) ์ด๋ผ ๊ฐ๋ ํ ํ์๋ค. ๋ํ ๋ชจ๋ ์ฌ๋๋ค์ด ํ๋ฑํ ๊ธฐํ๋ฅผ ํตํด ๋์งํธ ๋ฏธ๋์ด๋ฅผ ์ ๊ทน ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ ์ ์๋ ๊ถ๋ฆฌ๋ก์์ ์ค๋งํธ๊ถ์ด๋ผ๋ ๊ฐ๋ ์ ์ ๊ฐํ์ฌ, ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์๊ฒ ์ด๋ป๊ฒ ์์ฉ๋๊ณ ์๋์ง ์์๋ณด๊ณ ์ ํ์๋ค. ์ค๋งํธ๊ถ์ ๋ชจ๋ ์ฌ๋์ด ํ๋ฑํ ์กด์๊ณผ ๊ฐ์น๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ฉฐ ํ์ธ์ ์กด์คํ ์ฑ ์์ด ์๋ ์ธ๊ถ(human rights, ไบบ ๆฌ )์ ํ๋๋ก ๋ณผ ์ ์๋ค. ๋ ๋์๊ฐ, ์ค๋งํธ๊ถ์ ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ํ๋ฑํ ๊ถ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ฐ๋ ์ธ๊ฐ์ด ๋๋ ค์ผํ ๊ถ๋ฆฌ์ ํ๋๋ก์ ์ธ๊ฐ์ ๊ฐ์น์ ์กด์์ฑ์ด ์นจํด๋์ด์๋ ์ ๋๋ค. 21์ธ๊ธฐ ํ๋ฐ์ ๋ค์ด ์ด๋ฅผ ๋ณด์ฅํ๋ ๋ฒ์ ์ ๋์ ์ฅ์น๋ค์ด ์๊ฒจ๋ ๊ฒ์ ์ด๋ฅผ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ ๋ณด์ ๊ทผ์์ ์์ธ๋ฐ๊ณ ์๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ํฌํจํ ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ํด ์ ๋ถ๋ ๋ฒ์ ์ ์ธก๋ฉด์์ ๋ค์ํ ๋ ธ ๋ ฅ์ ์๋ ํ์์ง๋ง, ๊ทธ๋ค์ ์ฌ์ ํ ์ ๋ณด์ ๊ทผ์ฑ์ ์์ด ์์ธ๋์ด ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ๋๋ฌ ์ผ ๋ค์ํ ํ๊ฒฝ์ ์ธก๋ฉด์ ์ ํ์ ๋ค๊ณผ ๋๋ถ์ด ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ๊ฒ๋ ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๊ทผ๋ณธ์ ์ผ๋ก ์ฐ ์ ์ํ์ฌ ๋ง๋ค์ด์ง๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ์ด๋ฅผ ์คํ๋ ค ๋ฌด์ํ ์ฑ ํผ์์ ์ผ๋ก ๊ทธ๋ค์ ์ํด ๋ง๋ค์ด์ง๋ ์ค๋งํธํฐ ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์์ ์ง์ ํ๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์ค๋งํธํฐ ๋ฑ ํน ์ดํ์ ์ฌ์ฉํ ๋ ์์ฑ์ธ์์ ์ด ์ฉํ์ฌ ์ดํ์ ์ด์ฉํด์ผ ํ๋๋ฐ, ์์ฑ์ธ์์ ๋ฐ์๋ ๋ด์ฉ์ ์ ์ ์๋ ์ดํ ์ ์ด๋ฏธ์ง ๋๋ฌธ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ธ ์ํ ์๊ฐ ์๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ์์์ ๋ฐ๋ผ ์น๊ณผ ๋ชจ๋ฐ์ผ์ ์ ๊ทผ์ฑ์ ํ๋ณด๊ฐ ๊ต์ก ๋ฐ ๊ณ ์ฉ, ๊ธฐํ ๊ฒฝ์ ํ๋, ์๋ฏผ์ผ๋ก์์ ์ํ ๋ฑ ๋ชจ๋ ๋ฉด์์ ํ๋์ธ์ ์ถ์ ์ง์ ๋ง๋ํ ์ํฅ์ ๋ผ์น ๊ฒ์ผ๋ก ์์ํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ์ถ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ผ์ ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ํ์ฌ ๊ฒช๊ณ ์๋ ์ด๋ ค์์ ์ผ์์ํ์ ๊ฒฝํ์ ๊ฐ์ฅ ๊ทผ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํด ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 1) ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ค๋งํธํฐ ์ ๋ณด ๊ฒฉ์ฐจ์ ๋ํ ๋ฒ์ ์ ๊ธฐ์ ์ ์คํ๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ณ , 2) ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ทผ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ๊ณ ์ง์ ํ ์๋ฏธ์ ์ค๋งํธ๊ถ์ ๋ณด์ฅ๋ฐ์ ์ ์๋ ๋์์ ์ธํฐํ์ด์ค์ ๋์์ธ์ ์ ์ธํ๊ณ ์ ํ๋ค. โ . ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ 1. ๊ด๋ จ ๊ฐ๋ (1) ์ธํฐํ์ด์ค (Interface) ์ธํฐํ์ด์ค๋ ์ข๊ฒ๋ ์ปดํจํฐ ๋ฐ ์ํํธ์จ์ด ์กฐ์ ๋ฐฉ์, ๋๊ฒ๋ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ ๋ฌผ์ฒด ์ฌ์ด์์ ์ํธ๊ฐ ๋ ํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค. ์ด๊ฒ์ ์ธ๊ฐ๊ณผ ๋๊ตฌ, ํนํ ๋ฏธ๋์ด ๋งฅ๋ฝ์์ ์ด์ฉ์์ ๋ฏธ๋์ด ์ฌ์ด์ ์ํธ์์ฉ ๋ฐฉ์์ ๊ท์ ํด ์ฃผ๋ ํ๋์จ์ด์ ์ํํธ์จ์ด ์ค๊ณ๋ก ์ ์ํ ์ ์๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ์ธํฐํ์ด์ค๋ ํน์ ํ ๋ฐฉ ์์ ํ๋ ๋๋ ์ํธ์์ฉ์ ์ ๋ํ๋ ์กฐ์ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๊ตฌํ๋๋ฉฐ, ์กฐ์๋ฐฉ์๋ค์ ์งํฉ์ฒด๋ผ ํ ์ ์๋ค. ํนํ ์ค๋งํธํฐ ๋ฑ์ ๋๋ฆฌ ์ด์ฉ๋๊ณ ์๋ ํด๋จผ์ธํฐํ์ด์ค๋ ํค๋ณด๋๋ก ๊ธ์๋ฅผ ํ๋ํ๋ ์ ๋ ฅํ๋ ๋์ ๋ง์ด๋ ๊ธ์จ ๋๋ ์ด๊ฐ์ผ๋ก ์ฝ๊ฒ ์ปดํจํฐ๋ฅผ ์กฐ์ํ๊ณ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ๋ ฅํ ์ ์๋ ๊ธฐ์ ์ ๋งํ๋ค. ์ปดํจํฐ ์ธํฐํ์ด ์ค๊ฐ ์ง์(Command)์ ๋ณต์ข (Response)์ด๋ผ๋ ๋งค์ฐ ์ผ๋ฐฉ์ ์ด๊ณ ์ฌ๋ฌด์ ์ธ ์ฑ๊ฒฉ์ ๊ฐ๊ณ ์๋ ๋ฐ๋ฉด, ํด๋จผ ์ธํฐํ์ด์ค๋ ์ปดํจํฐ๊ฐ ์ฌ๋์ ์๊ฐ ๋ฟ ์๋๋ผ ๊ฐ์ฑ์ ์ดํดํ๋ ๊ฐ์ฑ๊ณตํ๊ณผ BCI ๊ธฐ์ ์ ์ ๋ชฉํ์ฌ ์ปดํจํฐ ์ ์ฌ๋๊ณผ์ ์๋ฐฉํฅ ์ธํฐํ์ด์ค๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ํ๋ค. 18 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
(2) ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ค๋งํธ(smart)๊ถ( ๆฌ ) ์ 2ํ ์์ธ๋ํ๊ต ์ธ๊ถ์ผํฐ ์ธ๊ถ์ฐ๊ตฌํ๋ก์ ํธ ๋ฐํํ ์ค๋งํธํฐ์ผ๋ก ๋ํ๋๋ ์ฒจ๋จIT๊ธฐ๊ธฐ์ ํ์ฉ์ผ๋ก ์ธ์์ ํธ๋ฆฌํด์ก์ผ๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ด๋ ์ฒญ๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ํฌ ํจํ ์ฅ์ ์ธ๋ค ๋๋ ๋ ธ๋ น์๋ค์ ๊ฒฝ์ฐ ์คํ๋ ค ์ฒจ๋จ๊ธฐ๊ธฐ ํ์ฉ์์ ๋ถํธํจ์ ๋๋ผ๊ฑฐ๋ ๋ค์ณ์ ธ์ ์๋์ ์ผ๋ก ์ ๋ณด๋ ์๋น์ค์ ์ ๊ทผ์ด ์ฐจ๋จ/๊ฒฉ๋ฆฌ๋์ด ์ญ์ฐจ๋ณ์ด ๋ฐ์ํ๋ ํ์์ด ์๊ธฐ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์ค๋งํธ๊ถ์ ์ด๋ฅผ ๋ฐ๋ก ์ก์ ์ฅ์ ์ธ์ด๋ ๋ ธ๋ น์๋ค์ด ๋น์ฅ์ ์ธ๋ค๊ณผ ๋๋ฑํ๊ฒ ์ค๋งํธํฐ, ์ธํฐ๋ท, ์ฒจ๋จIT๊ธฐ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉ ๋๋ ๊ทธ์ ๋ถ ๊ฐ๋๋ ์ ๋ณด์ ์ ๊ทผํ๊ณ ์ด๋ฅผ ํ์ฉํ ์ ์๋ ๊ถ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ปํ๋ค. ์ค๋งํธ๊ถ์ ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ ๊ทผ๊ถ์ด ์ฅ์ ์ธ์๊ฒ ๊ธฐ๋ณธ๊ถ ์ด๋ผ๊ณ ์ฃผ์ฅํ๊ณ ์๋ค. ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ์ ์ง์งํ๋ ์ฌ๋๋ค์ ํ๊ตญ์ ๋์ ์ค๋งํธํฐ ๋ณด๊ธ๋ฅ ์ ๋ํด ์ธ๊ธํ๋ฉฐ, ์ด๋ฌํ ์ค๋งํธํ๊ฒฝ์ ์ฅ์ ์ธ๊ณผ ๋น์ฅ์ ์ธ์ ๊ฒฉ์ฐจ๋ฅผ ์ค์ผ ์ ์๋ ์ ํธ์ ๊ธฐํ๋ผ๊ณ ์ฃผ์ฅํ ๋ค. ํ์ง๋ง ํ์ค์ ์ฌ์ ํ ์์ฒญ๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ 80%๊ฐ ๋ชจ๋ฐ์ผ์ ์ ๊ทผํ๊ณ ์์ง ๋ชปํ๊ณ ์๋ค๊ณ ์ง์ ํ๋ฉด์, ๋ง ์ฝ ์ค๋งํธํฐ์ด ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ๋์ด ๋ ์ ์๊ณ , ์ค๋งํธ ๋ฏธ๋์ด๋ก ์ฒญ๊ฐ ์ฅ์ ์ธ์ ๊ท๊ฐ ์ด๋ฆด ์ ์๋ค๋ฉด, ์ฅ ์ ์ธ๋ ์ค์ค๋ก ํ์๋ฅผ ์งํค๋ฉฐ ๋ ๋ฆฝ์ ์ผ๋ก ์ด์๊ฐ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค. (3) ๋ณดํธ์ ๋์์ธ (Universal Design) ๋ณดํธ์ ๋์์ธ์ 1970๋ ๋ฏธ๊ตญ ๋ ธ์ค์บ๋กค๋ผ์ด๋ ์ฃผ๋ฆฝ๋ ๊ต์์๋ ๋ก๋๋ ๋ฉ์ด์ค๊ฐ ์ฒ์์ผ๋ก ์ ์ฐฝํ์๋ ๋ฐ, ๊ทธ๋ ์ ๋๋ฒ์ค ๋์์ธ์ ๋ชจ๋ ์ ํ๊ณผ ํ๊ฒฝ๋์์ธ์ ์์ด์ ์ธ๊ฐ ๋ฅ๋ ฅ์ด ๊ด๋ฒ์ํ๊ฒ ๋ถํฌ๋์ด ์๋ ์ฌ์ค์ ์ธ์ํ๊ณ ์ด๋ฅผ ์กด์คํ๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ์์ฉํ๊ธฐ ์ํด ์๋ํ๋ ๋์์ธ ๊ฐ๋ ๋๋ ์ฒ ํ ์ด๋ผ๊ณ ์ ์ํ๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ ์ ๋๋ฒ์ค ๋์์ธ์ ๊ฐ๋ ์ ๋์์ธ ์ฒ ํ์ผ๋ก๋ ๋ ธ์ค์บ๋กค๋ผ์ด๋์ฃผ๋ฆฝ๋์ ๋ณดํธ์ ๋์์ธ ์ผํฐ (Center for Universal Design, 1997)์ 7๊ฐ ์๋ฆฌ๊ฐ ์๋ค. 1 ๊ณตํํ ์ด์ฉ(equitable use) : ๋ณดํธ์ ๋์์ธ์ ๊ฐ๊ธฐ ๋ค๋ฅธ ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฐ์ง ์ฌ๋๋ค์๊ฒ๋ ์ ์ฉํ ๋ฟ ๋ง ์๋๋ผ ํ๋งค๊ฐ๋ฅํ๋ค. 2 ์ด์ฉ์ ์ ์ฐ์ฑ(flexibility in use): ๋ณดํธ์ ๋์์ธ์ ๊ด๋ฒ์ํ ๊ฐ์ธ๋ค์ ์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ถํฉํ๋ค. 3 ๋จ์์ฑ๊ณผ ์ง๊ด์ฑ(simple and intuitive): ๋ณดํธ์ ๋์์ธ ์ด์ฉ์ ์ด์ฉ์์ ๊ฒฝํ, ์ง์, ์ธ์ด๋ฅ๋ ฅ ๋ฑ ํ์ฌ์ ์ง์ค๋์ ์๊ด์์ด ์ดํดํ๊ธฐ ์ฝ๋ค. 4 ์ ๋ณด ์ง๊ฐ์ฑ(perceptible information): ๋ณดํธ์ ๋์์ธ์ ํ๊ฒฝ ์กฐ๊ฑด์ด๋ ์ด์ฉ์์ ๊ฐ๊ฐ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ์ ๊ด์์ด ์ด์ฉ์์ ํ์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ ๋ฌํด์ค๋ค. 5 ์ค๋ฅ ํ์ฉ์ฑ(tolerance for errors): ๋ณดํธ์ ๋์์ธ์ ์ฐ์ฐ์ด๋ ์๋ํ์ง ์์ ํ์์ ์ํ์ด๋ ์ญํจ๊ณผ๋ฅผ ์ต์ํ์ผ๋ก ํ๋ค. 6 ์ ์ฒด ๋ถ๋ด์ ์ต์ํ(low physical effort): ๋ณดํธ์ ๋์์ธ์ ํจ์จ์ ์ด๊ณ ํธ์ํ๊ฒ, ์ต์ํ์ ํผ๋ก ๋ฅผ ๋๋ผ๋ฉฐ ์ด์ฉํ ์ ์๋ค. 7 ์ ๊ทผ์ฑ๊ณผ ์ฌ์ฉ์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ํฌ๊ธฐ์ ๊ณต๊ฐ(size and spae for approach and use): ๋ณดํธ์ ๋์์ธ ์ ์ด์ฉ์์ ์ ์ฒด ํฌ๊ธฐ, ์์ธ, ์ด๋์ฑ๊ณผ ์๊ด์์ด ์ ๊ทผ, ๋๋ฌ, ์กฐ์, ์ด์ฉ์ ์ํ ์ ์ ํ ํฌ๊ธฐ์ ๊ณต๊ฐ์ ์ ๊ณตํ๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 19
