J Dent Hyg Sci Vol. 17, No. 6, 2017, pp.523-532 https://doi.org/10.17135/jdhs.2017.17.6.523 RESEARCH ARTICLE κ΅λ΄μΉμμ ( ν ) κ³ΌμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μ΄μνν©λΆμ μ΅μ©κΈγνμκΈ 1 γλ°°μλͺ 2 γκΉμ§ 3 γκΉνμ§ 4 γμμΈμ° 5 γμκ·Όμ₯γμν¬μ 6 μ₯μ μ₯ 3 γμ₯μ€μ 7 γμ μ§μ 8 γμ νμ 9 γλ°μ§μ 10 γμ΄ν¨μ§ 11 γμ 보미 2, μ λ¬Έλνκ΅κ±΄κ°λ³΄κ±΄λνμΉμμνκ³Ό, 1 λμ 보건λνκ΅μΉμμκ³Ό, 2 κ°λ¦μμ£Όλνκ΅μΉκ³ΌλνμΉμμνκ³Όλ°κ΅¬κ°κ³Όνμ°κ΅¬μ, 3 νλ¦Όμ±μ¬λνκ΅μΉμμκ³Ό, 4 λμλνκ΅μΉμμνκ³Ό, 5 λλ¨λ³΄κ±΄λνκ΅μΉμμκ³Ό, 6 μμ§λνκ΅μΉμμνκ³Ό, 7 νΈμλνκ΅λ³΄κ±΄μλ£λνμΉμμνκ³Ό, 8 κ΄μ보건λνκ΅μΉμμκ³Ό, 9 μ¬μ£Όλνκ΅μΉμμκ³Ό, 10 μ΄νμ¬μλνκ΅μκ³ΌλνλΆμλͺ©λλ³μμΉκ³Όμ§λ£λΆ, 11 μμΈλνκ΅μΉμνλνμμλ°©μΉνκ΅μ€ Study on Current Curriculum Analysis of Clinical Dental Hygiene for Dental Hygiene Students in Korea Yong-Keum Choi, Yang-Keum Han 1, Soo-Myoung Bae 2, Jin Kim 3, Hye-Jin Kim 4, Se-Youn Ahn 5, Kun-Ok Lim, Hee Jung Lim 6, Sun-Ok Jang 3, Yun-Jung Jang 7, Jin-Ah Jung 8, Hyun-Sun Jeon 9, Ji-Eun Park 10, Hyo-Jin Lee 11, and Bo-Mi Shin 2, Department of Dental Hygiene, College of Health Science, Sun Moon University, Asan 31460, 1 Department of Dental Hygiene, Daejeon Health Institute of Technology, Daejeon 34504, 2 Department of Dental Hygiene, College of Dentistry and Research Institute of Oral Science, Gangneung-Wonju National University, Gangneung 25457, 3 Department of Dental Hygiene, Hallym Polytechnic University, Chuncheon 24210, 4 Department of Dental Hygiene, Dong-Eui University, Busan 47340, 5 Department of Dental Hygiene, Dongnam Health University, Suwon 16328, 6 Department of Dental Hygiene, Eulji University, Seongnam 13135, 7 Department of Dental Hygiene, College of Health and Medical Science, Howon University, Gunsan 54058, 8 Department of Dental Hygiene, Gwangyang Health Sciences University, Gwangyang 57764, 9 Department of Dental Hygiene, Yeoju Institiute of Technology, Yeoju 12652, 10 Dental Center, Ewha Womans University Mokdong Hosptial, Seoul 07985, 11 Department of Preventive and Social Dentistry, School of Dentistry, Seoul National University, Seoul 03080, Korea The purpose of this study was to provide basic data to standardize the clinical dental hygiene curriculum, based on analysis of current clinical dental hygiene curricula in Korea. We emailed questionnaires to 12 to investigate clinical dental hygiene curricula, from February to March, 2017. We analyzed the clinical dental hygiene curricula in 5 with a 3-year program and in 7 with a 4-year program. The questionnaire comprised nine items on topics relating to clinical dental hygiene, and four items relating to the dental hygiene process and oral prophylaxis. The questionnaire included details regarding the subject name, the grade/semester/credit system, course content and class hours, the number of senior professors, and the number of patients available for dental hygiene clinical training purposes. In total, there were 96 topics listed in the curricula relating to clinical dental hygiene training, and topics varied between the. There was an average of 20.4 topic credits, and more credits and hours were allocated to the 4-year program than to the 3-year program. On average, the ratio of students to professors was 21.4:1. Course content included infection control, concepts for dental hygiene processes, dental hygiene assessment, intervention and evaluation, case studies, and periodontal instrumentation. An average of 2 hours per patient was spent on dental hygiene practice, with an average of 1.9 visits. On average, student clinical training involved 19 patients and 26.6 patients in the 3-year and 4-year programs, respectively. The average participation time per student per topic was 38.0 hours and 53.1 hours, in the 3-year and 4-year programs, respectively. Standardizing the clinical dental hygiene curricula in Korea will require consensus guidelines on topics, the number of classes required to achieve core competencies as a dental hygienist, and theory and practice time. Key Words: Clinical dental hygiene curriculum, Dental hygiene school, Dental hygiene students Received: October 16, 2017, Revised: November 14, 2017, Accepted: November 21, 2017 Correspondence to: Bo-Mi Shin Department of Dental Hygiene, College of Dentistry, Gangneung-Wonju National University, 7 Jukheon-gil, Gangneung 25457, Korea Tel: +82-33-640-2860, Fax: +82-33-642-6410, E-mail: purplebom@gwnu.ac.kr ISSN 1598-4478 (Print) / ISSN 2233-7679 (Online) Copyright 2017 by Journal of Dental Hygiene Science This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Non-Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/ by-nc/4.0) which permits unrestricted non-commercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited.
