์ฒญ์๋ ์๋ด์ฐ๊ตฌ 202 ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ์ฑ๊ฒ์ฆ๋ฐํ์ฉํ์ฑํ๋ฐฉ์์ฐ๊ตฌ ์ธ ๋ฐ ์ : 2017 ๋ 12 ์ ํ : 2017 ๋ 12 ์ ๋ฐํ์ธ : ์ฅ์ ์๋ฐํ์ฒ : ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์ (48058) ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์ํด์ด๋๊ตฌ์ผํ ์ค์๋ก 79, ์ผํ ์ฌ์ด์ธ์คํํฌ (7์ธต ~10์ธต ) T. (051)662-3134 / F. (051)662-3005 http://www.kyci.or.kr ์ธ์์ฒ : ๊ฐ๊ฟ๋ณต์ง์ง์ ์ฌํ์์ค๋น๋งคํ ISBN 978-89-8234-691-0 94330 ISBN 978-89-8234-001-7( ์ธํธ ) ๋ณธ๊ฐํ๋ฌผ์์ฌ์ฑ๊ฐ์กฑ๋ถ์์ง์์๋ฐ์์ ์๋์์ต๋๋ค. ๋ณธ๊ธฐ๊ด์์ฌ์ ์น์ธ์์ด๋ด์ฉ์์ผ๋ถํน์์ ๋ถ๋ฅผ์ ์ฌํ ์์์ต๋๋ค. ๊ตญ๋ฆฝ์ค์๋์๊ด์ถํ์์ ๋์๋ชฉ๋ก (CIP) ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ์ฑ๊ฒ์ฆ๋ฐํ์ฉํ์ฑํ๋ฐฉ์์ฐ๊ตฌ / ์ฑ ์์ฐ๊ตฌ์ : ์๋ฏธ ; ๊ณต๋์ฐ๊ตฌ์ : ์ ์ธ์, ์ ์คํธ, ๋ฐฉ์ํฌ. -- ๋ถ์ฐ : ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์, 20 17 p. ; cm. -- ( ์ฒญ์๋ ์๋ด์ฐ๊ตฌ ) ์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ์๋ก์ฌ์ฑ๊ฐ์กฑ๋ถ์์ง์์๋ฐ์์ ์๋์์ ISBN 978-89-8234-691-0 94330 : ๋น๋งคํ ISBN 978-89-8234-001-7 ( ์ธํธ ) 94330 ์ฒญ์๋ ์๋ด [ ้ๅฐๅนด็ธ่ซ ] ์ฒญ์๋ ๋ณต์ง [ ้ๅฐๅนด็ฆ็ฅ ] 338.5-KDC6 362.7-DDC23 CIP2017034020
ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์ 1993๋ ๊ฐ์ํ์ด๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ์ ๋๋ฐ์ ๊ตฐ ๊ตฌ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์์ ๊ตฐ ๊ตฌํ๊ต๋ฐ์ฒญ์๋ ์ง์์ผํฐ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ณด๊ธํ๊ณ ์์ต๋๋ค. 20์ฌ๋ ๋์๊ฐ๋ฐ๋ 143์ข ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์๊ฒฉํ์ฐ๊ตฌ๊ด๋ฆฌ๊ณผ์ ๊ณผํจ๊ณผ์ฑ๊ฒ์ฆ๋ฑ์ํตํด๊ฐ๋ฐ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ ๊ตญ 400์ฌ๊ฐ์ผํฐ์์์ค์ ์๊ธฐ์ฒญ์๋ ์๊ฒํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ ๊ณต๋์์ต๋๋ค. ์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์์ค์ ํ์ฅ์์ํ์ฉ๋๊ณ ์๋ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ณผํ์ฉ๋์ง์๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์กด์ฌํ์๊ณ , ์ด์ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์๋๊ฐ๋ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ค์๋ํํจ๊ณผ์ฑ์๋ํด๋ฉด๋ฐํ์ดํด๋ณด๋๊ฒ์ดํ์ํ์์ต๋๋ค. ๊ตญ๋ด ์ธ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ๋ฌธํ์กฐ์ฌ๋ฑ์์ค์ํ๊ฒฐ๊ณผ์์ง์ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ณด๊ธ์์ํด์ฌํ๋ณต์ง๋ฑ๋์ธ์๋น์ค๋ถ์ผ์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๋์ ํ์ฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ ๋ณ๋ฐ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์์ ์ํ๊ณ ์์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฆฌํ์ฌ์ฒญ์๋ ์๋ด๊ด๋ จ๊ณต์ ์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํ๋์ค์ถ๊ธฐ๊ด์ธํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์๊ฐ๋ฐ ๋ณด๊ธ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ์ฑ์์ดํด๋ณด๊ณ , ์ด๋ฅผํ ๋๋ก๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์์ํ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์๋์ถํ๋๊ฒ์ํฐ์์๊ฐ์์๊ฒ์ผ๋ก๊ธฐ๋๋ฉ๋๋ค. ์ฐ๊ตฌ์ง์ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์๊ฐ๋ฐ๋ 2000๋ ๋ถํฐ 2016๋ ๊น์ง๋ฐํํ ์ฒญ์๋ ์๋ด์ฐ๊ตฌ๋ณด๊ณ ์ 120ํธ์ค์๋ฒ์ด์์ํตํํจ๊ณผ์ฑ๊ฒ์ฆ์์ค์ํ์ง์์์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์ ์ธํ์ฒญ์๋ ์๋ด๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ 30ํธ์์ต์ข ์ ์ ํ์ฌ๋ถ์๋์์ผ๋ก์ผ์์ต๋๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จ๋์์, ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์๋ฐฉ์, ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ๊ณผ์ ๋ฑ์๋ํํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์์ฐจ์ด๋ถ์์์ค์ํ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ณธ์์์๊ฐ๋ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ค์ดํจ๊ณผ์ ์ธ๊ฒ์ํ์ธํ ์์์์ผ๋ฉฐ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ํฅํํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ์์์ด์ฃผ์ ๋ฐ๋์์ ์ , ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ, ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์๋ฐฉ์๋ฑ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉํฅ์๋ํ์ ๋ณด๋ฅผ์ ๊ณตํจ์ผ๋ก์จ์ ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ๋ฐํ๊ต๋ฐ์ฒญ์๋ ์ง์์ผํฐ์๋ณด๋คํจ๊ณผ์ ์ธํ๋ก๊ทธ๋จ์์ง์์๋ฌผ๋ก , ํจ๊ณผ์ ์ธ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ๊ธฐ์ค๊ณผ์ง์นจ๋ง๋ จ์ํตํด์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ์๋ฆฝ์์ฃผ์ํ์๋ฃ๋กํ์ฉ๋ ์์์๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ์ฌ๋ฃ๋ฉ๋๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์ํด์ ์จ์ฃผ์ ๋ณธ์์์๋ฏธ๋ถ์ฅ๋, ์ ์คํธ์ ์์๋ด์, ๋ฐฉ์ํฌ์๋ด์, ๊ณต๋์ฐ๊ตฌ์๋ก๋จผ๊ธธ์์์ฌ๋ฌ์ฐจ๋ก์ํ์๋ฅผ๋ง๋คํ์ง์๊ณ ๊ทํ์๊ฐํ๋ฌธ์ ์ด์ ์ํจ๊ป์์๋ถ์ด์ฃผ์ ์ ์ฃผ๋ํ๊ต์ ์ธ์๊ต์๋๊ป๊น์ด๊ฐ์ฌ๋๋ฆฝ๋๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํด์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ๋ฅผ์ํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ง์๋๊ธฐ๋ฅผ๊ธฐ๋ํฉ๋๋ค. ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์ด์ฌ์ฅ์ฅ์ ์ 2017 ๋ 12 ์
ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์ ์ดํ์ฒญ์๋ ์๋ด์ ์ ๋ ๊ฐ์ํ์ด๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ์๋๋ฐ์๊ตฐ๊ตฌ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์์๊ตฐ๊ตฌํ๊ต๋ฐ์ฒญ์๋ ์ง์์ผํฐ ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ณด๊ธํ๊ณ ์๋ค ์ฒญ์๋ ์๋ด์์์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ์์ ๊ตญ ์ฌ๊ฐ์ผํฐ์์์ค์ ์๊ธฐ์ฒญ์๋ ์๊ฒ์ ๊ณต๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐ ๋ณด๊ธํ๋ค๋์ ์์ ํ์ฅ์์์ํจ๊ณผ์ฑ๊ณผํ์ฉ์ฑ์ด์ฐ์ ์ ์ผ๋ก์ถฉ์กฑ๋์ด์ผํ๋ค ๋ฌผ๋ก ์ฌ๋ ๋์๊ฐ๋ฐ๋ ์ข ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์๊ฒฉํ์ฐ ๊ตฌ๊ด๋ฆฌ๊ณผ์ ๊ณผ์๋ฒ์ด์ ํต์ ์ง๋จ๋ฐ์คํ์ง๋จํ๊ท ๋น๊ต๋ฑํจ๊ณผ์ฑ๊ฒ์ฆ๊ณผ์ ์๊ฑฐ์ณ ๊ฐ๋ฐ๋์๋ค ๊ทธ๋ฌ๋์ ๊ตญ ์ฌ๊ฐ๊ต์์์ด์๋๋๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ฒ๋ผ์ค์ ํ์ฅ์ ์ํ์ฉ๋๊ณ ์๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๋ค์์์๋๋ถ๊ตฌํ๊ณ ํ์ฉ๋์ง์๊ณ ์ฌ์ฅ๋๋ํ๋ก๊ทธ๋จ๋์กด์ฌํ๋๊ฒ์ด์ฌ์ค์ด๋ค ๋ฐ๋ผ์์ฒญ์๋ ์๋ด์์์๊ฐ๋ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ค์ด์ค์ ๋กํจ๊ณผ์ ์ธ์ง ์ด๋คํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์๋์ ์ผ๋กํจ๊ณผ์ ์ธ์ง๋ฑํ๋ก๊ทธ๋จ๋ค์ํจ๊ณผ์ฑ์๋ํด์๋ฉด๋ฐํ์ดํด๋ณด๋๊ฒ์ดํ์ํ๋ค ์ต๊ทผ๊ตญ๋ด์์๋๋งคํด์์ฒ๊ฑด์๋ฌํ๋์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๊ฐ๋ฐ๋๊ณ ์๋ค ์ด๋ก์ธํดํ๊ต๋ฐ์๋ด์ผํฐ๋ฑ์์์ํ์ฅ์๋ค์ํํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ํ ์์๊ฒ๋๋ฐ๋ฉด ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํ์์์์์์ง์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ๋ณํด์ผํ๋์๊ณ ๋ก์์๊ฒช๊ฒ๋์๋ค ์ฌ์ค๋ฏธ๊ตญ๋ฑ์๊ตฌ์ฌํ์์๋์์ง์ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ณด๊ธ์์ํด์ฌํ๋ณต์ง๋ฑ๋์ธ์๋น์ค๋ถ์ผ์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๋์ ํ๊ณ ์๋ค ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ด๋ํ์ฅ์์ํจ๊ณผ์ฑ์ด๊ฒ์ฆ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฌ์ฉํ๋ ค๋ํ๋ฆ์ด๋ค ๋ฐ๋ผ์์ฒญ์๋ ์๋ด๊ด๋ จ๊ณต์ ์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํ๋์ค์ถ๊ธฐ๊ด์ธ์ฒญ์๋ ์๋ด์ ์์๊ฐ๋ฐ ๋ณด๊ธ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ์ฑ์์ดํด๋ณด๊ณ ์ด๋ฅผํ ๋๋ก๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ ์ํ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์๋์ถํ๋๊ฒ์ํฐ์์๊ฐ์๋ค ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋๋ค์๊ณผ๊ฐ์์ ์ฐจ๋ฅผํตํด์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค ๋จผ์ ์ฒญ์๋ ์๋ด์์์๊ฐ๋ฐ๋ํ๋ก ๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ค์๋ฉํ๋ถ์์๋ฐฉ๋ฒ์์ํดํตํฉํ์ฌ๊ทธํจ๊ณผ์์ ๋๋ฅผ์ข ํฉ ๋ถ์ํ์ ๋ค ์ด๋ฅผ์ํด ๋ ๋ถํฐ ๋ ๊น์ง์ฒญ์๋ ์๋ด์์์๋ฐํํ ์ฒญ์๋ ์๋ด์ฐ๊ตฌ๋ณด๊ณ ์ ํธ์์ฐ๊ตฌ์ค์๋ฒ์ด์์ํตํํจ๊ณผ์ฑ๊ฒ์ฆ์์ค์ํ์ง์์์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์ ์ธํ๊ณ ์ฒญ์๋ ์๋ด๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ ํธ์์ต์ข ์ ์ ํ์ฌ๋ถ์์๋์์ผ๋ก์ผ์๋ค ๊ทธ๊ฒฐ๊ณผ ๋จผ์ ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์์ ์ ํ ํธ์ฐ๊ตฌ๋ฌผ์์ ์ฒดํ๊ท ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ ๋ก๋ํ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ค์ดํจ๊ณผ์ ์ด๋ผ๋๊ฒ์์์์์๋ค ๋์งธ ํ๋ก๊ทธ๋จ๋์์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์์ฐจ์ด๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ ๋จผ์ ๊ณ ๋ฑํ๊ต๋์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ๊ฐ์ฅ์ปธ์ผ๋ฉฐ ์ด๋ฑํ๊ต๊ณ ํ๋ ๋ฐ๋ถ๋ชจ ์คํ
๊ต์ง๋จ์ด์ค๊ฐ์ ๋์ํฌ๊ธฐ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค ์ ์งธ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์๋ฐฉ์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์์ฐจ์ด๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ ๋จผ์ ์ง๋จ๊ต์ก๊ณผํ๋ํ๋๊ฒ์ด์ง๋จ๊ต์ก๊ณผ์ง๋จ์๋ด๋ง์์ด์ํ๋๊ฒ๋ณด๋คํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค ๋ํ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ํ๊ธฐ์๋ ํ๊ธฐ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋๊ณ ๋จํ ๊ธฐ๋๊ฐ์ฅํจ๊ณผ๊ฐ๋ฎ์๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐํํ๊ธฐ๋น์๊ฐ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ ์๊ฐ์ดํ๊ฐ๊ฐ ์ฅ๋์๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค ๋ฐ๋ผ์ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ด์ฉ์๊ตฌ์ฑํ ๋ ์ง๋จ๊ต์ก๊ณผํ๋์ดํฌํจ๋๊ณ ์ด์ํ๊ธฐ์๋ ํ๊ธฐ์์ ํ๊ธฐ๋ก๊ตฌ์ฑํ๋๊ฒ์ด์ ์๋๋ค ๋ท์งธ ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ๊ณผ์ ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์์ฐจ์ด๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ ๋จผ์ ์ฌ์ ์กฐ์ฌ๋์์์ํ์๋งํ๊ฒฝ์ฐ์์ํ์์ ํ์ฅ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ชจ๋ํ๊ฒฝ์ฐํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค ๋ํ์๋ฒ์ด์์ ํ๊ธฐ์ด์์ด๊ฐ์ฅ๋์๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ ๋จํ๊ธฐ๋ ๋ก์ค๊ฐํฌ๊ธฐ์ํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ์๋ ๋ช ๋ช ๋ช ์ด์๋๊ฒฝ์ฐ๋ณด๋คํจ๊ณผ๊ฐ๋์๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค ๋ฐ๋ผ์ํ๋ก ๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๋๊ณผ์ ์์์ฌ์ ์กฐ์ฌ๋์ํ์์ํ์ฅ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ฅผ๋์์ผ๋ก์ค์ํ๊ณ ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ์๋ฅผํฌํจ์ํค๋๊ฒ์ดํจ๊ณผ์ ์ด๋ค ๋ํ์๋ฒ์ด์์๋์ํน์ฑ์ด๋์ํฉ์๊ณ ๋ คํ์ฌํ ์์์๊ด์์ด์ค์ํ๋๊ฒ์ด์ ์๋๋ค ๋ค์ฏ์งธ ์ธก์ ๋ณ์ธ์ ํ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์์ฐจ์ด๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ ๋ค๋ฌธํ๊ฐํฐํจ๊ณผ๋ฅผ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ๊ทธ๋ค์์ผ๋กํ์ต ์ง๋ก์๋ฏธ๋์ด์ค๋ ์ดํฐํจ๊ณผ๋ฅผ๋ํ๋๋ค ์ด๋ฅผ์ข๋์ธ๋ถํํ์ฌ๋ถ์ํด๋ณธ๊ฒฐ๊ณผ ๋ค๋ฌธํ ์ง๋ก๊ฐ๋ค๋ฅธ์์ธ์๋นํดํฐํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค ์ด์๋๋ฌ๋ฆฌ ๋ถ๋ชจ์์์ก์ฌ๋ฆฌ ๋ถ๋ชจ์๋ ๊ด๊ณ ์์จ์ฑ ์ ์์กฐ์ ๋์ธ๊ด๊ณ ํ์ต ์์ด์์๋์ ์ผ๋กํจ๊ณผ๊ฐ๋ฎ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค ์ฌ์ฏ์งธ ์ง๋์๊ณผ์ ์ผ๋ก๊ฐ์คํ์ฌ๊ด๋ฆฌํ๋ ์ข ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๋ถ์ํ๊ฒฐ๊ณผ ๋๋์๋ด ํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํฐํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๊ณ ํ์ฑํ๋ก๊ทธ๋จ์์ค๊ฐํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์์๊ฐ๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค ์ฒซ์งธ ๋ ๋ถํฐ ๋ ๊น์ง์ฒญ์๋ ์๋ด์์์๊ฐ๋ฐํ ์ฌ์ ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ๋ก๋ณด๊ธํํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ฉํ๋ถ์์ด๋ผ๋๋ฐฉ๋ฒ์ํต ํด์ข ํฉ์ ์ด๊ณ ์ฒด๊ณ์ ์ผ๋กํจ๊ณผ์ฑ์๋ถ์ํ์๋ค๋๊ฒ์ด๋ค ๊ทธ๊ฒฐ๊ณผ ์ฒญ์๋ ์๋ด์์์๊ฐ ๋ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ค์ดํจ๊ณผ์ ์ด๋ผ๋๊ฒ์ํ์ธํ ์์์๋ค ๋ํ๊ทธ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ํฅํ์ฒญ์ ๋ ์๋ด์์์ฐ๊ตฌ๋ฐฉํฅ์๋ํด์ ์ํ๊ณ ์๋ค ์ฒญ์๋ ์๋ด์์ ๋ ๊ฐ์์ด๋ํ์ฌ๊น์ง ๊ณต๊ณต๊ธฐ๊ด์ผ๋ก์๋ค์ํ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์ ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์๋ณด๊ธํจ์ผ๋ก์์ฒญ์๋ ์๋ด์์ ๋์ ์ธ์ญํ ์๋ด๋นํด์๋ค ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผํ ๋๋กํฅํ์ฒญ์๋ ์๋ด์์ด ํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ๋ฅผํ๋๋ฐ์์ด์ฃผ์ ๋ฐ๋์์ ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์๋ฐฉ์๋ฑ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ ํฅ์๋ํ์ ๋ณด๋ฅผ์ ๊ณตํจ์ผ๋ก์จ์ฒญ์๋ ์๋ด์์ด์ ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ๋ฐํ๊ต๋ฐ์ง์์ผํฐ์๋ณด๋คํจ๊ณผ์ ์ธํ๋ก๊ทธ๋จ์์ง์ํ ์์๋๋ก๊ธฐ์ฌํ์๋ค๋๋ฐ์์๊ฐ์๋ค ๋ํ
๊ทธ๊ฒฐ๊ณผ๋์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๋์ฐ๊ตฌ์๋ค์๊ฒํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์งํํ๋๋ฐ์์ด๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์์ ์ํ ์์๋ค ์ด์ฒ๋ผ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผํ ๋๋ก์ ๊ณต๋๋ํจ๊ณผ์ ์ธ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ๊ธฐ์ค๊ณผ์ง์นจ์์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ์๋ฆฝ์์ฃผ์ํ์๋ฃ๋กํ์ฉ๋ ๊ฒ์ด๋ค ๋ฐ๋ผ์ํฅํ์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ๋ฅผ์ํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ง์๋๊ธฐ๋ฅผ๊ธฐ๋ํ๋ค
ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์ ( ์ดํ์ฒญ์๋ ์๋ด์ ) ์ 1993 ๋ ๊ฐ์ํ์ด๋ํ์ฌ๊น์ง๊ณต๊ณต๊ธฐ๊ด์ผ๋ก์์ฒญ์๋ ์๊ฑด๊ฐํ๋ฐ๋ฌ์์ํด์๋ด๋ณต์ง์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํด์ค๊ณ ์๋ค. ์ ๊ตญ 222๊ฐ์์๋๋ฐ์ ๊ตฐ ๊ตฌ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์ 202๊ฐ์์ ๊ตฐ ๊ตฌํ๊ต๋ฐ์ฒญ์๋ ์ง์์ผํฐ๋ฅผ์ด๊ดํ๋์ค์ถ๊ธฐ๊ด์ธ์ฒญ์๋ ์๋ด์์ 400์ฌ๊ฐ์์ผํฐ๋กํ์ฌ๊ธ์ง์ญ๋ด์๊ธฐ์ฒญ์๋ ๋ค์๊ฒ๋ค์ํ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์์ํํ ์์๋๋ก์ง์ํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ์ง์์์ํด์ฒญ์๋ ์๋ด์์์์์ฑ์๋์ฃผ์ ์๋ํ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ๊ฐ์ผํฐ๋ก๋ณด๊ธํ๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ฒญ์๋ ์๋ด์์์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ์ 400์ฌ๊ฐ์์ผํฐ์์์ค์ ์๊ธฐ์ฒญ์๋ ์๊ฒ์ ๊ณต๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๊ธฐ์์์์ฑ์๋์ฒญ์๋ ๋ฌธ์ ์๋ํํ์ฅ์ ์ฉ์ฑ๊ณผํ์ฉ๋๊ฐ๋์ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๋๋ฐ์๋ค. ํนํ 400์ฌ๊ฐ์์ผํฐ๊ฐ๊ณต์ ์๋น์ค๋ฅผ๋ด๋นํ๋๊ธฐ๊ด์ด๋ผ๋์ ์์์ ๊ณต๋๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํ์ฅ์์์ํจ๊ณผ์ฑ๊ณผํ์ฉ์ฑ์ด์ฐ์ ์ ์ผ๋ก์ถฉ์กฑ๋์ด์ผํ๋ค. ์ด๋ฌํ๊ด์ ์์, 20์ฌ๋ ๋์์ด 143์ข ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํ์ฅ์์ํจ๊ณผ์ ์ธ์ง๋ฅผ๋ฉด๋ฐํ์ ๊ฒํด๋ณด๋๊ฒ์์ค์ํ๋ค. ๋ฌผ๋ก , 143์ข ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์๊ฒฉํ์ฐ๊ตฌ๊ด๋ฆฌ๊ณผ์ ์๊ฑฐ์ณค์ผ๋ฉฐ์๋ฒ์ด์, ํต์ ์ง๋จ๋ฐ์คํ์ง๋จํ๊ท ๋น๊ต๋ฑํจ๊ณผ์ฑ์๊ฒ์ฆํ์ฌ๊ฐ๋ฐ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋์๋น์์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ค์ ํ์ฅ์์ํ์ฉ๋จ์๋๋ถ๊ตฌํ๊ณ , ๋น๊ต์ ํ์ฉ์ฑ์ด์ ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์กด์ฌํ๋๊ฒ์์ฌ์ค์ด๋ค. ์ด์๋ณด๋คํจ๊ณผ์ ์ธํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๊ธฐ์ํด๊ฐ๋ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ์ฑ์๋น๊ตํด๋ณด๊ณ , ์ด๋ค๊ตฌ์ฑ์์ธ์ธํจ๊ณผ์ฑ์์ํฅ์๋ฏธ์น๋์ง๋ฅผ๊ฒํ ํ ํ์๊ฐ์๋ค. ์ด์๊ฐ์ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํ์ฅ์์ผ๋ง๋ํจ๊ณผ๊ฐ์๋์ง์๋ํด์๊ฒ์ฆํ๊ณ , ํจ๊ณผ์ฑ์ธ๊ฒ์ฆ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฌ์ฉํ๋ ค๋ํ๋ฆ์ด๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ด๋ค. ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ (Evidence-based practice, EBP) ์ 1990 ๋ ๋์ด๋ฐ์บ๋๋คํ ๋ก ํ ์ Medical School of McMaster University ์์ํ๋ํ์๋ค. ์ฒ์์๋ฃ๋ถ์ผ์์ EBM(Evidence-based medicine) ์ด๋ผ๋์ฉ์ด๋ก์์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ํ๋ฟ๋ง์๋๋ผ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ๋ณด๊ฑด์๋ฃ (Evidence-based health care), ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ๊ฐํธ (Evidence-based nursing), ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ ์ ๋ณด๊ฑด (Evidence-based mental health), ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ฌํ๋ณต์ง (Evidence-based social welfare) ๋ฑ์ธ์ ๋ถ์ผ๋ก์ ์ฉ๋ฒ์๊ฐํ๋๋์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ๋ฆฌํ๋ถ์ผ์์๋์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค. ๋ฏธ๊ตญ์ฌ๋ฆฌํํ (APA) ์์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ 3๋์์๋ฅผ๊ฐ์กฐํ์ฌ๋ค์๊ณผ๊ฐ์ด์ ์ํ
์๋ค. ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ (1) ์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํดํ๋ณด๋์ต์ ์๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ (2) ์์์ ์ผ๋ก์๋ จ๋์น๋ฃ์๊ฐ (3) ํ์๋ด๋ด์์ํ์, ๊ฐ์น์์ ํธ๋ฑ์๋งฅ๋ฝ์๊ณ ๋ คํ์ฌํตํฉ, ์ ์ฉํ๋์์ฌ๊ฒฐ์ ๊ณผ์ ์ด๋ค (APA, 2005, 2006). ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋กํ์ฌ๋ฆฌ์ธก์ , ์ฌ๋ก๊ฐ๋ ํ, ์น๋ฃ๊ด๊ณ์๊ฐ์ ์ํตํด์ฌ๋ฆฌํ์ ์น๋ฃ์ํจ๊ณผ๋ฅผ์ฆ์ง์ํค๊ณ ๊ณต์ค๋ณด๊ฑด์์ง์๋์ด๊ธฐ์ํด์์ ์๋๊ฐ๋ ์ด๋ผ๊ณ ๋ณผ์์๋ค (APA, 2006). ์ด๋ฌํ์ธก๋ฉด์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ฃผ๋๋ชฉ์ ์์ ์ฑ ์ํจ๊ณผ์ฑ์ํฅ์์ํค๋๊ฒ์ผ๋ก (Webb, 2001), ์ด๋ฏธ์ ์ฉ๋์ ์ฑ ์๋ํด ๊ณผ์ฐ ์ด์ ์ฑ ์ด์ค์ ํ์ฅ์ํจ๊ณผ์ ์ด์๋๊ฐ? ๋ผ๋์ง๋ฌธ์๋์ง๋ฉด์๋ถํฐ์์๋๋ค๊ณ ๋ณผ์์๋ค ( ๋ฐ์น๋ฏผ, 2009). ๋ฐ๋ผ์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ, ์ฒญ์๋ ์๋ด์๊ณต์ ์๋น์ค๋ก์ ๊ณต๋๊ณ ์๋์ฒญ์๋ ์๋ด์์ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ค์ดํ์ฅ์์์คํจ์ฑ๋ฐํจ๊ณผ์ฑ์๊ฐ๋์ง๋ฅผ์ดํด๋ณด๋๊ฒ์์ค์ํ๋ค. ์ฌ์ค๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๋ฏธ๊ตญ๊ณผ์๊ตญ์ํฌํจํ์๊ตฌ์ฌํ์์๋์ฌํ๋ณต์ง๋ถ์ผ๋ฅผํฌํจํ๋์ธ์๋น์ค๋ถ์ผ์ํญ๋๊ฒํ์ฐ๋์๋ค (Gambrill, 2006; Gibbs, 2003, Gossett & Weinman, 2007; Rosen, 2003; Rubin,2008). ๋ํ๊ทธ์ ์ฉ๋ฒ์๋ํด๋ผ์ด์ธํธ์๋ํ์ง์ ์ ์ธ์ค์ฒ์๋น์ค๋ฅผ๋น๋กฏํ์ฌ์ ์ฑ , ํ์ ๋ฐ๊ด๋ฆฌ์์ญ์๊น์งํฌ๊ด์ ์ผ๋ก์ ์ฉ๋๊ณ ์๋ค (Mullen, Streiner, 2004). ์ด์์๊ตฌ์์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ด์งํ๊ธฐ์ํ์ ๋ถ์์ฌ์ ์ง์๊ณผ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ด์ค๋ฆฝ๋์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ฌํ์ฌ์ ๋ํ์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๊ฐ์กฐํ๋๊ต์ก๊ณผ์ ์ด๊ฐ์ค๋์ด์๋ค ( ๊ณต๊ณ์, ์์ธํด, 2006). ๊ทธ๋ฌ๋์ฐ๋ฆฌ๋๋ผํ์ฅ์์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค๋ฌด (EBP) ๋ฅผ์ฌ์ฉํ๋๋ก์๊ตฌ๋งํ๊ณ ์์๋ฟ์์ง๊น์ง๋์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์๊ต์ก์ค์ ์๋ง๋์ค์ฌ๋ฒ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ถ์กฑํ์ค์ ์ด๋ฉฐ, ๊ต์ฌ๋ค์ด๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ๊ต์๋ฅผ์ ํ ์์๋๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์์ฒด๊ณ์ ์ธ๊ตฌ์ถ๋ํ์ด๋ฃจ์ด์ง์ง์๊ณ ์๋์ค์ ์ด๋ค ( ์ด๋์, 2009; ์ด์๋ค๋, ์์นํ, 2010 ์์์ฌ์ธ์ฉ ). ๋ฐ๋ผ์์ฒญ์๋ ์๋ด์์ด์ฒญ์๋ ์๋ด๊ด๋ จ๊ณต์ ์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํ๋ 400์ฌ๊ฐ์๊ธฐ๊ด์์ง๋ํ๊ณ ์ง์ํ๋์ค์ถ๊ธฐ๊ด์ด๋ผ๋์ ์์, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ๊ด๋ฆฌ์ฒด๊ณ๋ฅผํ๋ฆฝํ๋๊ฒ์ดํ์ํ๋ค. ์ต๊ทผ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ํ์๋ ผ๋ฌธ์์ํ์ ์ง๊น์ง๋ค์ํํํ๋กํ๋ฐํ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก์ดํด๋ณด๋ฉด, ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จํจ๊ณผ์ฑ ์ด๋ผ๋์ฃผ์ ์ด๋ก๊ฒ์ํ์๋, RISS ๋๊ตญ๋ด์์ฌ 796ํธ, ๊ตญ๋ด๋ฐ์ฌ 128ํธ, ํด์ธ๋ฐ์ฌ 1ํธ์ผ๋ก๊ฒ์๋์๊ณ , ๊ตญํ๋์๊ด์์๋ํ์๋ ผ๋ฌธ 93ํธ์ด, KISS์์ํ์ ์ง๋ 157๊ฑด์ด๊ฒ์๋์์ผ๋ฉฐ, ํ์ง์ฌ๋ด๋ ผ๋ฌธ์์๋์ ๊ธฐ๊ฐํ๋ฌผ 2,591 ๊ฑด, ํ์ ๋ํ์ง 128๊ฑด์ด๊ฒ์๋์๋ค. ๋ํ, ์ฃผ์ ์ด๋ฅผ ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ ์ผ๋ก๊ฒ์ํ์์๋, RISS ์์๋๊ตญ๋ด์์ฌ 12,952 ํธ, ๊ตญ๋ด๋ฐ์ฌ 1,500 ํธ, ํด์ธ๋ฐ์ฌ 29ํธ์ผ๋ก๊ฒ์๋๊ณ , ๊ตญํ๋์๊ด์์๋ 1,802 ํธ์ด๊ฒ์๋์๋ค. KISS์์ํ์ ์ง
2,034 ๊ฑด, ํ์ง์ฌ๋ด๋ ผ๋ฌธ์์๋์ ๊ธฐ๊ฐํ๋ฌผ 8,602 ๊ฑด, ํ์ ๋ํ์ง 409๊ฑด์ด๊ฒ์๋์๋ค. ์ด์ฒ๋ผ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์์ฒ๊ฑด์์ด๋ฅด๋๋ก๊ฐ๋ฐ๋จ์๋ฐ๋ผํ์ฅ์๋ค์ํํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ํ ์์๊ฒ๋๋ฐ๋ฉด, ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํ์์์์์์ง์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ๋ณํด์ผํ๋์๊ณ ๋ก์์๊ฒช๊ฒ๋์๋ค. ์ด๋ฌํ์ ํ์ด๊ฐ๊ด์ ์ด๊ณ ๊ณผํ์ ์ผ๋ก์ด๋ฃจ์ด์ง์์๋๋ก๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์์ํ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์๋์ถํ๊ณ ์์ง์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ธ์ฆ์ฒด์ ๋ฅผ๋์ ํ๋๊ฒ์ด์๊ธํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋๋ฉํ๋ถ์์ํตํด์ฒญ์๋ ์๋ด์์์๊ฐ๋ฐํํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ์ฑ์ด์ด๋ค์์ธ๋ค์์ํด์ํฅ์๋ฐ๋์ง์๋ํด์๋ฐํ๊ณ ์ํ๋ค. ์ด๋ฅผํตํด๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์์ง์นจ์๋์ถํ๊ณ , ์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ์ ๋ํ์๋ํ๊ธฐ์ด๋ฅผ๋ง๋ จํ๊ณ ์ํ๋ค.
๋ด์ํ์์ฆ (New York Times) ์์ฌํด์๋ด์ค (Year in Review) ์์๋๊ทธํด์๊ฐ์ฅ์ํฅ๋ ฅ์๋ผ์น์์ด๋์ด๋ก๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ํ (Evidence-Based Medicine) ์์ ์ ํ์๋ค (2001๋ 12 ์ 9์ผ ) 1). ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ํ์ด๋๊ฐ๋ ์ด 1991 ๋ ์ํ๋ฌธํ์์ฒ์๋ฑ์ฅํ์ด๋๋ก์๊ตฌ๋ณด๊ฑด์ํ๊ณผ์ฌํ์๋น์ค์์ญ์์ค์ฌ์ผ๋ก์๋ฆฌ์ก์์์๊ฐ์ ๋ฐ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ์์ํ์์ ๊ณผํ์ ์ง๋ฑ์ผ๋ก์ ๋ํ๊ณ ์๋ค. ์ค์ ๋ก๊ตฌ๊ธ (google) ์์ ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ (Evidence-Based) ์ผ๋ก๊ฒ์ํ๋ฉด 1์ต 4์ฒ 9๋ฐฑ๊ฐ์๊ฒ์๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ๋์ถ๋๋ฉฐ (2017 ๋ 10์ 24์ผ๊ธฐ์ค ), ๊ด๋ จ๊ฒ์์ด๋ก๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ํ, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ๊ฐํธ, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ๊ด๋ฆฌ, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ ์ ๊ฑด๊ฐ, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ๊ต์ก, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ ์ฑ ๋ฑ ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ ์ด๋ผ๋์ฉ์ด๊ฐ๋ค์ํํ๋ฌธ๊ณผ์์ญ์๊ฑธ์ณ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์์ํ์ธํ ์์๋ค ( ๊น์ ์ง, 2015). ์ด์๊ฐ์ด ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ (Evidence-Based) ์ด๋์ฉ์ด๋๋ค๋ฅธํ๋ฌธ์ด์๋์ํ์์ ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ํ ์ผ๋ก์์ํ๊ฒ์ด์ด๋ป๊ฒ๋คํ์ ์ ์ธ ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ ์ผ๋ก์งํํ๊ฒ๋์๋์ง๋ฅผ์ดํด๋ณด๋๊ฒ์ดํ์ํ๋ค ( ๊น์ ์ง, 2015). ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ (Evidence-Based) ์ด๋์ฉ์ด๋์์์ง๋ฃ์ง์นจ (clinical guideline) ์์ฃผ๊ด์ ํ๋จ์ด๋์ ๋ฌธ๊ฐ์์๊ฒฌ๋ฑ์ด์๋ํํ๊ทผ๊ฑฐ์๊ธฐ๋ฐ์๋์ด์ผํ๋ค๋์๋ฏธ์์์ฒ์์ผ๋ก์ฌ์ฉ๋์ฉ์ด์ด๋ค (Eddy, 1990). ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ (Evidence-Based Practice, EBP) ์ 1990 ๋ ๋์ด๋ฐ์บ๋๋คํ ๋ก ํ ์ Medical School of McMaster University ์์ํ๋ํ์ฌ, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ํ์ด๋์ฉ์ด๊ฐ์ํ์ ๋์ํตํด Gordon Guyatt ์๊ฒ์ฒ์์ผ๋ก๋ฑ์ฅํ์๋ค. ์ํ๋ถ์ผ์์ EBM(Evidence-Based Medicine) ์ด๋ผ๋์ฉ์ด๋ก์์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ๋ณด๊ฑด์๋ฃ (Evidence-based health care), ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ๊ฐํธ (Evidence-based nursing), ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ ์ ๋ณด๊ฑด (Evidence-based mental health), ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ฌํ๋ณต์ง (Evidence-based social welfare) ๋ฑ์ผ๋ก์ ์ฉ๋ฒ์๊ฐํ๋๋์ด์๋ค. ๋ค๋ง, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ฌ๋ฆฌํ๋ถ์ผ์์ ์ฉ์๋ค๋ฅธ์ ์ ๊ฑด๊ฐ๋ถ์ผ์๋นํด๋น๊ต์ ๋ฆ๊ฒ์์๋์๊ณ (Spring & Neville, 2010), ํ๊ฐ์๋นํด์น๋ฃ์์ค์ ์๋๊ณ ์งํ 1)http://www.nytimes.com/2001/12/09/magazine/the-year-in-ideas-a-to-z-evidence-based-medicine/html
๋์ด์๋ค. ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ด์ฌ๋ฆฌํ์์์ธ๊ธ๋๊ธฐ์์ํ๊ฒ์ 1990 ๋ ๋์ค๋ฐ์ผ๋ก, ๋ฏธ๊ตญ์ฌ๋ฆฌํํ (APA) ๋ 1992 ๋ ๊ณต๋๋์ฑ ์์ํ๋ฅผ์ถ๋ฒํ์ฌ Template for Developing Guidelines(1995) ๋ฅผ๋ฐํํ์์ผ๋ฉฐ APA์์์๋ถ๊ณผ (Division 12) ์์๋๊ฒฝํ์ ์ผ๋ก์ง์ง๋์ฌ๋ฆฌ์น๋ฃ (Empirically Supported Treatments, EST) ๋ฅผ๋ฐํํ์๋ค. ์ด์๊ธฐ๊น์งํ๊ฐ์์ฒด์๊ด๋ จ๋์ธ๊ธ์์กด์ฌํ์ง์์์ผ๋ฉฐ, ์ฃผ๋ก์ฌ๋ฆฌ์น๋ฃ์ํจ๊ณผ๋ฐ์ฝ๋ฌผ์น๋ฃ์๋น๊ตํํจ๊ณผ์๊ด๋ จ๋๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ๋ค์ด์๋ค. 2005 ๋ APA์์๋ Presidential Task Force on Evidence-Based Practice ๋ฅผ๋ฐ์กฑํ์ฌ, ์ด์ ๊น์ง์ฌ์ฉํ๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ด๋์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ (Evidence-Based Practice, EBP) ์ด๋ผ๋์ฉ์ด๋ฅผ์ฌ์ฉํ๊ฒ๋์๋ค ( ์๋ฏผ๊ฒฝ, ์ด์งํ, ์ดํ๋, ๊นํ๋, ์ต๊ธฐํ, 2013; APA, 2005). APA๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ํน์ง์ผ๋ก๋ค์์ 3๋์์๋ฅผ๊ฐ์กฐํ์๋ค. 1 ์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํดํ๋ณด๋๊ฐ๋ฅํ์ต์ ์์ฆ๊ฑฐ๋ฅผ 2 ์์์ ์ผ๋ก์๋ จ๋์น๋ฃ์๊ฐ 3 ํ์ / ๋ด๋ด์์ํ์, ๊ฐ์น์์ ํธ๋ฑ์๋งฅ๋ฝ์๊ณ ๋ คํ์ฌํตํฉ, ์ ์ฉํ๋์์ฌ๊ฒฐ์ ๊ณผ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์๋ค (APA, 2005, 2006). ์ฌ๊ธฐ์์น๋ฃ์ฑ๊ณผ์๋ํํ๊ฐ๊ฐํฌํจ๋์์ผ๋, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ฌ๋ฆฌํ๊ฐ์ํน์ ์ ์ธ๋ถ๋ถ์๊ทธ๋ค์งํฌํจ๋์ง๋ชปํ์๋ค (APA, 2005, 2006). ๋น๋ก๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ด์ํ์์์ถ๋ฐํ์ง๋ง๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ํ์ด ์ํ์ ๋ชจ๋ธ ์์๋๋ฉฐ (Thyer, 2006), ๊ณผํ์ ์ฐ๊ตฌ์๊ธฐ๋ฐ์๋์ด์ค์ฒ์ํด์ผํ๋ค๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ํ์์ ์ ์ํจ๊ณผ์ ์ธ๊ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์๋ํ์๊ตฌ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ณต๊ณต์๋น์ค์๋น์ฉ๋๋นํจ๊ณผ์ฑ๋ฐ๋ชฉ์ ๋ฌ์ฑ์ฌ๋ถ์๋ํ์๋ฌธ์ด์ง์์ ์ผ๋ก์ ๊ธฐ๋๋ฉด์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ๊ฐํธ, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ ์ ๋ณด๊ฑด, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ฌํ๋ณต์ง๋ฑ์ผ๋ก์ ์ฉ๋ถ์ผ๊ฐ๋ํ์ง๋ฉด์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ด๋์ผ๋กํ์ฐ๋์๋ค (Gray, 2001; Macdonald, 1999; Mullen & Streiner, 2004; ๊น์ ์ง, 2007, p.29์์์ฌ์ธ์ฉ ). ๋จ์ง์์๊ด๋ จ๋ถ์ผ์๋ง๊ทธ์น๋๊ฒ์ด์๋๋ผ์กฐ์ง๊ด๋ฆฌ, ํ์ ๋ฐ์ ์ฑ ๋ฑ๊ฑฐ์์ ์ธ์์ญ์์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๋ํ๋ ผ์๊ฐ์งํ๋๊ณ ์๊ณ (Bennett, et al., 2003), ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์์๋ 2000 ๋ ๋์ดํ๊ฐํธํ๊ณ์์ํ๊ณ๋ฅผ์ค์ฌ์ผ๋ก๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๊ดํ๋ ผ๋ฌธ๋ฐ์์ ์์ ๋ณด์ด๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ด๋น ๋ฅธ์๋๋ก๋ณด๊ฑด์ํ๊ณผ๊ต์ก, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌํ์๋น์ค๋ฑ์๋ถ์ผ๋ก์ ํ๋๊ฒ์๊ฐ๊ฒฐํ๊ณ ๋ช ํํ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ฒด๊ณ๋ฅผ๊ฐ์ถ์์๋ฟ์๋๋ผ๊ทธ๊ฒ์ด์ ํ๋๋ฉ์์ง๊ฐ๊ฐ๋จํ๋ฉด์๋๊ฐ๋ ฅํ๊ธฐ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ๊ฐ๋ฐ๊ณ ์๋ค (Trinder, 2000).
๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ ์๋๊ฐํ๋ฌธ๋ถ์ผ์๋ฐ๋ผ์ ์๊ฐ๋ค์์ฐจ์ด๊ฐ๋๋ค. ์ํ๋ถ์ผ์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ ์๋ EBM(Evidence-Based Medicine) ์ผ๋ก์์์ง์๊ณผํ์์๊ฐ์น๊ฐ๋ฐ์๋์ต๊ฐ์์ฐ๊ตฌ์ฆ๊ฑฐ์์กฐํฉ์ผ๋ก์ ์ํ์๋ค (Sackett, Rosenberg, Gray, Haynes, & Richardson, 1996). ์ฌํ๋ณต์ง๋ถ์ผ์์๋์ฆ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์๋น์ค์ฌ์ฉ์์๋ณดํธ์์๋ณต์ง์๊ดํ์์ฌ๊ฒฐ์ ์์์ด์์ต๊ทผ์๊ฐ์ฅ์ข์์ฆ๊ฑฐ๋ฅผ์ธ์ฌํ๊ณ , ๋ช ํํ๋ฉฐ, ํ๋ช ํ๊ฒ์ ์ฉํ๋๊ฒ (Smith, 2004) ์ผ๋ก์ ์๋ด๋ ธ๋ค. ์ฌ๋ฆฌํ์์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๊ดํ์ ์๋๋ฏธ๊ตญ์ฌ๋ฆฌํํ (APA, 2006) ์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์์์ ์ผ๋ก์๋ จ๋๊ณ ์ ๋ฌธ์ฑ์๊ฐ์ง์น๋ฃ์๊ฐ๋ด๋ด์๊ฐ์์๊ฒํํ ์ฌ๋ฆฌ์น๋ฃ๋ฅผ์ ํ๋์์ฌ๊ฒฐ์ ๊ณผ์ ์์์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํด๊ทผ๊ฑฐ๊ฐํ๋ณด๋์ฌ๋ฆฌ์น๋ฃ๋ฅผ, ๋ด๋ด์์ํน์ฑ, ๋ฌธํ, ํ์, ๊ฐ์น์์ ํธ๋ฑ์๋งฅ๋ฝ์๊ณ ๋ คํ์ฌ๋ด๋ด์์๊ฒ์ ์ฉํ๋๊ฒ์ด๋ค. ์ด์ฒ๋ผ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๋ํ์ ์๋์ํ๋ถ์ผ, ์ฌํ๋ณต์ง๋ถ์ผ, ์ฌ๋ฆฌํ์์๋ค์ํ๊ฒ์ ์๋ด๋ฆฌ๊ณ ์๋ค. ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์๋๋ค๊ฐ์ง์์ธ์๊ฐ์กฐํ๊ณ ์๋๋ฐ์ด๊ตฌ์ฑ์์๊ฐ์ํธ์ฐ๊ณ๋์ํ๋ก์์ฌ๊ฒฐ์ ์ด์ด๋ฃจ์ด์ ธ์ผํ๋ค๊ณ ๊ฐ์กฐํ์๋ค (Haynes, Devereaux, & Guyatt, 2002). ๋ค๊ฐ์ง์์๋์ฒซ์งธ, ์ต๊ณ ์์ฐ๊ตฌ๊ทผ๊ฑฐ (Best Research Evidence), ๋์งธ, ์์์ ์ ๋ฌธ์ฑ (Clinical Expertise), ์ ์งธ, ๋ด๋ด์์์ ํธ๋ฐ๊ฐ์น, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ท์งธ, ์์ฌ๊ฒฐ์ ์ผ๋ก์๊ทธ๋ฆผ1์ฒ๋ผ์ํธ์ฐ๊ด๋์ด์๋ค.