UD๋ ๋จ์ํ๊ฒ ์ ์ฒด์ ๊ธฐ๋ฅ ์ ํ๋ฅผ ๊ฐ์ง ์ฅ์ ์ธ์ด๋ ๊ณ ๋ น์๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ ์์ธ๋ค์ด ์ฌ์ฉํ๊ธฐ์๋ ํธ ํ ๋์์ธ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ชจ๋์๊ฒ ์ ์ฉํ ์ ์๊ณ ์ฌํ์ ํตํฉ์ ์งํฅํ๋ ๊ฐ๋ ์ด๋ค. ํนํ ๊ณ ๋ น ํ์ ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ํ ๋ณต์ง์ ์ฑ ์ ๋ํ ํ์์ฑ์ด ๋๋๋๋ฉด์ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์์๋ ํฐ ์ฌํ์ ๊ด์ฌ์ ๋ฐ๊ณ ์ ๋ค. ์น์ด ์ ํต์ ์ธ ์ ๋ณด์์ ๋์ฒดํ๊ณ ์ ๋ถ ์ ๋ณด, ๋ด์ค ์ฌ๊ฑด ์์, ๊ต์ก ์์, ์๋ฏผ์ํ์์ ๋ฑ์ ์ ๋ฌํ ๋ ๋ฐ ํ์ ๋ถ๊ฐ๊ฒฐํ ์ญํ ์ ์ํํ๊ฒ ๋๋ฉด์ ๋ชจ๋ ์๋ฏผ๋ค์ด ์ ๊ทผํ ์ ์๋๋ก ํ๋ ๊ฒ์ด ๋งค์ฐ ์ค์ํด์ก ๋ค. ์น ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ณดํธ์ ๋์์ธ ๋ถ์ผ์์ ํ๋ฐํ ์ฐ๊ตฌ๋์ด ์จ ์์ญ์ด๋ค. ์ ๊ทผ์ฑ ์ง์นจ๋ค์ ๋ชจ๋๊ฐ ์ฆ๊ธธ ์ ์๋ ์ธ์๊ณผ ๋๋(common look and feel) ์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ๊ฒฝ์ฐ, ํนํ ์น์ ํ์ ์ด ์๋ ๊ทธ๋ํฝ, ์ค๋ช ์ด ์๋ ๋น๋์ค, ํ์์ด ๋ถ์กฑํ ํ ์ด๋ธ์ด๋ ํ๋ ์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํค๋ณด๋ ์ง์์ด๋ ํ๋ฉดํ ๋ ํธํ์ฑ ๊ฒฐ์ฌ ๋ฑ์ด ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋๋ค. ๋ณด์กฐ ํ ํฌ๋๋ก์ง๋ค์ ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ ๊ทผ์ฑ์ ์ ๊ณ ํด์ฃผ๊ณ ์๋๋ฐ, ์ปดํจํฐ ๋ ์ธํฐ๋ท์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋์์ ํค๋ณด๋, ๋์์ ๋ง์ฐ์ค ์์คํ , ์ ์ ์ธ์๊ธฐ(Braille embossers), ํ์ํ๋ก ํ ๋ ๋น์ (closed circuit television), ์์ฑ ์ ์์ฌ์ด์ (์ด์ฉ์์๊ฒ ์ด๊ฐ ํผ๋๋ฐฑ์ ์ ๊ณตํ๋ ์ด๊ฐ์ฅ์น), ๊ด ํ๋ฌธ์์ธ์ ์ฅ์น, ํ๋ฉด ํ๋๊ธฐ ๋ฐ ํ๋ ๊ธฐ ๋ฑ์ด ์๋ค. ์ญ์ฌ์ ์ผ๋ก ์น ๋์์ธ์ ๋ชจ๋ ์๋ฏผ๋ค์๊ฒ ํํ์ ์ฃผ ์ด์์ผ๋ฉฐ, ๋ณด๋์ ๊น๋ฆฐ ์ฅ์ ์ธ์ฉ ์ฐ์์ ๋ณด๋ฉด ์ ์ ์๋ฏ ์์ ๊ฑฐ๋ ์ ๋ชจ์ฐจ๋ฅผ ๋๋ ์ฌ๋๋ค์๊ฒ๋ ์ ์ฉํ ๋ค. ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ์ ๊ทผ์ฑ์ ๊ฐ์ถ ์น ๋์์ธ์ ๋ชจ๋ ์ด์ฉ์๋ค์๊ฒ๋ ์น์ ์ ์ด์ฉํ ์ ์๊ฒ ํด์ค๋ค. ์ฅ์ ์ ์๊ด์์ด ๋ชจ๋ ์๋ฏผ๋ค์ด ์ธํฐ๋ท์ ์ ๊ทผํ ์ ์๊ฒ ํ๋ ๊ฒ์ด ๊ฒฝ์ ์ ์ผ๋ก ์ฌํ์ ์ผ๋ก๋ ๊ธด์ํ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ์์ ๋ณดํธ์ ๋์์ธ์ ๋์งํธ ๊ฒฉ์ฐจ(Digital Divide)๋ฅผ ์ขํ์ฃผ๋ ์ค์ํ ์์์ด๋ค. (4) ์น ์ ๊ทผ์ฑ ์น ์ ๊ทผ์ฑ์ด๋ ์น์์ ์ ๊ทผ์ด ํ๋ฝ๋ ์ด๋ ์ฌ์ดํธ๋ ์ง ๋ค์ด๊ฐ ๋ถํธํจ ์์ด ์ด์ฉํ๋ฉฐ ๋ค์ํ ํํ์ ์ ํ๋ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ป์ ์ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ์น ์ ๊ทผ์ฑ์ ์ด์ฉ์ด ๋ถ๊ฐ๋ฅํ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์๊ฒ๋ ์น๋ช ์ ์ผ๋ก ๋ถ์ด์ต์ ๊ฐ์ ธ๋ค ์ค ์ ์๋ค. ํนํ, ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ด ๊ฒช๋ ์ ๋ณด์ ๊ทผ์ ๋ํ ์ด๋ ค์์ ๋ค๋ฅธ ์ฅ์ ์์ญ๋ณด๋ค ํฌ ๋ค. ์ ๊ทผ ๋ถ๊ฐ๋ฅ์ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ฅ๋ฒฝ์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ธฐ์ธํ๊ฒ ๋๋๋ฐ ์ฌํ ๊ฒฝ์ ์ ์ง์์ ์ํ ์ฅ๋ฒฝ, ์ ๋ณดํต์ ์ ํ์ ๋ณต์กํ ์ค๊ณ, ๊ทธ๋ํฝ ์ธํฐํ์ด์ค, ๋์ฒด ์ ๋ ฅ์ด ์ ๊ณต๋์ง ์๋ ํฐ์น์คํฌ๋ฆฐ๊ณผ ํฌ์ธํ ์ธํฐํ์ด์ค, ์ฌ ๋ฌ ๊ฐ์ง ๊ฐ์์ ์ธ ํ๊ฒฝ๋ค, ์ํฅ ์ ์ถ๋ ฅ, ์ ๋๋ฉ์ด์ ๊ณผ ์ํธ์์ฉ์ ์์คํ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ ๊ทผ ์ฅ๋ฒฝ๋ค์ด ์กด์ฌ ํ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฅ๋ฒฝ์ ์ ๋ณดํต์ ์์คํ ์ด ๋จ์ง ์ ๋ณด์ ๊ทผ์ ์๋จ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋ค์ํ ์ฌํํ๋์ ์ง ์ ์ ์ธ ๋งค๊ฐ๊ฐ ๋๋ค๋ ์ ์์ ์ด๋ฌํ ์ฅ๋ฒฝ์ผ๋ก ์ธํ ์ ๊ทผ ๋ถ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ด์ค์ ์ฅ์ (double-handicap) ์ ์ํฉ์ ๋์ด๊ฒ ํ๋ ๊ฒ์ด ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์น ์ ๊ทผ์ฑ์ ํ๋ณด๋ ๊ต์ก ๋ฐ ๊ณ ์ฉ, ๊ธฐํ ๊ฒฝ์ ํ๋, ์๋ฏผ์ผ๋ก์์ ์ํ ๋ฑ ๋ชจ๋ ๋ฉด์์ ํ๋์ธ์ ์ถ์ ์ง๊ณผ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ์ฐ๊ฒฐ๋๋ ๊ถ๋ฆฌ๋ก ๊ฐ์ฃผํ ์ ์๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ ๋ณด์ ๊ทผ์ด๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ผ๋ก ํ์ฌ๊ธ ์ ๋ณดํต์ ์ ํ์ฉํ์ฌ ์ฌํ ํ๊ฒฝ์ ์ ์ฉํ๊ฒ ํ ๋ ํํธ, ํ๊ฒฝ ์ฒด๊ณ์ ์ ๋ณดํต์ ๊ณผ ๊ตฌ์ฑ์ฒด์ ์๋น์ค๋ฅผ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์๊ฒ ์ ์์ํค๋ ๊ณผ์ ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ์น ์ ๊ทผ์ฑ ํฅ์์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ธฐ๋ ํ์์ผ๋, ์ฃผ๋ก ๊ธฐ์ ์ ์ธ ์ธก๋ฉด์ ๋ค๋ฃจ์๊ณ , ์ ๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ธ๊ถ ๋ฐ ์ถ์ ๊ด๋ จ๋ ๋ฒ์ ๊ฐ์ ๊ด๋ จ ์ฐ๊ตฌ ์ญ์ ๋ค๋ฃจ์ด์ ธ ์์ผ๋ ๋งค์ฐ ์ ์กฐํ ํธ์ด๋ค. ํนํ 2006๋ 4์์ ์ํ๋ ์ฅ์ ์ธ์ฐจ๋ณ๋ฒ์ ์ ๋ณด์ ๊ทผ์ฑ์ ํํฉ ๋ฐ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ฑฐ์ ์ ๋ฌดํ ์ค์ ์ด๋ค. ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ ๋ณดํต์ ๊ธฐ์ ์ ๋ฐ๋ฌ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ์ ๋ณด์์ธ ๊ณ์ธต์ผ๋ก ๋จ์์๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ ์ํฉ 20 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
์์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ฒ์ ์ ๋์ ์ฐจ์์ ํ๊ณ๋ฅผ ์ค๊ฐํ๊ณ ์ด๋ฌํ ์ค์ ์ ํ์ ์ ์ผ๋ก ๋ณํ์ํฌ ์ ์๋ ์ด๋ก ์ ํ ๋์ ๊ธฐ์ ์ ๋ ผ์๋ค์ ๋ง๋ จํ๊ธฐ ์ํด ๋ ธ๋ ฅํ์๋ค. ๋ค์์ ์ ๋ณด๊ฒฉ์ฐจ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ์ง๊ธ๊น์ง ์ด๋ฃจ์ด์ง ๋ฒ์ ์ ๋์ ์ฐจ์๊ณผ ๊ธฐ์ ์ ์ฐจ์์ ์๋ ๋ช ์ํ๊ฒ ๋ค. 2. ๋ฒ์ ์ ๋์ ์ฐจ์ (1) ์ฌํ์ ๊ธฐ๋ณธ๊ถ ๊ตญ๊ฐ๋ ๊ตญ๋ฏผ์ ์์กด์ ๊ธฐ๋ณธ๊ถ, ์ํ๊ถ์ ๊ธฐ๋ณธ๊ถ์ด๋ผ๊ณ ํํํ๋ ์ฌํ์ ๊ธฐ๋ณธ๊ถ์ ๋ณดํธํ ์๋ฌด์ ์ฃผ์ฒด ์ด๋ฉฐ, ๊ฐ์ธ์ ๊ตญ๊ฐ์ ๋ํด ์ ๊ทน์ ์ธ ๊ธ๋ถ์ฒญ๊ตฌ๊ถ์ ์ธ์ ํ๋ค๋ ์ ์ ๊ทธ ๋ณธ์ง์ด ์๋ค. ์ด๋ ๋ฏ ์ผ์์ํ์ ์ธ๊ฐ๋ค์ด ์ํ์ ์ํด ์กด์ฌํ๋ ์ฌํ์ ๊ธฐ๋ณธ๋ฒ์์๋ถํฐ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ๊ถ๋ฆฌ๋ ์ ์๋๋ค. ์ปดํจํฐ ๊ธฐ์ ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ฐ๋ฆฌ์ ์ํ์๋ ๋ง์ ๋ณํ๊ฐ ์๊ฒจ๋๊ณ ๊ทธ ๋ํ์ ์ธ ๋ณํ๋ก ํ์ ์ ๋ณ ํ๋ก๋ IT Well-being์๋ (U-Korea)๋๋ ๋ฑ ์ ๋ณดํ ์์์ ๊ณ ๊ธํ์ ์ ์ ์ ๋ถ๋ฅผ ํตํ ๋ฒ๋ถ์ฒ์ ์ ๋ฌด ํ์ ๊ฐ์ํ, ์ ๋ณดํ ํฌ์ ์ฆ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ํฌ์์ ํจ์จํ ๊ฐ์กฐํ๋ ๊ฒ์ด ์์ผ๋ฉฐ ๊ธฐ์ ์ ์ธ ๋ณํ๋ก๋ RTE, BPM, EA ๋ฑ ์ต์ IT๊ด๋ฆฌ๋ฐฉ์ ๋ฐ์ ๊ณผ IT ๊ธฐ์ ๋ฐ์ ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ณดํ ์ญ๊ธฐ๋ฅ ์ฐ๋ ค ์ฆ๋, Web Service, ์ ๋น ์ฟผํฐ์ค ๋ฑ ์ต์ IT ๊ธฐ์ ๋ฐ์ ์ด ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด์ ๋ํ ๊ธฐ๋ํจ๊ณผ๊ฐ ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์๊ฒ๋ ๋๋ฑํ๊ฒ ์ ์ฉ ์ด ๋ ์ง๋ ๋ฏธ์ง์์ด๋ค. (2) ์ฅ์ ์ธ์ฐจ๋ณ๊ธ์ง๋ฒ (2008) ์ฅ์ ์ธ ์ฐจ๋ณ๊ธ์ง๋ฒ์ ์ฅ์ ์ธ์ ์น ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ช ์ํ ๋ฒ์ผ๋ก, ์ฅ์ ์ธ์ ์ธ๊ถํฅ์์ ์ค์ง์ ์ผ๋ก ๊ธฐ์ฌ ํ ์๋ค. ์ฅ์ ์ธ ์ฐจ๋ณ๊ธ์ง๋ฒ์ ์ ๋ณด ์ ๊ทผ๊ถ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์๊ฒ ์์ด ํต์ฌ์ด ๋๋ ๊ถ๋ฆฌ๋ก ๋ค์ํ IT๋ถ์ผ๋ฅผ ์ ํ ์ ์๋ ๋ฒ์ ์ฅ์น๊ฐ ๋์๋ค. ์ฅ์ ์ธ ์ฐจ๋ณ ๊ธ์ง๋ฒ์ ํ๋ ์ํ์ผ๋ก ์ฅ์ ์ธ์ ์น ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ํ ์ ๋ฌดํ๊ฐ 2014๋ ๋์ ์ํ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ๊ด๋ จ๋ฒ๋ค์ ์ฅ์ ์ธ๊ณผ ๋น์ฅ์ ์ธ์ ๋๋ฑํ ์ฒ์ฐ์ ๊ถ๋ฆฌ๋ณด์ฅ์ ์ด์ ์ ๋ง์ถ๊ธฐ ๋ณด๋ค๋ ์ ๋ถ ๋ฐ ์ง์์ฒด์ ์ผ์ ํ ์๋ฌด๋ฅผ ๋ถ๊ณผํ๊ธฐ ์ํ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ์ ์ ๋ ์ธก๋ฉด์ด ๊ฐํ๋ค๋ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ค. (3) ๊ตญ๊ฐ์ ๋ณดํ๊ธฐ๋ณธ๋ฒ (2009) ๊ตญ๊ฐ์ ๋ณดํ๊ธฐ๋ณธ๋ฒ์ ์ฅ์ ์ธ์ฐจ๋ณ ๊ธ์ง๋ฒ๊ณผ ๋๋ถ์ด ์ฅ์ ์ธ์ด ์ฝ๊ฒ ์น ์ฌ์ดํธ๋ฅผ ์ด์ฉํ ์ ์๋๋ก ์น ์ ๊ทผ์ฑ ์ค์ ์๋ฌดํ๋ฅผ ํตํด ์ ๋ณด๊ฒฉ์ฐจ๋ฅผ ์ค์ด๊ณ ์ ๋ ธ๋ ฅํ์๋ค. ๊ณต๊ณต๊ธฐ๊ด ๋ฐ ๋ฏผ๊ฐ์ ๋ชจ๋ ์น ์ฌ์ดํธ์ ๋ํด 2009๋ ๋ถํฐ 2015๋ ๊น์ง 6๋จ๊ณ์ ๊ฑธ์ณ ์น ์ ๊ทผ์ฑ ์ค์ ์๋ฌดํ๋ฅผ ๋จ๊ณ์ ์ผ๋ก ์ํํด๋๊ฐ๊ณ ์๋ค. ํ์ง๋ง, ์ด๋ฌํ ์ง์นจ์ด ๋ง๋ค์ด์ง ํ์๋ ์ ๋ณดํ๋ ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์๊ฒ ์ค์ง์ ์ผ๋ก ์ค์ํ์ ํฌ๊ฒ ๋์์ด ๋์ง ๋ชป ํ๊ณ ์๋ค. (4) ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ๊ทผ์ฑ ์ง์นจ (2011) ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 21