J Dent Hyg Sci Vol. 17, No. 6, 2017 μλ‘ μμμΉμμν (clinical dental hygiene) μ΄λμμμμμμ 곡νλ¬ΈμΌλ‘μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μμννκΈ°μνμΉμμμ¬μ , νλ¨, κ³ν, μν, νκ°λ₯Όμνλͺ¨λ μ΄λ‘ κ³Όμ€μ΅μκ΅μ‘νλν΅ν©μ μΈκ°λ μκ΅κ³Όλͺ©μ΄λ€ 1). νΉνμΉμμμ¬μ , νλ¨, κ³ν, μννκ°λ±μμΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μΌλ‘μΈκ°μꡬμκΈ°λ°νμ¬μΉκ³Όμμμ¬κ°λμμμ건κ°λ¬Έμ λ°κ΅¬κ°κ³Όκ΄λ ¨λμꡬλ₯Όνμ νλλ°νμνν΅μ¬μ μΈνμ΄λΌκ³ ν μμλ€ 2,3). μ΄λ¬νμΉμμκ³Όμ μνμμμμΉμμνμ΄κ·Όκ±°μ€μ¬μνλ¬ΈμΌλ‘μκ΅μ μ μΈκ΅μ‘κ³Όμ μμλ°μνλ€ 4,5). λ―Έκ΅μμλνμ€νλμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μΌλ‘μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μμ΄λ‘ κ³Όμ€λ¬΄λ₯Όκ΅μ‘νκ³ , μ΄λ¬νκ΅μ‘μ΄μ λλ‘μ΄μλκ³ μλμ§λ₯Όκ΄λ¦¬λ°νκ°νκΈ°μνμ¬κ΅μ‘κΈ°κ΄μΈμ¦μ λ₯Όμ€μνκ³ μλ€ 6). λ°λΌμμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μμμΉκ³Όμμμ¬λ‘μμμ λ¬Έμ±κ³Όμμ§μκ°μΆλλ‘μμμμκ³Όκ΄λ ¨λνμ€ν΅μ¬μλκ³ΌμΈλΆμλμμ μνμ¬μ΄λ₯Όμ‘Έμ μ κΉμ§λ°λμλ¬μ±ν μμλλ‘κ΅μ‘ν΄μΌνλ€ 7). λνμΊλλ€μμλ 5κ°μμΊλλ€μΉκ³Όμμμ¬μ‘°μ§ (Canadian Dental Hygienists Association [CDHA] 8), Commission on Dental Accreditation of Canada [CDAC] 9), Dental Hygiene Educators Canada [DHEC] 10), Federation of Dental Hygiene Regulatory Authorities [FDHRA] 11), National Dental Hygiene Certification Board [NDHCB] 12) ) μ΄κ³΅λλ Όμνμ¬μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μκ·Όκ±°νμ¬μΉμμνκ³Όλ₯Όμ‘Έμ νλλ°νμνμμμλμμ μνμκ³ , μ΄λ₯ΌμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μν΅ν΄λ¬μ±ν μμλλ‘νμ€ννκΈ°μν΄κ΅μ‘κΈ°κ΄μΈμ¦νλͺ©μΌλ‘ν¬ν¨νμ¬νκ°νκ³ μλ€ 13). μ΄λ¬νμ λμ μ₯μΉλμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μ΄νμ€νλκ΅μ‘κ³Όμ μΌλ‘μμΉκ³Όμμμ¬μ£ΌλμμΉμμκ΄λ¦¬μνλ₯λ ₯μν₯μμν€κ³ , μλμ€μ¬μν΅ν©μ μ¬κ³ λ₯Όν¨μν μμλλ‘νλλ°κΈ°μ¬ν μμλ€ 14). μ°λ¦¬λλΌμμλμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μλννμ€νμμ μ΄λ―Έν‘νμν©μ΄λ©°, νΉνμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μνμ λΏμλλΌκ°νκ΅μλ°λΌλ€λ₯΄κ²μ΄μνλκ²μΌλ‘λνλλ€ 14). νΉνμΉμμκ³Όμ μκ·Όκ±°νμμμΉμμνκ΅μ‘μ΄μ λλ‘μ΄λ£¨μ΄μ§μ§λͺ»νκ³ μμΌλ©°, μΉμμμ¬μ κ³ΌμνμλΉμ€μλκ³ μ΄μλκ³ μλκ²μΌλ‘λνλλ€ 1). λνμμμΉμμνμμκ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉλνκ΅λ§λ€λ€λ₯΄κ²μ¬μ©λκ³ μμΌλ©°, νμ λνκ΅μμν©μλ°λΌμμμΉμμν, μμμΉμμμ€μ΅, μΉλ©΄μΈλ§λ‘ , ν¬κ΄μΉμμν, μλ°©μΉνλ±λ€μνκ΅κ³Όλͺ©λͺ μμ¬μ©νκ³ μλμ€μ μ΄λ€ 15). λ°λΌμμ°λ¦¬λλΌμμμΉμμκ΅μ‘κ³Όμ μ΄κ΅κ°μ μμ€μμνμ€νλλ΄μ©μ΄μ μλμ΄μΌν λ©°, κ°νκ΅μμλμ΄μκ·Όκ±°νμ¬μ‘Έμ μμ μμμμΉκ³Όμμμ¬μν΅μ¬μλκ³ΌμΈλΆμλμμ μνκ³ , μ΄λ₯Όνκ°ν μμλμΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μ€μ¬μμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μνμμ±μ΄μ κΈ°λκ³ μλ€ 2). μΉμμ ( ν ) κ³ΌμμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ νμ€νλ₯Όμν΄μλνμ¬κ΅λ΄μΉμμ ( ν ) κ³ΌμμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ νν©μνμ νμ¬μ΄λ₯Όκ·Όκ±°λ‘ν₯νκ΅μ‘κ³Όμ μκ°μ μμλ§λ ¨ν μμλλ‘ν΄μΌνλ€. λ°λΌμλ³Έμ°κ΅¬μμλκ΅λ΄μΉμμ ( ν ) κ³Όλ₯ΌλμμΌλ‘νμ¬μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μλν΄μ¬μΈ΅λΆμν¨μΌλ‘μ¨μ°λ¦¬λλΌμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μνμ€νλ₯ΌμνκΈ°μ΄μλ£λ‘νμ©νκ³ μνλ€. μ°κ΅¬λμλ°λ°©λ² 1. μ°κ΅¬λμμ κ΅ 83κ°μμΉμμ ( ν ) κ³Όμ€μ°κ΅¬μ°Έμ¬μλμν 12κ°μμΉμμ ( ν ) κ³Όλ₯ΌλμμΌλ‘ 2017λ 2μ 7μΌλΆν° 3μ 17μΌκΉμ§μ μλ©μΌμν΅ν΄νμ λ³μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μ΄μνν©μλνμλ£μμ§μμ§ννμλ€. μ΄ 3λ μ 5κ°κ΅, 4λ μ 7 κ°κ΅μμλ£λ₯Όμ΅μ’ λΆμμλ£λ‘νμ©νμ¬μμμΉμμνμμκ΅κ³Όλͺ©μ΄μνν©μλΆμνμλ€. λ³Έμ°κ΅¬λμ λ¬Έλνκ΅κΈ°κ΄μλͺ μ€λ¦¬μμνμΉμΈ (SM-201701-001-2) μμ»μνμ§νλμλ€. 2. μλ£μμ§λ°μ°κ΅¬λ°©λ²κ΅μ‘λ΄μ©μ²΄κ³νλ°νμ€νμμ μμν΄μκ΅λ΄μΉμμ ( ν ) κ³ΌμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μλνμ‘°μ¬μ§λ₯Όμμ±νμλ€. μ‘°μ¬νλͺ©μμμμΉμμνλ°κ΄λ ¨κ΅κ³Όλͺ©μ΄μνν©μλνμ‘°μ¬ 9λ¬Έν, μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ λ°μΉλ©΄μΈλ§λͺ¨νλ°λμμμ€μ΅μ΄μλ΄μ©μλνμ‘°μ¬ 4λ¬ΈνμΌλ‘ꡬμ±νμλ€. μμμΉμμνλ°κ΄λ ¨κ΅κ³Όλͺ© μμ‘°μμ μ μλμΉκ³Όμμμ¬μμ€μΌμΌλ§λ°κ΅¬κ°λ³μλ°©κ΄λ ¨λ²μ μ 무λ₯Όνμ΅νκΈ°μν΄μ΄μλλκ΅κ³Όλͺ©μΌλ‘κΈ°μ‘΄μμλ°©μΉν, μμμΉμμν, ν¬κ΄μΉμμν, μΉλ©΄μΈλ§λ±μκ³Όλͺ©λͺ μΌλ‘μ΄μλλκ΅κ³Όλͺ©μν¬ν¨νλλ‘νμλ€. μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ λ°μΉλ©΄μΈλ§λμμμ€μ΅ μμ‘°μμ μ μλμ€μΌμΌλ§μν¬ν¨νμ¬μ€μ μ¬λμλμμΌλ‘ν¬κ΄μ μΈκ΅¬κ°κ±΄κ°μ¦μ§μλΉμ€λ₯Όμννλμ€μ΅μΌλ‘, νκ΅λ³λ‘μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ , μ€μΌμΌλ§, μΉλ©΄μΈλ§, ν¬κ΄μΉμμκ΄λ¦¬λ±μμ©μ΄λ‘μ¬μ©λλμ€μ΅μμλ―Ένλ€. μΈλΆμ μΈμ‘°μ¬νλͺ©μΌλ‘λμμμΉμμνλ°κ΄λ ¨κ΅κ³Όλͺ©μμ΄λ¦, κ°κ΅κ³Όλͺ©μμ΄μνλνλ / νκΈ°, νμ , κ°μλ΄μ©λ°μκ°, κ΅κ³Όλͺ©λ³λ΄λΉκ΅μμμνκΈ°λ³μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ λ°μΉλ©΄μΈλ§λμμμ€μ΅μΌμ΄μ€μλ°λμμ 1μΈλΉνκ· 524