๊ฐ. ์ต๊ณ ์์ฐ๊ตฌ๊ทผ๊ฑฐ์ต๊ณ ์์ฐ๊ตฌ๊ทผ๊ฑฐ๋๋ด๋ด์์๋ํ๊ฐ์ ์ ๋ต, ํ๊ฐ, ์์์ ๋ฌธ์ , ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ์์ง๋จ์๊ดํ๊ณผํ์ ์ธ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋งํ๋ฉฐ, ์ด๋์น๋ฃ์์์์์ ํ๋จ๊ณผํจ๊ป๋ด๋ด์์์ํฉ์๊ณ ๋ คํ์ผ๊ด์ ์ธ์น๋ฃ์ ๋ต์์ฌ์ฉํ๋๋ฐ์ค์ํ๊ฒ์์ฉํ๋์์์ด๋ค ( ์๋ฏผ๊ฒฝ์ธ 2013). ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ํ์์ฃผ์ฐฝ์๋ค์์ค์ฆ์ฃผ์์ธ์๋ก ์์ ๊ฐํ์ฌํ์ฉ๊ฐ๋ฅํ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์๊ณ์ ์ธ์ฒด๊ณ๋ก๊ท์ ํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆผ2 ์์๋ณด๋๊ฒ์ฒ๋ผ์ด๋ค์๋ฌด์์์ถ์ถ๊ณผํต์ ์คํ์ง๋จ์ค๊ณ์์ํ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋์์์ค์๊ทผ๊ฑฐ๋ก๊ท์ ํ๋ฐ๋ฉด, ์ง์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋๋๊ฐ๋ณ์์๊ฐ์์๊ฒฌ๋ฑ์๋ฎ์์์ค์๊ทผ๊ฑฐ๋ก๊ท์ ํ์๋ค. ๊ฐ์ ์ํจ๊ณผ์ฑ์ฆ๋ช ์์ํด์๋์ด๋ฌํ์๊ณ์ ์ธ๊ทผ๊ฑฐ์ฒด๊ณ์๋ฐ๋ผ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์ ํํ๋๊ฒ์ดํ๋นํ๋ค. ์๋ฅผ๋ค์ด๊ฐ์ ์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ณด์ฌ์ฃผ๋์ฑ๊ณผ๊ทผ๊ฑฐ๋ค, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฑ๊ณผ์ฐ๊ตฌ๋ค์๋ํ๋ฉํ๋ถ์ (meta analysis) ๊ณผ์ฒด๊ณ์ ์ธํ๋ก (systematic review) ๋ฑ์ดํจ๊ณผ์ฑ์ฆ๋ช ์ํ๋๋ฐ์์ด์ ํธํ๋ค. ์ฆ, ๊ฐ์ ์ํจ๊ณผ์ฑ์์ฆ๋ช ํ๋๋ชฉ์ ์ผ๋ก๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผํ์ฉํ ๋์๋๋ฌด์์๋น๊ต์คํ์ฐ๊ตฌ๋๋๋ฉํ๋ถ์์ด์ ํฉํ๋ค ( ๊น์ ์ง, 2015). ASHA(2004) ์์ํ๋ฉด, ๊ฐ์ฅ์ ๋ขฐ๋๊ฐ๋์๊ทผ๊ฑฐ๋ํ๋ฒ์ด์์๋ฌด์์๋น๊ต์ฐ๊ตฌ์๋ฃ๋ฅผ์ฒด๊ณ์ ์ธ๋ฉํ๋ถ์์ผ๋ก๊ณ ์ฐฐํ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก๊ฐ์ ์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ณด์ฌ์ฃผ๋์ฑ๊ณผ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ๊ฐ์ง๊ณ ๋ฉํ๋ถ์ (meta analysis) ์ํตํด์ฐ๊ตฌ์ํจ๊ณผ์ฑ์์ดํด๋ณด๊ณ ์ํ๋ค.
๋. ์์์ ์ ๋ฌธ์ฑ์์์ ์ ๋ฌธ์ฑ์ด๋์์๊ฐ์์ถ์ ๋๊ฒฝํ์ด๋๊ต์ก์ํตํด์ํ๋ํ๊ฐ์ธ์์๋ จ๋๋ฐํ๋จ๋ ฅ์ผ๋ก์์๊ฒฝํ๊ณผ๊ธฐ์ ์์กฐํ์ํค๋๋ฅ๋ ฅ์ผ๋ก์ ( ์์ง์, 2012) ๊ฒฝํ์๋ฐํ์ผ๋ก๋ด๋ด์์์ํ๋ฅผ์ง๋จํ๊ณ ๊ธ์ ์ ์ธ์น๋ฃ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ฆ์ง์ํฌ์์๋์น๋ฃ์์์ ๋ฌธ์ ๋ฅ๋ ฅ์์๋ฏธํ๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก์์์ ์ ๋ฌธ์ฑ์๋๋ด๋ด์์๋ํํ๊ฐ๋ฐ์ฌ๋ก๊ฐ๋ ํ, ์์์ ์์ฌ๊ฒฐ์ ๊ณผ์น๋ฃ๊ณผ์ ์๋ํ๊ฐ๋ , ์น๋ฃ๊ด๊ณ๋ฅผ์ด๋๋๋์ธ๊ด๊ณ์ญ๋, ์ง์์ ์ธ์๊ธฐ์ฑ์ฐฐ๊ณผ์น๋ฃ๊ธฐ์ ์ต๋, ์ต์ ์ฐ๊ตฌ๊ทผ๊ฑฐ์๋ํํ๊ฐ์์ ์ฉ, ๊ฐ์ธ์ฐจ๋ฐ๋งฅ๋ฝ์์ฐจ์ด์๋ํ์ดํด, ์น๋ฃ๋ฅผ์ํ์์์ํ์ฉ, ์น๋ฃ์ ๋ต์๋ํํ๋นํ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์ ์ํ ์์๋๋ฅ๋ ฅ์ดํฌํจ๋๋ค (APA, 2006). ๋ค. ๋ด๋ด์์์ ํธ๋ฐ๊ฐ์น๋ด๋ด์๊ฐ์ค์ํ๊ฒ์๊ฐํ๋์ ํธ์๊ฐ์น๋๊ฐ์ ์๋ํ๊ธฐ๋์๋ชฉํ์์ํฅ์๋ฏธ์น๋ค. ์๋ฅผ๋ค๋ฉด์ฑ๋ณ, ์ฑ์ ์ฒด์ฑ, ์ข ๊ต๋ฑ์๋ด๋ด์์๊ฐ์ธ์ ํน์ฑ์ด๋์ฌํ ๋ฌธํ์ ๋งฅ๋ฝ๋ฐ์ํฉ์ ์ธ์์๋ค์๋ด๋ด์์์กฐ๋ ฅ์ถ๊ตฌ์์๊ณผ์ฆ์๋ณด๊ณ ๋ฐฉ๋ฒ, ์น๋ฃ์๋ํ๊ธฐ๋, ์น๋ฃ๋ฐฉ๋ฒ์๋ํ์ ํธ๋ฑ์์ํฅ์์ค์์๋ค (APA, 2003).
๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ 10๋ ๋์๋ฏธ๊ตญ๊ณผ์๊ตญ์์ค์ฌ์ผ๋กํ์๊ตฌ์ฌํ์์์ฌํ๋ณต์ง๋ถ์ผ๋ฅผํฌํจํ๋์ธ์๋น์ค๋ถ์ผ์ํญ๋๊ฒํ์ฐ๋์๋ค (Gambrill, 2006; Gibbs 2003; Gossett & Weinman, 2007; Rosen, 2003; Rubin,2008). ๋ฏธ๊ตญ๊ณผ์๊ตญ์์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๋ํ๊ฐ๋ ์์ดํด๋ณด๋ฉด, ๋ฏธ๊ตญ์์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ด์ ํ์ ์ผ๋กํด๋ผ์ด์ธํธ์๋ํ์ง์ ์๋น์ค๋ฐ์์์ ์ธ์ด์์์ฃผ๋ก์ด์ ์๋๋ค๋ฉด, ์๊ตญ์ ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ ์ฑ ๊ณผ์ค์ฒ ์๊ฐ๋ ์ผ๋ก์ดํด๋๋ค. ์ด์ฒ๋ผ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ง์ ์ ์ธ์ค์ฒ์๋น์ค๋ฅผ๋น๋กฏํ์ฌ์ ์ฑ , ํ์ ๋ฐ๊ด๋ฆฌ์์ญ์ํฌ๊ด์ ์ผ๋ก์ ์ฉ๋ ์์๋์ ๊ทผ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค (Mullen, Streiner, 2004). ๋ฏธ๊ตญ๊ณผ์๊ตญ๋ฑ์ง์์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ด์งํ๊ธฐ์ํ์ ๋ถ์์ฌ์ ์ง์๊ณผ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ด์ค๋ฆฝ๋์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ฌํ์ฌ์ ๋ํ์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๊ฐ์กฐํ๋๊ต์ก๊ณผ์ ์ด๊ฐ์ค๋์ด์๋ค ( ๊ณต๊ณ์, ์์ธํด, 2006). ์์ญ๋ณ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ ์ฉ์๋ํด๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก์ดํด๋ณด๋ฉด, ๋ฏธ๊ตญ์์ฌํ๋ณต์ง๋ถ์ผ์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ ์ ๋ณด๊ฑด์์ญ์์ค์ฌ์ผ๋ก์์๋ถ์ผ์์์ฃผ๋ก์์๋์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ํ์ฌ๋๋ค์ํ์ฌํ๋ฌธ์ ์์ญ๋ํฌํจํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์์์ค์ฒ๋ฟ๋ง์๋๋ผํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ, ์ฌํ๋ณต์งํ์ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌํ๋ณต์ง์ ์ฑ ๋ฑ์ผ๋ก๋ํ๋์ ์ฉ๋๊ณ ์๋ค (McNeece & Thyer, 2004). ์ด์ฒ๋ผ์ ์ ๋ณด๊ฑด๋ฐ์๋ฃ์ฌํ๋ณต์ง๋ถ์ผ๋ฅผ๋์ด๋ณด๋ค๋ค์ํ์ฌํ๋ณต์ง์์ญ์ผ๋ก์ฆ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์๋ฒ์์์ ๋๊ฐ์ ์ฐจํ์ฐ๋์ด์จ์ด์ ๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ด์ฌํ๋ณต์ง์ค์ฒ๋ฐ์ง์์๋ฐ์ ์๊ธฐ์ฌํ๋๋ฐ๊ฐํฌ๊ธฐ๋๋ฌธ์ด๋ค ( ๊ณต๊ณ์, ์์ธํด, 2006). ๋ํ, ๋ฏธ๊ตญ์ฌ๋ฆฌํํ์ฐํ์ฌ๋ฌ๋ถ๊ณผํํ๋ฐ๊ฑด๊ฐ๊ด๋ จ๋ถ๊ณผ์์์กฐ์งํ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ๊ธฐ๊ตฌ์์๋ํ์ฅ์์์ผํ๋์์๊ฐ๋ฅผ์ํ์ค์ ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ๋จ๊ณ (Evidence-Based Practice Process) ๋ฅผ์ธ๋ถ๋จ๊ณ๋ค๋ก๊ตฌ์ฑํ์ฌ์ ์ํ์๋ค (EBBP ๊ธฐ๊ตฌ, http://www.ebbp.org)( ์๋ฏผ๊ฒฝ์ธ 2013). Holm(2000) ์ 2000 ๋ ๋๋ฏธ๊ตญ์์ ์น๋ฃํ์ ๋ํ๊ธฐ์กฐ์ฐ์ค์์ Our Mandate for the New Millenium : Evidence-Based Practice ๋ผ๋์ ๋ชฉ์ผ๋ก์๋ฐ๋ ๋์์๋๋ฅผ๋ง์ดํ์ฌ์์ ์น๋ฃ๊ฐ๊ทผ๊ฑฐ์ค์ฌ์์์ ์น๋ฃ์๋น์ค๋ฅผ๊ฐํํ์ฌ๊ฒฝ์๋ ฅ์๋๋ณด๊ฑด์๋ฃ๋ถ์ผ๋ก๊ฑฐ๋ญ๋ ๊ฒ์์ญ์คํ์๋ค ( ๊ฐ๋ํ, ์ด์ฃผ์ธ, ๊น์ง๊ฒฝ, 2007). ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ตญ์ ๊ฐํธํํ (The International Council of Nurses, ICN) ์์๋์์๊ฐํธ์ฌ๋ค์ด์ ๊ทน์ ์ผ๋ก๊ฐํธ์ฐ๊ตฌ์์ฐธ์ฌํ๋๊ฒ๊ณผ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ํ์์ํด์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ค๋ฌด์์ํ์ฉํ๋๊ฒ์๊ฐ์กฐํ๊ณ ์๋ค (ICN, 2007). ๋ํ๋ฏธ๊ตญ์ํํํ (Institute of Medicine) ์์๋ 2020 ๋ ๊น์ง์๋ฃ์๋น์ค์ ๊ณต์๋ค์ดํ์์ ์ผ๋ก๊ฐ์ถ์ด์ผํ ์์๋ก๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ํ์์ ์ ํ์ฌ์์ํ
์ฅ์์์๊ทผ๊ฑฐํ์ฉ์๊ฐ์กฐํ๊ณ ์๊ณ , ๋ฏธ๊ตญ๊ฐํธํํ์ฐํ๊ฐํธ์๊ฒฉ์ธ์ฆ์ผํฐ (American Nurses Credentialing Center) ์๋ฏธ๊ตญ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์ ์์์ํ (Joint Commission on Accreditation of Healthcare Organizations) ๋ฑ๋ณด๊ฑด๊ด๋ จ๋จ์ฒด์์๋ชจ๋ ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์์ ์ฑ ์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ํ์์ฐ์ ์์๋ฅผ๋๋๋กํ๊ณ ์์ด๊ฐํธํ์ฅ์์๋๊ทธ์ค์์ฑ์ด๋์ฑ์ปค์ง๊ณ ์๋ค (Fineout-Overholt, Levin, & Melnyk, 2004). ํ์ฌ๊ตญ์ธ์์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค๋ฌด (EBP) ๋ฅผ์ํ์ฌ์ฒด๊ณ์ ์ธ๋ฌธํ๊ณ ์ฐฐ๊ณผ์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํด์์์์์ผ๊ด์ฑ์๊ฒํต์์ ์ผ๋ก์ฌ์ฉํ ์์๋ํ๋กํ ์ฝ์ด๋์ง์นจ์์๊ท์ค์๋ง๋ จํ๊ณ ์๋ค ( ์ต์ฑํฌ, 2013). ํนํ์๊ตญ๊ณผ๋ฏธ๊ตญ์๊ฒฝ์ฐ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ด์งํ๊ธฐ์ํด์์ ๋ณด์์ฌ์ ์ง์๊ณผ๊ด๋ จ์ฐ๊ตฌ์์ค๋ฆฝ์ด์ถ์ง๋์์ผ๋ฉฐ, ์ฌํ๋ณต์ง๋ํ์์๊ทผ๊ฑฐ์ค์ฌ์ค์ฒ๊ด๋ จ๊ต์ก๊ณผ์ ์ด๊ฐ์ค๋์ด์๋ค (Johnson & Austin, 2006). ๊ตญ๋ด์์๋๋ณด๊ฑด๋ณต์ง๋ถ์๊ฑด๊ฐ๋ณดํ์ฌ์ฌํ๊ฐ์์์ค์ฌ์ผ๋ก์ ์ฑ ์ ์์ฌ๊ฒฐ์ ๊ณผ์ ์์๊ทผ๊ฑฐ์ค์ฌ์ํ์ด๊ฐ์กฐ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ํนํ์๋ฃ๊ธฐ๊ดํ๊ฐ์์๋ฃ์์งํ๊ฐ์๋์ ๋๊ณ ์๋ค ( ์ด์๋ฏธ, 2001). ํ์ง๋ง๋ค์ํ๋ถ์ผ์ํ์ฅ์์๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์์ค์์ฑ์๊ฐ์กฐ๋๊ณ ์์ผ๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ์ํ์ฅ์์ฒด๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ฉํ๋์ฐ๊ตฌ๋๋ถ์กฑํ์ค์ ์ด๋ฉฐ, ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์์ฒด๊ณ์ ์ธ๊ตฌ์ถ๋ํ์ด๋ฃจ์ด์ง์ง์๊ณ ์๋์ค์ ์ด๋ค ( ์ด๋์, 2009; ์ด์๋ค๋, ์์นํ, 2010 ์์์ฌ์ธ์ฉ ). ๊ตญ๋ด์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌ๋ํฅ์ํ์ ํ๊ธฐ์ํดํ๊ตญ๊ต์กํ์ ์ ๋ณด์ ( ์ดํ, RISS), ๊ตญํ๋์๊ด, ํ๊ตญํ์ ์ ๋ณด์์คํ ( ์ดํ, KISS), ํ์ง์ฌ๋ด๋ ผ๋ฌธ์๊ฒ์์์ง์ํตํด๊ฒ์ฌ๋ํ์๋ ผ๋ฌธ๊ณผํ์ ์ง๋ฅผ์ค์ฌ์ผ๋ก๊ฒ์ํ์๋ค. ์ฒซ๋ฒ์งธ์ฃผ์ ์ด๋ ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จํจ๊ณผ์ฑ ์ผ๋ก RISS ์์๊ตญ๋ด์์ฌ 796ํธ, ๊ตญ๋ด๋ฐ์ฌ 128ํธ, ํด์ธ๋ฐ์ฌ 1ํธ์ผ๋ก๊ฒ์๋๊ณ , ๊ตญํ๋์๊ด์์๋ํ์๋ ผ๋ฌธ 93ํธ๊ฐ๊ฒ์๋์๋ค. KISS์์ํ์ ์ง๋ 157๊ฑด์ด๊ฒ์๋์์ผ๋ฉฐ, ํ์ง์ฌ๋ด๋ ผ๋ฌธ์์๋์ ๊ธฐ๊ฐํ๋ฌผ 2,591 ๊ฑด, ํ์ ๋ํ์ง 128๊ฑด์ด๊ฒ์๋์๋ค. ๋๋ฒ์งธ์ฃผ์ ์ด๋ ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ ์ผ๋ก RISS ์์๊ตญ๋ด์์ฌ 12,952 ํธ, ๊ตญ๋ด๋ฐ์ฌ 1,500 ํธ, ํด์ธ๋ฐ์ฌ 29ํธ์ผ๋ก๊ฒ์๋๊ณ , ๊ตญํ๋์๊ด์์๋ 1,802 ํธ์ด๊ฒ์๋์๋ค. KISS์์ํ์ ์ง 2,034 ๊ฑด, ํ์ง์ฌ๋ด๋ ผ๋ฌธ์์๋์ ๊ธฐ๊ฐํ๋ฌผ
8,602 ๊ฑด, ํ์ ๋ํ์ง 409๊ฑด์ด๊ฒ์๋์๋ค. ์ธ๋ฒ์งธ์ฃผ์ ์ด๋ ์ค๊ธฐ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ ์ผ๋ก RISS ์์๊ตญ๋ด์์ฌ 138ํธ, ๊ตญ๋ด๋ฐ์ฌ 20ํธ์ด๊ฒ์๋์์ผ๋ฉฐ๊ตญํ๋์๊ด์์๋๊ฒ์๋์ง์์๋ค. KISS์์ํ์ ์ง 6๊ฑด, ํ์ง์ฌ๋ด๋ ผ๋ฌธ์์๋์ ๊ธฐ๊ฐํ๋ฌผ 773๊ฑด, ํ์ ๋ํ์ง 35๊ฑด์ด๊ฒ์๋์๋ค. ์ด์ฒ๋ผ๊ตญ๋ด์ฒญ์๋ ๋์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌํํฉ์๊ฒ์์์ง์ํตํด๋ ผ๋ฌธ, ํ์ ์ง, ์ ๊ธฐ๊ฐํ๋ฌผ๋ฐํ์ ๋ํ์ง๋ฑ์ผ๋ก๋ค์ํ๊ฒ๊ฒ์๋๊ณ ์์์ํ์ธํ์๋ค. ๊ตญ๋ด์ฒญ์๋ ๋์๋ฉํ๋ถ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌํํฉ์ํ์ ํ๊ธฐ์ํดํ๊ตญ๊ต์กํ์ ์ ๋ณด์์๊ฒ์์์ง์ํตํด ์ฒญ์๋ . ํ๋ก๊ทธ๋จ, ๋ฉํ๋ถ์ ์์ฃผ์ ์ด๋ก๊ฒ์ฌ๋ํ์๋ ผ๋ฌธ๊ณผํ์ ์ง์ค์ฌ์ผ๋ก๊ฒ์ํ๊ฒฐ๊ณผํ์๋ ผ๋ฌธ 93๊ฑด, ํ์ ์ง 86๊ฑด์ผ๋ก๊ฒ์๋์๋ค. ์ด์ค์ฃผ์ ์ด์๋ถํฉํ์ง์๋ํ์๋ ผ๋ฌธ๊ณผํ์ ์ง๋ฅผ์ ์ธํ๊ณ ๊ฐ๊ฐ์์ฃผ์ ๋ณ์ฒญ์๋ ๋์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํ1์์ ์ํ์๋ค. ์ฒญ์๋ ๋์์ฃผ์ ๋ณํ๋ก๊ทธ๋จ์ ๋ถ๋ ธ ๊ณต๊ฒฉ์ฑ, ์์ด, ์ค๋ , ๋ฏธ์ ์น๋ฃ, ํ์ ์ง๋ก ๋ฑ์์ฃผ์ ๋ก๋ค๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์์๋ค.