ํ๊ตญ์ ๋ณดํ์งํฅ์์ด ์ฃผ์ถ์ผ๋ก ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ๊ทผ์ฑ ํ์คํ๋ฅผ ์ถ์งํ์๊ณ , ๋ด์ฉ์ ์๋์ ๊ฐ๋ค. 1 ๋์ฒด ํ ์คํธ: ํ ์คํธ๊ฐ ์๋ ์ฝํ ์ธ ์ ๋์ฒด ๊ฐ๋ฅํ ํ ์คํธ์ ํจ๊ป ์ ๊ณต๋์ด์ผ ํ๋ค. 2 ์ด์ : ๋ชจ๋ ๊ฐ์ฒด์๋ ์ด์ (focus)์ด ์ ์ฉ๋๊ณ , ์ด์ ์ ์์ฐจ์ ์ผ๋ก ์ด๋ ๋์ด์ผ ํ๋ค. 3 ์ด์์ฒด์ ์ ๊ทผ์ฑ ๊ธฐ๋ฅ ์ง์: ์ด์์ฒด์ ๊ฐ ์ ๊ณตํ๋ ์ ๊ทผ์ฑ ๊ธฐ๋ฅ ๋ฐ ์์ฑ์ด ์ฌ์ฉ๋์ด์ผ ํ๋ค. 4 ๋๋ฅด๊ธฐ ๋์ ์ง์: ํฐ์น ๊ธฐ๋ฐ ๋ชจ๋ฐ์ผ ๊ธฐ๊ธฐ์ ๋ชจ๋ ์ปจํธ๋กค์ ๋๋ฅด๊ธฐ ๋์์ผ๋ก ์ ์ดํ ์ ์์ด์ผ ํ๋ค. ์) ๋ณผ๋ฅจ ์กฐ์ , ์ฃผํ์ ์ ์ด ๋ฑ ๋๋ฅด๊ธฐ ๋์์ผ๋ก ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ์ ๊ณต๋๋ ๊ฒ์ด ์๋์ง ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๋๋ฅด ๊ธฐ ๋์์ผ๋ก ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ์ ๊ณต ํ์ 5 ์์ ๋ฌด๊ดํ ์ธ์: ํ๋ฉด์ ํ์๋๋ ๋ชจ๋ ์ ๋ณด๋ ์์ ๊ด๊ณ์์ด ์ธ์ํ ์ ์์ด์ผ ํ๋ค. 6 ๋ช ๋ ๋๋น: ํ๋ฉด์ ํ์๋๋ ๋ชจ๋ ์ ๋ณด๋ ์ ๊ฒฝ์๊ณผ ๋ฐฐ๊ฒฝ์์ด ๊ตฌ๋ถ๋ ์ ์๋๋ก ์ต์ ๋๋น ์ด์์ผ๋ก ์ ๊ณต๋์ด์ผ ํ๋ค. 7 ์๋ง ์ํ ๋ฑ์ ์ ๊ณต: ๋ฉํฐ๋ฏธ๋์ด ์ฝํ ์ธ ์๋ ๋๋ฑํ ๋ด์ฉ์ ์๋ง, ์๊ณ ๋๋ ์ํ๊ฐ ์ ๊ณต๋์ด์ผ ํ๋ค. ์) ๋์์์ ํ ์คํธ ์ ๋ณด๋ ์ ๊ณต ๋์์ผ๋ ์์ฑ์ ๋ณด๊ฐ ์ ๊ณต๋์ง ์์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ป์ ์ ์๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ 3. ๊ธฐ์ ์ ์ฐจ์ : ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ด์ฉ ํํฉ (1) ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ฉ ์ค๋งํธํฐ ๊ธฐ์ ํํฉ ์ต๊ทผ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์์ฑ์ธ์๋ช ๋ น๊ธฐ๋ฅ ๋๋ถ์ ์ค๋งํธํฐ ์ฌ์ฉ์ด ๊ฐ๋ฅํด์ก๋ค. ์ด ๊ธฐ๋ฅ์ ํตํด ํ๋ฉด ์ ํฐ์นํ์ง ์๊ณ ๋ ์์ฑ์ ํตํด ์ค๋งํธํฐ์ ์ด์ฉํ ์ ์๊ฒ ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ตฌ๊ธ๊ณผ ์ ํ์ ์ด์์ฒด์ (OS)์ ๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ํ ๋ค์ํ ๊ธฐ๋ฅ๋ค์ ์ ๊ณตํ๋๋ฐ, ์ ํ์ ์์ฑ์ธ์ ๊ธฐ์ ์ธ ์๋ฆฌ(Siri), ํ ์คํธ๋ฅผ ์์ฑ ์ผ๋ก ์ฝ์ด์ฃผ๋ ๋ณด์ด์ค์ค๋ฒ ๋ ํ๋ฉด๋ด์ฉ์ ์์ฑ์ผ๋ก ์๋ดํด์ฃผ๋ ๊ตฌ๊ธ์ ํ ํฌ๋ฐฑ(Talkback) ๊ณผ TTS (Text-to-Speech) ๊ฐ ๋ํ์ ์ด๋ค. ๊ตญ๋ด ์ค๋งํธํฐ ์ ์กฐ์ฌ๋ค๋ ์ผ์ฑ์ ์์ S๋ณด์ด์ค, LG์ ์์ Q๋ณด์ด์ค๋ฅผ ๊ธฐ๋ณธ ๊ธฐ๋ฅ์ผ๋ก ์ฅ์ฐฉํ๋ฉด์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ํธ์์ฑ์ ๋์ฑ ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ๊ธฐ์ ์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ์ ์ ํตํด ๋ฐํ๋๋ ์์ฑ์ธ ๋ง ์ ๊ธ ๋ก ํํํ๋ค๋ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๋ ค๊ณ ํ๋ค. ์ค์ ๋ก ์ด๊ฒ์ ์ ๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ๊ณต๊ณต์ฅ์์์ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ์๋ ์ฃผ๋ณ์ ๋ฐฉํด๊ฐ ๋ ์๋ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ฝค๋ ๋ถ๋ด์ค๋ฌ์ด ๊ธฐ๋ฅ์ด๋ฉฐ, ๊ทธ๋ ๋ค๊ณ ๋ธ๋ฃจํฌ์ค ์ ์ ํค๋ณด๋๋ ๋ฆฌ๋๊ธฐ๋ ๋งค์ฐ ๋น์๋ฟ๋๋ฌ ๋ฒ๊ฑฐ๋กญ๊ฒ ๋งค๋ฒ ๋ค๊ณ ๋ค๋ ์๋ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ธฐ์ ์ ์ธ ๊ธฐ๋ฅ์ ๊ณต์ ํ๊ณ๋ก ๊ธฐ์กด์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ์ค๋งํธํฐ์์ ์๋๋ฐฉ์๊ฒ ๋ฌธ์๋ฅผ ๋ณด๋ด๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์์ฑ์ ์ด์ฉํ๋ ๊ฒ๊ณผ ๋ชจ์ค ๋ถํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ ๋ ๊ฐ์ง๋ค. ํ์ง๋ง ๋ ๊ฐ์ง ๋ฐฉ๋ฒ ๋ชจ๋ ๋จ์ ์ด ์กด ์ฌํ๋ค. ๋ฐ๋ก ์์ฑ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฃผ์๊ฐ ์๋๋ฌ์ฐ๋ฉด ์ ๋ค๋ฆฌ์ง ์๊ณ , ๋ชจ์ค ๋ถํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ค๋ฉด ๋ชจ์ค ๋ถํธ๋ฅผ ์ง์ ๋ฐฐ์์ผ ํ๋ ์ ์ฝ์ด ๋ฐ๋ฅธ๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ๋ํ ๋ฌด์๋ณด๋ค๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ค๋งํธํฐ์์ ๋ค์ ํ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ํ์ฉํ ์ ์๋ค๋ ๋ฌธ์ ์ ์ ๋ถ๋ช์น๊ฒ ๋๋ค. ๋ฌผ๋ก ์์ ๊ธฐ๋ฅ๋ค์ ์ฌ์ฉํ๋ฉด ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ๋ค๋ ํฐ์น์คํฌ๋ฆฐ์ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ง๋ง, ๋๋ค์์ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๋ค์ด ์์ ๋งํ ์์ฑ์ธ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ค๊ณ๊ฐ ๋๊ณ ์์ง ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ๋น์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ฒ๋ผ ์ค๋งํธํฐ์ ์์ ๋กญ๊ฒ ํ์ฉํ ๋๋ฐ ๋ง์ ์ด๋ ค์์ ๊ฒช๊ณ ์๋ค. 22 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
(2) ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ์ฉ ์ค๋งํธํฐ ๊ฐ๋ฐ์ ์ฌ๋ก์ ์ด์ ๋ํ ํ๊ณ์ - Universal Phone ๊ธฐ์กด์ ์ ํ์ ๋ํ ๋ถ๋ถ์ ์ธ ๊ฐ์ ์ด๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ถ๊ฐ์ ๊ฐ์ ์ ํ์ ์ธ ์๋๊ฐ ์๋๋ผ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ง์ ์ํด ์ ์๋์๋ค. ํคํจ๋๋ฅผ ๋ณด์ง ์๊ณ ๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ํค๋ฅผ ๋๋ฌ ์ด์ฉํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๋ํ ๋ฌธ์ ๋ฉ์์ง๋ฅผ ์ฝ๊ณ ์์ฑํ ์ ์๋ ์ ์ฒ ๊ฐ์ ๋ง์ดํฌ๋ก ํ์ด ๋ด์ฅ๋์ด ์ฌ์ฉํ ์์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ฉ ์ ์ ํ๋ซํผ(Braille platform)์ผ๋ก ๋ณํ๋ค. ์ฌ์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ ๋ชจ๋์ ๋ฐ๋ผ ํ๋ค์ด ํ๋ฉด์ ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ํ๋๋ ๊ธฐ๋ฅ์ด ๋ด์ฅ๋์ด ์๋ค. ํฐ์น ์คํฌ๋ฆฐ๊ณผ ๊ฐ์ ์๊ฐ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ซ์ ํค๋ฒํผ ๋ณด๋ค ๊ฐ์ ๋ ์ด๊ฐ์ ์ ๋ํ๋ค. ์ด Universal Phone์ ์ฅ์ ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์๊ฒ ํธ๋ฆฌํ ์ธํฐํ์ด์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํด์ค๋ค๋ ์ ์ด๋ฉฐ ์ ๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ๋ฒํผ๋ค์ ์์น๋ฅผ ๊ธฐ์ตํ๋ ๊ฒ์ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ํ์ฌ ์ ์๋์๋ค. <๊ทธ๋ฆผ1,2 Universal Phone> - ์ค๋งํธํฐ ๋น์ ผ (Vision) ๋ฏธ๊ตญ ์ง์ญ์ ์ถ์๋ ์ค๋งํธํฐ ์ค ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ์ ์ํ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋ชจ๋ธ์ด๋ค. ํ์ปด(Qualcomm)์ ์ง์ ์ฌ ๊ฒฉ์ ๋ฐ๊ณ ์ค๊ตญ ๊ธฐ์ ํ์จ์ด(Huawei)์ ํ๋์จ์ด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค. ํต์ ์ฌ๋ ์์ฒด ์ด๋ ํต์ ๋ง์ ๋ณด์ ํ์ง ์๊ณ ๊ฑฐ๋ ์ด๋ ํต์ ์ฌ์ ์์ ์ฅ๋น๋ฅผ ์์ฐจํด ์ฌ์ ํ๋ ๊ฐ์ ์ด๋ ํต์ ๋ง ์ฌ์ ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค. ์ค๋งํธํฐ ๋น์ ผ์ ์ฌ์ฉ์ ์ธํฐํ์ด์ค ์ธก๋ฉด์์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ (์ ๋งน๊ณผ ์ ์๋ ฅ)์ ์๋นํ ๋ฐฐ๋ คํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฃผ๋ชฉ๋ฐ๊ณ ์๋ค. ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๋ฌธ์๋ฅผ ์ฝ์ด์ฃผ๋ TTS(Text-To-Speech)์ ์์ฑ ์ธ์๊ธฐ๊ฐ ์ฅ์ฐฉ๋์ด ์๊ณ ์ ์๋ ฅ ์ฅ์ ์ธ์ ์ ํด ๊ณ ๋๋น ์ ์กฐ์ ๊ธฐ๋ฅ์ด ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๋ฉด ์ด๋๋ฅผ ์ ํํ๋๋ผ๋ 9๊ฐ์ ๋ฒํผ ์ค ๊ฐ์ด๋ฐ ๊ฒ์ด ์๋์ผ๋ก ์ ํ๋๋ฉฐ ์ฌ๊ธฐ์์ ์ค์์ดํ(Swyping)์ (์ ์์ผ๋ก ์๊ฐ๋ฝ์ ๋ฏธ๋ ๋์) ํตํด ์ ์ ๋ฒํผ์ ์ ํ ๊ฐ๋ฅ ํ๋ค. ํ์ง๋ง, ํ์จ์ด์ ์ ์ฌ์ ์ค๋งํธํฐ ์์ ์ด์์ฒด์ ๋ฅผ ์น์๋ค๋ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ ์ด๋ ํต์ ๋ง ์ฌ์ ์๋ฅผ ํต ํด ์ถ์๋์๋ค๋ ๊ฒ์ ์์์๋ฅผ ์ํ ๊ธฐ๊ธฐ๊ฐ ์ฃผ๋ฅ ์์ฅ์ ์ถ์๋๊ธฐ๊ฐ ์ ๋ง ์ด๋ ต๋ค๋ ์ฌ์ค์ ๋ฐ์ฆํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 23
<๊ทธ๋ฆผ 3 ์ค๋งํธํฐ ๋น์ ผ> - ๊ตญ๋ด ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ์ฉ ์ค๋งํธ ํฐ 2014๋ ์ผ์ฑ์ ์๊ฐ ๊ฐ๋ฐํ ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ์ด๋๋ฐด์ค ๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ํฌํจํ์ฌ ๋จ๋ ๋ ธ์ ๋๊ตฌ๋ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ํธ๋ฆฌํ๋๋ก ์ ๊ทผ์ฑ์ ๊ฐํํ ์ ํ์ด๋ค. ์ด ์ ํ์ ํนํ ์ ๋งน, ์ฝ์ ๋ฐ ๋ ธ์ ๋ฑ์ ์ด์ ๋ก ์๊ฐ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ด ๋ ค์์ ๋๋ผ๋ ์ฌ์ฉ์์ ํธ์์ฑ์ ๋ํญ ํฅ์์ํจ 3G ๋ฐฉ์์ ์๋๋ก์ด๋ ์ค๋งํธ ํฐ์ด๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ํ ์ฃผ์ ์ฐจ๋ณํ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋์์ธ (์ค์๋ ๋ฐฉ์ง๋ฅผ ์ํด ์ ๋ฉด ํ๋จ์ ๋ฉ๋ด, ํ, ์ทจ์ ๋ฒํผ ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ๋ฒํผ์ ์ฉ, ์์ฑ ๋ น์, ์นด๋ฉ๋ผ ์ดํ์ ๋ฐ๋ก ์ง์ ๋ฐ ๋์ ๊ฐ๋ฅํ ์ ์ฉ ๋ฒํผ, ๊ณ ๊ธ์ค๋ฌ์ด ๋ถ๋๋ฌ ์ด ๊ฐ์ด์ ํ๋ฉด ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์ปค๋ฒ), ์ค๋งํธ ํฐ ์ ์ธ์๋ฆฌ (๋ ธํธ ํฌ๊ธฐ์ ์๋ฅ, ์ฐํธ๋ฌผ ๋ฑ์ ์ค์ค๋ก ์ค์บํ์ฌ ์ ์ฑ์ผ๋ก ์ฝ์ด์ฃผ๋ ์ตํฐ์ปฌ ์ค์ผ ๊ฑฐ์น๋), ๋ น์๊ณผ ์ธ์์ด ๊ฐ๋ฅํ ๋ณด์ด์ค ๋ผ๋ฒจ์ง(์ฌ๋ฌผ์ ๋ถ์ฐฉํ๊ณ ํฐ์ ๋๋ฉด ์์ฑ์ผ๋ก ์๋ ค์ฃผ๋ ๋์์ ์์ฑ ์ ์ฅ์ด ๊ฐ๋ฅ), ์ด์ํ ์ผ์๊ฐ ์ฅ์ฐฉ๋ ํด๋ํฐ ๋ณดํธ ์ปค๋ฒ ์ ์์ฌ๋ฆฌ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 2m ์ด๋ด ์ฌ๋ฌผ๊ณผ ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ฅผ ์์ฑ ๋ฐ ์ง๋์ผ๋ก ์๋ ค์ฃผ๋ ์ด์ํ์ปค๋ฒ (Ultrasonic Cover)๊ฐ ์๋ค. ๊ทธ ์ธ์๋ ์ธ๋ฌผ์ ์์น ๋ฐ ์ธ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์์ฑ์ผ๋ก ์๋ ค์ฃผ๊ณ ์ฌ์ง ์ดฌ์ ํ ์ต๋ 9์ด๊ฐ ์๋ฆฌ๋ฅผ ๋ น์ ํ ์ ์๋ ์ฌ์ด ๋ ์ท(sound$shot), ๋น์ ๊ฐ์งํ์ฌ ์ฌ์ด๋์ง๋์ผ๋ก ํผ๋๋ฐฑ์ ์ฃผ๊ณ ๋ฐฉ์์ ๋ถ์ด ์ผ์ ธ ์๋์ง ์ค์ค๋ก ํ ๋จํ๊ณ , ์ฐฝ๋ฌธ ์์น๋ฅผ ์ฐพ์ ์ ์๋ ๋ผ์ดํธ์ผ์ฑ(light sensing), ํ ๋ฒํผ ์ธ ๋ฒ ๋๋ฌ ํ ํฌ๋ฐฑ On/Off ๊ฐ๋ฅ ํ๋๋ก ํ ํ ํฌ๋ฐฑ ๋ค์ด๋ ํธ ์ ๊ทผ, ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ์์ฑ ๋ น์ ์ดํ ์ง์ ๋ฐ ์ปจํธ๋กค์ด ๊ฐ๋ฅํ ์ ์ฉ ๋ฒํผ์ ์ ๊ณต ํจ์ผ๋ก์จ ํตํ๋ น์๋ ํธ๋ฆฌํ๊ฒ ๋ น์ ๊ฐ๋ฅํ๊ณ ๋ น์๋ ํ์ผ์ GPS ์์น ์ ๋ณด์ ๋ฐ๋ผ ํ ์์น์์ ๊ฐ๊น์ด ์์๋ก ์ํ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ ๊ณตํ๊ณ ์๋ค. <๊ทธ๋ฆผ4,5 ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ์ด๋๋ฐด์ค> - ํ๊ณ ํด์ธ์ ๊ตญ๋ด ๋ชจ๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ํ ์ค๋งํธ ํฐ์ด๋ผ๊ณ ๋ ํ์ง๋ง ๊ธฐ์กด์ ์ค๋งํธ ํฐ์ ๋์์ธ ์์์ ๊ทธ 24 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