μ΅μ©κΈμΈ : κ΅λ΄μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μ΄μνν©λΆμ μ€μ΅μκ°, μλ°©μ§λ£λ°μ λ¬Έκ°μΉλ©΄μΈκ· λ§κ΄λ¦¬μ€μ΅μννμ ( λ§λ€νΉ, μνΈμ€μ΅ν¬ν¨ ) λ±μμ‘°μ¬νμλ€. κ°κ΅κ³Όλͺ©λ³κ΅μ‘λ΄μ©μλͺ¨λ μμμΉμμνλ°κ΄λ ¨κ΅κ³Όλͺ©μ 15 16 μ£Όμ°¨λ³κ°μμ£Όμ λ°λ΄μ©, κ°μ£Όμ λ³κ°μμκ°μμ£Όκ΄μμΌλ‘μμ±νμ¬μν©νμλ€. μ΄ 1,439κ°νλͺ©μμ£Όμ°¨λ³κ°μμ£Όμ λ₯Όλͺ©λ‘ννμκ³ , ꡬκ°μ§ν, λμ, μΉλ£ ( μ²μΉ ) λ°©λ², μ¬λ£λ°λꡬ, κ°λ λ±ν΅μ¬ν€μλλ₯Όμ€μ¬μΌλ‘λ²μ£Όννμλ€. μλ₯Όλ€μ΄, μ λ¬Έκ°μΉλ©΄μΈμ μ μμ΄λ‘ , μ λ¬Έκ°μΉμ€μ§, μνλλ² μΉ«μμ§, Eva tipμμ΄μ©νμ λ¬Έκ°μΉλ©΄μΈκ· λ§κ΄λ¦¬λ±μμ£Όμ λ μ λ¬Έκ°μΉλ©΄μΈκ· λ§κ΄λ¦¬ λ‘λ²μ£Όννμκ³ , μ¬νκ΄κ³μ§ν과ꡬκ°κ±΄κ°μμ΄ν΄, μμ 과ꡬκ°κ±΄κ°, λΉλ¨νμμꡬκ°κ±΄κ°κ΄λ¦¬λ±μμ£Όμ λ μ μ μ§νμμꡬκ°κ±΄κ°κ΄λ¦¬ λ‘λ²μ£Όννμκ³ , μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μλ¨κ³λ³κ°λ , νλ‘ν μ½, μνκ³Όμ , μ± νΈλ°λ¬Έμμμ±, μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ 리뷰λ±μμ£Όμ λ μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μκ°λ κ³Όκ³Όμ μλνμ΄ν΄ λ‘λ²μ£Όν νμλ€. μ΅μ’ μ μΌλ‘μμμΉμμνλ°κ΄λ ¨κ΅κ³Όλͺ©κ΅μ‘λ΄μ©μ 47κ°νλͺ©μΌλ‘μ 리νμκ³ , κ°κ°μμ£Όμ λ³κ°μμκ°νν©μλΆμνμλ€. μλ£λΆμμμμ§λμλ£λ₯Ό IBM SPSS ver. 20.0 (IBM Co., Armonk, NY, USA) μμ΄μ©νμ¬λΉλλΆμλ°κΈ°μ ν΅κ³λΆμμμννμλ€. κ²°κ³Ό 1. νμ λ³μμμΉμμνμμκ΅κ³Όλͺ©κ°μ€νν©μ°κ΅¬λμνκ΅μμμ΄μνκ³ μλμμμΉμμνμμκ΅κ³Όλͺ©μμ 체 96κ°κ³Όλͺ©μΌλ‘νμΈλμλ€ (Table 1). κ°κ΅κ³Όλͺ©μμμ΄μνκ³ μλλ΄μ©μκ°μΌκ΄λ¦¬, μλ°©μΉνμ΄λ‘ λ°μ€μ΅, μΉμμκ΄λ¦¬μ΄λ‘ λ°μ€μ΅, μΉμ£ΌκΈ°κ΅¬μ‘°μλ²μ΄λ‘ λ°μ€μ΅, λμμμ€μ΅λ±μΌλ‘λμΌνλ΄μ©μκ΅μ‘νκ³ μμΌλκ΅κ³Όλͺ©λͺ μνκ΅λ³λ‘λ€λ₯΄κ²λνλ¬λ€. μ 체κ΅κ³Όλͺ©μ€ 60.5% κ° Table 1. Subject Name of Clinical Dental Hygiene Area Subject name Total 3-year 4-year Infection control 3 (3.1) 1 (33.3) 2 (66.7) Dental infection control practice 1 (1.0) 1 (100) 0 (0) Health assessment and dental infection control practice 1 (1.0) 0 (0) 1 (100) Preventive dentistry 7 (7.3) 4 (57.1) 3 (42.9) Preventive dentistry practice 4 (4.2) 4 (100) 0 (0) Case studies in dental hygiene 1 (1.0) 0 (0) 1 (100) Basic dental hygiene practice 2 (2.1) 2 (100) 0 (0) Dental prophylaxis and practice 10 (10.4) 10 (100) 0 (0) Periodontal instrumentation 1 (1.0) 1 (100) 0 (0) Dental hygiene practice 4 (4.2) 4 (100) 0 (0) Dental hygiene practical technique 1 (1.0) 1 (100) 0 (0) Clinical dental hygiene theory 23 (24.0) 0 (0) 23 (100) Clinical dental hygiene practice 14 (14.6) 4 (28.6) 10 (71.4) Clinical dental hygiene theory and practice 21 (21.9) 6 (28.6) 15 (71.4) Comprehensive dental hygiene practice 2 (2.0) 2 (100) 0 (0) Dental management and practice 1 (1.0) 0 (0) 1 (100) Total 96 (100) 40 (41.7) 56 (58.3) Values are presented as n (%). Table 2. Status of Clinical Dental Hygiene Area Course a by School System School system subjects Credit Total school hours b students per professor Total (n=12) 7.9 (6 11) 21.1 (15 45) 471.3 (360 675) 21.4 (8 40) 3-year (n=5) 8.4 (6 11) 20.0 (15 23) 420.0 (360 465) 31.3 (24 40) 4-year (n=7) 8.0 (6 11) 21.9 (18 31) 507.9 (420 675) 17.4 (8 23) Values are presented as mean per school (range [minimum~maximum]). a Mean credits and time of classes related to clinical dental hygiene (dental prophylaxis, preventive dentistry, clinical dental hygiene, basic dental hygiene) per semester. b Calculated by the class-hours of 15 weeks. 525
J Dent Hyg Sci Vol. 17, No. 6, 2017 μμμΉμμνλλμμμΉμμνλ°μ€μ΅, μμμΉμμνμ€μ΅κ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉμμ¬μ©νκ³ μλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. 2. νμ λ³μμμΉμμνμμκ΅κ³Όλͺ©μ, νμ λ°μ 체μ΄μμκ°νν©μ‘Έμ μμ κΉμ§νμ λ³μμμΉμμνμμκ΅κ³Όλͺ©μ, νμ , μκ°λ±μ΄μνν©μ Table 2μκ°λ€. νκ΅λ³μ΄μνλμμμΉμμνμμνκ· κ΅κ³Όλͺ©μλ 7.9κ°μκ³ , μ‘Έμ μμ κΉμ§νκ· 21.1νμ μμ΄μνλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. κ΅κ³Όλͺ©λ³ 15μ£Όμ°¨μμμ μμ΄μνλκ²μΌλ‘κ°μ νμμλνκ· 471.3μκ°μμ μμ΄μνλκ²μΌλ‘νμΈλμλ€. κ΅μ 1μΈλΉνμ 21.4λͺ μλ΄λΉνμ¬μμμΉμμνμμκ΅κ³Όλͺ©μμ΄μνκ³ μμλ€. μ‘Έμ μμ κΉμ§νκΈ°λ³λ‘ 1.0 2.0κ°μμμμΉμμνμμκ΅κ³Όλͺ©μμ§μμ μΌλ‘μ΄μνκ³ μμκ³ , μ£ΌλΉμ΅μ 2μκ°μμμ΅λ 10μκ°μΌλ‘λ°°μ νμ¬μ΄μνκ³ μμλ€ (Table 3). 