๊ณต๊ณต๋ถ์ผ์์์์ฒญ์๋ ๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ์ฒด๊ณ์ ์ธ๊ด๋ฆฌํํฉ์๋ํด์์ดํด๋ณด๊ณ ์๋จผ์ ๊ตญ๊ฐํ์ค์ธ์ฆํตํฉ์ ๋ณด์์คํ (https://standard.go.kr/) ์์์ฒญ์๋ ๋์์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฒ์ํ์๋ค. ๊ตญ๊ฐํ์ค์ธ์ฆํตํฉ์ ๋ณด์์คํ (https://standard.go.kr/) ์๊ฐ๋ถ์ฒ์์์ด์์ค์ธํ์ค, ๊ธฐ์ ๊ธฐ์ค, ์ธ์ฆ๊ฐ์ค๋ณต์์ฌ์ ์์๋ฐฉํ๊ณ , ์ฐ์ฌ๋์ ๋ณด๋ฅผํ๋์๋จ์ผ์ฐฝ๊ตฌ์์ํตํฉ์ ๊ณตํ๋๋ฒ๋ถ์ฒ์ฐจ์์ํตํฉ์ ๋ณด๊ด๋ฆฌ์ฒด๊ณ๋ฅผ๋งํ๋ค. ๊ฒ์๊ฒฐ๊ณผ์ฒญ์๋ ๊ณผ๊ด๋ จ๋์ธ์ฆ์ ๋ ์ฒญ์๋ ์๋ จํ๋์ธ์ฆ์ ๋ง์ด์ ์ผํ์๋ค. ์ด์ธ๊ฐ๋ถ์ฒ๋ณ์ฒญ์๋ ๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ๊ณต์ ์ธ๊ด๋ฆฌํํฉ์์ดํด๋ณธ๊ฒฐ๊ณผ, ๊ต์ก๋ถ๋์ธ์ฑ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ๋ฅผ์ค์ํ๊ณ ์์์ผ๋ฉฐ๋ณด๊ฑด๋ณต์ง๋ถ์ฐํ์ค์์์ด์๋ฐฉ์ผํฐ๋์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ์ฌ์ด์ํ๊ณ ์์๋ค. ์ฒญ์๋ ์ด์์ ํ๊ณ ์ ์ตํํ๋์์ ํํ์ฌ์ฐธ์ฌํ ์์๋๋กํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ๊ณตํ๊ณ ,
๊ต์ก ์ฌํ์ ํ๊ฒฝ๋ณํ์๋ฐ๋ฅธ์์ง์์ฒญ์๋ ํ๋์ ์ฑ ๊ณผ์ฐธ์ฌ๊ธฐํํ๋ํ์์ฑ์๋ฐ๋ผ 2004 ๋ ๋ถํฐ์ํ๋์๋ค. ๊ฑด์ ํ์ฒญ์๋ ํ๋์ ํ์์ฅ์์กฐ์ฑํ๊ณ ์ฒญ์๋ ํ๋์ ๋ฐ์๋ํ๊ตญ๋ฏผ์ ์ ๋ขฐํ๋ณด๋ฅผ๋ชฉ์ ์ผ๋กํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ์ฑ๊ฐ์กฑ๋ถ๊ฐํ๊ตญ์ฒญ์๋ ํ๋์งํฅ์๊ณผ์ ๊ตญ 17๊ฐ์ ๋์ฒญ์๋ ํ๋์งํฅ์ผํฐ๋ฅผํตํด์ด์ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ๋ฆผ3 ๊ณผ๊ฐ์ด์๋ จํ๋์ธ์ฆ์์ํ๋ฅผ๊ตฌ์ฑํ์ฌ์ธ์ฆ์ฌ์ฌ๋ฅผ์งํํ๊ณ ์๋ค. ์ฒญ์๋ ์๋ จํ๋์ธ์ฆ์ ๋, ์ฒญ์๋ ํ๋์งํฅ๋ฒ์ 35 ์กฐ์์๊ฑฐํ์ฌ์ํ๋๋์ ๋๋ก, ๋ค์ํ์ฒญ์๋ ํ๋์ ' ์๋ จํ๋์ด๊ฐ๋์ผ์ ๊ธฐ์ค์ด์์ํ์์ ์๊ฑด๊ณผ์ง์ ํน์ฑ์๊ฐ์ถ์ฒญ์๋ ํ๋์ด์ ๋นํ์ ์ฐจ๋ก์ฑ๋ฆฝ๋์์์๊ณต์ ๊ธฐ๊ด์์ํด์ฆ๋ช ํ๋์ ๋ ' ๋ฅผ๋งํ๋ค (https://www.kywa.or.kr/). ์ธ์ฆ์ ํ์์ฒญ์๋ ํ๋์ํน์ฑ์๋ฐ๋ผ๊ธฐ๋ณธํ, ์๋ฐํ, ์ด๋ํ 3๊ฐ์ง์ ํ์ผ๋ก๊ตฌ๋ถํ์๋ค. ๊ธฐ๋ณธํ์ 1์ผ 3์๊ฐ์ด์ํน์๋์ผ๋์์๊ฒ 1์ผ 2์๊ฐ์ด์์ผ๋ก 2ํ๊ธฐ์ด์์๊ฑธ์ณ์ผ์ ์๊ฐ์ ๊ธฐ์ ์ผ๋ก์ด๋ฃจ์ด์ง๋๋น์๋ฐํ๋์ด๋ฉฐ, ์๋ฐํ์์๋ฐ์์ ํฉํ์ฅ์์์์ผ์ ๊ธฐ๊ฐ์๋ฐํ๋ฉฐ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ํ๋์๋งํ๋ค. ์ด๋ํ์ํ๋๋ด์ฉ์๋ฐ๋ผ
์ ์ ๋ํ๋์ฅ์์ด๋ํ์ฌ์๋ฐํ๋ฉฐ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ํ๋์๋งํ๋ค. ์ธ์ฆ์ ์๋ฐ์ฌ์ฌ๋์์๋ก์งํ๋๋ฉฐ, ์๋ จํ๋์์ค์ํ๊ธฐ์ต์ 45์ผ์ ์์ธ์ฆ์ ์ฒญ์ํด์ผํ๋ค. ์ธ์ฆ๋์๋ จํ๋์๊ฒฝ์ฐ์ง์นจ์๋ฐ๋ผ์ธ์ฆ๋งํฌ๋ฅผํ์ฉํ ์์๋ค. ์ฌ์ฌ๊ณผ์ ์๊ทธ๋ฆผ4 ์๊ฐ๋ค. ์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฒฝ์ฐ 2006 ๋ ๋ถํฐ์ธ์ฆ์๋ฐ์ํ์ฌ 2017 ๋ ๊น์ง 6,864 ๊ฑด (10 ์ 25 ์ผ ๊ธฐ์ค ) ์์ธ์ฆ์๋ฐ์๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ช , ์ ํ, ๊ธฐ๊ด์๋ํ์๊ฐ๋ํ 2 ์๊ฐ๋ค.
์ค์์์ด์๋ฐฉ์ผํฐ๋๊ตญ๊ฐ์์ด์๋ฐฉ์ ์ฑ ์์ถ์งํ๊ณ ๊ตญ๊ฐ์ ์ธ์ฐจ์์์์ง์ญ์ฌํ์์์ด์๋ฐฉํ๋์๋์์์ฃผ๋๊ธฐ๊ด์ผ๋ก, ํจ๊ณผ์ฑ์ด๊ฒ์ฆ๋์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ถ์ฌ๋ก์ธํด์์ด์๋ฐฉ์ฌ์ ์์ง์ ํ๋ฌธ์ ๊ฐ๋๋๋๋ฉด์์์ด์๋ฐฉ์ฌ์ ์ํจ๊ณผ์ฑ์ฆ๋๋ฅผ์ํด๊ฐ๊ด์ ์ผ๋ก๊ฒ์ฆ๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์์์ด์๋ฐฉ์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ณด๊ธ๊ณผํ์ฐ์ดํ์ํ๊ฒ๋์๋ค. ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์์์ด์๋ฐฉ์ ์ฑ ์์๋ฆฝํ์ฌ๊ตญ์ธ์ ์ ๊ฑด๊ฐ ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ฒด๊ณ์๋ํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํด ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์์ํํ๊ฐ๊ธฐ์ค ์ด๊ฐ๋ฐํ์๋ค. 2013 ๋ ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์์ํํ๊ฐ๊ธฐ์ค๊ฐ๋ฐ์ฐ๊ตฌ ์งํ๋ฐ์๋ฒ์ด์์์งํํ์ฌ, 2014 ๋ ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์์คํ ์ด์์์ํ์ฌ์ด๋ฅผ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์์คํ ์๊ตฌ์ถํ์๋ค. ์์ด์๋ฐฉ์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ฒด๊ณ๋์ค์ฌ๋ฐ๊ถ๊ณ ๋์ถ๋ฐฉ๋ฒ์๋ฐ๋ผ 3๊ฐ์ง์์น์ (Section) ์ผ๋ก๊ตฌ๋ถ๋์ด์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ์น์ (Section) ์๋ฐ๋ฅธ๋ ๋ฒจ (Level) ์์ฌ์ฌ๊ฒฐ๊ณผ์๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ Levelโ ๊ณผ Levelโ ก ๋ก๊ตฌ๋ถํ์๋ค. 1 ์น์ 1 : ๊ตฌ์กฐํ๋์คํ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํด์ค์ฌ๋ด์ฉ๊ณผํจ๊ณผ์ฑ์์ ์ฆํํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก peer review ๊ฐ์ด๋ค์ ธํ์ ์ง์๊ฐ์ฌ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ฃผ๋กํด๋น๋จ. 2 ์น์ 2 : ์ต์ข ์ ์ผ๋ก์ ์ํ๋๊ถ๊ณ ์์๋ํ๊ด๋ จ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ์๊ณต์์ ํฉ์์ ์ฐจ๊ฐ์๊ตฌ๋๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก๊ณต๊ณต๊ธฐ๊ด์์์ ์ํ๋์ฌ์ ์์น, ์์ด์๋ฐฉ์ค์ฌ์๋ํ์ง
์นจ๋๋ํ๋กํ ์ฝ์ด์ฃผ๋กํด๋น๋จ. 3 ์น์ 3 : ํน์ ์ํฉ ( ์ง์ญ์ฌํ, ํ๊ต, ๊ตฐ๋, ์๊ธ์ค๋ฑ ) ์์์์ด์๋ฐฉ์ฌ์ ๋ชฉ์ ๋ฌ์ฑ์์ํด์ํ๋๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก์ธ์์ฆ์ง๋ชฉ์ ์ํ๋ณด๋ฌผ๋ฐํ๋ณด์๋ฃ, ๊ต์ก / ํ๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ, ์ ๋ณํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ฃผ๋กํด๋น๋จ. ๋ณด๊ฑด๋ณต์ง๋ถ๊ฐ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์์คํ ์ด์์์ค์์์ด์๋ฐฉ์ผํฐ์์ํํ๊ณ , ์ค์์์ด์๋ฐฉ์ผํฐ๋ํ๊ฐ์์ํ๋ฅผ๊ตฌ์ฑํ์ฌ์ธ์ฆ์ฌ์ฌ์ ๋ฐ์์ด๊ดํ๋ฉฐ์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ณด๊ธ๋ฐ๊ด๋ฆฌํ๋ค. ํ๊ฐ์์์์ ์ ์ฌํ์น๋ฃ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จํจ๊ณผ์ฑ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฌธ๊ฐ ( ์ ์ ์ํ, ์๋ฐฉ์ํ, ๊ฐํธํ, ๋ณด๊ฑดํ, ์ฌ๋ฆฌํ, ์ฌํ๋ณต์งํ๋ฑ ) 12๋ช ์ผ๋ก๊ตฌ์ฑํ๊ณ ์๋ค. ์ ๊ท๋ฐ๋ณด์ํ์ฌ์ฌํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ์ฌ์ฌ๋๋งค๋ 2ํ ( ์ / ํ๋ฐ๊ธฐ ) ์งํ๋๋ฉฐ, ์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ์ ๋ฐ์ดํธ๋๋งค๋ 1ํ (4๋ถ๊ธฐ ), ์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ์ฌ์ธ์ฆ์ฌ์ฌ๋๊ฐํ๋ก๊ทธ๋จ์์ธ์ฆ์๊ธฐ์๋ฐ๋ผ์์๋ก์ ์๋ฐ์ฌ์ฌ๊ฐ์งํ๋๋ค. ์ฌ์ฌ๊ณผ์ ์๊ทธ๋ฆผ5 ์๊ฐ๋ค.
2017 ๋ ์๋ฐ๊ธฐ๊น์ง์ธ์ฆ์๋ฐ์์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์์ด 41๊ฐ๋ก ( ์น์ 2 5๊ฐ, ์น์ 3 35 ๊ฐ ), ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ธ๋ถ์์ญ์๊ตฌ๋ถํด๋ณด๋ฉดํ๋กํ ์ฝ๋ฐ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ 13๊ฐ, ๊ต์ก๋ฐํ๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ 28๊ฐ๋ฅผ์ธ์ฆ๋ฐ์๋ค. ์น์ ๋ณํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฃผ์๋์, ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ช , ๊ธฐ๊ด๋ช ๋ฑ์ํ๋ก์ ๋ฆฌํ๊ฒ์ํ4์๊ฐ๋ค. ์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ๋ณด๊ธํํฉ์๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จ์ข ๋ฅ๋ณ๋ณด๊ธํํฉ์๊ฒฝ์ฐ๋งค๋ด์ผ, ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จ, ์ ๋ณํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก, ๋ณด๊ธ๊ธฐ๊ด์์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ผํฐ, ์ง์ญ๋ณต์ง๊ด, ๋ณด๊ฑด์, ๋ณ์, ์ฐ๊ตฌ์, ํ๊ต, Wee ์ผํฐ, ์๋ด์๋ฑ์ผ๋ก์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฉฐ, ํ์ฉ๋ชฉ์ ์๊ฒฝ์ฐํ๋ก๊ทธ๋จ์ฌ์ฉ, ์๋ฃ๊ฒํ ๋ฌธํ๊ณ ์ฐฐ์ฉ, ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ฐ๊ตฌ์ฉ, ์์ด์๋ฐฉ์ ๋ฌด์ฐธ๊ณ ๋ก์ฌ์ฉ๋๋ค.
๊ต์ก๋ถ๋๋ฐ๋ฅธ์ธ์ฑํจ์์์ค์์ฑ์๋ฒ๊ตญ๋ฏผ์ ์ธ์ธ์ฑ๊ต์ก์ผ๋กํ์ฑํํ๊ธฐ์ํด 2013 ๋ ๋ถํฐ ์ธ์ฑ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ๋ฅผ๋์ ํ์ฌ์ด์ํ๊ณ ์๋ค. ์ธ์ฑ๊ต์ก์ํ ์ฐ์์ํ์ฌ์ธ์ฑ๊ต์ก์งํฅ๋ฒ ( ์ 12 ์กฐ ) ์๊ทผ๊ฑฐ๋ก์ธ์ฑ๊ต์ก์งํฅ์ฌ์ ์์ผํ์ผ๋ก์ธ์ฑ๊ต ์ก์ํ์ฑํํ๊ณ ์ค์ฒ๋ฐ์ฒดํ์ค์ฌ์์ฐ์ํํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ฐ๊ตดํ์ฌํ๊ต์๊ฐ์ ์๋ณด ๊ธํ์๋์ทจ์ง๋ฅผ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ์ธ์ฆ๋์์ํ๊ต ( ๋ํ ), ์ถ์ฐ๊ธฐ๊ด, ๊ณต๊ณต๊ธฐ๊ด, ๋น์๋ฆฌ๋ฒ ์ธ, ๊ฐ์ธ๋ฑ์ด๊ฐ๋ฐํ์ฌ๊ณต์ต์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก๊ฐ๋ฐ, ์ด์์ค์ธ์ธ์ฑ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๋ค. ์ธ ์ฆ๋ถ์ผ๋์ ์, ์ด๋ฑํ์, ์คํ์, ๊ณ ๋ฑํ์์์ด 4 ๋ถ์ผ๋ก๊ตฌ๋ถ๋์ด์๋ค. 2013 ๋ ๋ถํฐ 2017 ๋ ๊น์ง๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ๋ณ์ฃผ์์ธ์ฑ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จ์์ธ์ฆํํฉ์ํ 5 ์์ ์ํ์๋ค. ์ธ ์ฆ๊ต์ก์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์ 3 ๋ ๊ฐ์ ํจํ๋ฉฐ, ์ธ์ฆ์ ํจ๊ธฐ๊ฐ์ด๋ง๋ฃ๋ํ์๋์ฐ์ฅํ๊ฐ์ฌ ์ฌ๋ฅผ๊ฑฐ์ณ์ฌ์ธ์ฆ์๋ฐ์์์๋ค.
์์ฝํ๋ฉด์ฒญ์๋ ํ๋๋ฐ์๋ จ๊ด๋ จํด์์ฒญ์๋ ํ๋์ธ์ฆ์ ๋ฅผํตํด๊ด๋ฆฌ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ์ธ์ฑ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ต์ก๋ถ์์์ธ์ฑ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ๋ฅผํตํด๊ด๋ฆฌ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ฒญ์๋ ๋์์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ๊ด๋ จํด์์ค์์์ด์๋ฐฉ์ผํฐ์์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ๋ฅผํตํด๊ด๋ฆฌ๋๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ์ ๋ถ์ฐจ์์์์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ธ์ฆํ๊ณ ํจ๊ณผ์ฑ์๊ด๋ฆฌํ
๋์์คํ ์์ต๊ทผ๋ค์ํ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๊ฐ๋ฐ๋๊ณ ์์ฐ๋๊ณ ์๋์ค์ ์๋น์ถ์ด์ฒญ์๋ ๋ค์ด์์ง์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ๊ณต๋ฐ์์์๋๋ก์์ ์ฅ์น๋ฅผํ๋ค๋์ ์์์์์ ์ ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ฐ๋ณต์ง์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํ๋์ค์ถ๊ธฐ๊ด์ธํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์ด์์ง์์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์งํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐ๊ณผํจ๊ป์์ง์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํ์ฅ์์ ๊ณต๋ ์์๋๋กํ๋ก๊ทธ๋จ๊ด๋ฆฌ์ฒด๊ณ๋ฅผ๊ตฌ์ถํ๋๊ฒ์ดํ์ํ๋ค. ๋ฏธ๊ตญ์๊ฒฝ์ฐ๊ตญ๊ฐ์ฐจ์์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ฒด๊ณ (SAMHSA ์ NREPP, SPRC ์ BPR) ๊ฐ์ด ์๋๊ณ ์๋ค. SAMHSA(Substance Abuse and Mental Health Services Administration) ์์์ง์ ์ํํ๊ณ ์๋์ ์ ๊ฑด๊ฐ๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ์ธ์ฆ์์คํ ์ผ๋ก์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง, ์ ์ ๊ฑด๊ฐ๋ฐ๋ฌผ์ง์ค๋ ์๋ฐฉ์น๋ฃ์๊ด๋ จ๋์ค์ฌ๋ฅผ์ธ์ฆ๋์์ผ๋กํ๊ณ ์๋ค. ์์ธํ์ ์ ๊ฑด๊ฐ๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฌ์ดํธ๋ฅผํตํดํ์ธํ ์์๋ค (http://nrepp.samhsa.gov/allprograms.aspx). ์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์์์๋ํ6๊ณผ๊ฐ๋ค. NREPP ์์ธ์ฆ๊ธฐ์ค์์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์์ค์ฌ์ธ๊ฐ์๋ํ๊ฒํ ๊ฐ๊ฐ์ฅ์ค์ํ์ธ์ฆ๊ธฐ
์ค์ผ๋ก๋๊ณ ์๋ค. ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ ์ค์ฌ์ฌ๋ถ๋ฅผํ๋จํ๊ธฐ์ํด, ์ค์ฌ์ํจ๊ณผ๋ฅผํ๊ฐํ์ฐ ๊ตฌ์์ง (Quality of Researcy), ์ค์ฌ์ํ์ฐ์์ํ์ค๋น๋ (Readiness for Dissemination) 2 ๊ฐ์ง๋ฅผํ๊ฐํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์์ธํํ๊ฐ๋ด์ฉ์ํ 7 ๊ณผ๊ฐ๋ค. SPRC(Suicide Prevention Resource Center) ๊ฐ SAMHSA ์์ง์์๋ฐ์์ํํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ์ธ์ฆ์์คํ ์ผ๋ก 3๊ฐ์ง์น์ ์ผ๋ก๊ตฌ๋ถํ์ฌ์ฌ์ฌ๋ฅผ์งํํ์ฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์์งํํ๊ณ ์๊ณ , 2016 ๋ 4์๋ถํฐ์น์ 1 ์์์ญ๋ง์งํํ๊ณ ์๋ค. BPR ์ธ์ฆ๊ธฐ์ค์ผ๋ก BPR ์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์์น์ 1( ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฌ ), ์น์ 2( ์ ๋ฌธ๊ฐ / ํฉ์๋ณด๊ณ ), ์น์ 3( ํ์ค์ค์ ) 3๊ฐ์ง๋ก๊ตฌ๋ถ๋๋ค. BPR์์น์ 1 ์์คํ์ฐ๊ตฌ์ค๊ณ๋๋์ ์ฌ์คํ์ฐ๊ตฌ์ค๊ณ๋ฅผํตํดํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ๊ฐ๊ฒ์ฆ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๋ฉฐ์ธ์ฆ๊ธฐ์ค์ NREPP ์๋์ผํ๋ค. BPR์์น์ 2 ๋๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ, ํ๋กํ ์ฝ, ํฉ์๋ฑ์ํํ๋ก์ ์๋๊ณ ์๋์์ด์๋ฐฉ์๊ดํ์ง์์์์ฝํ๋ณด๊ณ ๋ฅผํ๊ฐํ์ฌ๋ชฉ๋กํํ๋์์ ์ด์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค. ํต์ฌ์ ๋ฌธ๊ฐ์์ดํด๊ด๊ณ์๋ฅผํฌํจํ๋ํ๋ ฅ๊ณผ์ ๋๋ํ์ํ์ ๋ฌธ๊ฐ์์ํ์ฒ ์ ํ๋ฌธํ๊ฒํ ์์๋์จ๊ฒฐ๊ณผ๋ก์์๊ฐ๊ฐํ๋ก๊ทธ๋จ, ์ค