๋๋ก ๋ต์ตํ๊ณ ์๋ค. ๋ถ๊ฐ์ ์ธ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ ๊ณตํ๋ ์ ์์ ๊ฐ๋ฐ์ด ๋๋ ์ค๋งํธ ํฐ์ ๊ฒฐ๊ตญ ์ ํ ๋์์ธ์ ์ถ ๋ฐ๋จ๊ณ๊ฐ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ํ ์ ๊ทผ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ์ผ๋ฐ ์ฌ๋๋ค์ ์ํ ๋์์ธ์ ๊ด์ ์ด๋ผ๊ณ ๋ณด์ฌ์ง๋ค. ์ฆ, ํ๋์จ์ด์ ํํ, ์ํธํ์จ์ด์ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๋์์ธ๋ค์ด ์ฌ์ ํ ๊ธฐ์กด์ ์ค๋งํธ ํฐ ๋์์ธ์ ๊ณ ์ฐฉ๋์ด ์์์ ๋ณผ ๋, ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ค๋งํธํฐ ์ฌ์ฉ์ฑ(usability)์ ๋ํ ๊ด์ฌ์ ์ ๊ณ์ ๊ฐ๋ฐ ์๋ค ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌํ์ ์ผ๋ก ๋์์ง๊ณ ์์ง๋ง, ์ฌ์ ํ ์ผ๋ฐ์ธ๋ค์ ์ํด ๋ง๋ค์ด์ง ์ค๋งํธํฐ ์ธํฐํ์ด์ค ๋์์ธ ์์์ ์ถ๊ฐ ๋ด์ง๋ ๋ถ๋ถ์ ์ธ ๊ฐ์ ์๋๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์ ๊ทผํ๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค๋ฅผ ์งํฅํ๋ ๊ทผ๋ณธ์ ์ธ ๊ด์ ์ ์ ํ์ด ํ์ํ๋ฉฐ, ์ด๋ฌํ ๊ธฐ์กด์ ํจ๋ฌ๋ค์์์ ์๋ก์ด ํจ๋ฌ ๋ค์์ผ๋ก์ ์ด๋์ด ํ์ํจ์ ์ฃผ์ฅํ๊ณ ์ ํ๋ค. โ ก. ์ฐ๊ตฌ ๋ฌธ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ฒ์ ๋์ ์ธ ์ฐจ์๋ณด๋ค ๊ธฐ์ ์ ์ธ ์ธก๋ฉด์์ ์ธํฐํ์ด์ค ์ธก๋ฉด์ ์ง์คํ์ฌ ์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ ๊ธฐํ ๋ ค๊ณ ํ๋ค. (1) ์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ 1 : ํ์ฌ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ์ฌ์ฉํ๋ ์ค๋งํธํฐ ๊ธฐ๊ธฐ์ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ตฌํ์ ๋ณดํธ์ ๋์ ์ธ๊ณผ ์ ๋ณด์ ์ ๊ทผ์ฑ์ ์ธก๋ฉด์์ ์ด๋ป๊ฒ ํ๊ฐ๋ ์ ์๋๊ฐ? (2) ์ฐ๊ตฌ ๋ฌธ์ 2: ํ์ฌ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ค๋งํธํฐ ์ฌ์ฉ ํ๊ฒฝ์ ๋ฒ์ ๋๋ ์ ๋์ ์ฐจ์์์ ์ด๋ค ์ ์ค์ด๊ณ , ๋ ์ด๋ ํ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋๊ฐ? (3) ์ฐ๊ตฌ ๋ฌธ์ 3: ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ค์ง์ ์ธ ์ค๋งํธํฐ ์ด์ฉ ํํ๋ ์ด๋ ํ๊ฐ? (4) ์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ 4 : ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ค๋งํธํฐ ์ฌ์ฉ์ ๊ทผ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ ์ ์๋ ์ธํฐํ์ด์ค์ ์ค๊ณ ์ ๋ฐฉ์์ ๋ฌด์์ธ๊ฐ? โ ข. ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉ๋ฒ ๊ธฐ์กด์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ํด ๊ฐ๋ฐ๋์๋ ์ธํฐํ์ด์ค ๋์์ธ๋ค์ด ์ผ๋ฐ์ธ์ด ์ฐ๋ ์ค๋งํธํฐ ์ธํฐํ์ด์ค์์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ํธ์๋ฅผ ์ถ๊ฐ์์ผ์ฃผ๋ ์ดํ์ ๊ฐ๋ ์ผ๋ก ๋ณด์๋ค๋ฉด, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ๋์จ์ด์ ์ํํธ์จ์ด (Operation System, OS)์ฐจ์์ ๋์์ธ๋ถํฐ ์ฌ์ค๊ณ ํ๋ ๊ฒ์ด ํ์ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ์๋ค. ์ฆ, ๊ธฐ์กด์ ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๋์์ธ์ ๋ฐ๋ผ๋ณด๋ ๊ด์ ์ ์ ํ์ ์ ์ํจ๊ณผ ๋์์ ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๋์์ธ์ ๋์์ ๋ชจ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ์ธํฐํ์ด์ค ๋์์ธ์ ์ธ ๊ฐ์ง ์ธก๋ฉด์์ ์ดํด๋ณด์๋ค. ๊ธฐ์กด์ ํํด์ง๋ ์ธํฐํ์ด์ค๋ฅผ ์ ๊ทผ์ฑ๊ณผ Universal Design์ ๊ท ํ์ ์ผ๋ก ๊ตฌํํ ์ ์๋ ๊ด์ ์ผ๋ก ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์๋ค. ์ด ๋ฅผ ์ํด 1)ํ๋์จ์ด์ ์ธก๋ฉด 2) ์ํํธ์จ์ด์ (OS) ์ธก๋ฉด 3) ์ํํธ์จ์ด์ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ธก๋ฉด์ผ๋ก ๋๋์ด ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 25
์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ๊ณ , 1) ๋ฒ์ ์ ์ธก๋ฉด 2) ๊ธฐ์กด ์ค๋งํธํฐ์ ๋ํ ์ฒดํ๊ณผ ํ๊ฐ 3) ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ค๋งํธ ํ ์ด ์ฉํํ๋ฅผ ๋ถ์ํ๋ค. 1) ๋ฒ ์ ๋์ ์ธก๋ฉด์ ๊ฒํ ๊ธฐ์กด ๋ฌธํ๋ค์ ํตํด์ ๋ฒ ์ ๋์ ์ธก๋ฉด์ ๋ฌธ์ ์ ์ด ๋ฌด์์ธ์ง ์ดํด๋ณธ๋ค. ๋ํ ๊ธฐ๊ณ์ ๋ํ ํ๊ฐ, ์ด์ฉํ ํ, ์๋ก์ด ์ธํฐํ์ด์ค ๋์์ธ์ ๋ํ์ฌ ์ต์ข ์ ์ผ๋ก ์๋กญ๊ฒ ์ ์๋ ์ ์๋ ๋ฒ์ ์ ์ธก๋ฉด์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ํด ์ ์ธํ๊ณ ์ ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ๊ด๋ จ ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ ์ธํฐ๋ทฐ์ ๋ฌธํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ค์ํ๋๋ก ํ๊ฒ ๋ค. 2) ๊ธฐ์กด ์ค๋งํธํฐ ๊ธฐ๊ธฐ์ ๋ํ ํ๊ฐ ๋ณดํธ์ ๋์์ธ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ํ ๊ฐ๋ ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ฌ์ฉ์ฑ(usability)์ ๋ํด ํ๊ฐํ๋ค. ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ ๊ทผ์ฑ(mobile accessibility)์ ํ๊ฐํ๋ ๋ฐ ์์ด ์ธ ๊ฐ์ง ๋ฐฉ๋ฒ์ด ์๋ค: (1) ์ํํธ์จ์ด๋ฅผ ํตํด ์๋์ ์ผ ๋ก ํ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ(automatic evaluation), (2) ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ ํ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ(expert evaluation), (3) ์ค์ ์ฌ ์ฉ์๋ค์ด ํ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ(user evaluation)์ด๋ค. ์ด ์ค ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ํ๊ฐ์ ์ฌ์ฉ์๋ค์ ํ๊ฐ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ์ค๋ง ํธํฐ ๊ธฐ๊ธฐ์ ๋ํ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ป๊ณ , ์ง์ ์ฐธ์ฌ๊ด์ฐฐ์ ํตํด ์ป์ ๊ฐ์ ์ ์ ๋ง๋ถ์ด๋๋ก ํ๊ฒ ๋ค. ๋๋ถ์ด, ๋ณธ ์ฐ ๊ตฌ๋ Universal Design์ ๊ด์ ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ค๋งํธํฐ์ ๋ค๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ๊ฐํ๊ณ ์ ํ์๋ค. 3) ์ด์ฉํํ ๋ถ์ ์ค์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ค๋งํธํฐ ์ด์ฉํํ์ ๋ํด ์์๋ณด๊ณ ์ ์ฌ์ธต ์ธํฐ๋ทฐ๋ฅผ ์งํํ๊ณ , ์ค์ ์ด์ฉํํ๋ฅผ ๊ด์ฐฐํ ์ ์๋ ์คํ์ ์ค๊ณํ๊ณ ์ด๋ฅผ ํ๊ฐ ๋ฐ ๋ถ์ํ๋ค. (์คํ๋์์: ์์ธ๋งนํ๊ต ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ) 4) ์๋ก์ด ์ธํฐํ์ด์ค ๋์์ธ ์์ ๊ธฐ์กด ์ค๋งํธํฐ์ ๋ํ ํ๊ฐ ๋ฐ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธํฐ ์ด์ฉํํ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์๋ก์ด ์ธํฐํ์ด์ค ๋์์ธ์ ์ ์ํ๋ค. ์ฐ๊ตฌ์ ์งํ์ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๊ฐ๋ฐ์ ์ธํฐ๋ทฐ(๋ค์ด๋ฒ, ๋ค์ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๊ฐ๋ฐํ), ๊ฐ๋ฐํ ์ธํฐ๋ทฐ(๊ฐค๋ญ์์ฝ์ด์ด๋๋ฐด์ค ๊ฐ๋ฐํ, LG์ ์ ํ์ง์ผํฐํ), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๋ก์ด ํ๋กํ ํ์ (prototype)์ ๋ํ ์ฌ์ฉ์ฑ(usability) ํ๊ฐ(์ ๋ฌธ๊ฐ ๋ฐ ์คํ)๋ฅผ ํตํด ์งํํ๋ค. ์๋ก์ด ์ธํฐํ์ด์ค ๋์์ธ ์ ํฌ๊ฒ ์ธ ๊ฐ์ง๋ก ์งํ๋๋ค. 4-1. ํ๋์จ์ด ์ธก๋ฉด: ๊ณ ์ฐฉ๋ ์ค๋งํธํฐ ํํ(์ฌ์ด์ฆ, ๋ชจ์, ๋ ๋ฆฝ๋ ํ๋์ ๊ธฐ๊ธฐ ํํ ๋ฑ)์ ๋ํ ๋ฌธ ์ ์ ์ ์ ๊ธฐํ๊ณ , ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ฌ์ฉ์ฑ(Usability)์๊ฒ ์ ํฉํ ์๋ก์ด ํ๋์จ์ด ๋์์ธ์ ์ ์ํ๋ค. 4-2. ์ํํธ์จ์ด(OS) ์ธก๋ฉด: ์์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํด ํ๋์จ์ด ๋์์ธ์ด ๋ณํํ๋ค๋ฉด, ์๋ก์ด ํ๋์จ์ด ํ ๊ฒฝ์ ๋ง๋ ์๋ก์ด ์ํํธ์จ์ด(OS) ๋์์ธ์ด ์๊ตฌ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์๋ก์ด ํ๋์จ์ด์ ์ ํฉ ํจ๊ณผ ๋์์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ฌ์ฉ์ฑ(Usability)์ ์ ํฉํ ์ํํธ์จ์ด ๋์์ธ์ ์ ์ํ๋ค. 26 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