3. μμμΉμμνμμκ΅μ‘λ΄μ©λ°μκ°νν©νμ λ³μμμΉμμνμμκ΅μ‘λ΄μ©λ°μκ°μ Table 4μκ°λ€. μμμΉμμνμμμκ΅κ³Όλͺ©μμκ΅μ‘νκ³ μλμ£Όμκ΅μ‘μ£Όμ λκ°μΌκ΄λ¦¬, μΉμμκ΄λ¦¬λ₯ΌμνκΈ°μ΄κ°λ μμ΄ν΄, μΉμμμ¬μ , μ€μ¬λ°νκ°, μ¦λ‘μ°κ΅¬, μΉμ£ΌκΈ°κ΅¬μ‘°μλ²λ±μ΄μλ€. μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μ 5λ¨κ³ ( μ¬μ , νλ¨, κ³ν, μν, νκ° ) μλ¨κ³λ³κ°λ , μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μνλ‘ν μ½, μνκ³Όμ , μ± νΈλ°λ¬Έμμμ±, μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μ΄ν΄λ₯Όμνλ¬Έμ ν΄κ²°ν μλ±κ³Όκ°μμΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μκ°λ κ³Όκ³Όμ μλνμ΄ν΄λ₯Όμν΄νκ· 15.5μκ°μμ μμ΄μνκ³ μμκ³ , νΉν 4λ μ νμ μμλνκ· 20.9μκ°μμ΄μνλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. μΉμμμ€μ¬μμλμ¬νκ΄κ³μ§ν, 골λ€κ³΅μ¦, μμ , λΉλ¨, κ³ νμ, νΈν‘κΈ°μ§ν, μλ±κ³Όκ°μμ μ μ§νμμꡬκ°κ±΄κ°κ΄λ¦¬μλνμ¬ 4λ μ νμ μμλ§νκ· 7.8μκ°μμ μμ§ννλ κ²μΌλ‘λνλ¬κ³ , μ₯μ μΈ, μμμ₯μ λ±κ³Όκ°μνΉλ³νμμꡬκ°κ±΄κ°κ΄λ¦¬μλνμ¬ 3λ μ μμλνκ· 5.4μκ°μ, 4λ μ μμλνκ· 13.5μκ°μκ΅μ‘νλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. λ°λ©΄, μΉμ£ΌμΉλ£μ μ§κ΄λ¦¬μκ°μμΉμμνκ°μμμλνκ΅μ‘μμΌλΆνκ΅μννμ¬μ μ§κ΄λ¦¬λ°κ³μκ΄λ¦¬κ΄λ ¨μ£Όμ μλνμ¬νκ· 5μκ°μ΄λ΄λ‘μ΄μλκ³ μμλ€. μΉμμμ¦λ‘μ°κ΅¬μμ μμ 체νκ· 31.0μκ°μ΄μλκ³ μμκ³ , νμμ΄μ§μ μννμΉμμκ΄λ¦¬λμμλΆμμλν case presentation μμ μμ 체νκ· 9.9μκ°μ΄μλλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. μΉμ£ΌκΈ°κ΅¬μ‘°μλ²μ£Όμ μκ²½μ°, probeμμ΄λ‘ λ°μ€μ΅μμ 체νκ· 6.6μκ°μ΄μλκ³ μμκ³ , μ€μΌμΌλ¬λ°νλ λ±μμ기ꡬμ μ©μμνμ΄λ‘ λ°μ€μ΅μ 64.4μκ°μ΄μλλ©°, μ€μ λμμμ€μ΅μνκ· 100.4μκ°μ΄μλλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. λνμ΄μλλ³κ°λ‘κ΅κ°μνμ€κΈ°μνμλλΉνμ°μ΅λ°λͺ¨μνκ°λμ 체νκ· 34.1μκ°μ΄μλλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. 4. νκ΅λ³μΉμμκ΄λ¦¬λμμμ€μ΅μ΄μνν©νκ΅λ³μΉμμκ΄λ¦¬λμμμ€μ΅μ΄μνν©μ Table 5μκ°λ€. μΉμμκ΄λ¦¬λμμμ€μ΅μνκ΅λ³λ‘μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ , μ€μΌμΌλ§, μΉλ©΄μΈλ§, ν¬κ΄μΉμμκ΄λ¦¬λ±μμ©μ΄λ‘μ¬μ©λκ³ μλμ€μ΅μΌλ‘, μ€μΌμΌλ§μν¬ν¨νμ¬μ€μ μ¬λμλμμΌλ‘ν¬κ΄μ μΈκ΅¬κ°κ±΄κ°μ¦μ§μλΉμ€λ₯Όμννλμ€μ΅μμλ―Ένλ€. λμμμ€μ΅μλμμ 1μΈλΉνκ· 2μκ°μμλμκ³ , νκ· 1.9νλ΄μνλλ‘νμ¬μ€μ΅μμ§ννκ³ μλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. μ‘Έμ μμ κΉμ§νμμ μΌλ‘μ§ννλλμμμ€μ΅μ 3λ μ μκ²½μ°νκ· 19κ°μμΌμ΄μ€λ₯Ό, 4λ μ μκ²½μ°νκ· 26.6κ°μΌμ΄μ€λ₯Όμ€μ΅νκ³ μμκ³ , κ°μ₯μ κ²λ 15κ°, λ§κ²λ 35κ°μΌμ΄μ€μλμμμ€μ΅μμννμκ³ , νμ 1μΈλΉλμμμ€μ΅μμ°Έμ¬νλμκ°μ 3λ μ μκ²½μ°νκ· 38.0μκ°, 4λ μ μμλνκ· 53.1μκ°μΌλ‘λνλ¬λ€. 3λ μ μκ²½μ° 2 νλ 2νκΈ°λΆν°λμμμ€μ΅μμ΄μνμκ³ , 4λ μ μκ²½μ° Table 3. Status of Clinical Dental Hygiene Area Course by Semester Grade-semester 3-year (n=5) 4-year (n=7) subjects Credit Hours per week subjects Credit Hours per week 1-1 1.0 (1 1) 2.0 (2 2) 2.0 (2 2) - - - 1-2 1.8 (1 4) 4.8 (3 9) 5.6 (3 10) 1.5 (1 2) 3.0 (2 4) 4.0 (2 6) 2-1 2.0 (1 4) 4.8 (3 8) 6.6 (4 8) 1.4 (1 2) 4.0 (3 5) 5.3 (4 7) 2-2 1.4 (1 2) 3.4 (2 4) 5.4 (4 8) 1.4 (1 2) 4.1 (3 9) 5.4 (4 7) 3-1 1.0 (1 1) 2.4 (2 3) 4.0 (3 5) 1.0 (1 1) 3.1 (2 5) 4.6 (4 6) 3-2 1.4 (1 2) 2.6 (1 5) 4.0 (2 8) 1.3 (1 2) 3.9 (2 7) 5.3 (4 8) 4-1 - - - 1.3 (1 2) 4.1 (2 11) 5.3 (4 7) 4-2 - - - 1.1 (1 2) 3.7 (3 8) 4.9 (4 6) Values are presented as mean per school (range [minimum~maximum]). 526
μ΅μ©κΈμΈ : κ΅λ΄μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μ΄μνν©λΆμ Table 4. Clinical Dental Hygiene Area Course Contents and Hours by School System Contents Total 3-year 4-year Infection control Understanding of infection control 6 4.2 (1.0 12.0) 2 3.0 (2.0 4.0) 4 4.8 (1.0 12.0) Understanding of infectious diseases 4 2.3 (1.0 4.0) 2 3.0 (2.0 4.0) 2 1.5 (1.0 2.0) Individual infection control theory and practice 6 4.0 (2.0 6.0) 3 4.7 (2.0 6.0) 3 3.3 (2.0 4.0) Dental waste management 4 1.8 (1.0 2.0) 2 2.0 (2.0 2.0) 2 1.5 (1.0 2.0) Infection control at dental office 10 9.7 (4.0 26.0) 4 12.5 (4.0 26.0) 6 7.8 (4.0 18.0) Basic concepts Concept of health and oral health 2 2.5 (2.0 3.0) 2 2.5 (2.0 3.0) 0 0.0 (0.0 0.0) Management principles of oral diseases 4 3.0 (2.0 5.0) 2 2.5 (2.0 3.0) 2 3.5 (2.0 5.0) Prevention of other oral diseases 3 4.3 (3.0 6.0) 3 4.3 (3.0 6.0) 0 0.0 (0.0 0.0) Formation and structure of dental plaque 6 3.7 (2.0 6.0) 1 3.0 (3.0 3.0) 5 3.8 (2.0 6.0) Dental deposit 8 4.6 (2.0 8.0) 5 5.0 (3.0 6.0) 3 4.0 (2.0 8.0) Theory and principle of dental caries 8 5.5 (2.0 9.0) 3 7.0 (6.0 9.0) 5 4.6 (2.0 8.0) Theory and principle of periodontal disease 8 4.6 (2.0 8.0) 3 5.7 (3.0 8.0) 5 4.0 (2.0 8.0) Understanding of dental hygiene care 12 15.5 (4.0 44.0) 5 8.0 (4.0 15.0) 7 20.9 (7.0 44.0) Dental hygiene assessment Extraoral and intraoral clinical assessment 11 5.2 (2.0 12.0) 4 4.3 (2.0 6.0) 7 5.7 (2.0 12.0) Oral bacterium assessment 8 4.9 (2.0 10.0) 3 3.3 (2.0 4.0) 5 5.8 (4.0 10.0) Instruction of digital camera 4 3.8 (2.0 5.0) 2 3.0 (2.0 4.0) 2 4.5 (4.0 5.0) Health histories 4 7.8 (2.0 16.0) 2 6.0 (4.0 8.0) 7 6.6 (4.0 16.0) Assessment of the dentition 5 4.6 (4.0 6.0) 0 0.0 (0.0 0.0) 5 4.6 (4.0 6.0) Dental charting 7 5.6 (2.0 14.0) 4 2.8 (2.0 4.0) 3 9.3 (4.0 14.0) Dental caries risk assessment 11 7.9 (4.0 12.0) 4 8.0 (4.0 11.0) 7 7.9 (5.0 12.0) Periodontal disease risk assessment 4 8.5 (4.0 12.0) 1 4.0 (4.0 4.0) 3 10.0 (6.0 12.0) Dental hygiene intervention Oral health and diet 11 5.3 (3.0 8.0) 4 6.3 (5.0 8.0) 7 4.7 (3.0 6.0) Oral health education 5 4.4 (3.0 6.0) 2 4.0 (4.0 4.0) 3 4.7 (3.0 6.0) Toothbrushing method 8 5.8 (2.0 12.0) 4 6.8 (3.0 12.0) 4 4.8 (2.0 7.0) Oral health care products 11 9.5 (4.0 18.0) 4 10.2 (6.0 18.0) 7 9.0 (4.0 18.0) Pit and fissure sealant 11 6.7 (2.0 11.0) 4 7.5 (5.0 11.0) 7 6.3 (2.0 10.0) Professional fluoride application 11 8.2 (2.0 14.0) 4 9.0 (6.0 12.0) 7 7.7 (2.0 14.0) Evaluation of dental plaque 10 6.9 (2.0 14.0) 4 4.0 (2.0 6.0) 6 8.8 (4.0 14.0) Professional dental plaque control 11 8.5 (4.0 15.0) 4 7.0 (6.0 8.0) 7 9.4 (4.0 15.0) Tooth polishing 6 6.0 (2.0 10.0) 4 5.5 (2.0 7.0) 2 7.0 (4.0 10.0) 527
J Dent Hyg Sci Vol. 17, No. 6, 2017 Table 4. Continued Contents Total 3-year 4-year Evaluation and management of halitosis 7 2.8 (1.5 4.0) 3 3.2 (2.0 4.0) 4 2.5 (1.5 4.0) Dentinal hypersensitivity management 6 3.0 (1.5 4.0) 3 3.2 (1.5 4.0) 3 2.8 (2.0 4.0) Smoking and tobacco cessation 6 3.7 (2.0 5.0) 1 2.0 (2.0 2.0) 5 4.0 (3.0 5.0) Oral health care of individuals with systemic diseases 5 7.8 (2.0 16.0) 0 0.0 (0.0 0.0) 5 7.8 (2.0 16.0) Oral health care of individulas with special needs a 11 9.6 (3.0 30.0) 5 5.4 (3.0 11.0) 6 13.5 (4.0 30.0) Dental emergency treatment 1 8.0 (8.0 8.0) 0 0.0 (0.0 0.0) 1 8.0 (8.0 8.0) Dental hygiene care practice 12 100.4 (42.0 164.0) 5 78.6 (42.0 115.0) 7 116.0 (72.0 164.0) Ergonomics 9 4.9 (2.0 8.0) 5 4.2 (2.0 6.0) 4 5.8 (4.0 8.0) Explorer: basic concepts and technique practice 11 8.4 (4.0 20.0) 5 11.2 (4.0 20.0) 6 6.0 (4.0 10.0) Probe: basic concepts and technique practice 12 6.6 (4.0 12.0) 5 7.8 (4.0 12.0) 7 5.7 (4.0 10.0) Scaler and curet: basic concepts and technique practice 12 64.4 (36.0 108.0) 5 71.6 (49.0 108.0) 7 59.3 (36.0 84.0) Dental prophylaxis: basic concepts and technique practice 6 5.5 (2.0 12.0) 4 4.8 (3.0 6.0) 2 7.0 (2.0 12.0) Periodontal instrument sharpening 10 5.4 (2.0 10.0) 5 5.8 (2.0 10.0) 5 5.0 (4.0 6.0) Practice and evaluation for state examination 12 34.1 (4.0 64.0) 5 32.8 (16.0 48.0) 7 35.0 (4.0 64.0) Dental hygiene evaluation Maintenance 2 3.5 (2.0 5.0) 1 2.0 (2.0 2.0) 1 5.0 (5.0 5.0) Case studies and analyses Case studies in dental hygiene b 7 31.0 (18.0 52.0) 1 18.0 (18.0 18.0) 6 33.2 (24.0 52.0) Case presentation c 10 9.9 (2.0 28.0) 3 8.0 (3.0 16.0) 7 10.7 (2.0 28.0) Values are presented as number only or mean per school (range [minimum~maximum]). a Persons with disabilities, adolescents, women and their children/pregnant women, the older adult, persons with implant, persons with disordered eating, pain management, dental phobia management, etc. b Case analysis and problem solution in dental hygiene based on case study text book. c Case presentation about students clients for dental hygiene care. 528
μ΅μ©κΈμΈ : κ΅λ΄μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μ΄μνν©λΆμ Table 5. Status of Dental Hygiene Care Practice to Practice Patients School Average practice hours per practice patients patients visits required practice cases per semester 1-1 1-2 2-1 2-2 3-1 3-2 4-1 4-2 Total cases Total practice hours per student a Total 2 1.9 0.0 0.0 0.0 5.8 7.1 6.5 12.0 5.8 23.4 46.8 3-year 2 1.4 0.0 0.0 0.0 8.8 9.8 2.8 - - 19.0 38.0 A 1-2 1.0 0.0 0.0 0.0 10.0 8.0 2.0 - - 20.0 40.0 B 2 1.0 0.0 0.0 0.0 12.0 12.0 0.0 - - 24.0 48.0 C 2 1.0 0.0 0.0 0.0 5.0 10.0 0.0 - - 15.0 30.0 D 2-4 1.0 0.0 0.0 0.0 8.0 10.0 0.0 - - 18.0 36.0 E 2 3.0 0.0 0.0 0.0 0.0 9.0 9.0 - - 18.0 36.0 4-year 2 2.3 0.0 0.0 0.0 0.0 3.8 8.7 12.0 5.8 26.6 53.1 F 1-2 2.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 4.0 10.0 10.0 24.0 48.0 G 2 3.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 6.0 9.0-15.0 30.0 H 2 2.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 2.0 10.0 12.0 24.0 48.0 I 1-2 2.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 8.0 10.0 6.0 24.0 48.0 J 1-2 2.