๋ฌด, ํน์๊ทธ๋ค๊ณ ์ ์ํ๊ฒฝ์๋ํ๋ฐฉ์นจ์๊ฐ๋ฐํ๋๊ณผ์ ์์์ด์ฉํ ์์๋๊ถ๊ณ ( ํ๋กํ ์ฝํฌํจ ) ๋ฅผ์ ๊ณตํ๋์๋ด์๊ฐ๋ ์์๋ค. BPR์์น์ 3 ์๊ธฐ์ค๊ณผ๊ถ๊ณ ์๋ฐ๋ผ๋ด์ฉ์ด๊ฒํ ๋์ ๋ณด์๋ฃ๋ฅผ๋ชฉ๋กํํ๊ฒ์ผ๋ก์น์ 3 ์ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ณผ์๋ฃ๋ํน์ํํ๊ฒฝ (specific settings) ์์์ฌ์ฉํ๊ธฐ์ํด์ค๊ณ๋์๋ค. ์น์ 3 ๋ชฉ๋ก์ 4๊ฐ์ง๋ฒ์ฃผ๋์ธ์๊ณผ์ง์์์ํ์๋ฃ, ๊ต์ก์ ํ๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ, ์ ๋ณํ๋ก๊ทธ๋จ, ํ๋กํ ์ฝ๊ณผ๋ฐฉ์นจ์ผ๋ก๊ตฌ๋ถ๋๋ฉฐ, ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๊ตญ๊ฐ์์ด์๋ฐฉ์ ๋ต์คํ๋๋ฅผ๋ชฉํ๋ก๋ค๋ฃจ๊ณ ์์ด์ผํ๋ค. ๊ตญ์ธ์ ์ ๊ฑด๊ฐ๋ฐ์๋ด๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ๋๋ฅผ์ดํด๋ณธ๊ฒฐ๊ณผ, ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ด๋ก ์๊ธฐ์ดํ์ฌ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์์ค์ฌ์ธ๊ฐ์๋ํ๊ฒํ ๋ฅผ์ธ์ฆ๋จ๊ณ์ํฌํจ์ํค๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์งํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ๊ด๋ฆฌ์ฒด๊ณ์๋๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ด๋ก ์๋ฐ๋ฅธํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ๊ณผํจ๊ณผ๊ฒ์ฆ์ดํ์์ ์ผ๋กํฌํจ๋์ด์ผํ๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋๊ธฐ์กด์๊ฐ๋ฐ๋ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ฉํ๋ถ์์ํตํดํจ๊ณผ์ ์ธํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์๋์ถํ๊ณ ์ด๋ฅผํ ๋๋ก๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์๋ด๋ณต์งํ๋ก๊ทธ๋จ๊ด๋ฆฌ์ฒด๊ณ์๊ธฐ๋ฐ์๋ง๋ จํ๊ณ ์ํ๋ค. ์ฒญ์๋ ์๋ด์ ์ฑ ์ 1987 ๋ ์ฒญ์๋ ์ก์ฑ๋ฒ์ ์ ๊ณผ 1991 ๋ ์ฒญ์๋ ๊ธฐ๋ณธ๋ฒ์์ ์ ์ผ๋ก๊ธฐํ์ด๋ง๋ จ๋์๋ค. ๊ตญ๋ด์ ์ผ์์ฒญ์๋ ์๋ด์ ์ฑ ๋ฐ๊ณต์ ์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํ๋ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์ 1993 ๋ ์ฌ๋จ๋ฒ์ธ์ฒญ์๋ ๋ํ์๊ด์ฅ์ผ๋ก๊ฐ์ํ์๋ค. ์ดํ 2007 ๋ ์๊ณต๊ณต๊ธฐ๊ด ( ์ค์ ๋ถ๊ธฐ๊ด ) ์ผ๋ก์ง์ ๋์ด์ฒญ์๋ ์๊ฑด๊ฐํ๋ฐ๋ฌ๋ฐ์ฑ์ฅ์์ด์งํ๋ฉด์์ง์ญ์ฌํ์ฒญ์๋ ์๊ฒ์ ๋ฌธ์ ์ด๋ฉฐ, ํตํฉ์ ์ธ์๋ด์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํด์ค๊ณ ์๋ค. ํนํ, ๊ตญ๊ฐ์ฒญ์๋ ์์ํ์ถ๋ฒ์ดํ์ง์ญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ๊ฐ์ง์ญ์ฌํ์ฒญ์๋ ์์ ๋ง๊ตฌ์ถ์ํ๋ธ์ญํ ๋ฑ์ง์ญ๋ด์๊ธฐ์ฒญ์๋ ์์๋ด์์ค์ถ๊ธฐ๊ด์ผ๋ก์๋ฆฌ๋งค๊น๋จ์๋ฐ๋ผ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ๋ฅผ์ง์ํ๊ณ ๊ด๋ฆฌํ๋ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์ญํ ๋๊ฐํ๋์๋ค ( ๋ฐฐ์ฃผ๋ฏธ์ธ 2008). ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์ฃผ์์ญํ ์ 400์ฌ๊ฐ์์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์ํ๊ต๋ฐ์ฒญ์๋ ์ง์์ผํฐ๋ฅผ์ด๊ดํ๋์ค์ถ๊ธฐ๊ด์ผ๋ก์๋ด๋ณต์งํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ, ์ ๋ฌธ์ธ๋ ฅ์์ฑ๋ฑ๋ค์ํ์๋ด๋ณต์ง์ฌ์ ์์ํํ๋๊ฒ์ด๋ค. ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์์ํํ๋์ฐ๊ตฌ๋, ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์ํ๊ต๋ฐ์ฒญ์๋ ์ง์์ผํฐ๋ฑ์ฒญ์๋ ์๋ดํ์ฅ์์ํ์ฉํ ์
์๋ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์๋ํ์ฐ๊ตฌ์, ์๊ธฐ์ฒญ์๋ ๋์์๋ด๋ณต์ง์๋น์ค์ํตํฉ์ ์ธ์ง์์์ํ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ ์ฑ ์ฐ๊ตฌ๋ก๊ตฌ๋ถ๋๋ค. 1993 ๋ ๊ฐ์์ด๋ 2016 ๋ ๊น์ง์ฒญ์๋ ์๋ด์์์ด 199์ข ์์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์ํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด์ค์ ์ฑ ์ฐ๊ตฌ 56์ข , ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ฐ๊ตฌ๋ 143์ข ์ด์ํ๋์๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ฐ๊ตฌ๋ํฌ๊ฒ๋ถ๋ชจ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จ, ๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ, ์ฒญ์๋ ํ์ฑ๊ณ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จ, ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์๋น๋กฏํ์ฌ์ธํฐ๋ท ์ค๋งํธํฐ์ค๋ ์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ, ์ฌ๋ํผํด์ฒญ์๋ ๊ฐ์ ๋งค๋ด์ผ๋ฑ์ฌํ์ ์ด์์๋ฐ๋ฅธ๋ง์ถคํํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๊ฐ๋ฐ๋์๋ค. ๊ฐ. ๋ถ๋ชจ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์๋ถ๋ชจ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จ์ 1993 ๋ ์๋ ์ํ์๋ณต๋์ฐ๋๋ถ๋ชจ ๋ฅผ์์์ผ๋ก ์๋ ์ํ์๋ถ๋์ฐ๋๋ํ, ๋ฐ๋ฅธํ๋์๊ธธ๋ค์ง๊ธฐ, ์ํ์๊ธฐํ์ธ์ฐ๊ธฐ, ์ด์ธ๋ ค์ฌ๋์งํ๊ธฐ๋ฅด๊ธฐ ๊ฐ์์ฐจ์ ์ผ๋ก๊ฐ๋ฐ๋์๊ณ , 2004 ๋ ์ ์๋ ์ํจ๊ป์ฑ์ฅํ๋๋ถ๋ชจ, 2013 ๋ ์ ์ด๊ธฐ์ฒญ์๋ ๊ธฐ์๋ ๋ฅผ๋๋ถ๋ชจ๊ต์ก ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ถ๊ฐ๋ก๊ฐ๋ฐํ๋ฉด์์ ์ฒด 7์ข ์ผ๋ก์์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ํ์ฌ๋ ์๋ ์ํจ๊ป์ฑ์ฅํ๋๋ถ๋ชจ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ฃผ๋ก์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ์๋ ์ํจ๊ป์ฑ์ฅํ๋๋ถ๋ชจ ์๊ฒฝ์ฐ์ธ๊ฐ์ค์ฌ์๋ด์ด๋ก ์์ธ๊ฐ๊ด์๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ๋ถ๋ชจ๊ฐ์๋ด์์์ญํ ์ํด์ผํ๋ค๋์ ์ ํ์ ๋ถ๋ชจ์์ ์๊ธฐ, ์ฒญ์๋ ์๋ ์ดํดํ๊ธฐ, ์ ๋ขฐ๋ก์ด๊ด๊ณํ์ฑํ๊ธฐ, ๊ฐ๋ฑ์ํฉํด๊ฒฐํ๊ธฐ, ์๋ ์ํ์๋ถ๋์ฐ๊ธฐ, ์ฅ์ ์๋ณด๋์๋ก์ด์๊ฐ์๊ฒฝํํ๊ธฐ ๋ฑ์ผ๋ก๊ตฌ์ฑ๋์ด์๋ค. ๋. ๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ๋๋์๋ด์์ผ์ ํํ๋ จ์๋ฐ์์ฒญ์๋ ์ด์์ ์๊ฒฝํ์๋ฐํ์ผ๋ก๋ค๋ฅธ๋๋๋ค์๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์๋๋๊ฒ์ด๋ค ( ์๋ฏธ์ง์ธ 2013). ์ฒญ์๋ ์๋ด์์ 1994 ๋ ๊ตญ์ฑ ์ฐ๊ตฌ๊ณผ์ ๋ก์๋ฆฌ์ธ๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ์๋ฆฌ์ธ๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ฐ์ ๊ณผ์ ์์ดํด๋ณด๋ฉด, 1994 ๋ ๋ถํฐ 1996 ๋ ๊น์ง๋ 1์ฐจ์๋ด์๋น์ค๋ฅผ๊ฐ์กฐํ์ค์๋ด์ํ๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก์ถ๋ฐํ์๊ณ , ์ดํ 2002 ๋ ๊น์ง๋๋์๋ด์์๊ธฐ๋ณธ์ญํ ๊ท์ , ๋๋์๋ด์์ํ๊ตํ์ฑํ๋ฐฉ์๋ชจ์๊ธฐ๋ฐ์ฒญ์๋ ๊ธฐ์๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ๋ณ๋๋์๋ด๋ฐฉ์ํ์๊ธฐ๋ฅผ๊ฑฐ์ณ๋ณด๋ค์ฒด๊ณ์ ์ด๊ณ ์ ๊ตํํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋กํ๋ฆฝ๋์๋ค. ๋ํ 2003 ๋ ๋ถํฐ 2011 ๋ ๊น์ง๋๋๋์๋ด์์ ์ ํ๋ฆฝ๋ฐ์ฐํฉํ๋๊ฐ์กฐ๊ธฐ๋ก๋๋์๋ด์ํ๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ธ๋ถํ๋๊ณ ํ์ฅ์์๋ฆฌ์๋ถ์ํ์ฌ์คํจ์ฑ์๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก๋ฐ์ ํ๊ฒ๋์๋ค ( ๋๋์๋ดํํ์ด์ง, 2016). ์ด๊ณผ
์ ์์์ด๊ธฐ์์ค ๊ณ ๋ฑํ๊ต์ฒญ์๋ ์๋์์ผ๋ก๋ง๋ค์ด์ง๋๋์๋ด์ํ๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์์ด๋ฑํ์์ฉ๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ (2001), ๋๋์๋ด์์ฌํํ๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ (2003) ์ด๊ฐ๋ฐ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ๋ฐํ์ผ๋ก 2009 ๋ ์๋๊ตฐ์๋ฆฌ์ธ๋๋์๋ดํ๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๊ฐ๋ฐ๋์ด๊ธฐ์กด์ํ๊ต์์์งํ๋๋๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๊ตฐ๋ถ๋๋กํ๋๋ณด๊ธ๋์๋ค ( ๊น๋ฏธ์ ์ธ 2015). ์ฒญ์๋ ์๋ด์์๋๋์๋ด์ด 2012 ๋ ํ๊ตํญ๋ ฅ์๋ฐฉ์์ํ๋ฒ์ ๋ถ๋์ฑ ์์ผํ์ผ๋ก์ ๊ตญ์ด ์ค ๊ณ ๋ฑํ๊ตํ๋์ด์๋จ์๋ฐ๋ผ, 2013 ๋ ํ๊ตํญ๋ ฅ์๋ฐฉ์์ํ๋๋์๋ด์ฌํํ๋ก๊ทธ๋จ ์๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ์ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ์ ์ผ๋กํ๊ตํญ๋ ฅ์๋ฐฉ์๊ธฐ์ฌํ ์์๋๋๋์๋ด์์์ญํ ๋ฐํ๋๋ฐฉ๋ฒ์๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก์ ์ํ์๋ค ( ์๋ฏธ์ง์ธ 2013). ๋ํ 2014 ๋ ์๋๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์๋์์๋ฅผํ๋ํ์ฌํด์ธ๊ตํฌ์ฒญ์๋ ๋์ ํด์ธ๊ตํฌ๋์์๋ฆฌ์ธ๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ ( ์๋ฏธ์ธ 2014) ์ด๊ฐ๋ฐ๋์์ผ๋ฉฐ, 2015 ๋ ๋๋์๋ด์๋ฅผํ์ฉํ์ค๋งํธํฐ์ฌ์ฉ์กฐ์ ํ๋ก๊ทธ๋จ ( ๊น๋ฏธ์ ์ธ 2015), 2016 ๋ ํ๋ถ์ฒญ์๋ ๋ค์์ ์์๋๊ธฐ์ํ๋ค๋ฌธํ์ฒญ์๋ ๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ ์ด๊ฐ๊ฐ๊ฐ๋ฐ๋์๋ค. ๋ค. ์ฒญ์๋ ํ์ฑ๊ณ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จํ์ฑ์์ฌ์ ์ ์๋ฏธ๋ํ๊ณ ๋์ฑํ์ด๋ฉฐ, ์ฑํ์ด๋ํ๊ฒฉ๊ณผ์ฑ์ง์์์ธ๋ฌ์ด๋ฅด๋์ฉ์ด๋ก์ ์๋๋ค ( ๊ตญ๋ฆฝ๊ตญ์ด์, 2014). ์ฒญ์๋ ์๋ด์์์ฒญ์๋ ๋ฌธ์ ์๋ํ๊ต์ ์ ์ ๊ทผ๊ณผ๋๋ถ์ด๊ทผ๋ณธ์ ์ธ์ก์ฑ๋์ฑ ์ํ์์๋ฐ๋ผ 1995 ๋ ๋ถํฐ์ฒญ์๋ ๋๋์ฑ์ฆ์ง๋ฐํ๋ณต์๋ชฉ์ ์ผ๋ก 5์ข ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ๊ทธํ 2000 ๋ ์๋ค์ด์๋ฉฐ์ฒญ์๋ ๋ค์๊ฒ๋ณด๋ค์์ ๋กญ๊ณ ์ด์ฒด์ ์ผ๋ก์ ๊ทผํ ์์๋๋ฐฉ๋ฒ์์๊ตฌ์๋ฐ๋ผ๋๋์ฑ์ฆ์ง์ ํ์ฑ๊ณ๋ฐ ๋ก๋ฐ๊พธ์ด์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์งํํ์๋ค ( ๊น์งํฌ, ์๋ฏธ์ง, ๊น์์, 2000). ์ด๋ฌํ๋งฅ๋ฝ์์ ๋ฉ์ง์ฐ๋ฆฌ ๋ผ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ์ฌ์ ๊ตญ์ 13๊ฐ์คํ๊ต์๋จ ์ฌํ์์๋์์ผ๋ก์๊ท๋ชจ์ง๋จ์๋ดํํ๋กํ๋ก๊ทธ๋จ์์งํํ์ฌํจ๊ณผ์ฑ๊ฒ์ฆ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์ค์ํ์๋ค ( ๊น์งํฌ, ์๋ฏธ์ง, ๊น์์, 2000). ์ดํ 2001 ๋ ์๋ 2000 ๋ ๋์๊ฐ๋ฐ๋ ๋ฉ์ง์ฐ๋ฆฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ค๋ฐฐ๋ ค์ฆ์ง๋ถ๋ถ์๋ฐ์ทํ์ฌ์ด๋ฑํ๊ต๊ต์ค์์ํ๊ธ๋จ์๋ก์ ์ฉํ ์์๋๋ก ์ด๋ฑํ์์๋ฐฐ๋ ค์ฆ์ง์์ํ๋ฉ์ง์ฐ๋ฆฌ ๋ก์์ ํ์ฌํจ๊ณผ์ฑ์์ธก์ ํ์๋ค ( ๊ธ๋ช ์, ๊น์งํฌ, ์ด์์, 2001). ์ดํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐธ์ฌํ์ด๋ฑํ์๋ค์๋ฐฐ๋ ค์ธ์ง ์ ์์ธก๋ฉด์์๊ธ์ ์ ์ธ์ ์๋ฏธํ๋ณํ๋ฅผ๋ํ๋๋ค. ์ดํ์ด๋ฑํ์๋์์ผ๋ก์๊ธฐ์กฐ์ ์์ด์ ์๋ง์ถ ์์ ์๋ค์ค๋ฆฌ๋๋ง์ (2003) ๊ณผํ๊ตํญ๋ ฅ์๋ฐฉ์์ํ๋ฐฐ๋ ค์ฆ์งํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ ์์ฝฉ๋ฌ์ฝฉ๋ง์๋๋ (2008) ์ด๊ฐ๋ฐ๋์๋ค. ์ดํ 2014 ๋ ์ฒญ์๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ์์๋๋์์ ์ธ์ด๋ฑํ๊ต๊ณ ํ๋ ๋์์ผ๋ก ์ด๋ฑํ์ํ์ฑ๊ณ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จ ์๊ฐ๋ฐํ์ฌ๋ณด๊ธํ๊ณ ์๋ค.
๋ผ. ์ธํฐ๋ท ์ค๋งํธํฐ์ค๋ ์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ๋ฑ๋ฌธ์ ์ ํ๋ณํ๋ก๊ทธ๋จ์ฒญ์๋ ์๋ด์์ 2011 ๋ ๋ถํฐ์ธํฐ๋ท๊ณผ๋ค์ฌ์ฉ์ด๋ฑ์๊ณผ๊ทธ๋ณดํธ์๋ฅผ๋์์ผ๋กํ๋ ์ธํฐ๋ท์ค๋ ์ฒญ์๋ ๊ฐ์กฑ์น์ ์บ ํ ๋ฅผ์ค์ํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ํจ๊ณผ์ ์ธ์บ ํ์ด์์์ํด ์ธํฐ๋ท์ค๋ ์ ํ๋ณ๊ฐ์ ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ (2008), ์ฒญ์๋ ์ธํฐ๋ท์ค๋ ๊ธฐ์ํ์น๋ฃํ๊ตํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ (2010), ์ธํฐ๋ท์ค๋ ์ฒญ์๋ ๊ฐ์กฑ์น์ ์บ ํํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ฐ๊ตฌ (2012), ์ธํฐ๋ท์ค๋ ์ฒญ์๋ ๊ฐ์ธ์๋ดํ๋กํ ์ฝ์ฐ๊ตฌ (2012) ๊ฐ์ํ๋์๋ค. ๋ํ์ธํฐ๋ท์ค๋ ๊ณผ๋๋ถ์ด์ค๋งํธํฐ์ค๋ ์๋ฐฉ์์ํด ์ค๋งํธํฐ์ค๋ ์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ (2013), ์ค๋งํธํฐ์ค๋ ๊ธฐ์ํ์น์ ํ๊ตํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ฐ๊ตฌ (2014) ๊ฐ์ํ๋์๋ค. ์์์์ดํด๋ณธ๋ถ๋ชจ๊ต์ก, ๋๋์๋ด, ํ์ฑ๊ณ๋ฐ, ์ธํฐ๋ท ์ค๋งํธํฐ๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ฐ๊ตฌ์ธ์๋ ํต์ผ๋๋น์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ฐ๊ตฌ (2003), ์๊ธฐ์ฒญ์๋ ์ฌํ์ ์๋ ฅํฅ์ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ฐ๊ตฌ (2006), ์ฒญ์๋ ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ๋ฐ๊ฐ์ ๋ฐฉ์๊ฐ๋ฐ (2008), ์ ์ฌ์ ํ์ ์ค๋จ์ฒญ์๋ ์์ํ๊ฐ์ ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ (2009), ์ทจ์ฝ์ฒญ์๋ ์์ํ์๊ธฐ์กฐ์ ํ์ตํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ (2015), ํ๊ต๋ฐ์ฒญ์๋ ์๊ธฐ๊ณ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์๋ชจํ๊ฐ๋ฐ (2015) ๋ฑ์ฒญ์๋ ์๊ฑด๊ฐํ์ฑ์ฅ๊ณผ์๊ธฐ๋ฌธ์ ์๋ฐฉ์์ํ์ฒญ์๋ ๋ฌธ์ ์ ํ๋ณํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์งํ๋์๋ค. ์ฒญ์๋ ์๋ด์์์๋์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ๋ฐํ๊ต๋ฐ์ฒญ์๋ ์ง์์ผํฐ์ข ์ฌ์๋ฅผ๋์์ผ๋ก์ฐ๊ตฌ๋์๋ด๋ณต์งํ๋ก๊ทธ๋จ์์ง๋์๊ต์ก์์ค์ํ์ฌ๊ต์ก์๋ฐ์์ข ์ฌ์๋ค์ดํ์ฅ์์๋ถ๋ชจ๋ฐ์ฒญ์๋ ์๋์์ผ๋กํ๋ก๊ทธ๋จ์์ค์ํ๋๋ก์ง์ํ๊ณ ์๋ค. ํนํ, ๋ถ๋ชจ๊ต์ก, ๋๋์๋ด, ์ฒญ์๋ ํ์ฑ๊ณ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จ, ์ธํฐ๋ท ์ค๋งํธํฐ์ค๋ ์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ์๋์ผํฐ์์์ฒญ์๋ ๋ฐ๋ถ๋ชจ๋ฅผ๋์์ผ๋กํ๋ฐํํ์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ๊ตญ๋ด์ ์ผ์์ฒญ์๋ ์๋ด๊ด๋ จ๊ณต๊ณต๊ธฐ๊ด์ผ๋ก์์ฒญ์๋ ์๋ด์์๋ค์์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ์๊ณ , ํ์ฌ๊น์งํ์ฅ์์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํ๋ฐํ์ด์๋๊ณ ์๋ค. ํฅ๋ฏธ๋ก์ด๊ฒ์, ์ฒญ์๋ ์๋ด์์์๊ฐ๋ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๊ณต์ ๊ฐ๋ฐ๋ฌผ๋ก์๊ฒฉํ์ฐ๊ตฌ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ๊ฑฐ์ณ๊ฐ๋ฐ๋์๋คํ ์ง๋ผ๋๋ณด๊ธ๋ฅ , ํ์ฉ๊ธฐ๊ฐ๋ฑํ๋ก๊ทธ๋จ์ํ์ฉ์ฑ์์๋์ฐจ์ด๊ฐ์๋ค๋์ ์ด๋ค. ์ํ๊น์ด๊ฒ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํ์ฉ์ฑ์ด๋ํจ๊ณผ์ฑ์ด์ด๋ค์์ธ์ด๋๊ธฐ์ค์์ํฅ์๋ฐ์๋์ง์๋ํด๋ฐํ์ง๋ฐ๊ฐ์๋ค๋์ ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋๋ฉํ๋ถ์์ํตํด์ฒญ์๋ ์๋ด์์์๊ฐ๋ฐํํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ์ฑ์ด์ด๋ค์์ธ๋ค์์ํด์ํฅ์๋ฐ๋์ง์๋ํด์๋ฐํ๊ณ ์ํ๋ค. ์ด๋ฅผํตํด๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์์ง์นจ์๋์ถํ๊ณ , ์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ์ ๋ํ์๋ํ๊ธฐ์ด๋ฅผ๋ง๋ จํ๊ณ ์ํ๋ค.
๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์์ฐ๊ตฌํ๊ฐ๋ณํ๋ก๊ทธ๋จํจ๊ณผ๋ฅผ๋ถ์ํ์ฐ๊ตฌ๋ค์์์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์๋ํดํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ฉ์ง๋จ๊ณผ๋น๊ต์ง๋จ๊ฐ์ํจ๊ณผ์ฐจ์ด์๋ํดํ์คํ๋ํ๊ท ์ฐจ์ด์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์ฌ์ฉํ์ฌํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ข ํฉํ๋ฉํ๋ถ์์์ค์ํ์์ ์ ์กฐ์ฌ์ฐ๊ตฌ์ด๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์์ฐ๊ตฌ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ๋ค์๋ถ์ํ์๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์๋์์๋ฃ๋ 2000 ๋ ๋ถํฐ 2016 ๋ ๊น์ง๋ฐํ๋ ์ฒญ์๋ ์๋ด์ฐ๊ตฌ๋ณด๊ณ ์ 120ํธ์์ฐ๊ตฌ์ค์๋ฒ์ด์์ํตํํจ๊ณผ์ฑ๊ฒ์ฆ์์ค์ํ์ง์์์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์ ์ธํ๊ณ , ์ฒญ์๋ ์๋ด๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ 30ํธ์์ต์ข ์ ์ ํ์๋ค. ์๋ฃ๋ถ์์๋์์ด๋๋ 30ํธ์์ฐ๊ตฌ์์ฝ๋ฉ์์ถํ๋ ๋, ํจ๊ณผ์ฑ์ธก์ ๋๊ตฌ, ์ฐ๊ตฌ๋์, ํ๊ธฐ์, ์ธ์, ํ๊ธฐ์๊ฐ, ํ๋ก๊ทธ๋จํํ, ์ธก์ ๋ณ์ธ์์ฃผ์๋ฒ์ฃผํ๋ณ์๋ก๋ณด๊ณ ํ์๊ทธ๋ฃน๋ถ์์์ํด์ฝ๋ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฝ๋ฉ์ ์ฐจ๋๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค. ์ฒซ์งธ, ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ํฉ์ํ์์ฝ๋ฉ์ง๋ฅผ๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ๋์งธ, ์ฝ๋ฉ์์ฐ๊ตฌ์ 3์ธ ( ๋ฐ์ฌ 1, ๋ฐ์ฌ๊ณผ์ 1, ์์ฌ 1) ์ธ์์ํด์ค์๋์์ผ๋ฉฐ, ๋ฉํ๋ถ์์ ๊ณต๊ต์ 1์ธ์ด์ฝ๋ฉ๊ณผ๋ถ๋ฅ๋ฅผ๊ฒํ ํ์๋ค. ์ต์ข ๋ถ์๋์๋ ผ๋ฌธ 30ํธ์๋ํ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ์ฌํญ์์๋์ํ8๊ณผ๊ฐ๋ค
์ฝ๋ฉํ์๋ฃ๋ CMA2.0 ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ด์ฉํ์ฌ๋ถ์ํ์๋ค.
ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์์ฐ๊ตฌํํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ๋ฅผํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ข ํฉํ๊ธฐ์ํด, ์ด๋ฉํ๋ถ์์์๋๊ฐ๋ณ์ฐ๊ตฌ์์๋๋ณด๊ณ ํํจ๊ณผ์ธก์ ์น์๋ํด, ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ฉ์ง๋จ๊ณผ๋น๊ต์ง๋จ๊ฐ์ํ์คํ๋ํ๊ท ์ฐจ์ด (Standardized Mean Difference: SMD) ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ (effect size) ๋ฅผ๊ณ์ฐํ์๋ค. ๋ฉํ๋ถ์์์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๊ตฌํ๋์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง๋ฐฉ๋ฒ์ค์์์ด์ฐ๊ตฌ์์๋ํ๊ท ์ฐจ์ดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์ฌ์ฉํ์๋๋ฐ, ๋์ง๋จ์๋น๊ตํ ๋, ๋ณ์๊ฐ์ฐ์๋ณ์์ผ๊ฒฝ์ฐ์๋๋ณ์๊ฐ์ํจ๊ณผ๋ฅผ๋น๊ตํ๊ธฐ์ ํฉํ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค (Borenstein et al. 2009). ์ฐ๊ตฌ์์ํ์ฉํํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์๊ณต์์๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค. d = (Xt Xc) / S pooled ๋ํ์ฒ์น์ง๋จ๊ณผํต์ ์ง๋จ๊ฐํตํฉ๋ํ์คํธ์ฐจ๊ฐ ( S pooled ) ์๊ณ์ฐํ๊ธฐ์ํ๊ณต์์ ๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค. Nt ๋์ฒ์น์ง๋จ, Nc ๋ํต์ ์ง๋จ์ํ๋ณธํฌ๊ธฐ๋ฅผ๋ํ๋ด๊ณ , ์ ๋์ฒ์น์ง๋จ๊ณผํต์ ์ง๋จ์๋ถ์ฐ์๋ํ๋ธ๋ค. ์ฒ์น์ง๋จ์ํ๊ท ๊ณผํต์ ์ง๋จ์ํ๊ท ์์ฐจ์ด๋ฅผํตํฉ๋ํ์คํธ์ฐจ๋ก๋๋๊ฒ์ผ๋ก d ๊ฐ์ด์์ผ๋ก๋์ค๋ฉดํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ๊ฐ์ฒ์น์ง๋จ์์๊ธ์ ์ ์ธ๊ฒ์ผ๋กํด์ํ ์์๋ค. ๋ฐ๋ฉด์์์๊ฐ์ด๋์ค๋ฉดํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ๊ฐ์ฒ์น์ง๋จ์์ํต์ ์ง๋จ์๋นํด๋ถ์ ์ ์ธ๊ฒ์ผ๋กํด์ํ ์์๋ค. ์ฐ๊ตฌ์์ฌ๋ก์์ํฌ๊ธฐ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐ์ค์น๋ฅผ๋ถ์ฌํ๊ธฐ์ํด์ Hedges & Olkin (1985) ์๋ฐฉ๋ฒ์ํ์ฉํ์๋ค. ์ญ๋ณ๋๊ฐ์ค์น์๊ฐ์คํ๊ท ๊ณต์์๋ค์๊ณผ๊ฐ์ด๊ณ์ฐ๋๋ค. ๋์ญ๋ณ๋๊ฐ์ค์น, ๋ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ, M ์๊ฐ์คํ๊ท ์๋ํ๋ธ๋ค. ์ฌ๋ก์๊ฐ๋ง์
์ฐ๊ตฌ์์์ธก์ ๋ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ์ฌ๋ก์๊ฐ์ ์์ฐ๊ตฌ๋ณด๋ค๋์ ํํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ์ฌ์ฌ๋ก์ ๊ฐ๋ง์์ฐ๊ตฌ์๊ฐ์ค์น๋ฅผ๋ถ์ฌํ์ฌ์ ์ฒดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๊ณ์ฐํ์๋ค. ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ.2 ๋ณด๋ค์์ผ๋ฉด ์์ํจ๊ณผ..5 ์ ๋๋ฉด ์ค๊ฐํจ๊ณผ,.8 ์ด์์ด๋ฉด ํฐ ํจ๊ณผ ๋ก์ค๋ช ํ๋ค (Cohen, 1977). ์ ์ฒด์ ์ธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์ธก์ ํ๋๋ฐ์์ด์๋จผ์ ๋์ง์ฑ๊ฒ์ฌ๋ฅผํตํด๊ฐ์ฐ๊ตฌ์์์ถ์ถ๋ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ค์ด๊ฐ์๋ชจ์ง๋จ์์์ถ์ถ๋๊ฒ์ผ๋ก๋ณผ์์๋์ง์๋ํ๋์ง์ฑํ๊ฐ๋ฅผํด์ผํ๋ค. ๋์ง์ฑ๊ฒ์ ์์๊ฐ์ค์๋์งํ๋ค๋๊ฒ์ด๊ณ , ๋์งํ๋ค๋๊ฒ์์ฐ๊ตฌ๋ค์ด๊ฐ์๋ชจ์ง๋จ์๊ณต์ ํ๋ค๊ณ ๋ณผ์์๋ค. ๋์ง์ฑ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ํจ๊ป์ฐ๊ตฌ๋ค์์ด์ง์ฑ์๋ด์ฉ์ ์ผ๋ก๊ฒํ ํํ, ๊ฒฐ๊ณผ์๋ถ์์์ํด์๋๊ณ ์ ํจ๊ณผ๋ชจํ, ๋๋คํจ๊ณผ๋ชจํ๋ฑ์ํ์ฉํ ์์๋ค. ๋์ง์ฑ๊ฒ์ฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ถ์ํ๊ณ ๋ด์ฉ์ ์ผ๋ก์ด์ง์ฑ์๊ฒํ ํํ, ์ฐ๊ตฌ์๊ฐ์ด์ง์ ์ด๋ผ๊ณ ํ๋จํ๋ฉด, ๊ทธ์์ธ๊ท๋ช ์์ํด์์ฐ๊ตฌ๋ค์ํน์ง์๋ฐ๋ผํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์ธก์ ํ๊ณ ํ์๋ถ์ ( ํ์์ง๋จ๋ถ์์ด๋๋ฉํํ๊ท๋ถ์๋ฑ ) ์์ํํ ์์๋ค. ๋์ง์ฑ๊ฒ์ ์์นด์ด์คํ์ด๋ถํฌ๋ฅผ๋ฐ๋ฅด๋ Q ํต๊ณ์น๋ฅผ์ด์ฉํ์๋ค (Borenstein et al., 2009). ํ 9์์์ ์ํ๋์ง์ฑ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ (Q=1446.46, DF=29, P<.05) ์ฒญ์๋ ๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋์๋ก์ด์ง์ ์ธ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋๋๋คํจ๊ณผ๋ชจํ (random-effects model) ์์ฌ์ฉํ์ฌ์ ์ฒดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๊ณ์ฐํ์๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋๋๋คํจ๊ณผ๋ชจํ์์ด์ฉํด์ ์ฒด์ ์ธ์ฐ๊ตฌ๋ณ์ธ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์ธก์ ํ๊ณ , ๊ฐ์ฐ๊ตฌ์ํน์ง ( ์ฐ๊ตฌ๋์, ํ๋ก๊ทธ๋จํํ, ํ๊ธฐ์, ์ฐธ์ฌ์ธ์๋ฑ ) ๋ณ๋กํ์์ง๋จ๋ถ์๋ฐ๋ฉํํ๊ท๋ถ์์์ค์ํ์๋ค.
๋ฉํ๋ถ์์์๋๋ถ์๋์์ฐ๊ตฌ๋ณ๋กํ๋์ด์์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๋ณด๊ณ ํ๋๊ฒ์ด์ผ๋ฐ์ ์ด๋ค. ๊ฐ์ฐ๊ตฌ๋ณ๋กํ๋์ด์์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๋ณด๊ณ ํ๋ฉด์, ๋์ผํ๋ณธ์์ค๋ณตํด์์ฐ๊ฑฐ๋๊ด๋ จ์๋๊ฒฐ๊ณผ์น (outcomes) ๋ค์ด์ฌ๋ฌ๊ฐ๋ณด๊ณ ๋๋๊ฒฝ์ฐ๊ฐ์๋ค. ์ด๋ฌํ๊ฒฝ์ฐ๋๋ ๋ฆฝ์ฑ๊ฐ์ ์๋ฐ๊ณผ๊ด๋ จ๋์ด์๋ค. ๋ ๋ฆฝ์ฑ๊ฐ์ ์์งํค๊ธฐ์ํ์ฌ Harris Cooper ์๋ถ์๋จ์์์ด๋ (Shifting unit of analysis) ์์ ์ฉํ์ฌ์ ์ฒดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์ํ์์ง๋จ๋ถ์์์ค์ํ์๋ค. ์ด์ฐ๊ตฌ์์๋์ ์ฒดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๊ตฌํ๋๋ฐ๋์ฐ๊ตฌ๋ฅผ๋ถ์๋จ์๋กํ์ฌ๋ ๋ฆฝ์ฑ๊ฐ์ ์๋ฐ์ํผํ์๊ณ , ํ์๊ทธ๋ฃน๋ถ์์์๋ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๋ถ์๋จ์๋กํ์ฌ์ ๋ณด๋์์์ค (information loss) ์๋ฐฉ์งํ์๋ค (Cooper, 2010). ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋์ฒญ์๋ ์ด๋๋ถ๋ชจ๋ฅผ๋์์ผ๋ก๊ฐ๋ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ๋ฅผ๋ฉํ๋ถ์์ํตํด ์ฒด๊ณ์ ์ผ๋ก์ ๋ฆฌํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ค์๊ณผ๊ฐ์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ป์๋ค. ๋๋คํจ๊ณผ๋ชจํ์ผ๋ก์ธก์ ํ๊ฒฐ๊ณผํ 10๊ณผ๊ฐ์ดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋.525๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์ ์ฒดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์๋ํ 95% ์์ ๋ขฐ๊ตฌ๊ฐ์.413~.636 ์ด์๋ค. ์ด๋ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋๊ฑฐ์.5๋ฅผ์ํํ๋์์น๋ฅผ๋ณด์ด๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, Cohen(1988) ์๊ธฐ์ค์ผ๋กํ๊ท ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผํด์ํ๋ฉด์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ๊ฐ์ค๊ฐ์ ๋์๋ค๊ณ ํด์ํ ์์๋ค.
ํ 11์๋ํ๋๋ฐ์๊ฐ์ด๊ธฐ์กด์๊ฐ๋ณํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ๋ค์์๋ณด๊ณ ํ๊ณ ์๋์ฃผ์๋ฒ์ฃผํ๋ณ์ธ์๋ฐ๋ผํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์์๋ณด๊ธฐ์ํดํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ์์ํฌํจํ๊ณ ์๋์ฃผ์์ฐ๊ตฌํน์ง ( ์ฐ๊ตฌ๋์, ํ๋ก๊ทธ๋จํํ, ํ๊ธฐ์, ์ฐธ์ฌ์ธ์๋ฑ ) ์์ด์ฉํ์ฌํ์๊ทธ๋ฃน๋ถ์์์ค์ํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ๋์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋๊ณ ๋ฑํ๊ต (ES=.528), ์ด ์คํ๊ต 4~6ํ๋ (ES=.495), ๋ถ๋ชจ (ES=.492) ๊ฐ๋ค๋ฅธ๋ถ๋ฅ๋์๋ณด๋ค์๋์ ์ผ๋กํฌ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จํํ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋์ง๋จ๊ต์ก๊ณผํ๋์๋ณํํ๋๊ฒ (ES=.572) ์ด์ง๋จ๊ต์ก (ES=.476) ๊ณผ์ง๋จ์๋ด (ES=.504) ๋ง์์ด์ํํ๋ก๊ทธ๋จ๋ณด๋คํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐํฐ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๊ธฐ์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ 2~5ํ๊ธฐ (ES=.572) ๋ฐ 10ํ๊ธฐ์ด์ (ES=.503) ์ดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ๋จํ๊ธฐ (ES=.370) ์๋นํดํจ๊ณผ๊ฐํฐ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ฐธ์ฌ์ธ์์๊ฒฝ์ฐ 11~20 ๋ช ์๋์์ผ๋กํํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ (ES=.878) ๊ฐ 20๋ช ์ด์ (ES=.333) ๋์์ผ๋ก์งํํํ๋ก๊ทธ๋จ๋ณด๋คํฐ์ฐจ์ด๋ฅผ๋ณด์๋ค. ํ๊ธฐ์๊ฐ์๋ํํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ 8์๊ฐ์ดํ (ES=.838) ์ 8์๊ฐ์ด๊ณผ (ES=.595), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 60๋ถ์ดํ (ES=.568) ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ์๋์ ์ผ๋กํฌ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ตฌ์ฑํ๋๋จ๊ณ์์์ํ๋์ฌ์ ์กฐ์ฌ๋์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋์ํ์๋ง์กฐ์ฌํ๊ฒฝ์ฐ (ES=.631), ์ํ์, ํ์ฅ์ ๋ฌธ๊ฐ (ES=.593) ๋ฅผ๋ชจ๋๋์์ผ๋กํ๊ฒฝ์ฐ๊ฐํ์ฅ์ ๋ฌธ๊ฐ (ES=.387) ๋ง์๋์์ผ๋กํ์ฐ๊ตฌ๋ณด๋คํฐํน์ง์๋ณด์๋ค. ์๋ฒ์ด์ํ์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ 10ํ๊ธฐ์ด์ (ES=.546), ๋จํ๊ธฐ (ES=.525) ๋ฅผ์ด์ํํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๋ค๋ฅธ์ฐ๊ตฌ๋ค์๋นํดํฐํน์ง์๋ณด์๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ์์ธ์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ 1๋ช (ES=.594), 3๋ช (ES=.539) ์ด 2๋ช ๊ณผ 4๋ช ์ด์์๊ฒฝ์ฐ์๋นํด๋ค์ํฐํน์ง์๋ณด์๋ค.
ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์
๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์ฐ๊ตฌ์ง์ 3์ฐจ๋กํ์๋ฅผํตํํฉ์๊ณผ์ ์๊ฑฐ์ณ๋ถ์๋์ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ค์์ธก์ ๋ณ์ธ์์ ํ๋ณ๋ก๋ถ๋ฅ์๋ค. ํ 12์๊ฐ์ด๊ธฐ์กด์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ๋ค์์์ธก์ ํ๊ณ ์๋๋ณ์ธ์์ ํ๋ณํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์์๋ณด๊ธฐ์ํด๋ถ์์์ค์ํ์๋ค. ํ 13์๋ํ๋๋ฐ์๊ฐ์ด์ธก์ ์์ธ๋ค์ด๋๋ถ๋ฅ๋ก๋ฌถ์ธ๊ฐ๋ณํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์์๋ณด๊ธฐ์ํด๋ถ์์์ค์ํ์๋ค. ๋ค๋ฌธํ๋ก๋ถ๋ฅ๋์ธก์ ์์ธ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ (ES=1.001), ๊ธฐํ (ES=.829) ์ ํ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ.8์ด์์ผ๋ก๋น๊ต์ ํฐ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ํ์ต / ์ง๋ก (ES=.546), ๋ฏธ๋์ด์ค๋ (ES=.535) ์ ํ์.5์ด์์ผ๋ก์ค๊ฐ์ ๋์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๊ฐ์ง๊ณ ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ฉด๋ถ๋ชจ (.357) ๋ก๋ค๋ฅธ๋ถ๋ฅ๋์๋ณด๋ค์๋์ ์ผ๋กํจ๊ณผ๊ฐ๋ฎ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์
ํ 14์๋ํ๋๋ฐ์๊ฐ์ด์ธก์ ์์ธ๋ค์ด์ค๋ถ๋ฅ๋ก๋ฌถ์ธ๊ฐ๋ณํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์์๋ณด๊ธฐ์ํด๋ถ์์์ค์ํ์๋ค. ๋ค๋ฌธํ๋ก๋ถ๋ฅ๋์ธก์ ์์ธ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ค๋ฌธํ (ES=.789), ADHD(ES=.666), ์ง๋ก์ ํ (ES=.641) ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ.5์ด์์ผ๋ก์ค๊ฐ์ ๋์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ๋ฐ๋ฉด์์จ์ฑ (ES=.487), ํ์ต (ES=.394) ๋ฑ์ดํ๋ค๋ฅธ๋ถ๋ฅ์ ํ์.5 ์ดํ๋ก๋ค๋ฅธ๋ถ๋ฅ๋์๋ณด๋ค์๋์ ์ผ๋กํจ๊ณผ๊ฐ๋ฎ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์ ์ฒญ์๋ ์๋ด์์์์ฐ๊ตฌ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ 30ํธ์ค์ง๋์์๊ฒฉ์๋ถ์ฌํ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ๋ถ๋ชจ, ์์ด, ๋๋, ํ์ฑ์ผ๋ก๊ตฌ๋ถํ์ฌ์ด 10ํธ์์ฐ๊ตฌ๋ฅผ๋น๊ตํด๋ณธ๊ฒฐ๊ณผํ 15์์์๊ฐ์ด๋๋์๋ด (0.889), ํ์ฑ๊ต์ก (0.499), ๋ถ๋ชจ๊ต์ก (0.373), ์์ด์๋ฐฉ (0.193) ์์ผ๋กํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐํฐ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค.
ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์ ํ16 ์๋ํ๋๋ฐ์๊ฐ์ดํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฃผ์๋์์ธ์ด๋ฑํ์, ์คํ์, ๊ณ ๋ฑํ์๋ณ์ฃผ์์ฐ๊ตฌํน์ง ( ๋๋ถ๋ฅ, ์ค๋ถ๋ฅ, ์ธ์, ํ๊ธฐ์, ํ๊ธฐ์๊ฐ, ํ๋ก๊ทธ๋จํํ ) ์๋ถ์ํ์๋ค. ์ด๋ฑํ์์๋์์ผ๋กํํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ์ฒด์ฐ๊ตฌ๋์ 30ํธ์ค 4ํธ์ํด๋นํ๋ฉฐ, ์คํ์์ 17ํธ, ๊ณ ๋ฑํ์์ 12ํธ์ํด๋นํ๋ค. ์ด๋ฑํ๊ต์์์ค์๋๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ค๋๋ถ๋ฅ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋์ฒญ์๋ ์์ฌ๋ฆฌ๋ด์ ์์ธ (ES=.581), ํ์ต / ์ง๋ก (ES=.358), ๋ถ๋ชจ (ES=.240) ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ค๋ถ๋ฅ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋์์จ์ฑ (ES=.694), ๋์ธ๊ด๊ณ๋ฅ๋ ฅ (ES=.580) ์ดํ์ต (ES=.358), ์ ์์กฐ์ (ES=.349), ๋ถ๋ชจ์๋ ๊ด๊ณ (ES=.240) ์๋นํดํจ๊ณผ๊ฐํฐ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จํํ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋์ง๋จ๊ต์ก (ES=.494) ์ด์ง๋จ์๋ด (ES=.472) ์์ด์ํํ๋ก๊ทธ๋จ๋ณด๋คํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐํฐ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๊ธฐ์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ 10ํ๊ธฐ์ด์ (ES=.494) ์ด๋จํ๊ธฐ (ES=.472) ์๋นํดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐํฐ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๊ธฐ์๊ฐ์ 60๋ถ์ดํ (ES=.494) ๊ฐ 120๋ถ์ดํ (ES=.472) ๋ณด๋คํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐํฐ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์คํ๊ต์์์ค์๋๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ค๋๋ถ๋ฅ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ํ์ต / ์ง๋ก (ES=.311) ๊ฐ์ฒญ์๋ ์์ฌ๋ฆฌ๋ด์ ์์ธ (ES=.263) ๊ณผ๋ฏธ๋์ด์ค๋ (ES=.203) ์๋นํด์๋์ ์ผ๋ก๋์๋ค. ์ค๋ถ๋ฅ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋์ง๋ก (ES=.499), ์์จ์ฑ (ES=.356), ํ์ต (ES=.292), ์ธํฐ๋ท์ค๋ (ES=.261), ์ ์์กฐ์ (ES=.233), ๋์ธ๊ด๊ณ๋ฅ๋ ฅ (ES=.201) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ค๋งํธํฐ์ค๋ (ES=.193) ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จํํ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋๊ธฐํ (ES=.399) ๊ฐ์ง๋จ์๋ด (ES=.223) ๊ณผ์ง๋จ๊ต์ก (ES=.194) ์๋นํดํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ๋์๋ค. ํ๊ธฐ์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ 10ํ๊ธฐ์ด์ (ES=.406) ์ด๊ฐ์ฅ๋์์ผ๋ฉฐ๊ธฐํ (ES=.366), 2~5ํ๊ธฐ (ES=.234), 6~9ํ๊ธฐ (ES=.166) ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ธ์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ 10๋ช ์ดํ (ES=.656) ์ผ๋ก 20๋ช ์ด์ (ES=.207) ๊ณผ 11~20 ๋ช
(ES=.199) ์๋นํด์๋์ ์ผ๋กํฌ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๊ธฐ์๊ฐ์ 8์๊ฐ์ด๊ณผ (ES=.406) ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๋ํ๋ด์๊ณ , ๊ธฐํ (ES=.366), 60๋ถ์ดํ (ES=.290), 120๋ถ์ดํ (ES=.194) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 180๋ถ์ดํ (ES=.193) ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ณ ๋ฑํ๊ต์์์ค์๋๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ค๋๋ถ๋ฅ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ํ์ต / ์ง๋ก (ES=.883) ์๋ค๋ฌธํ (ES=.745) ๊ฐ๋ถ๋ชจ (ES=.142) ์ฒญ์๋ ์์ฌ๋ฆฌ๋ด์ ์์ธ (ES=.126) ์ฒญ์๋ ๋ฌธ์ (ES=.123) ์๋นํด์๋์ ์ผ๋กํฌ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ค๋ถ๋ฅ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋์ง๋ก (ES=.883), ๋ค๋ฌธํ (ES=.729) ๊ฐ๋ค๋ฅธ๋ถ๋ชจ์์์ก๊ด๋ จ์ฌ๋ฆฌ์ ๋ณ์ธ (ES=.142), ์์จ์ฑ (ES=.126), ์์ด (ES=.123) ์๋นํด์๋์ ์ผ๋กํฌ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จํํ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋์ง๋จ๊ต์ก (ES=.673) ์ด์ง๋จ์๋ด (ES=.237) ๋ณด๋ค๋์์ผ๋ฉฐ, ํ๊ธฐ์๋ 6~9ํ๊ธฐ (ES=.785) ๊ฐ 2~5ํ๊ธฐ (ES=.237), ๋จํ๊ธฐ (ES=.094) ๋ณด๋ค์๋์ ์ผ๋กํฐํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๋ํ๋๋ค. ์ธ์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ 11~20 ๋ช (ES=.806) ๊ฐ 10๋ช ์ดํ (ES=.142), 20๋ช ์ด์ (ES=.124) ๋ณด๋คํฌ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ํ๊ธฐ์๊ฐ์ 8์๊ฐ์ด๊ณผ (ES=.797) ๊ฐ 60๋ถ์ดํ (ES=.237), 120๋ถ์ดํ (ES=.098) ๋ณด๋ค์๋์ ์ผ๋กํฐํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๋ํ๋๋ค.
ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์
๋ณธ์ฐ๊ตฌ์ํ์ฅ์ ๋ฌธ๊ฐ์๋ฌธํ์๋์์๋ํ์ฅ์ ๋ฌธ๊ฐ๋์์ผ๋ก๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ (Evidenc-based practice) ๋ฐ๋ฉํ๋ถ์์๋ค์์ฐ๊ตฌ๊ฒฝํ์ด์๋๊ต์ 1๋ช ๊ณผํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ฒด๊ณ์ฐ๊ตฌ๋ฐ๋ณด๊ธ๊ณผ์ธ์ฆ์์คํ ์ด์๋ฐ๊ตฌ์ถ์๋ํ๊ฒฝํ์ด์๋์ค์์์ด์๋ฐฉ์ผํฐ์์ํ์ฅ 1๋ช , ํ์ฅ 1๋ช , ์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ๋ฐ์ด์์๊ฒฝํ์ด์๋์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์ผํฐ์ฅ 1๋ช , ํ์ฅ 1๋ช ์๋์์ผ๋ก 3์ง๋จ์ผ๋ก๊ตฌ์ฑํํ์ด 3ํ ( ๊ฐ 60๋ถ, ์ด 180๋ถ ) ์๊ฑธ์ณ์๋ฌธํ์๋ฅผ์งํํ์๋ค. ์ฐธ์ฌ์์์ฑ๋ณ, ์ฐ๋ น์ํ17 ๊ณผ๊ฐ๋ค. ์๋ฌธํ์์งํ์ํ์ฅ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ก๊ตฌ์ฑ๋ 3๊ฐ์ง๋จ ( ๊ฐ 60๋ถ ) ์ด 5๋ช ์์ฐธ์ฌ๋ก์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค. ์งํ์์๋ด์ ๊ณต๋ฐ์ฌ์ฌํ 1์ธ์ด์ฃผ์งํ์๋ก, ์๋ด์์ ๊ณตํ์์ฌ 1์ธ์ด๋ณด์กฐ์งํ์๋ก์ฐธ์ฌํ์๋ค. ์๋ฌธํ์์ค์์ ์ฐธ์ฌ์์ ์์๊ฒ๋ น์์๋ํ๋์๋ฅผ๊ตฌํ์ฌ์๋ฌธํ์์ ๊ณผ์ ์๋ น์๋์์ผ๋ฉฐ, ์๋ฌธํ์๊ฐ๋๋ํ์ถ์ด๋กํํ๋ก์ ์ฌ๋์ด๋ถ์์๋ฃ๋ก์ฌ์ฉ๋์๋ค.
ํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ๋์ ์์์ด์ฌ์ฌ๊ธฐ์ค๊ณผํ๊ฐํ๋์ธก๋ฉด์ดํ๋ก๊ทธ๋จ์์ด๋ก ์ ์ธก๋ฉด, ํ ์ฅ์์ธก๋ฉด์ด๊ณ ๋ฃจ๋ฐ์๋๋๊ฒ์ด์ข๊ฒ ๋ค๋์๊ฒฌ์ด์์๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์์ํ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์๊ฐ์ง์ญ์์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์ํน์ํ์ํฉ๊ณผํน์ฑ์๋ฐ์ํ๊ฐ๊ด์ ์ธ๋ถ๋ถ์์ค์ง์ ์ผ๋ก๋์์๋ฐ์์์๊ฒ์ ์ํ๋๊ฒ์ด์ข๊ฒ ๋ค๋์๊ฒฌ์์ ์ํ์๋ค. ๊ฐ์ง์ญ์์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์ํ์์ํฉ, ์ธ์์๋ฑํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์ฐ๊ตฌ์์น์คํ ์์๋์ํฉ์๋ํด์ ๋ก์ฌํญ์ํ ๋กํ์๋ค. ๋ํํ์ ์ ๋ฌด์์ฐ๊ตฌํต๊ณ๋ฅผ๋ณํํ๋๋ฑ์ฐ๊ตฌ์์ง์คํ ์์๋์ํฉ์๋ํ์ด๋ ค์์๋ณด๊ณ ํ์๋ค. ์ง์ญ์ผํฐ์๋ณด๊ธ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ง๋์๊ฐ๋ฐ์์ํ์ฌํต๊ณ๊ต์ก๊ณผ์ฒ๋๊ฐ๋ฐ ( ๋๋๊ด๊ณ์ฒ๋, ํ๊ต์ํ์ ์์ฒ๋, ํ์ต์ ํ์ฒ๋๋ฑ ) ์ด์ฒญ์๋ ๋์์๋์ ํ์ฌํน์ฑ์๋ง๋์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ ์์๋๋ก์๊ฒฌ์์ ์ํ์๋ค. ๋ํํฅํ์๋ก์ด์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ฐ๋์๋ฏธ์์ง๋ง์ ๋ ๋์ฐ๊ตฌ๋ค์๋ฆฌ๋ด์ผํ์ฌ์ฐ๊ตฌ๋ณด๊ฐ์ํ๋๊ฒ๋์๋ฏธ๊ฐ์์๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ์ ์ํ์๋ค. ํฅํ๊ฐ๋ฐ๋์์ผ๋ฉดํ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌ์ฃผ์ ์๋์ต์ 3~5๋ ๋จ์์ด์์์ฅ๊ธฐ์ถ์ ์กฐ์ฌ์ฐ๊ตฌ, ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์์๋ด์ํจ๊ณผ์ฑ์ฐ๊ตฌ, ์๋น๋ถ๋ชจ๊ต์ก์ฐ๊ตฌ, ๋ณดํธ๊ด์ฐฐ์ฒญ์๋ ๋์์ํน์ฑํ์ฐ๊ตฌ ( ๊ตฌ์กฐํํ๋ก๊ทธ๋จ ), ๋ฒ์ฃ์ฒญ์๋ ์ฌ๋ฐ๋ฐฉ์งํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ์ฐ๊ตฌ์ฃผ์ ๋ฅผ์ ์ํ์๋ค. ์ค์์์ด์๋ฐฉ์ผํฐ์๊ฒฝ์ฐ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ๊ฒ์ฆ๊ณผ๋ณด๊ธ์ํ์์ฑ์ด๋๋๋จ์๋ฐ๋ผ๊ตญ์ธ์ ์ ๊ฑด๊ฐ ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ฒด๊ณ์๋ํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํด๋ณด๊ฑด๋ณต์ง๋ถ๊ฐ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์์คํ ์ด์์์ค์์์ด์๋ฐฉ์ผํฐ์ 2014 ๋ ๋ถํฐ์ํ์ด์
ํ๊ณ ์๋ค๊ณ ์ค๋ช ํ์๋ค. ์ ์ ์ฌํ์น๋ฃ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จํจ๊ณผ์ฑ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฌธ๊ฐ์ํ๊ฐ์์ํ (12 ๋ช ) ๋ฅผ๊ตฌ์ฑํ์ฌ์๋ฐ๊ธฐ / ํ๋ฐ๊ธฐ 2๋ฒ์ด์๋๋ฉฐ์ฌ์ฌํ๋ก๊ทธ๋จ 1ํธ๋น 3๋ช ์์ฌ์ฌ์์์ผ๋ก๋น๊ณต๊ฐ์ฌ์ฌ๋ก์ด์ํ๋ค. ํ๊ฐ๋์ธ์ฆ๋๋๋ณด์ํ์ฌ์ฌ์๊ฒฐ๊ณผ๋ก๋๋๊ณ ์ธ์ฆ๋ฐ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ 5๋ ์ด๋ด์์ฃผ๊ธฐ๋ก์ฌ์ธ์ฆ์๋ฐ์์ผํ๋ฉฐ, ์ฌ์ธ์ฆ๋ถ์ดํ์ํ๋ฝ์ฒ๋ฆฌ๋๋ค. ์ธ์ฆ๋ฐ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ค์์์ด์๋ฐฉ์ผํฐ์์์ธ์ฆ์น์ธ์์ฒญํ์ฌ๋ณด๊ฑด๋ณต์ง๋ถ์์์ธ์ฆ์น์ธ์ํ๋์ ์ฐจ์์๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ์จ์ ์ด์์์ํด์๋์์ฐํ๋ณด๋๋ฌผ๋ก ํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ผํฐ๋ฅผ๊ตฌ์ถํ์ฌํ๊ฐ์์์ด์ฃผ๋์ ์ผ๋กํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ด์์๋ํด์ด์ ์๊ฐ์ง๊ณ ๋๋ด์ธ์ ์ธํ๋ณด๋ฅผํตํด์ ์ฐจ์ฆ์ง์ํค๋๊ฒ์ดํ์ํ๋ค๊ณ ์ค๋ช ํ์๋ค. ๋ํ์ธ์ฆ๋ฐ์ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ์ด๋ฐํจ๊ณผ์ฑ์ด์ข์๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํ์ดํ๋ก๋ด๊ฑธ๊ณ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๋ง์ด๋ณด๊ธ๋ ์์๋๋ก๊ถ์ฅํ๋๋ฐฉ๋ฒ๋์ข๊ฒ ๋ค๋์๊ฒฌ์์ ์ํ์๋ค. ๋ณธ์์์๋๋ถ๋ชจ, ๋๋, ์์ด, ํ์ฑ๋ฑ์์ฃผ์ ๋กํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์งํํ๊ณ ์๊ณ , ๋ฉํ๋ถ์์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํด์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์งํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ๊ตฌ์ถ์์ํ์ฌ๋ณธ์์์ฐ๊ตฌ๋ฌผ์์์ญ๋ณ๋ก๋๋ถ๋ฅ ์ค๋ถ๋ฅ ์๋ถ๋ฅ๋ก์นดํ ๊ณ ๋ฆฌํํ์ฌ๋ถ๋ฅํ๊ณ ์ฝ๋ฉํ์ฌํฅํ์ฐ๊ตฌ๋ฌผ๋์นดํ ๊ณ ๋ฆฌํ๋์ด์๋๋ฐ์ดํฐ์์ฐ๊ตฌ๋ฌผ์์ฝ๋ฉํ์ฌ๊ด๋ฆฌํ๋๊ฒ์์ ์ํ์๋ค. ์ธ๊ตญ์์๊ฒ์ฆ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐธ๊ณ ํ์ฌ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์์ํ์ฌ์ ์ ๊ธฐ์ค๋ง๋ จํ๊ณ ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์์ ์ํ์ฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์๊ธฐ์ค์ํต๊ณผํ๊ฒํ์ฌ์ง๋์ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ด๋ฆฌ๊ฐํ์ํ๋ค๊ณ ์๊ฒฌ์์ ์ํ์๋ค.
๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์๊ฐ๋ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ์ฑ์์ข ํฉ์ ์ผ๋ก์ดํด๋ณด๊ธฐ์ํดํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฌผ์ํจ๊ณผ์ ๋๋ฅผ๋ฉํ๋ถ์์ผ๋ก๋ถ์ํ์๋ค. ๋ถ์์์ํด 2000๋ ๋ถํฐ 2016๋ ๊น์งํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์๋ฐํํ ์ฒญ์๋ ์๋ด์ฐ๊ตฌ๋ณด๊ณ ์ 120ํธ์์ฐ๊ตฌ์ค์๋ฒ์ด์์ํตํํจ๊ณผ์ฑ๊ฒ์ฆ์์ค์ํ์ง์์์ฐ๊ตฌ๋ฅผ์ ์ธํ๊ณ , ์ฒญ์๋ ์๋ด๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ 30ํธ์์ต์ข ์ ์ ํ์ฌ๋ถ์๋์์ผ๋ก์ผ์๋ค. ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ๋๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค. ์ฒซ์งธ, ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์์ ์ ํ 30ํธ์์ฐ๊ตฌ๋ฌผ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์ข ํฉํ๊ฒฐ๊ณผ, ์ ์ฒดํ๊ท ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋.525๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ Cohen(1988) ์๊ธฐ์ค์์ํ๊ฒฐ๊ณผํด์์ผ๋ก์ค๊ฐ์ ๋์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์ธ๊ฒ์ผ๋กํด์๋๋๋ฐ, ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์๊ฐ๋ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ค์ดํจ๊ณผ์ ์ด๋ผ๋๊ฒ์์์์์๋ค. ๋์งธ, ํ๋ก๊ทธ๋จ๋์์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์์ฐจ์ด๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ, ๋จผ์ ๊ณ ๋ฑํ๊ต๋์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ๊ฐ์ฅ์ปธ์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฑํ๊ต๊ณ ํ๋ ๋ฐ๋ถ๋ชจ, ์คํ๊ต์ง๋จ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋์ค๊ฐ์ ๋๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๊ฒฐ๊ณผ๋๊ณ ๋ฑํ์์ง๋จ์์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ๊ฐ์ฅํฌ๊ฒ๋ํ๋๊ธฐ์กด์ฐ๊ตฌ์๊ฒฐ๊ณผ์๋๋ถํฉํ๋๊ฒ์ด๋ค ( ์ค์ดํฌ, ๋ฐ์๊ทผ, ์ ์ธ์, 2014; Derzon & Wilson, 1999; Hahn et al., 2007; Park-Higgerson, 2008). ๋ํํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์๊ณผ๊ด๋ จํด์๋, 11~20 ๋ช ์ด๊ฐ์ฅ๋์๊ณ , ๊ทธ๋ค์์ผ๋ก 10๋ช ์ดํ๋์ค๊ฐํฌ๊ธฐ์ํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ฅผ๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ๋ณ๋ก์ดํด๋ณด๋ฉด, ์คํ๊ต๋ 10๋ช ์ดํ๊ฐํฐํจ๊ณผ๊ฐ๋ํ๋ฌ๊ณ , 11~20 ๋ช ๊ณผ 20๋ช ์ด์์ํจ๊ณผ๊ฐ๋ฎ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ๊ณ ๋ฑํ๊ต๋ 11๋ช ์์ 20๋ช ์ดํ์ง๋จ์ดํฐํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์์์ค์ ํ ๋๋์ฒด์ ์ผ๋ก 11์์ 20๋ช ์ง๋จ์ดํจ๊ณผ์ ์ด์ง๋ง, ์คํ๊ต์๊ฒฝ์ฐ๋ 10๋ช ์ดํ์๊ทธ๋ฃน์๊ณ ๋ คํ๋๊ฒ์ด์ ์๋ ์์๋ค. ์ ์งธ, ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์๋ฐฉ์์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์์ฐจ์ด๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ, ๋จผ์ , ์ง๋จ๊ต์ก๊ณผํ๋ํ๋๊ฒ์ด์ง๋จ๊ต์ก๊ณผ์ง๋จ์๋ด๋ง์์ด์ํ๋๊ฒ๋ณด๋คํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋์ด๋ค์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ.5 ์ด์์ด๊ฑฐ๋๊ทผ์ ํ์ฌ๋ชจ๋์ค๊ฐํฌ๊ธฐ์ํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ํ, ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ํ๊ธฐ์๋ 2~5ํ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋๊ณ ๋จํ๊ธฐ๋๊ฐ์ฅํจ๊ณผ๊ฐ๋ฎ์๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐํํ๊ธฐ๋น์๊ฐ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ 8์๊ฐ์ดํ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋์๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, 8 ์๊ฐ์ด๊ณผ์ 60๋ถ์ดํ๋์ค๊ฐํฌ๊ธฐ์ํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ด์ฉ์๊ตฌ์ฑํ ๋, ์ง๋จ๊ต์ก๊ณผํ๋์ดํฌํจ๋๊ณ , ์ด์ํ๊ธฐ์๋ 2ํ์์ 5ํ๋ก๊ตฌ์ฑํ๋ค.