4-3. ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ธก๋ฉด: ๊ธฐ์กด์ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ด ์๊ฐ์ ์ธ์ง๋ฅผ ์ฃผ๋ก ์๊ตฌํ์๋ค๋ฉด, ์ด๊ฐ์ด๋ ์์ฑ ๋ฑ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ฒดํ์ธ์ง๋ฅผ ๊ทน๋ํ์์ผ ์ผ์์ํ ์์์ ๋ค์ํ ํ๋์ ๋ถํธํจ์ด๋ ์ด์ํจ ์์ด ์์ฐ์ค๋ฝ๊ฒ ๊ธฐ๋ฅํ๋๋ก ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๋์์ธ์ ์ ์ํ๋ค. ์ปค๋ฎค๋์ผ์ด์ , ์ํฐํ ์ธ๋จผํธ, ์ ๋ณด ๊ฒ์, ๊ต์ก ๋ฑ ์ฃผ์ ๋ถ์ผ๋ค์ ๋ํ ๋ถ๋ฅ๋ฅผ ๋๋์ด ๊ฐ๊ฐ์ ๋ง๋ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ๋์์ธํ ๋ค. โ ฃ. ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํด ๋ฒ์ ์ ์ธก๋ฉด์ ๋ณด์, ์ด์ฉ ํํ์ ๊ดํ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ถ์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๋กํ ํ์ ์ ํฌํจํ ์๋ก์ด ์ธํฐํ์ด์ค์ ๋์์ธ์ ์ ์ธํ๋ค. 1) ๋ฒ ์ ๋์ ์ธก๋ฉด์ ๊ฒํ ํ๊ตญ ์น ์ ๊ทผ์ฑ ํ๊ฐ์ผํฐ์์๋ ์ปดํจํฐ ์ฌ์ฉ ์ ๊ฐ์ ๋์ด์ผํ ์น ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋์ด์ ์ค๋งํธํฐ์ด ๋์ค์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋ ์ ์๋๋ก ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๊ฐ๋ ์ ์ฐ๊ตฌํ๊ณ ๋ณดํธ์ ์ผ๋ก ์คํํ๊ณ ์ ๋ ธ๋ ฅ ์ค์ด๋ค. ํ๊ตญ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ์ฐํฉํ(์ฌ)์ ํ๊ตญ ์น ์ ๊ทผ์ฑ ํ๊ฐ์ผํฐ ์๋ํ ํ์ฅ์ด ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ ๊ทผ์ฑ์ ์น ์ ๊ทผ์ฑ๊ณผ ๊ทผ๋ณธ ์ ์ผ๋ก ๋น์ทํ๋, ํ์ฌ ์ถ์๋ ๋ค์ํ ์ค๋งํธํฐ๋ค์ด ์ฌ์ฉํ๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ํํธ์์ด๊ฐ ๊ฐ๋ณ์ ์ผ๋ก ์กด์ฌํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํ ๋ณดํธ์ ์ด๊ณ ๋จ์ผํ ์ ๊ทผ์ ํ์ค์ ์ผ๋ก ํ๋ ์ค์ ์ด๋ค. ์ํํธ์จ ์ด๊ฐ ๋จ์ผํ๊ฒ ํตํฉ๋์ด ๋ชจ๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ๋ชจ๋ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ๋์ผํ๊ฒ ์ธ ์ ์๊ฒ ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋จผ์ ๊ฒฝ์ ์์น์ ๋ฒ์ด๋์ผ ํ๋ค. ๊ฒฝ์๊ตฌ๋์์ ์ ์ ๋ฌผ๋ฌ๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ํฌํจํ ๋ชจ๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์ ๋ณด์ ๋์ผ ํ๊ฒ ์ ๊ทผํ ์ ์๋๋ก ์ ๋์ ์ผ๋ก ํ๋ ฅํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ์์ดํฐ์์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ ํด ๊ฐ๋ฐ๋ ์ข์ ์์คํ ์ด ์๋ค๋ฉด, ์์ดํฐ์ ๊ฐ์ง์ง ์์ ์ฌ๋๋ ์ฌ์ฉํ ์ ์๋๋ก ์ ๋์ ์ธ ๊ฐ์ ์ด ํ์ ํ๋ค. a. ์ฅ์ ์ธ ์ฐจ๋ณ ๊ธ์ง๋ฒ(2008๋ 4์) ๊ธฐ์กด ๋ฌธํ๋ค์ ํตํด์ ๋ฒ ์ ๋์ ์ธก๋ฉด์ ๋ฌธ์ ์ ์ด ๋ฌด์์ธ์ง ์ดํด๋ณธ๋ค. ๋ํ ๊ธฐ๊ณ์ ๋ํ ํ๊ฐ, ์ด์ฉํ ํ, ์๋ก์ด ์ธํฐํ์ด์ค ๋์์ธ์ ๋ํ์ฌ ์ต์ข ์ ์ผ๋ก ์๋กญ๊ฒ ์ ์๋ ์ ์๋ ๋ฒ์ ์ ์ธก๋ฉด์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ํด ์ ์ธํ๊ณ ์ ํ๋ค. 2008๋ ๋์ ์ ์ ๋ ์ฅ์ ์ธ์ฐจ๋ณ๊ธ์ง๋ฒ(์ดํ ์ฅ์ฐจ๋ฒ)์ ๋ชจ๋ ์ํ ์์ญ์์ ์ฅ์ ๋ฅผ ์ด์ ๋ก ํ ์ฐจ๋ณ์ ๊ธ ์งํ์ฌ, ์ฅ์ ๋ฅผ ์ด์ ๋ก ์ฐจ๋ณ๋ฐ์ ์ฌ๋์ ๊ถ์ต์ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ๊ตฌ์ ํจ์ผ๋ก์จ ์ฅ์ ์ธ์ ์ธ๊ถ๊ณผ ์ฌํ ์ฐธ์ฌ๋ฅผ ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํ ๊ท์ง ๋ฐ ์ฅ์ ์ธ์ ๊ถ๋ฆฌ๊ตฌ์ ๋ฅผ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ํ๋ ๋ฒ์ด๋ค. ์ด ๋ฒ๋ฅ ์์ ๋งํ๋ ์ฐจ๋ณ ์ ๋ค ๊ฐ ์ง๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. โ ฐ) ์ง์ ์ฐจ๋ณ: ์ ๋นํ ์ด์ ์์ด ์ ํ/๋ฐฐ์ /๋ถ๋ฆฌ/๊ฑฐ๋ถํ์ฌ ๋ถ๋ฆฌํ๊ฒ ๋ํ๋ ๊ฒ โ ฑ) ๊ฐ์ ์ฐจ๋ณ: ํ์์์ผ๋ก ๊ณต์ ํ ๊ธฐ์ค์ ์ ์ฉํ๋๋ผ๋ ์ฅ์ ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ง ์์ ๊ธฐ์ค์ ์ ์ฉํด, ์ฅ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 27
์ ์ธ์๊ฒ ๋ถ๋ฆฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒ โ ฒ) ์ ๋นํ ํธ์์ ๊ณต ๊ฑฐ๋ถ์ ์ํ ์ฐจ๋ณ: ์ฅ์ ์ธ์ด ๋น์ฅ์ ์ธ๊ณผ ๋๋ฑํ ํธ์๋ฅผ ์ป์ ์ ์๋ ํธ์์ ์ค ๋ฐ ์๋น์ค ์ ๊ณต์ ๊ฑฐ๋ถํ๋ ๊ฒ โ ณ) ๊ด๊ณ ์ ์ํ ์ฐจ๋ณ: ๊ด๊ณ ์ ๋ด์ฉ์ด ์ฅ์ ์ธ์ ๋ํ ์ ํ/๋ฐฐ์ /๋ถ๋ฆฌ/๊ฑฐ๋ถ/๋ถ๋ฆฌํ ๋์ฐ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๊ฒ ์๋ฅผ ๋ค์ด ๊ตญ๋ด์ ์ฐจ๋ณํ์์ ๋ํ ๋ฒ์ ์ธ ์ ์ฌ ์ฌ๋ก๋ ์์ธ๋์์ฒ ๋๊ณต์ฌ, ๋ํํญ๊ณต, ํ์ ๋ณ์, ์์ธ์ฅ ์ ์ธ์ข ํฉ๋ณต์ง๊ด(2012.11.30)์ด ์ด๋ฏธ์ง ๋์ฒด ํ ์คํธ, ํค๋ณด๋ ์ ์ด, ๋์์ ๋ฑ์ ๋ํ ์ ๊ทผ์ฑ ๋ถ์กฑ์ผ๋ก 1์ธ ๋น 500๋ง์ ์๋น์ ์ํด๋ฐฐ์ ์ฒญ๊ตฌ ์์ก์ด ์ ๊ธฐ๋์๋ค. ํด์ธ์๋ AOL(๊ตฌ America Online)์ฌ๊ฐ ์น ์ฌ์ด ํธ์ ์ด๋ฏธ์ง ๋์ฒด ํ ์คํธ, ํค๋ณด๋ ์ํ ๊ธฐ๋ฅ ๋ฑ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ์ ๊ทผ์ฑ ๋ณด์ฅ์ ๋ํ ์์ก์ด ์ผ์ด๋ ์ ๊ทผ์ฑ ๋ณด ์ฅ ๊ฐ์ ์ฑ ๋ฑ์ด ํฌํจ๋ ์ํธํ์ฝ ํ์ ์ข ๊ฒฐ๋์๋ค. ํ์ง๋ง ํ์ค์ ์ผ๋ก ๋ ผ์ํ ๋ ์ด๋ฌํ ๋ฒ์ ๊ฐ์ ์ด ์ผ ๋ง๋ ์ ํจ์ฑ์ ๊ฐ์ง๋๊ฐ๋ ์์ผ๋ก ์ง์ผ๋ณด์์ผํ ๋ฌธ์ ์ด๋ค. ๋ฒ ๊ฐ์ ์ด ํ์ค์ ๋ ํ 7๋ ์ ์ ์๊ธฐ๊ฐ์ ๋๊ณ ๋ ํ, ๋๋ถ๋ถ์ ๊ธฐ์ ๋ค์ ์์ง์์ ๊ทธ ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ์ฐจ๊ทผ์ฐจ๊ทผ ์ค๋นํ์ฌ ํ๋ฆ์ ๋ฐ๋ฅด๊ธฐ ๋ณด๋ค๋, ๋ง์ง๋ง 1๋ ๋์์ ๊ธํ ๊ธฐ์ ์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ง๋ จํ๋ คํ ๋๋์ ์ง์ธ ์ ์๋ค. ๊ด๊ณ์๋ค์ ์ด์ ๋ํด ๋ฒ์ด ๊ฐ์ ์ด ๋ ๋ฉด ์์ก์ ๋ฒ์ ๊ทผ๊ฑฐ๊ฐ ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ฒ์ ์ค์ํ๋ ค๊ณ ํ๋ ์์ง์์ด๋ผ๊ณ ํ๊ฐํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. 2008๋ ์ ์ ์ ๋ ์ดํ๋ก ์ฅ์ฐจ๋ฒ์ 2013๋ ์ ์ด๋ฅด๋ฌ์์ผ ๋ฏผ๊ฐ ๊ธฐ์ ์ ์ ์ฉ๋์๋ค. ๊ณผ๊ฑฐ์ ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ชจ๋ ์ฌ๋๋ค์ด ์ ๊ทผ ํ ์ ์๋๋ก ํ๋ ์น ์ ๊ทผ์ฑ ๋ฐ ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ํ ๊ด์ฌ์ด ๋งค์ฐ ์ปค์ก์ง๋ง ๋ณธ๊ฒฉ์ ์ผ๋ก ๋ฒ๋ฅ ์ ๋์ํ ๊ธฐ ์์ํ์ง 1๋ ์ด ์ฑ ์ง๋์ง ์์ ํ์ฌ ์์ ์์๋ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ํ ์ธ์๊ณผ ํ์ค์์์ ๋ณํ๋ ํฌ๊ฒ ์ด๋ฃจ ์ด์ง์ง ์์๋ค. 2013๋ 4์ 11์ผ๋ถํฐ ์ฅ์ ์ธ ์ฐจ๋ณ ๊ธ์ง ๋ฐ ๊ถ๋ฆฌ๊ตฌ์ ๋ฑ์ ๊ดํ ๋ฒ๋ฅ 21์กฐ ๋๋ฒ ์ํ๋ น ์ 14์กฐ์ ์๊ฑฐํ์ฌ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ๋ฏผ๊ฐ๋ฒ์ธ์ ์ ๋ณด์ ๊ทผ์ฑ ์ค์ ์๋ฌดํ๊ฐ ํ๋๋์๋ค. ๊ฐ์ ํด 5์ 13์ผ์๋ ์ฌ๋จ๋ฒ์ธ ํ๊ตญ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ฐํฉํ์์ ํ๊ตญ ์น ์ ๊ทผ์ฑ ํ๊ฐ์ผํฐ ์ฃผ๊ด์ผ๋ก ๊ธฐ์ ๋ด๋น์ ๋ฐ ๊ด๋ฆฌ์๋ค์ ์ ๋ณด ์ ๊ทผ์ฑ ์ง์ ํํฉ ํ์ ์ ์ํด ์ 9ํ ์ ๋ณด์ ๊ทผ์ฑ ๋ํฅ ์ธ๋ฏธ๋๋ฅผ ๊ฐ์ตํ์๋ค. ์ฅ์ ์ธ ๋ฐ ๊ณ ๋ น์์ ์ ๋ณด์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ํ ๊น์ ์ดํด๋ฅผ ๋๊ณ ์ด๋ฅผ ์ค์ํ๊ธฐ ์ํ ๋ ธ๋ ฅ ๋ฐ ์ด์๋ฐฉ์์ ๊ณต์ ํ๊ณ ์ ํ์๋ค. ์น ์ ๊ทผ์ฑ ๊ตญ๊ฐํ์ค KWCAG2.0์ ํตํด ์ต์ํ์ ์ฅ์ ์ธ ์ฌ์ฉ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํ ๊ฐ์ด๋๋ฅผ ๋ง๋ จํ์๋ค. ์ฅ์ ์ธ ์ฌ ์ฉ์ฑ ์ง๋จ์ ํตํด ์ด์ฉ์ ๋ฌธ์ ์ ์ ์ฌ์ ์ ํ์ ํ๊ณ ๋ถํธํจ ์ ์ ์ต์ํํ๋ ๋ ธ๋ ฅ์ ๊ธฐ์ค์ ์ธ์ ๋ค. ์ด ๋ฌํ ๊ธฐ์ค์ด ๋ณดํธ์ ์ผ๋ก ์ ์ฉ๋๋ ๋ฐ๊น์ง๋ ์๊ฐ์ด ๊ฑธ๋ฆด ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ด์ง๋ง, ์ด๊ฒ์ด ์คํ๋๋ ๊ฒ๋ง์ผ๋ก ๋ฌธ ์ ๊ฐ ํด๊ฒฐ๋์ง ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ค์(Daum)์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ ๋ฌด ํ๋ก์ธ์ค์ ์ ๊ทผ์ฑํ์ด 2013๋ 4์ 1์ผ์์์ผ ํ์ฑ๋์๋๋ฐ, 7์์ ์ด ๋ฅด๋ฌ์์ผ ๋ค์์ ์ ๊ทผ์ฑ์ ์ ์งํ๋ <์ ๊ทผ์ฑQA>์ด ๋ฑ์ฅํ์๋ค. ์ด๋ ๋ค์์ ์ฌ์ฉ์๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ํ๋ ๋ชจ ๋ ์๋น์ค์ ์ ๊ท, ๊ฐํธ, ๋ณ๊ฒฝ, ๋ฐฐํฌ ๊ณผ์ ์์ ์ํํด์ผ ํ๋ ์ ๋ฌด ํ๋ก์ธ์ค์ ์ ๊ทผQA๋ฅผ ํ์ํญ๋ชฉ์ผ๋ก ์ถ๊ฐํ ๊ฒ์ด๋ค. ์๋น์ค ๊ธฐํ, ๋์์ธ, ๊ฐ๋ฐ ๋จ๊ณ๋ฅผ ๊ฑฐ์ณ ํ์งํ๊ฐ๋ฅผ ๋ง์น ํ ์๋น์ค๊ฐ ์คํ ๋๋ ํ์์ด ๋ค. 2013๋ ์ง์๊ฐ๋ฅ ๊ฒฝ์๋ณด๊ณ ์์ ์คํ์ ์ด์์๋ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ชจ๋๋ฅผ ์ํ ์ฆ๊ฑฐ์ด ๋ณํ๋ฅผ ๋ค๋ฃจ๋ฉด์ ๋ง์ ๋ ธ๋ ฅ์ ํ๊ณ ์๋ ์ค์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฐ์ ์ ํ๋ ค๋ ์๋๋ ๊ธ์ ์ ์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด ์น์ฌ์ดํธ๋ฅผ ์ด์ฉํ ๋ ์น์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ง์ด ๊ฐ์ ๋์๋ค. ๋ค์์ ์น์ฌ์ดํธ ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์๊ฒ ๊ฐ์ฅ ๋ถํธํ๋ ์ ์ค ํ๋์๋ ๊ฐ ์๋น์ค์ ์์ญ์ ๊ตฌ๋ถํ ์ ์๊ฒ ๋์๋ค. ์ด๋ก ์ธํด ํ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ด๋์๋ถํฐ ์ด๋๊น 28 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