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 15.0 16.0 4.0 35.0 70.0 K 2 3.0 0.0 0.0 0.0 0.0 9.0 12.0 15.0 3.0 30.0 60.0 L 2 2.0 0.0 0.0 0.0 0.0 6.0 14.0 14.0 0.0 34.0 68.0 a Total hours for care practice=the sum of (the number of required pracitce cases per semester average practice hours per practice patients). λΉ λ₯΄λ©΄ 3 νλ 1 νκΈ°λΆν°μ€μ΅μμ΄μνλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. κ³ μ°° λ³Έμ°κ΅¬μμλμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μνμ€νλ₯ΌμνκΈ°μ΄μλ£λ‘νμ©νκ³ μκ΅λ΄μΌλΆμΉμμ ( ν ) κ³Όμμμ΄μνκ³ μλμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μλν΄μ¬μΈ΅λΆμνμλ€. μ°λ¦¬λλΌμΉμμνκ΅μ‘μ΄μ₯κΈ°μ μ΄κ³ , κ΅μ μ μΈμμ€μμμ μ§μΉμμννλ¬ΈμΌλ‘λ°μ νκΈ°μν΄μλμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μ체κ³μ μΈκ°μ μλ°νμΌλ‘νμ€νκ°λ°λμμ΄λ£¨μ΄μ ΈμΌνλ€ 15). μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μμΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μκ·Όκ±°νμ¬νμμ€μ¬μν¬κ΄μ μΈμ§λ£μ 곡μμ΄μ μλ§μΆμΉμμμ¬μ -νλ¨-κ³ν-μν-νκ°κ³Όμ μΌλ‘μκ΅μ μ μΈνμ€μΉμμμμμ€λ¬΄μλ°νμ΄λλ€ 16). λ°λΌμνμλ€μ΄μΉμμ ( ν ) κ³Όμκ΅μ‘κ³Όμ μλ§μΉλμ‘Έμ μμ μμμμμ€λ¬΄μνμλμκ°μΆμμλκ΅μ‘κ³Όμ μΌλ‘ꡬμ±λλκ²μ΄μ μ λμ΄μΌνλ€ 17). κ΅μ‘κ³Όμ μνμ€νλ₯Όμν΄μλμ΄μνλκ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉκ³Όλ΄μ©μλννμ€νκ°μ΄λ£¨μ΄μ ΈμΌνλ€. κ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉμκ·Έκ³Όλͺ©μν¬κ΄μ μΈνΉμ±κ³Όλ΄μ©μν¨μΆν μμμ΄μΌνλ©°, μ΄λ곧μΉμμνμνλ¬Έμ 체κ³λ₯Όλ°μνλ€. κ΅κ³Όλͺ©μμμλͺ λͺ μκ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉμκ·Έλλ‘λ°μν μμμ΄μΌνλλ°, μ΄λκΈ°λ³Έμ μΌλ‘κ΅μ‘λͺ©μ λ°κ΅μ‘λͺ©νμλ°©ν₯μ€μ λ°κ·Όκ±°κ°λ μμκΈ°λλ¬Έμ΄λ€ 18,19). λ³Έμ°κ΅¬κ²°κ³Ό, 12κ°μΉμμ ( ν ) κ³Όμμμ΄μμ€μΈμμμΉμμνμμμκ΅κ³Όλͺ©μμ 체 96κ°κ³Όλͺ©μΌλ‘νμΈλμλ€. κ΄λ ¨κ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉμΌλ‘λμμμΉμμν, μμμΉμμνλ°μ€μ΅, κ°μΌκ΄λ¦¬ν, κΈ°μ΄μΉμμμ€μ΅, μλ°©μΉκ³Όν, μμμΉμμμ¦λ‘μ°κ΅¬, μΉλ©΄μΈλ§λ‘ , μΉλ©΄μΈλ§νλ°μ€μ΅, μΉμ£ΌκΈ°κ΅¬νμ©, ν¬κ΄μΉμμμ€μ΅, ν¬κ΄μΉμμνλ±λ§€μ°λ€μνκ²λνλ¬λ€. κ°μ₯ν°λΉμ¨λ‘μ¬μ©λκ³ μλκ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉμΌλ‘λμμμΉμμνλλμμμΉμμνλ°μ€μ΅μ΄ 60.5% λ‘λνλ¬λ€. μ μ§μΉμμκ΅μ‘μλνμ μΈκ΅κ°μΈλ―Έκ΅κ³ΌμΊλλ€μνν©μμ΄ν΄λ³΄λ©΄λͺ¨λμμμΉμμνλλμμμΉμμνμ€μ΅μμ¬μ©νκ³ μλ€ 14,20). λ°λΌμμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μμλ€λ£¨λμΌλΆλ΄μ©λ§μλ°μνλκ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉμμ¬μ©ν기보λ€λκ΅μ μ μμ€μκ±Έλ§κ³ , μμμΉμμνμμμμ 체λ₯Όν¬κ΄ν μμλκ°λ μ΄λ°μλκ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉμΈμμμΉμμνλλμμμΉμμνμ€μ΅μ΄λΌλκ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉμμ¬μ©νλκ²μ΄λ°λμ§ν κ²μΌλ‘μκ°λλ€. μμμΉμμνμμκ΅κ³Όλͺ©μμλμΉκ³Όμμμ¬μνμ€μ 무λ₯Όλ€λ£¨λ©°, μ΄λ‘ λΏμλλΌμ€μ΅μ΄μ΄λ£¨μ΄μ§μλ°λΌμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μμκ°μ₯ν°λΉμ€μμ°¨μ§νλ€. κ·ΈλΌμλλΆκ΅¬νκ³ νκ΅λ³λ‘μ΄μλ°©μ과체κ³κ°λ€λ₯΄λ©΄κ·Έμλ°λΌμ΄μμκ°κ³Όλ΄μ©μ΄λ¬λΌμ§κ²λλ€. λ³Έμ°κ΅¬κ²°κ³Ό, μ‘Έμ μμ κΉμ§κ°νκ΅μμνκ· 7.9κ°μμμμΉμμνμμκ΅κ³Όλͺ©μμ΄μνκ³ μμκ³ , κ³Όλͺ©λ³ 15μ£Όμ°¨μμμ μμ΄μνλκ²μΌλ‘κ°μ νμμλμ‘Έμ μμ κΉμ§νκ· 471.3μκ°μμ μμ΄μνλκ²μΌλ‘νμΈλμλ€. νμ μλ°λ₯Έμ°¨μ΄λ₯ΌνμΈνκ²°κ³Ό, 529
J Dent Hyg Sci Vol. 17, No. 6, 2017 νκ· νμ κ³Όμ΄μμ μκ°μ 3λ μ μλΉν΄ 4λ μ μμλλ§μνμ κ³Όμκ°μλ°°μ νμ¬μ΄μνκ³ μλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. λλ€μμ 4λ μ νκ΅μμλ 34 40νμ μν΄λΉνλκ΅μνμ μνμμ μΌλ‘μ΄μνμ¬μΌν¨μκ³ λ €νμμλ, 4λ μ κ΅μ‘κ³Όμ μμ 3λ μ μλΉν΄λ§μμκ°μν¬μ νκ³ μλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. μ΄μλλΆμ΄, λμΌνμ λ΄μμλκ΅μ‘κ³Όμ μ΄μλ°©μμμ°¨μ΄κ°μλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. 3λ μ κ΅μ‘κ³Όμ λ΄μμλκ΅μ‘μκ°μ΄μ΅μ 330μκ°κ³Όμ΅λ 465μκ°μ΄μνλκ²μΌλ‘λνλμ°¨μ΄κ°ν¬κ²λνλ¬λ€. μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μμ¬μΈ΅μ μΈμ νμ°κ΅¬κ°λΆμ‘±νμν©μμμΈλΆμ μΈνμ κ³Όκ΅μ‘μ΄μμκ°λ±μλΉκ΅νκΈ°μλμ΄λ €μμ΄μμ§λ§ Choi λ± 14) μμ°κ΅¬μμ보면미κ΅μμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μμμμΉμμνμκ°μ₯ν°λΉμ€μλμ΄μ§μ€μ μΌλ‘κ΅μ‘μ΄μ΄λ£¨μ΄μ§κΈ°λλ¬Έμμ£ΌλΉ 14 21μκ°μκ±Έμ³κ΅μμ 1λͺ λΉνμ 5 6λͺ μΌλ‘ꡬμ±νμ¬μ΄μλκ³ μλ€ 1,20). μμμΉμμνμλ΄μ©κ³Όμκ°μλΉμ€μ΄ν°λ§νΌν¨μ¨μ μ΄κ³ ν¨κ³Όμ μΌλ‘μ΄μνκΈ°μν΄νμκ΅μ‘λ΄μ©λ°κ΅μ‘μκ°μν΅ν©μ μ΄κ³ 체κ³μ μΌλ‘κ³ μνμ¬νμ€νλ νμκ°μλ€. νμ μλ°°μμνκ΅μ¬μ μλ°λ₯Έμ°¨μ΄κ°μ‘΄μ¬ν¨μμΈμ νλλΌλ, μ€μ΅μκ°μνλμμμμΉκ³Όμμμ¬λ‘μνμνμλμλ¬μ±νκΈ°μνμ΅μνμκ΅μ‘μκ°μλννμ€νκ°μκΈνλ©°, μ€μ΅κ΅μ‘λ°μ§λμμ§μλ΄λ³΄ν μμλκ΅μ 1μΈλΉμ μ νμμκ°λ°λμκ³ λ €λμ΄μΌνκ² λ€. κ΅μ‘μκ°κ³Όκ΅μ‘μμ§μ°¨μ΄λκ²°κ³Όμ μΌλ‘μΉκ³Όμμμ¬μ 무μνμμ§μμ°¨μ΄λ‘μ΄μ΄μ§λ©°, μ΄λλμκ°μΉκ³Όμλ£μλΉμ€μμ§μμν₯μλ―ΈμΉκΈ°λλ¬Έμμ΄μλνμΉμμνκ³λ΄λΆμκ²ν μλ Όμκ°νμν κ²μΌλ‘μκ°λλ€. μμμΉμμνμμμκ΅μ‘λ΄μ©μλκ°μΌκ΄λ¦¬, μΉμμκ΄λ¦¬λ₯ΌμνκΈ°μ΄κ°λ μμ΄ν΄, μΉμμμ¬μ , μ€μ¬λ°νκ°, μ¦λ‘μ°κ΅¬, μΉμ£ΌκΈ°κ΅¬μ‘°μλ²λ±μΌλ‘λνλ¬λ€. 