์ง๊ฐ ์ค์ ๊ด๋ จ๋ ๋ด์ฉ์ธ์ง ์ ์ ์๋ค๊ณ ๊ธ์ ์ ์ธ ๋ฐ์์ ๋ณด์๋ค. ๊ฐ ์๋น์ค์ ์ ๋ชฉ์ ๋ฌ์ ์ค๋ค๋ ๊ฒ ์ ์ ๋ณด ์ ๊ทผ์ ๋์ฑ ์ฉ์ดํ๊ฒ ํ์๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ๋ค์(Daum)์ ํฌํจํ์ฌ ์ ํ์ํ, SK์ปด์ฆ ๋ฑ์ ์ ๊ทผ์ฑ ๊ฐ์ ์ ์ํด ๋ฒ๋ฅ ์ ์ค์ํ๊ธฐ ์ํ ๋ ธ๋ ฅ์ ํ๊ณ ์์ผ๋, ๋น์ฐํ ์์์ด ๋ค๋ฆ๊ฒ ์ผ์ด๋๊ณ ์๋ ์ ๋ง์ ๋ถ ์ ํ๊ธฐ ํ๋ค๋ค. ์์ผ๋ก ๋ฒ์ ์ธก๋ฉด์์ ๋ณด์ฅํ๊ณ ์๋ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๊ฐ๋ ์ด ์ ๋๋ฒ์ค ๋์์ธ์ ์คํํ๋ ๋ฐฉํฅ ์ผ๋ก ํจ๊ป ์คํ๋๋๋ก ๋ง์ ๋ ธ๋ ฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์ด๋ค. b. ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ๊ทผ์ฑ ์ง์นจ ๊ฐ์(2011๋ 2์) ํ๊ตญ์ ๋ณดํ์งํฅ์์ด ์ฃผ์ถ์ผ๋ก 2011๋ 2์๋ถํฐ ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ๊ทผ์ฑ ํ์คํ๋ฅผ ์ถ์งํ์๋ค. ์ฑ๊ท ๊ด๋ํ๊ต ์ด์ฑ์ผ ๊ต์(์์์ฅ)์ ๋น๋กฏํด ๊ตญ๋ด์ ์ ์กฐ์ฌ, ํต์ ์ฌ, ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๊ฐ๋ฐ์ ์ฒด, ์ฅ์ ์ธ ๋ณด์กฐ๊ธฐ๊ธฐ ์ ์ฒด ๋ฑ์ ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์ฌ ์ถ์ง ์ค์ด๋ค. ์ค์ ์ฌํญ์ด 7๊ฐ, ๊ถ์ฅ์ฌํญ์ด 8๊ฐ์ด๋ค. ๋ชจ๋ ์ฌ๋๋ค์ด ์์ฝ๊ฒ ์ด์ฉํ๋ฉฐ ์ํ๋ ๊ฒ์ ๋นจ๋ฆฌ ํ ์ ์๋ ๊ธฐ์ ๊ฐ๋ฐ์ด ๊ฐ๋ฅํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๊ฐ๋ฐ์์ ์ฌ์ฉ์์ ํ๋ ฅ์ด ํ์ ํ๋ค. ์ ๊ทผ์ฑ ๊ณ ๋ ค๋ฅผ ํตํด ์๋ก์ด ๊ฐ์น๋ฅผ ์ฐฝ์ถํ๊ณ ๋์์ ์ฌํ๊ณตํ ํ๋์ ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์์ง ๋ถ์กฑํ ์ค์ ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ์ง์นจ์ด ๋ง๋ค์ด์ง ํ์๋ ์ดํ ์ ๊ทผ์ฑ์ ํฌ๊ฒ ๋ฌ๋ผ์ง์ง ์์๋๋ฐ, ๊ทธ ์์ธ์ผ๋ก๋ ํ๋ณด ๋ถ์กฑ๊ณผ ๊ฐ๋ฐ์์ ์์ง ๋ถ์กฑ, ์ง์นจ์ ํ์ค์ฑ ๋ฑ์ ๊ผฝ์ ์ ์๋ค. ๋ํ, ์น ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฅ ์ ์ธ ์ด์ฉ์๋ค์ ์ฌ์ฉ์ ํ๊ฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ๊พธ์คํ ์งํ๋๊ณ ์๋๋ฐ ๋ฐํด ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ดํ์ ๋ํ ์ ๊ทผ์ฑ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ชจ๋ฐ์ผ ์ดํ ์ ๊ทผ์ฑ ์ง์นจ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ ์คํ์กฐ์ฌ์ ์ง์นจ์ ์ด์ฉํ SNS, ์ํ ์ดํ ์ ๊ทผ์ฑ ํ๊ฐ์ ๊ฐ์ ์คํ์กฐ์ฌ ์์ฃผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ ๋ถ์ ์คํ์กฐ์ฌ์ ์ฅ์ ์ธ ๊ด๋ จ ๊ธฐ๊ด์ ์กฐ์ฌ ์๋ฃ๊ฐ์ ํธ์ฐจ๊ฐ ์ฌํ๊ฒ ๋ํ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์ ์ง์นจ์ ๋ํ ๊ฒ์ฆ๊ณผ ์ง์นจ์ ๊ฐ์ ๋ฐฉํฅ์ด ์ ์คํ ์๊ตฌ ๋๋ค. 2) ๊ธฐ์กด ์ค๋งํธํฐ ๊ธฐ๊ธฐ์ ๋ํ ํ๊ฐ ๋ณดํธ์ ๋์์ธ๊ณผ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ํ ๊ฐ๋ ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ฌ์ฉ์ฑ(usability)์ ๋ํด ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ธฐ์กด ์ค๋งํธํฐ (์ผ์ฑ, LG, ์์ดํฐ / ์ํํธ์จ์ด ์ธก๋ฉด์ผ๋ก๋ ios์ ์๋๋ก์ด๋OS)์ (1) ํ๋์จ์ด ์ ์ธก๋ฉด, (2) ์ํํธ์จ์ด ์ธก๋ฉด (๊ฒ์ ๊ธฐ๋ฅ, ์ปค๋ฎค๋์ผ์ด์ ๊ธฐ๋ฅ, ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๊ธฐ๋ฅ)์ผ๋ก ๋๋์ด ์กฐ์ฌํด ๋ณด ์๋ค. ๋ํ ์ฐธ์ฌ๊ด์ฐฐ๊ณผ ์ฌ์ธต์ธํฐ๋ทฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ค๋งํธํฐ ๊ธฐ๊ธฐ์ ๋ํ ํ๊ฐ๋ฅผ ๊ธฐ์ ํ์๋ค. (1) ํ๋์จ์ด์ ์ธก๋ฉด ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์๊ฐ์ ์ด๋ ค์์ด ์๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์๊ฒ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ถ๋ฆฌํ์ฌ ์ถฉ์ ๊ฑฐ์น๋์ ๊ฝ๊ณ , ์๋ก์ด ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ๋ก ๊ฐ ์ ๋ผ์ฐ๋ ์์ ์ ์ด๋ ต๊ฒ ๋๊ปด์ง ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ถ๋ฆฌํ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ฐ์ง ์ค๋งํธ ํฐ(์ผ์ฑ, LG)๋ณด๋ค๋ ์ถฉ ์ ๊ธฐ ์ญ์ ์ค๋งํธ ํฐ ๋ณธ์ฒด์ ์ฐ๊ฒฐ์ํค๋ ์ผ์ฒดํ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ(์์ดํฐ)๊ฐ ๋ ์ ํฉํด ๋ณด์ธ๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 29
<๊ทธ๋ฆผ 4 ์์ดํฐ ์ผ์ฒดํ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ> <๊ทธ๋ฆผ 5 ์ผ์ฑ ๋ถ๋ฆฌํ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ> ํฐ์น๊ฐ ์ค๋งํธํฐ์ด๋ ํ๋ธ๋ฆฟ PC๋ฅผ ํตํด ํฐ์น์คํฌ๋ฆฐ์ ์ต์ํ ์ผ๋ฐ์ธ๋ค์๊ฒ๋ ์ ์ ๊ธฐ๊ธฐ๋ฅผ ์๋์ผ๋ก ํฐ์นํ์ฌ ์กฐ์ํ๋ ๊ฒ์ ๋ํ ์ด๋ ค์์ด๋ ์์ํจ์ด ์ ํ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ํ์ง๋ง ์คํฌ๋ฆฐ์ด ์ด๋ป๊ฒ ์๋ํ๋์ง์ ๋ํ ์๊ฐ์ ์ฒญ์ฌ์ง์ ์ ํ์ง ๋ชปํ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ๋์คํ๋ ์ด๋ฅผ ๋ง์ง๊ณ ๋๊ธฐ๋ฉฐ ์๋ํ๋ ๊ฒ ์์ฒด์ ๋ํ ์ธ ์์ด ๋ค๋ฅผ ์ ์๋ค. ์ธ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ํ ์ค๋งํธํฐ์ ์ธ์์ ๋์์ธ ํ ๋, ๊ตณ์ด ์ผ๋ฐ์ธ๋ค์ด ์ฐ๋ ์ค๋งํธ ํฐ์ ๊ฒ๋ชจ์ต์ ๋ฐ ๋ผ์ผ ํ ๊น ํ๋ ํ์์ ์ธ ๋ฐ์์ด ์์ ์ ์๋ค. ํ์ง๋ง ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ผ๋ฐ์ธ๋ค์ด ์ฌ์ฉํ๋ ์ค๋งํธํฐ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ํ์ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ๋ฅผ ์ํ๋ค๋ ์๊ฒฌ์ด ๋ง์ ํ์ฌ ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ์ด๋๋ฐด์ค ๋ฑ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ํ ์ค๋ง ํธํฐ์ด ์ผ๋ฐ ์ ํ๊ณผ ๋์ผํ๊ฒ ์์ฐ๋๊ณ ์๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๋์งํ๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์๋ค. ์์ดํฐ์ ๊ฐ์ด๋ฐ ํ์ฌ์ ธ ์ ๋ ํ ๋ฒํผ, ๋์ถ๋ ์๋ ์กฐ์ ๋ฒํผ, ๊ธฐ์กด ์ผ์ฑ ์ค๋งํธ ํฐ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ์ด๋๋ฐด์ค์์ ๋ฉ๋ด, ํ, ์ด ์ ๋ฒํผ์ด ๋์ถ๋์ด ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ํธ์๋ฅผ ๋์๋ค๋ ์ ์ ๋ค ์ ์๋ค. ๋ํ ์ค๋งํธํฐ์ ๋งค๋๋ฌ์ด ํ๋ฉด์ ์ ์ธ์์ ์ ํ์ฑ์ ๋์ด๊ธฐ ์ํด ํคํจ๋ ๋ถ๋ถ์ ํ๋ฉด ๋ณดํธ ํ๋ฆ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๊ตฌ๋ฉ๋ค์ ๋ง๋ค์ด ๋์ ๊ฒ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ์ด๋ ๋ถ๋ถ์ ์ด์ฉํด ์๋ํด์ผ ํ ์ง ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ์์น๋ฅผ ์ ๊ณตํด์ค๋ค. <๊ทธ๋ฆผ6 ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ฉ ์ํ ์คํฐ์ปค> 30 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
<๊ทธ๋ฆผ 7 ์ผ์ฑ ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ์ด๋๋ฐด์ค ํ๋จ ๋ฒํผ> <๊ทธ๋ฆผ8 ์์ดํฐ ํ๋ฒํผ> (2) ์ํํธ์จ์ด์ ์ธก๋ฉด ๊ฒ์ ๊ธฐ๋ฅ ์์ฑ์ผ๋ก ๋งํ๊ธฐ(์์ฑ์ธ์) ์ ํ์ ์์ฑ์ธ์ ๊ธฐ๋ฅ์ธ ์๋ฆฌ(Siri)๋ ์ผ์ฑ์ ์ S๋ณด์ด์ค, LG์ ์ Q๋ณด์ด์ค ๋ฑ ๊ฐ ์ ์กฐ์ฌ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๋ฆ์ ๋ค๋ฅด์ง๋ง ์์ฑ์ธ์์ ํ์ฌ ์ค๋งํธ ํฐ์์ ๋ณดํธ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ ๊ธฐ๋ฅ์ด๋ค. ์์ฑ๊ฒ์ ๊ธฐ๋ฅ์ OK GOOGLE HI GALAXY ์ ๊ฐ์ด ์ง์ ๋ ๋ฌธ์ฅ์ ๋งํ๋ฉด ํด๋น ์์ฑ์ ์ธ์ํ๋ฉด์ ์๋น์ค๋ฅผ ์์ํ๊ฒ ๋ ๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ๊ฒฝ์ฐ ํํฐ์น ์ค๋งํธํฐ์ ์ด์ฉํด ์ธํฐ๋ท์ ์ ์ํ์ฌ ํ์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ฒ์ํ๊ฑฐ๋ ๋ฉ์์ง ๋ ์ ํ๋ฅผ ์ํ ์ฐ๋ฝ์ฒ ๊ฒ์ ๋ฑ์ด ์ฝ์ง ์๋ค. ๋ํ ์๋ ์ค์ ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๊ฒ์ ๋ฐ ํ์ฉ ๋ํ ์ด๋ ต๋ค. ํ์ง๋ง ์์ฑ ๊ฒ์์ ํตํด ๊ธฐ์กด์ ๋ณต์กํ ์ ์ฐจ ๋์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์์ ์ด ์ํ๋ ๊ธฐ๋ฅ ์ด๋ ์ ๋ณด๋ฅผ ์์ฑ์ผ๋ก ๋งํ๋ฉด ์ค๋งํธํฐ์ด ํด๋น ์์ฑ์ ์ธ์ํ์ฌ ์ํ๋ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณต ๋ฐ์ ์ ์๊ฒ ๋์ ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ด์ฅ๋ ์ ๊ทผ์ฑ ์ ๊ณต์ ํตํด ์์ฑ ๋ช ๋ น๋ง์ผ๋ก ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ ์ค๋งํธ ํฐ์ ์ฃผ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ชจ๋ ์ ์ดํ ์ ์๊ณ ์ ํ๋ฅผ ๊ฑธ๊ฑฐ๋ ๋ฉ์์ง๋ฅผ ๋ณด๋ด๋ ๊ฒ์ ๋ฌผ๋ก ์ธํฐ๋ท ๊ฒ์๊น์ง ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ๋์๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๋ฌ ํ ์ฅ์ ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ , ์ฌ์ ํ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ฌธ์ ์ ๋ค์ ์๊ณ ์๋ค. ์ฐ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ๊ณต๊ณต์ฅ์์์ ์ฌ์ฉํ ๊ธฐ์๋ ์ฃผ๋ณ์ ๋ฐฉํด๊ฐ ๋ ์๋ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฌ์ ๋ถ๋ด๊ฐ์ ๊ฐ์ง ์ ์๋ค. ๋ํ ์์ง๊น์ง๋ ๊ธฐ์ ์ ํ๊ณ ๋ก ๊ฐ๊ฐ์ธ๋ง๋ค ๋ชจ๋ ๋ค๋ฅธ ๋ฐ์๊ณผ ์ฌํฌ๋ฆฌ ๋ฑ์ ์ธ์ด์ต๊ด์ ์ ์ธ์ํ์ง ๋ชปํ๋ค๋ ๋ฌธ์ ์ ์ด ์๋ค. ๋ง์ง๋ง ์ผ๋ก ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๊ฐ๋ฐ ๋จ๊ณ๋ถํฐ ์ด๋ฏธ์ง์ ๋ํ ๋์ฒดํ ์คํธ๋ฅผ ๋ง๋ จํ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ ios๋ ์๋๋ก์ด๋OS ์์ ์ ๊ณตํ๋ ์ ๊ทผ์ฑ ๊ด๋ จ ๊ธฐ๋ฅ์ด ๋ฌด์ฉ์ง๋ฌผ์ด๋ค. <๊ทธ๋ฆผ9 ์ผ์ฑ์ ์ S๋ณด์ด์ค> ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 31
์์ฑ์ผ๋ก ์ฝ์ด์ฃผ๊ธฐ(ํ ํฌ๋ฐฑ/๋ณด์ด์ค์ค๋ฒ) ์ 2ํ ์์ธ๋ํ๊ต ์ธ๊ถ์ผํฐ ์ธ๊ถ์ฐ๊ตฌํ๋ก์ ํธ ๋ฐํํ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ด ์ง์ ๋ง์ ํด ์ํ๋ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ฒ์ํ๋ ๋ฐฉ์๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ค๋งํธํฐ์ด ์ฌ์ฉ์์๊ฒ ํด๋นํ๋ฉด ์ด๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์ ํํ ํญ๋ชฉ ๋ด์ฉ์ ์์ฑ์ผ๋ก ๋ค๋ ค์ค์ผ๋ก์จ ์ ๋ณด๊ฒ์์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ ์๋ค. ๊ตฌ ๊ธ์ ํ ํฌ๋ฐฑ, ์ ํ์ ๋ณด์ด์ค ์ค๋ฒ์ ๊ฐ์ ์ด ๊ธฐ๋ฅ์ ์ค๋งํธํฐ์ด ์์ฑ์ผ๋ก ํด๋น ํ๋ฉด์ด๋ ํญ๋ชฉ ๋ด์ฉ์ ์ ์ฑ์ผ๋ก ์ฝ์ด์ฃผ๊ณ ์ ์ ๋ ๋ค์ํ ์ ์ค์ฒ๋ฅผ ํตํด ์ํ๋ ์ ๋ณด์ ์ ์ง์ ์ผ๋ก ์ ๊ทผํ๋ ๋ฐฉ์์ ์ทจํ๋ค. ์ต๊ทผ ์นด์นด์คํก์ด๋ ๋ค์ด๋ฒ ๋ผ์ธ๊ฐ์ ๋ฉ์์ง ์ ๋ฌ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์์๋ ํ ์คํธ์ ํจ๊ป ๋ณต์ก ๋ฏธ๋ฌํ ๊ฐ์ ์ ์ ๋ฌ ํ ์ ์๋ ์ด๋ชจํฐ์ฝ ์ฌ์ฉ์ด ์ฆ๊ฐํ๋ค. ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์๊ฒ๋ ์ด๋ฌํ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ฌ์ฉํ ์ ์๋๋ก ์์ฑ ์๋ด ๋ฅผ ์ ๊ณตํด์ฃผ๋ ๋ฐฉ์์ด ์๊ฒผ๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์นด์นด์คํก์์ ์บ๋ฆญํฐ๊ฐ ์๊ณ ์๋ ์ด๋ชจํฐ์ฝ์ ์ค๋งํธํฐ์ OS ๊ฐ ์ง์ํ๋ ๋ณด์ด์ค์ค๋ฒ(iOS) ๋๋ ํ ํฌ๋ฐฑ(์๋๋ก์ด๋OS) ๊ธฐ๋ฅ์ ํตํด ํ๋ก๋/์ข์์/์ด๋ชจํฐ์ฝ ์ด๋ผ๋ ์์ฑ์ด ํ๋ฌ๋์ค๋ ๋ฐฉ์์ด๋ค. ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ด ํฐ์น์คํฌ๋ฆฐ์ ์ฐ๊ธฐ์ํด์๋ ๋๋ฌด ํฐ์น๊ฐ ์ ๋์ ๋ ์ ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋๋ธํฐ์น(๋๋ธ ํญ)์ ์ฌ์ฉํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๋ฉด์ ํ ๋ฒ์ ํฐ์นํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ค์ ํญ๋ชฉ์ ์ฝ์ด์ฃผ๋ ์ธ์ด ๋๊ธฐ๊ธฐ(์๊ฐ๋ฝ ํ๋๋ก ํ๋ฉด์ ์ผ์ชฝ(์ ํญ๋ชฉ) ์ค๋ฅธ์ชฝ(๋ค์ ํญ๋ชฉ)์ผ๋ก ๋๊ธธ ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฅ) ์คํฌ๋กค๋ฐ๋ฅผ ๋ด๋ฆฌ๋ ค๋ฉด ์ธ ์๊ฐ๋ฝ์ผ๋ก ์ธ์ด ์ฌ๋ฆฌ๊ณ ์ธ์ด๋ด๋ฆฌ๋ ๋ฑ์ผ๋ก ํด๋ํฐ์ ์ฌ์ฉํ๋ค. ํ์ง๋ง ๋ฌธ ์ ์ ์ ์ฌ์ ํ ์กด์ฌํ๋ค. ์ฐ์ ๋งจ ์ฒ์ ์ค๋งํธ ํฐ์์ ํ ํฌ๋ฐฑ ๊ธฐ๋ฅ ์ฌ์ฉ์ฌ๋ถ๋ฅผ ์ค์ ํด์ผํ๋ ๊ณผ์ ์ด ๋งค ์ฐ ๋ณต์กํ๋ค. ํ ํฌ๋ฐฑ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ฌ์ฉํ ๋์๋, ์์ฑ์ผ๋ก ๋ชจ๋ ๋ฉ๋ด๋ฅผ ์ฝ์ด์ฃผ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฒ์๋ถํฐ ๋๊น์ง ๋ฃ ๊ณ ์์ด์ผ ํ๋ ์๊ฐ์ ๋ฌธ์ ์ ์ ์๊ณ ์๊ณ , ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ด ๋ฉ๋ด๋ฅผ ๋ฃ๊ณ ์์ ์ฌ์ฉํ ๋ชจ์ ์ ํตํด ์ํ๋ ๋ฉ๋ด๋ฅผ ์ ํํด์ผํ๋๋ฐ ์ ๋๋ก ์ ํ์ ํ ๊ฒ์ธ์ง ๋ช ํํ๊ฒ ์๊ธฐ๊ฐ ์ด๋ ต๋ค. ๋ ๋๋ธํฐ์น์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค์ ์ ๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ์ผ์ ๋ ์ง์์ ์ธ ํ๋ จ์ผ๋ก ๋ฅ์ํด์ง์ง ์๋ ์ด์ ์ ๋๋ก ๋๋ธํฐ์น๋ก ์ธ์์ด ๋๋๋ก ์ฌ์ฉ ํ๊ธฐ๊ฐ ์ด๋ ต๋ค. ์ต์ ์ ์ ํํ๋ฉด ๋ ๋ฒ ํญํ์ฌ ์ ํํ ๋๋ง๋ค ์ง๋์ผ๋ก ์ ํ์๋ฆผ์ ์๋ดํด์ฃผ๊ธฐ๋ ํ์ง๋ง ์ฐ์์ ์ผ๋ก ํคํจ๋๋ฅผ ์ ๋ ฅํด์ผํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ด๋ฌํ ํผ๋๋ฐฑ๋ ์ฆ๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ธ์๋๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ๋ํ ํ์๋ฉ๋ด์ ์์๋ฉ๋ด๋ฅผ ์์ ๋ก์ด ๋๋๋ค๊ธฐ๊ฐ ๋งค์ฐ ์ด๋ ต๋ค. ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ์ธก๋ฉด ๋ค์์ ํ์ฌ ์๋๋ก์ด๋ OS์ ios์์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ๋์์ผ๋ก ์ ๊ณตํด์ฃผ๊ณ ์๋ ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ๋์ด ํด ๋ณด์๋ค. ์๋๋ก์ด๋OS 1 ์๋ฆฌ ์ง๋๊ธฐ ์๋ฆฌ๊ฐ ์ค์ ๊ฐ ์ด์์ผ๋ก ํฌ๊ฒ ๋ ๋๋ง๋ค ์ง๋๊ณผ ํจ๊ป ์ค๋งํธ ํฐ ํ๋ฉด์ด ๋ฒ์ฉ๊ฑฐ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ฅผ ํตํด ์ฒญ๊ฐ์ฅ ์ ์ธ๋ค์ด ์ฃผ๋ณ์ ์ดํ ์ ์๊ฒ ๋๋ค. ํ๋ฉด์ด ๊บผ์ ธ๋ ๊ณ์ ๋์์ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ฃผ๋จธ๋์ ๋ฃ๊ณ ๋ค๋๋ฉด์ ๊ธธ์ ๊ฑธ์ ๋ ์ฌ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ๋ค. 2 ์ํ์ฌ๊ฒฉ๊ฒ์ 32 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
์ฌ๊ฒฉ๊ฒ์์ ํ๋ฉด์ ์ํ๋ฅผ ๋ฐฐ์ธ ์ ์๊ฒ ๋๋ค. ๊ฒ์ ํ๋ฉด ์ฐ์ธก ์๋จ์ ์ํ๊ฐ ์ ์๋๊ณ , ํด๋น ์ํ ๋ ์์ ํน์ง์ ํด๋ ์ด ์ฌ๊ฒฉ์ ํตํด ์ตํ๋ฉด ๋๋ค. ๊ฒ์ ์ ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ณต์ง์ฌ๋จ์ ํ์์ด ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค. <๊ทธ๋ฆผ10 ์ํ์ฌ๊ฒฉ๊ฒ์ ํ ์ฅ๋ฉด> 3 ์ค๋ํจ๋ทฐ์ด ํ ์คํธ๋ฅผ ์ ์๋ก ๋ณํํด ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ด ์ ์๋ฅผ ์ฝ์ ์ ์๋๋ก ๊ฐ๋ฐ๋์๋ค. ์ค๋ํจํ 6๊ฐ ์ ์(๊ฐ๋ก๋ก 2์ , ์ธ๋ก๋ก 3์ )๋ก ๊ธ์ ์ฝ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ค๋งํธ ํฐ์ผ๋ก ๊ตฌํํ์๋ค. 4 ๋ชจ์ค๋ฌธ์ ๋์ฐฉํ ๋ฌธ์๋ ๋ชจ์ค๋ถํธ๋ก ๋ณํ๋ ํ ๊ทธ ๋ด์ฉ์ ์ง๋์ผ๋ก ํ์ธํ๊ณ , ๋ชจ์ค๋ถํธ๊ฐ ๋ฌธ์๋ฅผ ์ด์ฑ, ์ค์ฑ, ์ข ์ฑ์ผ๋ก ๋ถํดํ๊ณ ๊ฐ ๊ธ์์ ๋ง๋ ๋ชจ์ค๋ถํธ๋ก ๋ฒ์ญ์ ํ๋ค. 5 ์ปค๋ฎค๋ํฐ ๋งตํ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ํ ์ปค๋ฎค๋ํฐ ๋งตํ ์ ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์๊ฒ ์ ํธ๋ฑ์ ์์น ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๋ฌํ๋ ์ดํ๋ก ์ ํธ ๋ฑ์ ์์น๋ฅผ ์์ฑ์ผ๋ก ์๋ดํด ์ด๋์ฑ์ ์ฆ๋์ํค๊ธฐ ์ํ ๋ณต์ง์ฝํ ์ธ ์ด๋ค. ํ์ฌ ๊ฐ๋ฐ ๋จ๊ณ ์ค์ ์๋ค. ios 1 ๋ณด์ด์ค๋ฏธ๋ฌ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ๊ฑฐ์ธ์ด ๋์ด์ฃผ๋ ์ดํ์ด๋ค. ๋ฉ์ดํฌ์ ์ ํ ํ ์ฌ์ง์ ์ฐ์ด ์ฌ๋ฆฌ๋ฉด ๋ทฐํฐ ์ํฌํฐ์ฆ๋ค์ด ๋ฉ์ดํฌ์ ์ํ์ ๋ํ ํผ๋๋ฐฑ์ ํด์ค๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ์ ์ฉ ์ดํ๋ก์จ ํ์๊ฐ์ ์ ๋ณต์ง์นด๋์ ์/๋ค ์ฌ์ง์ด ํ์ํ๊ณ ๊ฐ์ ์น์ธ๊น์ง 1-2์ผ์ด ์์ ๋๋ค. 2 ์์กฑ ์ปจํธ๋กค ์ดํ <Galileo> ์์กฑ์ ๊ฐ๋๋ฅผ ๊ณ ์น๋ ค๋ฉด ์ ๋ฌธ๊ฐ์๊ฒ ๊ฐ์ ๊ฐ๋ ์กฐ์ ์๋ขฐ๋ฅผ ํด์ผ ํ๋ค. ์ดํ์ ์ด์ฉํ๋ฉด ๋ณธ์ธ์ด ์ค์ค๋ก ๊ฐ๋ ์กฐ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํด์ง๋ค. ์ด๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์์กฑ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋์์๋ค์๊ฒ ์ ์ฉํ ์ดํ์ด๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 33
3 ์์ฌ์ํต ์ดํ <Proloquo> ๊ทธ๋ฆผ์ ์ ํํ๋ฉด ๋ง์ ๋์ ํด์ฃผ๋ ์ดํ์ด๋ค. ์ 2ํ ์์ธ๋ํ๊ต ์ธ๊ถ์ผํฐ ์ธ๊ถ์ฐ๊ตฌํ๋ก์ ํธ ๋ฐํํ <๊ทธ๋ฆผ11 Proloquo ํ ์ฅ๋ฉด> 4 ๋จธ๋์์ด ์งํ์๋ ์ด๊ฐ์ผ๋ก ๋๋ ์ ์๋ ํ์์ด ์์ง๋ง, ์ค๋ ์ด ์งํ๋ ์ด๊ฐ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ์ดํ์ ํตํด ์งํ์ ์์ ์ฝ์ด์ ๊ธ์ก์ ์๋ ค์ค๋ค. 5 iemergency ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ์ง๋ฐ์์ ํ๋ํ ๋ ๋ณดํธ์๊ฐ ์ด๋ค์ ๋์ ์ ํ์ ํ๊ณ ๋์ฒํ ๋ ์ ์ฉํ๋ค. GPS๋ฅผ ์ด ์ฉํ์ฌ ํ์ฌ์ ์์น๋ฅผ ๊ฐ์ฅ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ณด๋ผ ์ ์๊ธฐ์, ์ํ์ ๋น ์ง๊ฒ ๋๋ฉด ๋ฏธ๋ฆฌ ์ค์ ํด ๋์ ๊ธฐ๊ด์ด๋ ์ฃผ๋ณ ์ฌ๋๋ค์๊ฒ ์ฆ์ ๋์์ ์์ฒญํ๋ค. ๋ฒํผ ํ ๋ฒ๋ง ๋๋ฅด๋ฉด ์์ ์ ํ์ฌ ์์น์ ๋ณด์ ๊ตฌ์กฐ์์ฒญ ๋ฉ์์ง๊ฐ ๋ฏธ ๋ฆฌ ๋ฑ๋ก๋ ๊ธฐ๊ด์ด๋ ์ฌ๋๋ค์๊ฒ ์๋์ผ๋ก ์ ์ก๋๋ automatic sending, flash lighting, ์ฌ์ด๋ , ์ ํ๊ฑธ ๊ธฐ, ๋์นจ๋ฐ, ์ฌ๋ ๋ฐ ์๊ธฐ์ํฉ ๋งค๋ด์ผ ์ ๋ณด ๋ฑ์ด ์๋ค. 6 ๋ฒ์ค์๋ฆผ์ด (์๋ฆฌ ์ค์ ์ 0.99$) ๋ฒ์ค๋์ฐฉ์๊ฐ๊ณผ ํ์ฌ์์น๋ฅผ ์์ฑ์๋์ผ๋ก ์๋ ค์ฃผ๋ ์ดํ๋ก์ ๋ค์ ๋ฒ์ค๊ฐ ๋ช ๋ฒ์งธ ์ ์ ๋ฅ์๋ฅผ ์ถ๋ฐ ํ์์ต๋๋ค ๋ฅผ ์๋ ค์ค๋ค. ์์ธ๊ณผ ๊ฒฝ๊ธฐ๋์์๋ง ์ด์ฉ ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๋ ๋ค (์๋๋ก์ด๋ OS, ios) 1 ํฐํฐํก ๋ฌด์ ๊ธฐ ์ดํ๋ก ๋ถ๋ฆฌ๋ ํฐํฐํก์ ๋น์ฅ์ ์ธ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์๊ฐ ์ฅ์ ์ธ๋ค์๊ฒ๋ ์ธ๊ธฐ๊ฐ ์๋ค. ์น๊ตฌ๋ค๊ณผ ๊ฐ ํธํ๊ฒ ์์ฑ์ผ๋ก ๋ํํ ์ ์๊ณ , ์๋ฆฌ๊ฐ ๋๋ ์ด๋ชจํฐ์ฝ์ธ ์ค๋์ค์ฝ ์ ์ ๊ณตํ๋ค. 2 ๋ณด์ด์ค์์ด 34 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