3λ μ λ° 4λ μ κ΅μ‘κ³Όμ μμλͺ¨λμ μ¬νκ΅μ‘μ£Όμ λ₯Όλ€λ£¨κ³ μμμ§λ§, ꡬκ°μ§νμνλνκ°μκ²½μ° 3λ μ νμ μμλμΉμμ°μμ¦μ, 4λ μ νμ μμλμΉμ£Όμ§νμνλνκ°μ보λ€λ§μμκ°μν¬μ νκ³ μμκ³ , μ μ μ§νλ°νΉλ³νμκ΄λ¦¬μλνλ΄μ©μ보λ€λ§μμκ°μκ±Έμ³λ€λ£¨κ³ μμλ€. κ·Έλ¬λμ 체μ μΌλ‘μΉμμκ΄λ¦¬μλνμ² νμ κ°λ , μ μ μ§νμλ°νΉλ³νμκ΄λ¦¬μλνκ΅μ‘λ΄μ©μ΄λΆμ‘±νμμΌλ©°, μΉμ£ΌκΈ°κ΅¬μ‘°μλ²λ±μλνκ΅κ°κ³ μμ€κΈ°λλΉμμ£Όμμνμ€μ¬κ΅μ‘λ΄μ©μ΄λ§μλΆλΆμ°¨μ§νκ³ μμλ€. Han λ± 1) μμ°κ΅¬μμλμΉμμκ³Όμ κΈ°λ°κ΅μ‘μμμΉμμνλ¨, κ³ν, νκ°λ¨κ³μλνκ΅μ‘μ΄μΉμμμ¬μ λ°μνλ¨κ³μλΉνμ¬μ κ²μ΄λ£¨μ΄μ§κ³ μλ€κ³ λ³΄κ³ νμλ€. μΉκ³Όμμμ¬νμ€μ 무μΈμΉμμκ΄λ¦¬λꡬκ°μ§νμμ방과건κ°μ¦μ§μμ€μ¬μ² νμΌλ‘νλ©°, μ΄λμΈκ°μνλλ³νλ₯Όν΅ν΄μ΄λ£¨μ΄μ§κΈ°λλ¬ΈμκΈ°μ‘΄μμ κΈ°μ€μ¬μκ΅μ‘λ΄μ©μνμ₯νμ¬μΈκ° νμμλνμ΄ν΄, μΉκ³Όμμμ¬μμ λ¬Έκ°μ νλ μ€λ¦¬μ νλ, νλλ³νμμ΄ν΄, μΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μκΈ°λ³Έκ°λ μλνμ² νμ μλ―Έλ₯Όμ λ¬ν μμλκ΅μ‘μ΄μΆκ°λ νμκ°μκ³ , μΉμμμ¬μ κ³Όμ€μ¬μ€μ¬μκ΅μ‘κ³Όμ μνλ¨, κ³ν, νκ°μκ°λ¨κ³μλνλ΄μ©μ΄κ· νμμ΄λ£¨λ©°, μ νμ체κ³λ₯Όκ³ λ €νμ¬νλ λ³ νκΈ°λ³λ‘ꡬμ±νλκ²μ΄νμν κ²μΌλ‘μκ°λλ€. μΉμμκ΄λ¦¬λμμμ€μ΅μμ΄μνν©μνμΈνκ²°κ³Ό, λμμ 1μΈλΉνκ· 2μκ°μ€μ΅μκ°μ΄μμλμκ³ , νκ· 1.9νλ΄μνλλ‘νμ¬μ€μ΅μμ§ννκ³ μλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. νμ 1μΈλΉλμμμ€μ΅μμ°Έμ¬νλμκ°μ 3λ μ μκ²½μ°νκ· 38.0μκ°, 4λ μ μμλνκ· 53.1μκ°μΌλ‘λνλ¬λ€. λμμμ€μ΅μ΄μμμμ΄μ λμ μκ°μλΉκ΅νκΈ°μ΄λ ΅μ§λ§λ―Έκ΅κ³ΌμΊλλ€μκ²½μ°, μμμΉμμν I, IIμκ²½μ°μ£ΌλΉμ΅μ 8 12μκ°μΌλ‘μ΄μλκ³ , μμμΉμμν III, IVμκ²½μ°μλμ£ΌλΉ 12 21μκ°μλμμμ€μ΅μ΄μ§νλλ€ 14,20). κ³μκ΄λ¦¬λ₯ΌκΈ°λ°μΌλ‘ν¬κ΄μ μΈμΉμμκ³Όμ μμνν μμλλμμμ€μ΅κ΅μ‘μμκ°μ΄μΈκ΅κ³ΌλΉκ΅νμμλμλμ μΌλ‘μ κ²μ΄μλκ³ μλμ€μ μ΄λ€. νΉνμμμΉμμνμμλμμμ€μ΅μνμμκ²μ 곡λλν¬κ΄μ μΈμΉμμκ΄λ¦¬μλΉμ€λ₯Όμ 곡νλμ€μ΅μΌλ‘, μ€μ μμμμλ맀μ°μ€μνλΆλΆμμ°¨μ§νλ€. λ°λΌμλμμμ€μ΅κ΅μ‘μμκ°νλμμ΄μμ§μΉ¨μλνκΈ°λ³Έμ μΈκ°μ΄λλΌμΈμ΄λ°λμλ§λ ¨λμ΄μΌνλ€. λ―Έκ΅μκ²½μ°μ°λ¦¬λλΌμλλ¬λ¦¬μμμΉμμνμκ΅μ‘λͺ©νμμμμλμ American Dental Hygienists Association μμμ μνλνμ€μμμΉμμκ°μ΄λλΌμΈμκΈ°λ°νμ¬μ€μ λκ³ , μ΄λ₯Όλ°νμΌλ‘κ°μΉμμ ( ν ) κ³Όμμλμ‘Έμ μμνν΅μ¬μλ (core competencies) μλ°λμμ±κ³΅μ μΌλ‘λ¬μ±ν΄μΌν¨μλͺ©νλ‘νκ³ μλ€ 7,14). λ°λΌμμμμ€λ¬΄μνμ€νμΈμΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μλνκΈ°λ³Έμ μΈμ΄λ‘ κ³Όμ κΈ°λ₯ΌμμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μν΅ν΄νμ₯ν μμμ΄μΌνλ©°, λμμμκ²μ±κ³΅μ μΈμΉμμκ΄λ¦¬λ₯Όμ 곡νκΈ°μνμΈμ§μ , μ μμ , μ¬λ¦¬μ μ¬κ³ λ°κΈ°μ μν¨μμν€λλ°νμνκ΅μ‘λ΄μ©μΌλ‘μ΄μνκ³ μλ€. μ°λ¦¬λλΌλμΉμμκ΅μ‘κ³ΌμΉκ³Όμμνμ₯μ괴리κ°ν°κ²μ΄νμ€μ΄λ€. κ΅μ μ μΈμΉμμμμμ€λ¬΄μνμ€μΈμΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μμ°λ¦¬λλΌμμνμ₯μμμ μ©νλλ°νκ³κ°μκ³ , νκ΅μμνμ΅νλ΄μ©μνμλ€μμ€μ μμνμ₯μμμ μ©νλλ°νμ€μ μΈμ μ½μ΄μλ€ 20,21). λ°λΌμμΉμμκ³λνκ³μμμνμ₯μμ°¨μ΄λ₯Όμ€μ΄κ³ μΉμμμμμ 무μκ΅μ μ νμ€μΈμΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μ΄νμ©λ μμλλ°©μκ³Όλ²μ , μ λμ λ§λ ¨μν΅ν΄λ³νλ₯ΌκΎνλκ²μ΄νμν κ²μΌλ‘λ³Έλ€. 530
μ΅μ©κΈμΈ : κ΅λ΄μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μ΄μνν©λΆμ λ³Έμ°κ΅¬μμλμΌλΆμΉμμ ( ν ) κ³Όλ₯ΌλμμΌλ‘μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μμ‘°μ¬νμκΈ°μμ°κ΅¬κ²°κ³Όλ₯Όμ°λ¦¬λλΌμ 체μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μΌλ‘μΌλ°ννκΈ°λμ΄λ €μ΄νκ³λ₯Όκ°λλ€. λνμ°κ΅¬κ°κ΅μ‘λͺ©μ λ°λͺ©νμλ°λ₯Ένκ΅λ³κ°μ€κ΅κ³Όλͺ©μμΈλΆμ μΈλ΄μ©μλΆμμνκ³ μμ§λͺ»νκ³ κ°μ€κ΅κ³Όλͺ©μλͺ μΉμμ€μ¬μΌλ‘λΆμνλꡬ쑰μ λΆμμ머무λ₯΄κ³ μλ€λνκ³μ μ΄μλ€. λ°λΌμμΆνμμμΉμμνμμ μ΄μλ°©μ, μ€μ΅νκ°λ°©λ², κ΅κ³Όλͺ©μ ν체κ³λ±λ€μνμΈ‘λ©΄μμμ¬λμλμ°κ΅¬κ°κ³μμ μΌλ‘νμνλ©°, 무μ보λ€λ¨Όμ μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μνμ€νμΈ‘λ©΄μμνλ λ³ νκΈ°λ³κ°κ³Όμ μμμꡬλλμ΅μνμν΅μ¬κ΅μ‘κ³Όμ (core curriculum) μ΄μ μλ νμκ°μλ€. Han λ± 1) μκ΅μ‘κ³Όμ μνμ€νλ₯Όμν΄μλμΉμμκ΄λ ¨κΈ°κ΄μμμ£Όλμ μΈμν μλ΄λΉν΄μΌνλ©°μΉμμνκ³κ΅μλ€μ곡κ°λνμ±μ΄λ¬΄μ보λ€νμνκ³ , μ°κ΅¬μκ°μΈμλͺ©μ리κ°μλμΉμμκ³μ곡μμ μΈκΈ°κ΄μμκ΅μ‘κ³Όμ νμ€νμλνμκΈμ±μνλ¨νκ³ , κ°μ ν μμλλ°©μμλͺ¨μν΄μΌνλ€κ³ νμλ€. μ΅κ·ΌλνμΉκ³Όμμμ¬νν 22) μλνμΉμμ ( ν ) κ³Όκ΅μνμν 23) μμλνκ΅μΉμμνκ΅μ‘νκ°μμ€λ¦½μΆμ§μμνλ₯Όκ΅¬μ±νκ³ μΉμμνκ΅μ‘μΈμ¦μ²΄κ³λ₯Όμ 립νμ¬λͺ¨λ μΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μλν΄νμ€νλκ³ , μΌκ΄μ±μλμ§κ΄λ¦¬λ₯Όν΅ν΄κ²½μλ ₯μλμ°μνμΉκ³Όμμμ¬λ₯Όμμ±νκ³ μμ λλ§λ ¨μλ Έλ ₯νκ³ μλ€. μ΄λ¬νλ§₯λ½μμνκ³λκ΅μ‘κ³Όμ νμ€νμλνμ°κ΅¬κ·Όκ±°λ₯Όλ°νμΌλ‘μ§μμ μΌλ‘κ΄λ ¨μλ£λ₯Όμ 곡νκ³ μΉμμκ³μκ΅μ‘μ μ§μλμ΄λλ°μ κ·Ήμ μΈμ°Έμ¬μκ²ν , λ Όμκ°νμν κ²μΌλ‘μκ°λλ€. μμ½ κ΅λ΄μΉμμ ( ν ) κ³Όλ₯ΌλμμΌλ‘νμ¬μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μ΄μνν©μμ‘°μ¬νκ³ , μ¬μΈ΅λΆμν결과첫째, μμμΉμμνμμμκ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉμμ 체 96κ°κ³Όλͺ©μΌλ‘νμΈλμμΌλ©°, νκ΅λ³λ‘맀μ°λ€μνκ²λνλ¬λ€. κ·Έλ¬λμ 체κ΅κ³Όλͺ©μ€ 60.5% κ°μμμΉμμνλλμμμΉμμνλ°μ€μ΅μ΄λΌλλͺ μΉμΌλ‘μ¬μ©νκ³ μμλ€. λμ§Έ, μμμΉμμνκ΅κ³Όλͺ©μ΄μμμ‘Έμ μμ κΉμ§νκ· 21.1νμ μμ΄μνκ³ , 15μ£Όμ°¨μμ μΌλ‘νκ· 471.3μκ°μμ μμ΄μνλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. λνκ΅μ 1μΈλΉνμμλ 21.4λͺ μλ΄λΉνμμΌλ©°, 3λ μ μλΉν΄ 4λ μ μμλλ§μνμ κ³Όμκ°μλ°°μ νμ¬μ΄μνκ³ μλκ²μΌλ‘μ‘°μ¬λμλ€. μ μ§Έ, μμμΉμμνμκ΅μ‘μ£Όμ μλ΄μ©μμλκ°μΌκ΄λ¦¬, μΉμμκ΄λ¦¬λ₯ΌμνκΈ°μ΄κ°λ μμ΄ν΄, μΉμμμ¬μ , μ€μ¬λ°νκ°, μ¦λ‘μ°κ΅¬, μΉμ£ΌκΈ°κ΅¬μ‘°μλ²λ±μΌλ‘λνλ¬λ€. κ·Έλ¬λμΉμμκ΄λ¦¬κ³Όμ μκ°λ , μΉμ μμ¬μ , μΉμμ°μμ¦, μΉμ£Όμ§νμνλνκ°, νΉλ³νμκ΄λ¦¬, μ μ μ§νμμꡬκ°κ±΄κ°κ΄λ¦¬λ±μλνμμ μ΄μλ΄μ©μ 3, 4λ μ νμ κ°μ°¨μ΄κ°μ»ΈμΌλ©°, μ¬μ κ³Όμνμ€μ¬μκ΅μ‘λ΄μ©μΌλ‘μ΄μλλ©°, νμ λ΄μμλκ΅μ‘μ΄μλ΄μ©μμ°¨μ΄κ°μλκ²μΌλ‘μ‘°μ¬λμλ€. λ·μ§Έ, λμμμ€μ΅μλμμ 1μΈλΉνκ· 2μκ°μμλμκ³ , νκ· 