์ฑ ์์ ์ธ์๋ ๋ฐ์ฝ๋์ ๋ณํ๊ธฐ๋ฅผ ๋๋ฉด ์ข ์ด์ธ์๋ฌผ์ ๋ด์ฉ์ด ์์ฑ์ผ๋ก ๋ณํ๋๋ ์์ฑ๋ณํ ๋ฐ์ฝ๋ ์์ค ํ ์ดํ์ด๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ ์๋ ฅ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ํด ํ๋ฉด์ ์ถ๋ ฅ๋ ๊ธ์ ํฌ๊ธฐ๋ 10๋จ๊ณ ์ด ์ ํ๋์ 5๊ฐ์ง ๋ช ์ ๊ณ ๋๋น ์กฐ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค. 3 ์งํ์ฒ ํฌํผ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ํ ์์ดํฐ ์คํฌ๋ฆฐ๋ฆฌ๋์ธ ๋ณด์ด์ค ์ค๋ฒ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ต์ ํ๋์๋ค. ์งํ์ฒ ์ ๊ตฌ๋ถํฐ ์น๊ฐ์ฅ ์ ๊ตฌ๊น์ง์ ํ์น ๊ฒฝ๋ก ์๋ด, ํธ์์ฅ์น ๋ณ ๋์ , ์์น ์๋ด, ํ์น ๊ฒฝ๋ก ์๋ด, ์ฅ์ ์ธ ํ์ฅ์ค ๋ฑ์ ์๋ด ํ ๋ค. ์๋๋ก์ด๋OS๋ณด๋ค ios์ ๋ค์ํ ์ข ๋ฅ์ ์ดํ๋ค์ด ๋ ๋ง์ด ์์์ ๋ฐ๊ฒฌํ ์ ์์๋ค. ํ์ง๋ง ์ฐธ์ฌ๊ด์ฐฐ ๊ณผ ์ฌ์ธต์ธํฐ๋ทฐ๋ฅผ ํตํด ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ด ์ฌ์ฉํ๋ ์ดํ์ ์ ํ์ ์ด์๋ค(๋ฌผ๋ก ๋ชจ๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ด์ฉ ํํ ๊ฐ ๊ฐ๋ค๊ณ ์ผ๋ฐํ์ํฌ ์๋ ์๋ค). ์ด๋ค์ด ์ฃผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ์ดํ์ ๋ณด์ด์ค์์ด์ ๋ฒ์ค ์๋ฆผ์ด์ฒ๋ผ ์ค์ํ์ ์ ๊ผญ ํ์ํ ์ดํ์ด์๊ณ , ๊ทธ ์ธ ๊ฒ์์ฒ๋ผ ๋ค๋ฅธ ๊ธฐ๋ฅ์ ํ๋ ์ดํ์ ๋ง์ด ์ฌ์ฉํ์ง ์์๋ค. 3) ์ด์ฉํํ ๋ถ์ ์ค์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ์ค๋งํธํฐ ์ด์ฉํํ์ ๋ํด ์์๋ณด๊ณ ์ ์ฌ์ธต ์ธํฐ๋ทฐ๋ฅผ ์งํํ๊ณ , ์ค์ ์ด์ฉํํ๋ฅผ ๊ด์ฐฐํ ์ ์๋ ์คํ์ ์ค๊ณํ๊ณ ์ด๋ฅผ ํ๊ฐ ๋ฐ ๋ถ์ํด ๋ณด์๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ์ค๋งํธํฐ ์ ๊ทผ์ฑ ๊ต์ก ๋ด์ฌ (๊ฒฝ๊ธฐ๋ ํ์ฑ์) ๋ด์ฌ ๊ธฐ๊ฐ๊ณผ ์ฅ์ : 7์ 26์ผ (ํ )~ 10์ 25์ผ(ํ ), ๊ฒฝ๊ธฐ๋ ํ์ฑ์ ๊ทผ๋ก์ ์ข ํฉ ๋ณต์ง๊ด ๋ด์ฌ ๋์์ : ๊ฒฝ๊ธฐ๋ ํ์ฑ์์ ๊ฑฐ์ฃผํ๊ณ ๊ณ์๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ (๋์ด์ฑ๋ณ ๋ถ๋ฌธ) ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ์ด๋๋ฐด์ค์ ๊ด๋ จํด ์์ ์ผ์ฑ์ ์(์ผ์ฑ๋์งํธ์ํฐ)์ ๋ฌด์ ์ฌ์ ๋ถ ๋ฐฑ์ธํธ ๊ณผ์ฅ๋์ ์ธํฐ ๋ทฐํ๊ฒ ๋์๊ณ , ๊ณผ์ฅ๋์ ์๊ฐ๋ก ์ธํด ๋ฌด์ ์ฌ์ ๋ถ ๋ด ๋ด์ฌํ๋ ํ์ธ ์ค๋งํธ ์์ ค์ค ์ ํจ๊ป ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ์ค๋งํธ ํ์ฉ ๊ฐ์ ์ ์ํ ๋ด์ฌํ๋์ ์ฐธ์ฌํ๊ฒ ๋์๋ค. ํ์ฑ์์ ๊ฑฐ์ฃผํ๊ณ ๊ณ์๋ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ๋์์ผ ๋ก ์ค๋งํธํฐ์ ๋ฐฐ์ฐ๊ณ ์ถ์ ๋ถ๋ค์ ๋๊ตฌ๋ ์ฐธ์ฌ ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ์ด๋๋ฐด์ค์ ์ด์ํ ์ปค๋ฒ, ์ต ํฐ์ปฌ ์คํ ๋ ๋ฑ ํ์ํ ํธ๋ํฐ ์ ์ธ์ฌ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ ์ผ์ฑ์ ์์์ ์ง์์ ํ๋ค. ๊ธฐ์กด ์ค๋งํธํฐ ์ฌ์ฉ ๋ฐฉ๋ฒ ์ด๋ฒ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ฐธ์ฌํ์ ๋๋ถ๋ถ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ๋ถ๋ค์ 50๋ ์ด์์ธ ์ฐ๋ น์ธต์ด ๋์ผ์ ๋ถ๋ค์ด์ จ๋ค. ๊ทธ ๋ฌ๋ฏ๋ก ์ค๋งํธํฐ ํน์ ๊ทธ๋ฅ ์ผ๋ฐ ํธ๋ํฐ์กฐ์ฐจ๋ ์ฌ์ฉํด๋ณด์ง ์์ผ์ ๋ถ๋ค์ด ๋๋ค์์ด์ จ๊ณ , ์ด ๋ถ๋ค์ ํ์ค ํ ์ ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ๋นํด ๊ธฐ๊ธฐ์ ์ต์ํ์ง ์์ผ์ จ๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 35
๊ต์ก ๋ด์ฉ ๋งจ ์ฒ์์ ๊ต์กํ ๋ด์ฉ์ ์ ์ ์ผ๊ณ ๋๊ธฐ์ ํฐ์น ์คํฌ๋ฆฐ ํ๋ฉด ๋๊ธฐ๊ธฐ์ฒ๋ผ ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ๊ฒ์ด์๊ณ , ๋ ๋ฒ์งธ๋ก๋ S๋ณด์ด์ค์ ํ ํฌ๋ฐฑ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ ํ ๊ฑธ๊ณ ๋๊ธฐ, ๋ฌธ์ ๋ฉ์์ง ์์ฑํ๊ธฐ์ฒ๋ผ ์ปค๋ฎค๋์ผ์ด์ ์ ํ ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ๊ดํ ๊ฒ์ด์๋ค. ๊ทธ ๋ค์๋ถํฐ๋ ์ด์ํ ์ปค๋ฒ์ ์ตํฐ์ปฌ ์คํ ๋ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ, ์ดํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๋ค ์ด๋ก๋ ํด์ ์ด์ฉํ๊ธฐ ๋ฑ ํ ๋จ๊ณ ์์ค ๋์ ๊ต์ก๋ค์ด ์งํ๋์๋ค. ์ฐธ์ฌ์๋ค์ ์ฐ๋ น๋๊ฐ ๋๊ณ ์ค๋งํธ๊ธฐ ๊ธฐ์ ์ต์ํ์ง ์์ผ์ ๋ถ๋ค์ด์ จ๊ธฐ์ ๋ณต์ต ์์ฃผ๋ก ๊ต์ก์ด ์งํ๋์ด ๋๋ ๋ฉด์ด ์์์ผ๋, ๋ชจ๋๋ค ์ค๋งํธํฐ ์ ์ฐจ์ธฐ ์ต์ํด์ง์๋ ๋ชจ์ต์ ๊ด์ฐฐ ํ ์ ์์๋ค. ์ฐธ์ฌ๊ด์ฐฐ์ ํตํด ์๊ฒ ๋ ์ (๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ์ด๋๋ฐด์ค ํ๊ฐ) ๋ ๋ฌ์ฌ๊ฐ ๋ด์ฌํ๋์ ํตํ ์ฐธ์ฌ๊ด์ฐฐ๊ณผ ์ฐธ์ฌ์์์ ์ฌ์ธต ์ธํฐ๋ทฐ๋ฅผ ๊ฑฐ์น๋ฉด์ ๋ง์ ๊นจ๋ฌ์์ ์ป๊ฒ ๋์ ๋ค. ์ง์ ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ์ด๋๋ฐด์ค ์ ํ์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ฐธ์ฌ์์ ์ด๋ฅผ ์ง์ผ๋ณด๊ณ ๋์์ฃผ๋ ๋ด์ฌ์ ๊ณตํต์ ์ผ๋ก ๋์จ ์๊ฒฌ์ ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ด๊ณ ์ค์ํ ๊ธฐ์ ๋ค์ด ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ด ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ ๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ์ฐ์ ์ ํ์ ํ๋์จ์ด ์ธก๋ฉด์์๋ ํฐ ๋ถํธํจ์ด ๋ฐ๊ฒฌ๋์ง ์์๋ค. ํ์ง๋ง ์ํํธ์จ์ด ์ธก๋ฉด์์ ๋ง์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ๊ฒฌ๋์ ๋ค. ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ๊ธฐ๋ฅ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ ํธ๋ํฐ ์ ์ ์ผ๊ธฐ/๋๊ธฐ์ ๊ด๋ จ๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์๋๋ฐ, ์ ์์ ์ผค ๋๋ ๋์ถ๋ ๋ฒํผ์ ๋๋ฌ์ ์ฝ๊ฒ ์ผค ์๊ฐ ์์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํธ๋ํฐ์ ๋๋ ค๊ณ ํ ๋๋ ํ ๋ฒ์ ๊บผ์ง์ง ์๊ณ ์ข ๋ฃ์ ๊ด๋ จ๋ ๋ฉ์์ง ์ฐฝ(์ ์ ๋๊ธฐ, ์ ์ ๋ชจ๋, ๋นํ๊ธฐ ๋ชจ๋) ์ด ๋ํ๋ฌ๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ๋ค๋ฅธ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋นํด ์ ์ ๋๊ธฐ ๋ฒํผ์ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ง์ด ์ฌ์ฉํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ด๋๋ฐ, ์ผ์ผ์ด ๋ฉ์์ง ์ฐฝ์ ๋๋ฅด๋ฉด์ ์ ์ ๋ ๊ธฐ ๋ฒํผ์ ์ฐพ์์ผ ํ๋ ์ ์ด ๋งค์ฐ ๋ฒ๊ฑฐ๋ก์ ๋ณด์๋ค. ์ด๋ฐ ๋ถํธํจ์ ์์ฐ์ค๋ฝ๊ฒ ํ ํฌ๋ฐฑ์ ๋ฌธ์ ์ ๊ณผ ์ฐ๊ฒฐ ์ด ๋๋๋ฐ, ํ ํฌ๋ฐฑ์ ๋ฐ์์ด ์์ดํฐ์ ๋นํด ๋๋ ธ๋ค. ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ์ด์ฉ์๋ ํ ํฌ๋ฐฑ ๋ฐ์์ด ์ฆ๊ฐ์ ์ด์ง ์์ผ ๋ฏ๋ก ํคํจ๋๋ฅผ ์์ฐ์ค๋ฝ๊ฒ ์ฌ๋ฌ ๋ฒ ๋๋ฅด๊ฒ ๋๋๋ฐ, ์ด๋ก ์ธํด ํ ํฌ๋ฐฑ ์๋ฆผ์๋ฆฌ๊ฐ ๋ช ํํ์ง ์๊ณ ์ด์ค์ผ๋ก ๊ฒน์ณ ๋ค๋ฆฌ๊ฒ ๋์ด ํผ๋์ ๊ฐ์ ธ๋ค์ฃผ์๋ค. ๋ํ ์์ดํฐ์ ๋นํด ์คํฌ๋ฆฐ ๋๊ธฐ๊ธฐ๊ฐ ์ฝ๊ฒ ๋์ง ์์๊ณ , ์คํฌ๋ฆฐ ์์ ์ดํ๋ค์ ์ด๋์ํค๋ ๊ฒ์ด ๋ณต์กํ๋ค. ์์ดํฐ ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์ดํ์ ๊ธธ๊ฒ ๋๋ฅธ ๋ค ์ํ๋ ํ๋ฉด์ผ๋ก ์ฎ ๊ธฐ๋ฉด ๋๋๋ฐ, ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ์ด๋๋ฐด์ค ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์ดํ์ ๊ธธ๊ฒ ๋๋ฅด๋ฉด ์ด๋๊ณผ ์ญ์ ๋ฅผ ์ ํํ ์ ์๋ ๋ฒํผ ์ฐฝ์ด ์๊ธฐ๊ฒ ๋์ด ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ด ๋ฉ์์ง ์ฐฝ์ ๋๋ฌ ํ์ ํด์ผ๋ง ํ๋ ๋ฒ๊ฑฐ๋ก์์ด ๋ฐ์ํ๋ค. S๋ณด์ด์ค์ ๊ด ํ ์์ฌ์ด ์ ๋ ๋ฐ๊ฒฌํ ์ ์์๋๋ฐ, S๋ณด์ด์ค๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ค๋ฉด ๋ น์ ๋ฒํผ์ ๋๋ฅด๊ฑฐ๋ ํน์ HI GALAXY ๋ผ ๊ณ ์์ด๋ก ๋ต์ ํด์ผ ํ๋ค. ์์ด์ ์ต์ํ์ง ์์ผ์ ๋ถ๋ค์ ์ผ๋ฐ์ธ์๊ฒ๋ ์ฌ์ด HI GALAXY ๋ผ๋ ๋ง์ ํ๋ ๊ฒ์กฐ์ฐจ ์ด๋ ต๊ฒ ๋๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก ๋ชจ๋ ์ฐ๋ น์ธต์ ๊ณ ๋ ค ํ ์ ์๋ ์์ฑ ๋ช ๋ น ์์คํ ์ผ๋ก ๊ฐ์ ๋์ด์ผ ํ๋ค. 36 SNU์ธ๊ถ์ฃผ๊ฐ: ๋ํ, ์ธ๊ถ๊ณผ ๋ง๋๋ค
<๊ทธ๋ฆผ12 ๋ด์ฌํ๋ ๋ชจ์ต๋ค> ํ์๋ณต์ง๊ด ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ์ธํฐ๋ทฐ ์ค๋งํธํฐ ์ฌ์ฉ์ ๋งค์ฐ ์ต์ํ 20๋ ์ค๋ฐ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ ์ฒญ๋ ๋ค์ ๋์์ผ๋ก ์ฌ์ธต ์ธํฐ๋ทฐ๋ฅผ ์งํํ์๋ค. ์ธํฐ๋ทฐ ์๊ฐ์ 2์๊ฐ ์ ๋ ์์๋์์ผ๋ฉฐ, ์ง์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ๊ณ์๋ ์์ดํฐ๊ณผ ์ผ์ฑ ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด ๋์์ผ๋ก ์ฌ ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ง๋ฌธ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์ธํฐ๋ทฐ๋ฅผ ์งํํ๋ค. ์ธํฐ๋ทฐ ์ฐธ๊ฐ์๋ค์ ์์ ๋ค์ด ์ด๋ป๊ฒ ์ค๋งํธํฐ์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ง, ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ๋ค์ ๋ชฉ์๋ฆฌ๋ฅผ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ๋ด์๋ด์๋ค๊ณ ์์ ํ๋ ์ผ์ฑ ๊ฐค๋ญ์ ์ฝ์ด์ ๋ํ ํ๊ฐ๊ฐ ์ด๋ ํ ์ง, ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ํ์ ์ค๋งํธํฐ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์๊ฐํ๋ ์ ์ ๋ฌด์์ด์๋์ง๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์์ ๋กญ๊ฒ ์ด์ผ๊ธฐํ์ ๋ค. ๊ธฐ์กด ์ค๋งํธํฐ ์ฌ์ฉ๋ฐฉ๋ฒ - ๋ณด์ด์ค์ค๋ฒ ์ฐ์ ์ธํฐ๋ทฐ ์ฐธ๊ฐ์๋ค์ ์ค๋งํธํฐ์ ๋ณด์ด์ค์ค๋ฒ๊ธฐ๋ฅ์ ๋งค์ฐ ์ ์ฉํ๊ฒ ํ์ฉํ๊ณ ์์๋ค. ๋ณด์ด์ค์ค๋ฒ ์ ์ฑ ์์ฒด ์๋๊ฐ ๋งค์ฐ ๋นจ๋๊ณ , ์ด๋ฅผ ์์๋ฃ๊ณ ์์ ์์ง์ฌ ํฐ์นํ๋ ๋ฐ์์๋๋ ๋งค์ฐ ๋นจ๋๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ด๋ค์ด ์ค๋งํธํฐ์ ์ฌ์ฉํ๋ ์๋๋ ๋น์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ด ์ค๋งํธํฐ์ ์ฌ์ฉํ๋ ์๋์ ๊ทธ๋ค์ง ์ฐจ์ด์ ์ด ๋ํ ๋์ง ์์๋ค. ์ด๋ค์ ๋ง์น ์๋์ ํ์ํ ์๊ฐ์ ํญ์ ์ธ๋ฆฌ๋๋ก ์ค์ ํด๋๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ณด์ด์ค์ค๋ฒ ์ญ์ ๊ป ๋ค ์ผ ๋จ๋ค ํ ํ์ ์์ด ์ ๊ธ ํด์ ํ๋ฉด ๋ ์ผ์ง๋๋ก ํด๋๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. - ์๋ฆฌ(siri) ๋ณด์ด์ค์ค๋ฒ๊ฐ ์์ ๋ค์ ์ค๋งํธํฐ ์ฌ์ฉ์ ์ผ๋ง๋ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ๋์ง ๋งํ๋ฉด์ ์ด๋ฌํ ๋ณด์ด์ค์ค๋ฒ ๊ธฐ ๋ฅ์ ์ ๊ทผํ๊ธฐ ์ฝ๋๋ก ๋ง๋ค์ด์ค ์ ํ์ ๋ฐฐ๋ ค์๋ ๊ณ ๋ง์ํ์๋ค. ์์ดํฐ 4s ์ ํ์ด ๋์ค๊ธฐ ์ด์ ์๋ ๋ณด์ด ์ค์ค๋ฒ๋ฅผ ํค๊ธฐ ์ํด์๋ ์ค์ ๋ฉ๋ด๋ก ๋ค์ด๊ฐ์ ํด๋น ์์ ์ ์งํํ์์ด์ผ ํ์๊ธฐ์, ์ฃผ๋ณ ์ฌ๋๋ค์๊ฒ ๋ณด์ด ์ค์ค๋ฒ๋ฅผ ์ผ๋ฌ๋ผ๊ณ ๋ถํํ ๋ค์ ์คํํ์์๋ค๊ณ ํ๋ค. ํ์ง๋ง ์์ฑ๋ช ๋ น์ด ๊ฐ๋ฅํ ์๋ฆฌ(siri)๊ฐ ๋์จ ์ดํ ์๋ ์๋ก ๊ตฌ๋งคํ ์์ดํฐ์ด๋ ์ด๊ธฐํ ์ํจ ์์ดํฐ์์ ์๋ฆฌ(siri)๋ฅผ ์คํ์ํจ ํ ๋ณด์ด์ค์ค๋ฒ ์ผ๋ฌ๋ผ๊ณ ์ ์๊ฐ์ฅ์ ์ธ์ ์ค๋งํธ๊ถ( ๆฌ ) ๋ณด์ฅ์ ์ํ ์ธํฐํ์ด์ค ๊ฐ๋ฐ ์ ์ 37