1.9νλ΄μνλλ‘νμ¬μ€μ΅μμ§ννκ³ μλκ²μΌλ‘λνλ¬λ€. μ‘Έμ μμ κΉμ§νμμ μΌλ‘μ§ννλλμμμ€μ΅μ 3λ μ μκ²½μ°νκ· μ΄ 19κ°μμΌμ΄μ€λ₯Ό, 4λ μ μκ²½μ°νκ· 26.6κ°μΌμ΄μ€λ₯Όμ€μ΅νκ³ μμκ³ , κ°μ₯μ κ²λ 15κ°μ, λ§κ²λ 35κ°μΌμ΄μ€λ₯Όμ€μ΅νμκ³ , νμ 1 μΈλΉλμμμ€μ΅μμ°Έμ¬νλμκ°μ 3λ μ μκ²½μ°νκ· 38.0μκ°, 4λ μ μμλνκ· 53.1μκ°μΌλ‘λνλ¬λ€. λ³Έμ°κ΅¬λμΌλΆμΉμμ ( ν ) κ³Όλ₯ΌλμμΌλ‘μ‘°μ¬νμ°κ΅¬λΌνκ³μ μμμ§λ§μμμΉμμνκ΅μ‘κ³Όμ μμ 체μ μΈνλ¦κ³Όμ΄μλ°©μμνμ ν μμμλ€. νμ λ₯Όλ λμμμΉμμνμκ΅μ‘κ³Όμ νμ€νλ₯Όμν΄μλκ΅κ³Όλͺ©λͺ μΉ, μ‘Έμ μμμ€μμμΉκ³Όμμμ¬λ‘μλ¬μ±ν΄μΌν μλμκΈ°λ°νμ΅μνμμμ μ΄μλ΄μ©, μ΄λ‘ κ³Όμ€μ΅μκ°, νμμλλΉμ§λκ΅μμμμλ±μλνμΉμμκ³λ΄ν©μλλκ°μ΄λλΌμΈμ΄λ°λμνμν κ²μΌλ‘νλ¨λλ€. μ΄λ¬νκ³Όμ μ곡μ μΈκΈ°κ΄μν΅ν΄μμ λμ λ§λ ¨μκ·Όκ±°νμ¬λ³νν μμλλ‘λ Έλ ₯ν΄μΌν¨μνμΈνμλ€. κ°μ¬μκΈ μ΄μ°κ΅¬λ 2016λ λνμΉμμ ( ν ) κ³Όκ΅μνμνμμμ°κ΅¬λΉλ₯Όμ§μλ°μμννμκΈ°μμ΄μκ°μ¬λλ¦°λ€. References 1. Han SY, Kim NH, Yoo JH, Kim CS, Chung WG: Current status of clinical dental hygiene education based on dental hygiene process of care. J Dent Hyg Sci 9: 271-278, 2009. 2. Lee SY, Cho YS: Review on theoretical background and components of dental hygiene process. J Dent Hyg Sci 5: 25-32, 2005. 3. MacDonald L, Bowen DM: Theory analysis of the dental hygiene human needs conceptual model. Int J Dent Hyg 15: e163-e172, 2017. 4. Michele LD, Margaret MW: Dental hygiene theory and practice. 3th ed. Saunders, St. Louis, pp.1-37, 2010. 5. American Dental Hygienists Association: Dental hygiene diagnosis position paper. American Dental Hygienists 531
J Dent Hyg Sci Vol. 17, No. 6, 2017 Association, Chicago, pp.1-6, 2010. 6. Communication on Dental Accreditation: Accreditation standards for dental hygiene education program. Commission on Dental Accreditation, Chicago, pp.15-29, 2016. 7. Choi DS, Kim SH, Kim JS: A comparative analysis of competencies American Dental Education Association and American Dental Hygiene Schools. J Korean Soc Dent Hyg 15: 547-553, 2015. 8. The Canadian Dental Hygienists Association: About CDHA. Retrieved June 30, 2017, from http://www.cdha.ca/cdha/about _folder/about_cdha/cdha/about/about_cdha.aspx. 9. Commission on Dental Accreditation of Canada: Welcome to CDAC. Retrieved June 30, 2017, from https://www.cda-adc. ca/cdacweb/en. 10. Canadian Dental Hygienists Association: 2016 educators survey report. Retrieved June 30, 2017, from http://files.cdha. ca/profession/educatorssurvey2016.pdf(2016). 11. Canadian Dental Regulatory Authorities Federation: About C DRAF. Retrieved June 30, 2017, from http://cdraf.org/home?l= en-us. 12. Joint Commission on National Dental Examinations: Examinations. Retrieved June 30, 2017, from https://www.ndhcb.ca/ ndhce-policies. 13. Commission on Dental Accreditation of Canada: Accreditation requirements. Retrieved November 7, 2017, from http://www. cda-adc.ca/cdacweb/en/accreditation_requirements. 14. Choi YK, Lim KO, Han YK, et al.: Study on clinical dental hygiene in Korea based on analysis of clinical dental hygiene curriculum of Fones School in the United States. J Dent Hyg Sci 17: 123-133, 2017. 15. Kim SH, Kim MK, Oh SH, Mann NK: The implement status of dental hygiene curriculum in Korea and the comparison with the US ADA standard. J Korean Acad Dent Hyg Educ 9: 229-247, 2009. 16. American Dental Hygienists Association: Standards for clinical dental hygiene practice. American Dental Hygienists Association, Chicago, pp.3-15, 2008. 17. Bae SM, Shin SJ, Jang JH, Chung WG, Chin BM: Analysis of current status of a dental hygiene science curriculum according to the dental hygienist competency. J Dent Hyg Sci 16: 173-183, 2016. 18. Park ES, Yang SO, Yang S, et al.: Analysis of the nursing curricula in graduate program in Korea. J Korean Acad Nurs 32: 100-113, 2002. 19. Lee HY: Nursing education system in Korea: now and then. J Nursing Query 15: 68-88, 2006. 20. Cho YS, Kim YJ, Ahn GS: An analysis of pre-dental hygiene curriculum of dental hygiene programs in USA and in Canada. J Dent Hyg Sci 6: 41-45, 2006. 21. Shin SJ, Kim MJ, Yang JY, Yu JS, Jeong AY, Shin MS: Study of clinical practice standardization in dental hygiene. J Dent Hyg Sci 17: 1-11, 2017. 22. Korean Dental Hygienists Association: Korean Dental Hygienists Association Press. Retrieved July 15, 2017, from http://www.kdha.or.kr/news/oldmagazineview.aspx(2016, April 1). 23. Korean Association of Dental Hygiene Professors: News of workshop 2017. Retrieved June 30, 2017, from http://www. kadhp.org/kadhp/board.php?board=kkknewsmain& config=2 &command=body&no=298(2017, June 24). 532