๋ค๋งํ๊ธฐ์๊ตฌ์ฑ์ํํ๊ธฐ์์๊ฐ์ด 8์๊ฐ์ผ๋๊ฐ์ฅ๋๊ฒ๋ํ๋์ ์๊ณ ๋ คํด๋ณผํ์๊ฐ์๋ค. ํํ๊ธฐ๊ฐ 8์๊ฐ์ธํ๋ก๊ทธ๋จ์์บ ํ๋ฑ๋จํ๊ธฐ์ฑํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๋ผ๋์ฌ์ค์๋น์ถ์ด, ๋จํ๊ธฐ๋กํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ตฌ์ฑํ ๋๋ 8์๊ฐ์ผ๋ก๊ตฌ์ฑํ๋๊ฒ์ดํจ๊ณผ์ ์ผ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ์ด๊ฒฐ๊ณผ๋๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ๋ณ๋ก๋ค์์ฐจ์ด๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ๋ฅผ๊ณ ๋ คํ ํ์๊ฐ์์์ด๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ๋ณํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ํํ๋ฅผ๋ถ์ํ๊ฒฐ๊ณผ, ์ด๋ฑํ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ง๋จ๊ต์ก๋ฐ์ง๋จ์๋ดํํ๋๋คํจ๊ณผ์ ์ด๋ฉฐ 10ํ์์ด์๊ณผ๋จํ๊ธฐํ๋ก๊ทธ๋จ๋ํจ๊ณผ์ ์ธ๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์คํ๊ต๋ 10ํ๊ธฐ์ด์์ด๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ณ ๋ฑํ๊ต๋์ง๋จ๊ต์ก๊ณผ 6ํ๊ธฐ์ด์์ด๋์ํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋๋ฐ๋ฉด, ์ง๋จ์๋ด๊ณผ 5ํ๊ธฐ์ดํ๋๋ฎ์ํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ด๋ฑํ๊ตํ๋ก๊ทธ๋จ๊ตฌ์ฑ์ํ์๋๊ต์กํํ๋๋ด์ฉ์๋ง๊ฒ์์ ๋กญ๊ฒ๊ตฌ์ฑํ๋, ์คํ๊ต๋ 10ํ๊ธฐ์ด์์ฅ๊ธฐ์ ์ธํ๋ก๊ทธ๋จ์์ด์ํ๊ณ , ๊ณ ๋ฑํ๊ต๋ 6ํ๊ธฐ์ด์์ง๋จ๊ต์กํํ๋ก์งํํ๋๊ฒ์ด์ข๋ค. ๋ท์งธ, ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ๊ณผ์ ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์์ฐจ์ด๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ, ๋จผ์ , ์ฌ์ ์กฐ์ฌ๋์์์ํ์๋งํ๊ฒฝ์ฐ์, ์ํ์์ํ์ฅ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ชจ๋ํ๊ฒฝ์ฐํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ํ์๋ฒ์ด์์ 10ํ๊ธฐ์ด์์ด๊ฐ์ฅ๋์๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ๋จํ๊ธฐ๋.525๋ก์ค๊ฐํฌ๊ธฐ์ํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ์๋ 1๋ช , 2๋ช , 3๋ช ์ด๊ฐ์๋ฅผํ๋๊ฒ์ด์ ํ๊ฐ์๋ฅผํ์ง์์๊ฒฝ์ฐ๋ณด๋คํจ๊ณผ๊ฐ๋์๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๋๊ณผ์ ์์์ฌ์ ์กฐ์ฌ๋์ํ์์ํ์ฅ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ฅผ๋์์ผ๋ก์ค์ํ๊ณ , ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ์๋ฅผํฌํจ์ํค๋๊ฒ์ดํจ๊ณผ์ ์ด๋ค. ๋ํ์๋ฒ์ด์์๋์ํน์ฑ์ด๋์ํฉ์๊ณ ๋ คํ์ฌํ์์์๊ด์์ด์ค์ํ๋๊ฒ์ด์ข๋ค. ๋ค์ฏ์งธ, ์ธก์ ๋ณ์ธ์ ํ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ์์ฐจ์ด๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ, ๋ค๋ฌธํ๊ฐํฐํจ๊ณผ๋ฅผ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ๊ทธ๋ค์์ผ๋กํ์ต / ์ง๋ก์๋ฏธ๋์ด์ค๋ ์ดํฐํจ๊ณผ๋ฅผ๋ํ๋๋ค. ์ด๋ฅผ์ข๋์ธ๋ถํํ์ฌ๋ถ์ํด๋ณธ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ค๋ฌธํ, ADHD, ์ง๋ก๊ฐ๋ค๋ฅธ์์ธ์๋นํดํฐํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๋ค๋ฌธํ์์ฉ์ฑ์์ฆ์ง์ํค๊ณ , ์ง๋ก์์์๋ฐ๋ฌ์ํค๊ณ , ADHD ์๋์์ง์ค๋ ฅ์ํฅ์์ํค๊ณ ๋ฏธ๋์ด์ค๋ ์จ์๊ฐ์์ํค๋๋ฐํจ๊ณผ์ ์์์๋ฏธํ๋ค. ์ด์๋๋ฌ๋ฆฌ, ๋ถ๋ชจ์์์ก์ฌ๋ฆฌ, ๋ถ๋ชจ์๋ ๊ด๊ณ, ์์จ์ฑ, ์ ์์กฐ์ , ๋์ธ๊ด๊ณ, ํ์ต, ์์ด์์๋์ ์ผ๋กํจ๊ณผ๊ฐ๋ฎ๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋, ๋ค๋ฌธํ์์ฉ์ฑ, ADHD, ์ง๋ก์์๋ฑ์ธก์ ๋ณ์ธ์๋ด์ฉ์ด๊ตฌ์ฒด์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ๋ค๋ฃฌํ๋ก๊ทธ๋จ์์๋์ ์ผ๋กํจ๊ณผ๊ฐ๋๊ฒ๋ํ๋๋ฐ๋ฉด, ์์ด์์ ์ธํ๊ณ ๋ถ๋ชจ์์กํ๋, ์ ์์กฐ์ , ๋์ธ๊ด๊ณ, ํ์ตํ๋๋ฑ์ธก์ ๋ณ์ธ์ด์ฑ๊ฒฉ๋ฐํ๋๋ฑ์๋ค๋ฃฌํ๋ก๊ทธ๋จ์์๋์ ์ผ๋กํจ๊ณผ๊ฐ๋ฎ์๊ฒ์ผ๋ก๋ณด์ธ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฃผ์ ์ ์ ์๊ตฌ์ฒด์ ์ธ์ฒญ์๋ ๋ฌธ์ ์์ด์ ํ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๋๊ฒ์ดํจ๊ณผ์ ์ผ์์๋ค. ์ด๋ฅผ
๋ฐ๋ฌ์ฐ๋ น๋ณ๋ก์ด๋ป๊ฒ๋ค๋ฅธ์ง์ดํด๋ณด๊ณ ์๋์๋ณํ๋ก๊ทธ๋จ๋ด์ฉ์๋ฐ๋ฅธํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์ดํด๋ณด์๋ค. ๊ทธ๊ฒฐ๊ณผ, ์ด๋ฑํ๊ต๋์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์์จ์ฑ๊ณผ๋์ธ๊ด๊ณ๋ฅ๋ ฅ, ์คํ๊ต๋์์์ง๋ก์์์จ์ฑ, ๊ณ ๋ฑํ๊ต๋์์์ง๋ก์๋ค๋ฌธํ์์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๊ฐ๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ฑํ์์์์จ์ฑ๋ฐ๋์ธ๊ด๊ณ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ๊ฐ์ด๊ฐ์ธ๋ด์ ์ฑ์ฅ์๋๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํจ๊ณผ์ ์ด๋ฉฐ, ์คํ๊ต์๊ณ ๋ฑํ๊ต๋ถํฐ๋์ง๋ก๊ณ๋ฐ๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํจ๊ณผ์ ์ด๋ผ๋์ ์ด๋ค. ์ด๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ฃผ์ ์ ์ ์๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณํน์ฑ์๊ณ ๋ คํ๋, ์ด๋ฑํ์๋ฑ์ด๊ธฐ์ฒญ์๋ ๊ธฐ๋์ธ์ฑ๋ฐ์ฌํ์ฑ๋ฐ๋ฌ์์ด์ ์๋๊ณ , ์ค๊ณ ๋ฑํ์๋ฑ์ค๊ธฐ์ฒญ์๋ ๊ธฐ๋ถํฐ๋์ง๋ก๋ฐ๋ฌ์์ด์ ์๋๋๊ฒ์ดํ์ํจ์์์ฌํ๋ค. ์ฌ์ฏ์งธ, ์ง๋์๊ณผ์ ์ผ๋ก๊ฐ์คํ์ฌ๊ด๋ฆฌํ๋ 4์ข ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ๋ถ์ํ๊ฒฐ๊ณผ, ๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํฐํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๊ณ , ํ์ฑํ๋ก๊ทธ๋จ์์ค๊ฐํจ๊ณผ๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๊ฒฐ๊ณผ๋๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ๊ฐํฌ๊ณ ( ๋ ธ์ฑ๋, ๊น๊ณํ, 2004; ์ฃผ์ง์ , ์กฐํ์ต, 2014), ์ธ์ฑ๊ต์ก์ํจ๊ณผ๊ฐํฌ๋ค ( ์์์ง, 2014) ๋์ ํ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์์ผ์นํ๋ค. ์ฌ์ค๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ํ์ฅ์์ํจ๊ณผ์ฑ์์ธ์ ๋ฐ์ 2012 ๋ ๋ถํฐ ํ๊ตํญ๋ ฅ์๋ฐฉ๊ทผ์ ์ข ํฉ๋์ฑ ์์ผํ์ผ๋ก์ฑํ๋์ด์ ๊ตญ์ด ์ค ๊ณ ๋ฑํ๊ต์๋ณด๊ธ๋ํ 2017 ๋ ์๋ 8,005๊ฐ๊ต์์์ด์๋์๋ค. ์ด๋์ฒญ์๋ ์๋ด์์์์ง๋์๊ณผ์ ์๊ฐ์คํ์ฌ์ ๊ทน์ ์ผ๋ก๋ณด๊ธํ๊ณ ์๋ 4์ข ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ค์์๋๋๋์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๊ฐ์ฅ๋์ํจ๊ณผ๋ฅผ๊ฐ๋๋ค๋์ ๊ณผ์ผ์นํ๋ค. ์ด์๋๋ฌ๋ฆฌ, ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ๊ณผ๋ถ๋ชจ๊ต์กํ๋ก๊ทธ๋จ์์๋์ ์ผ๋ก๋ฎ์ํจ๊ณผ๋ฅผ๋ํ๋ด๋ฉฐํนํ, ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์.2๋ณด๋ค์์์์ํจ๊ณผ๋ฅผ๋ํ๋๋ค. ์ด๊ฒฐ๊ณผ๋์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ๊ฐ์ฑ๊ณผ๋ณ์์์ข ๋ฅ์๋ฐ๋ผ์์ดํํจ๊ณผ๋ฅผ๋ํ๋ธ๋ค๋์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ฐธ๊ณ ํ ํ์๊ฐ์๋ค. Corcrane(2011) ์์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ฉํ์ฐ๊ตฌ์์๊ธฐ์กด์๋ฐฉ์ ๊ฐ์ ์์์ด์ฌ๊ณ ๋ฅผ๊ฐ์์ํค๋๋ฐํจ๊ณผ์ ์ด์ง๋ง์์ด์๋๋ฅผ์ค์ด๋๋ฐ์์ด์๋ํจ๊ณผ์ ์ด์ง๋ชปํจ์๋ฐํ๋ค. ๋ํ๊ตญ๋ด๋ช๋ช์ฐ๊ตฌ๋ค ( ์ง์ฐฝ์ค, ์ตํจ์ผ, 1998; ์ต์์ฉ, ๊น์ถ๊ฒฝ, ์ด์์ฐ, 2005) ์์๋๊ฐ์ ์ดํ์์ด์ฌ๊ณ ๋๋ถ๋ช ํ๋ณํ๋ฅผ๋ณด์์ง๋ง์ฐ์ธ์์ ์ํ๋ณํ๊ฐ์ผ์ด๋์ง์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ๋์ด๋ค์ฑ๊ณผ๋ฅผ๋ชฉ์ ์ผ๋กํ๋๋์๋ฐ๋ผ๋ฌ๋ผ์ง์์์์์๋ฏธํ๋๋ฐ, ์์ด์๋ฐฉํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฑ๊ณผ์๋ชฉ์ ์๊ตฌ์ฒดํํ๊ณ ๊ทธ์์ด์ ํํ์ฌ๋ด์ฉ์๊ตฌ์ฑํ ํ์๊ฐ์์์์์ฌํ๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก๋ณธ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผํ์ฅ์์ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์๋ด์ง์นจ๊ณผํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ๊ธฐ์ด์๋ฃ๋ก์ฌ์ฉํ๋๋ถ๋ถ์๋ํดํ์ฅ์ ๋ฌธ๊ฐ 5๋ช ์์๋ฌธ์๋ฐ์๋ค. ํ์ฉ๋ฐฉ์๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ, ๋จผ์ ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ํ์ฅ์์ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๋์ง์นจ์ผ๋ก์ ๋ฆฌํ์ฌ๋ณด๊ธํจ์ผ๋ก์จํ์ฅ์์์์ง์ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๋๋ฐํ์ฉ๋ ์์์์ด์ ์๋์๋ค. ๋ํ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผํตํ๊ฐ
์ด๋๋ผ์ธ์ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ์๊ธฐ์ค์์ค์ ํ๋๋ฐํ์ฉํ ๊ฒ์ด์ ์๋์๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก๋๋์๋ด๊ณผ๊ฐ์ดํจ๊ณผ์ฑ์ด๋์ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ค์์ง์์ ์ผ๋ก๊ด๋ฆฌํจ์ผ๋ก์จํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ๊ธฐ๊ด์ผ๋ก์์์์์์งํค๋๊ฒ์ดํ์ํ๋ค. ์ด๋ฅผ์ํดํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํ์ฅ์์์ค์๋ ๋ํจ๊ณผ์ฑ๊ฒ์ฆ์ํ์ํํ๊ณ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๋ฅผ๊ตฌ์ถํ๋๋ฑ์ฒด๊ณ์ ์ผ๋ก๊ด๋ฆฌํ๋๊ฒ์ดํ์ํ๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ 2000๋ ๋ถํฐ 2016๋ ๊น์ง์ฒญ์๋ ์๋ด์์์๊ฐ๋ฐํ์ฌ์ ๊ตญ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ๋ก๋ณด๊ธํํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ฉํ๋ถ์์ด๋ผ๋๋ฐฉ๋ฒ์ํตํด์ข ํฉ์ ์ด๊ณ ์ฒด๊ณ์ ์ผ๋ก๋ถ์ํ์ฐ๊ตฌ๋ผ๋๋ฐ์์๋ฅผ๊ฐ๋๋ค. ์ด๋ฅผํตํด์ฒญ์๋ ์๋ด๊ด๋ จํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ตฌ์ฑํ๊ณ ์งํํ ๋ํจ๊ณผ์ฑ์๋์ด๊ธฐ์ํ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์์ ๊ณตํ๋ค. ์ด๋์ฒญ์๋ ์๋ด๋ฐ๊ต์ก๋ถ์ผ์ํจ๊ณผ์ ์ธํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ตฌ์ฑ์์ํ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ์๋ฃ, ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์๋ฐฉ์, ๋ด์ฉ๊ตฌ์ฑ๋ฑ์๋ํ์๋ฃ๋ก์ ๊ณตํจ์ผ๋ก์จ์์ง์์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ดํ์ฅ์์์ ๊ณต๋ ์์๋๋ก๊ธฐ์ฌํ์๋ค๋๋ฐ์์๊ฐํฌ๋ค. ๋์งธ, ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋์ฒญ์๋ ์๋ด์์์ฐ๊ตฌ๋ฐฉํฅ์๋ํด์ ์ํ๊ณ ์๋ค. ์ฒญ์๋ ์๋ด์์ 1993 ๋ ๊ฐ์์ด๋ํ์ฌ๊น์ง๊ณต๊ณต๊ธฐ๊ด์ผ๋ก์๋ค์ํ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์ ๊ตญ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ์๋ณด๊ธํจ์ผ๋ก์์ฒญ์๋ ์๋ด์์ ๋์ ์ธ์ญํ ์๋ด๋นํด์๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ํฅํ์ฒญ์๋ ์๋ด์์์ฐ๊ตฌ์์์ด์ฃผ์ ๋ฐ๋์์ ์ , ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ, ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์๋ฐฉ์๋ฑ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉํฅ์๋ํ์ ๋ณด๋ฅผ์ ๊ณตํจ์ผ๋ก์จ์ฒญ์๋ ์๋ด์์ด์ ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง์ผํฐ๋ฐํ๊ต๋ฐ์ง์์ผํฐ์๋ณด๋คํจ๊ณผ์ ์ธํ๋ก๊ทธ๋จ์์ง์ํ ์์๋๋ก๊ธฐ์ฌํ์๋ค๋๋ฐ์์๊ฐ์๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฒด๊ณ์ ์ผ๋ก๊ด๋ฆฌํ๋์ธ์ฆ์ ๋์๊ธฐ๋ฐ์๋ง๋ จํ์๋ค๋์ ์์์์๊ฐ์๋ค. ์ด์ฒ๋ผ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผํ ๋๋ก์ ๊ณต๋๋ํจ๊ณผ์ ์ธ์ฒญ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ํ๊ธฐ์ค๊ณผ์ง์นจ์์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ์๋ฆฝ์์ฃผ์ํ์๋ฃ๋กํ์ฉ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ํฅํ์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์ฆ์ ๋ฅผ์ํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ง์๋๊ธฐ๋ฅผ๊ธฐ๋ํ๋ค. ์ด์๊ณผ๊ฐ์๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์ฃผ์ํ์์์๋๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๋ค์๊ณผ๊ฐ์์ ํ์ ์ด์๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์๋ถ์๋์์ฐ๊ตฌ๋ฌผ์ค์ฐ๊ตฌ์ค๊ณ์๋ฉํ๋ถ์์ํฉ๋นํ์ง์์์ฐ๊ตฌ๋ฌผ๋ค์ด์ ์ธ๋์๋ค๋์ ์ด๋ค. ๋ฉํ๋ถ์์ด๊ฐ์ฐ๊ตฌ๋ฌผ์์์ค์ฐจ์ด๋ฅผ๊ณ ๋ คํ์ง์๊ณ ํจ๊ณผํฌ๊ธฐ๋ฅผ์ฐ์ถํ๊ธฐ๋๋ฌธ์์ฐ๊ตฌ๋ฌผ๋ค์์ง์๋ฐ๋ฅธ๊ฐ์ค์น์ ์ฉ์์ค์ํ๋ณดํ์ง๋ชปํ์๋ค๋ํ๊ณ๊ฐ์๋ค. ๋ค๋ง, ์ด๊ฒฐ๊ณผ๋ํ๊ตญ์ฒญ์๋ ์๋ด๋ณต์ง๊ฐ๋ฐ์์์ฐ๊ตฌ์ํ์ ๋์ด๋ถ์๋๋ฐ, ๊ทธ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผํ ๋๋ก์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์์ผ๋ฐํํ๋๋ฐ๋ค์๋ฌด๋ฆฌ๊ฐ์๋ค. ํนํ์ ์ฒด๋ถ์์ฐ๊ตฌ๋์ 30ํธ์ค์ด๋ฑํ์์ฐ๊ตฌ๊ฐ 4ํธ, ์คํ์์ฐ๊ตฌ๋ 17ํธ, ๊ณ ๋ฑํ์์ฐ๊ตฌ๋ 12ํธ์ํด๋น
ํ๋๋ฐ, ๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ๋ณ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ผ๋ฐํํ๋๋ฐ์ํ๊ณ๊ฐ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ํฅํํ์ฐ๊ตฌ๋ค๊ณผ ํจ๊ป์ฃผ์ ๋ณ ๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ๋ณ๋ฉํ๋ถ์์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํด์ฒญ์๋ ์๋ดํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์์ํ๊ฐ์ด๋ ๋ผ์ธ์๋ณด๋ค์ฒด๊ณ์ ์ผ๋ก์ ๋ฆฝํด๋๊ฐํ์๊ฐ์๋ค.
๊ฐ๋ํ, ์ด์ฃผ์ธ, ๊น์ง๊ฒฝ (2007). ๊ตญ๋ด์์ ์น๋ฃ์ฌ๋ค์๊ทผ๊ฑฐ์ค์ฌ์์ ์น๋ฃ์๋ํ์ธ์๋์กฐ ์ฌ. (1),13-23. ๊ณต๊ณ์, ์์ธํด (2006). ์ฆ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ฌํ๋ณต์ง์ค์ฒ์๋ํ์ดํด์ํ๊ตญ์์์์ ์ฉ๊ฐ๋ฅ์ฑ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ, 77-102. ๊น์ ์ง (2007). ๊ทผ๊ฑฐ์ค์ฌ์ค์ฒ์๊ฐ : ๊ทผ๊ฑฐ์ค์ฌ์ฌํ๋ณต์ง์ค์ฒ์ํ์์ฑ๊ณผ์ ์ต์ฑ์๋ํ๊ณ ์ฐฐ. 27-47. ๊น์ ์ง (2015). ์ง๋ฌธ๋น. ๋ฐ์น๋ฏผ (2009). ์ฆ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ฌํ๋ณต์ง์ค์ฒ์ํฅํ์ฌ : ํก์ฐ์์ฐ๋ถ๊ธ์ฐํ๋ก๊ทธ๋จ์ํจ๊ณผ์ฑ ์ง์์ฑ ๋น์ฉํจ๊ณผ์ฑ๋ถ์, 7-31. ์์ง์ (2012). ์์ธ๋ํ๊ต ์์ฌํ์๋ ผ๋ฌธ. ์ด๋์ (2009). ํ๊ตญํ์ค์ฌ- ๋ฐ์ (RTI) ์ ๊ทผ๋ฒ์์กฐ๊ฑด. (2), 341-367. ์ด์๋ฏธ (2001). ๊ทผ๊ฑฐ์ค์ฌ์ํ์๊ต์กํ์ ํ์ฉ์ฌ๋ก. 37-45. ์ด์๋ค๋, ์์นํ (2010). ์ค์ฌ๋ฐ์๋ชจํ์์์์ฆ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ๊ต์๋ฅผ์ํ์ฝ๊ธฐ์ค์ฌํจ๊ณผ๋ฉํ๋ถ์. (2),119-143. ์๋ฏผ๊ฒฝ, ์ด์งํ, ์ดํ๋, ๊นํ๋, ์ต๊ธฐํ (2013). ๊ทผ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฒ๊ณผ์ฌ๋ฆฌ์น๋ฃ. (1), 251-270. ์ค์์์ด์๋ฐฉ์ผํฐ (2015). 2015 ์์ด์๋ฐฉ์ธ์ฆํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ. ์์น๋ณ๊ฒฝ์ต์ฑํฌ (2013). ์์ฑ์ธ์ด์ฌํ์ฌ์์์ฑํ๊ฐ์์์ฑ์น๋ฃ์์์์ค์ : ํ์ค์์์ง์นจ๊ณผ์ฆ ๊ฑฐ๊ธฐ๋ฐ์ค์ฌ๋ฅผ์ํ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ. (4), 473-485. APA Presidential Task Force on Evidence-Based Practice (2006). Evidence Practice in Psychology. American Psychologist. 61(4), 271-285. American Speech-Language-Hearing Association. (2004). Evidence-based practice in communication disorders : An introduction. An introduction [Technical report]. Availablefrom http://www.asha.org/members/deskref-journals/deskref/default... Bennett, S., Tooth, L., Mckenna, K., Rodger, S., Strong, J., Ziviani, J., Mickan, S., &
Gibson, L.(2003). Perceptions of evidence-based practice: a survey of Australian occupational therapists. Australian Occupational Therapy Journal, 50, 13-22. Eddy, D. M. (1990). Practice policies: where do they come from? journal of the American Medical Association, 263(9), 1265-1275. Fineout-Overholt, E.,Levin, R. F.,& Melnyk, B.M. (2004). Strategies for advancing evidence-based practice in clinical settings. The Journal of the New York State Nurses Association, 35(2),28-32. Gambrill, E.D (2006)."Evidence-based practice and policy: Choices ahead. Research on Social Work Practice. 16. 338-357. Gibbs, L. (2003). Evidence-Based Practice for the Helping Professions: A Practical Guide with Integrated Multimedia. Toronto: Thomson Gossett,M.& Weinman, M. (2007). Evidence-based practice and social work: An illustration of the steps involved. Heath and Social Work. 32(2).147-15. Gray, J. A. M (2001). Evidence-based health care: how to make health policy and management decisions (2nd ed.). New York: Churchill Livingstone. Haynes, R. B., Devereaux, P. J., & Guyatt, G. H.(2002). Clinical expertise in the era of evidence-based medicine and patient choice. Evidence Based Medicine, 7(2), 36-38. Holm, M. B. (2000).Our mandate for the new millennium : Evidence-based practice, 2000 Eleanor Clarke Slagle Lecture. American Journal of Occupational Therapy, 54(6),575-585. International Council of Nurses. (2007).ICN Position Statement on Nursing Research. Retrieved January 11, 2012, from http://www.icn.ch/ publications/position-statements. Johnson, M. A., and Austin, M. J. (2006).Evidence-based practice in the social services: Implications for organizational change. Administration in Social Work,30(3):75-104. Macdonald, G. (1999). Evidence-based social care: wheels off the runway? Public Money & Management, 19(1), 25-32. McNeece, C. A. & Thyer, B. A. (2004). Evidence based practice and social work. Journal of Evidence-Based Social Work, 1(1). 7-25.
Mullen, E. J. & Streiner D. L. (2004). The evidence for and against evidence-based practice, Brief Treament and crisis intervention, 4(2), 111-121. Rosen, A. (2003). Evidence based social work practice : challenges and promise. Social Work Research. 27(4).197-208. Rubin, A. (2008). Practitioner's Guide to Using Research for Evidence-Based Practice. Hoboken, NJ : John Wiley & Sons,Inc. Sackett, D. L., Rosenberg, W. M., Gray, J. A. M., Haynes, R. B., & Richardson, W. S. (1996). Evidence based medicine: what it is and what it isn t. British Medical Journal, 312(7023), 71-72. Spring, B., & Neville, K. (2010). Evidence-based Practice in Clinical Psychology. In D. H. Barlow (Ed.), The Oxford handbook of clinical psychology (pp.128-149): Oxford University Press, USA. Thyer, B. A (2006). Evidence-based macro practice: Addressing the chasllenges and opportunities for social work education. In Symposium on Improving the Teaching of Evidence-Based Practice. Austin. October. University of Texas School of Social Work. Trinder, L. (2000). Evidence based practice in social work and probation. In L. Trinder & S. Reynolds(Eds.), Evidence-based practice: a critical appraisal(pp. 1-16). Ames, IA: Blackwell Science. Webb, SA. (2001). Some Considerations on the Validity of Evidence-Based Practice in Social Work. British Journal of Social of Work, 31(1), 57-79.
Since its foundation in 1993, the Korea Youth Counseling & Welfare Institute (hereinafter referred to as the KYCI) has been committed to research and development of various counseling programs and provided the programs to youth counseling/welfare centers in states, provinces, and local cities and centers for out-of-school youth in local cities. Since the purpose of the KYCI s researches is to develop and provide practical programs for approximately 400 youth centers across the country to actually help the youth at risk, effectiveness and applicability in the field should be the top priorities. Of course, the 143 programs developed throughout the past 20 years came out with thorough management and processes to prove their effectiveness including pilot tests and comparison of a control group and experimental group. However, some of the programs are rarely used and not well-received although many programs, including peer counseling that is running at about 8,000 schools, are being actively used in practice. Therefore, it is essential that we examine the effectiveness of the programs developed by the KYCI by studying how effective they are in reality and which program is relevantly more effective than others. Every year, thousands of youth programs are developed in Korea. This gave schools and counseling centers an easy access to various programs but also caused difficulties in selecting high quality ones. In fact, in the western world including the United States, social welfare and human service sectors are introducing evidence-based practice in order to ensure high quality of the programs they provide. Evidence-based practice is an approach that tries to use programs proven to be effective in the field. Therefore, it would be meaningful to examine the effectiveness of the programs that the KYCI
developed and distributed as a pivotal organization that provides public counseling services to the youth, and develop guidelines for evidence-based programs based on the result. This study was conducted in the following steps: First, we combined the study results of the programs developed by the KYCI through meta-analysis, and analyzed each program s effectiveness. For this work, we selected 30 studies on youth counseling programs out of 120 studies published in The Korea Journal of Youth Counseling, excluding researches that had no pilot operation to prove effectiveness. The result showed that the average effect size of the selected 30 programs is.525, which indicates that these programs are effective. Second, we compared how effect sizes of the programs differed depending on the target participants, and found out that effect sizes of the programs for high school students were the largest, followed by medium effect sizes of elementary school upper grades and their parents, and middle school students. Third, comparison of effect sizes depending on how a program is operated showed that programs with group training and activities produced a larger effect size than those only with group training and group counseling. Also, programs with 2-5 sessions recorded the largest effect sizes whereas single-session programs recorded the smallest. As to the length per session, effect sizes were found to be larger when each session was provided for less than 8 hours. These results suggest that it would be ideal to include group trainings and activities when developing a program, and provide the program through 2-5 sessions. Fourth, we compared how effect sizes were affected by how a program is designed, and found out that effect sizes were positively affected by preliminary surveys on the target participants or both on the target participants and field experts. In addition, effect sizes recorded the largest when more than 10 pilot sessions were provided, and a single pilot session also had a medium effect size of.525. Effect sizes were larger for programs that were consulted with one, two, or three experts than with none. These findings demonstrate that it would be more effective to conduct preliminary surveys on the target participants and field experts and consult experts when developing a program. Also, providing pilot sessions considering characteristics of the target participants and other conditions can help increase effectiveness of a program regardless
of the number of sessions provided. Fifth, when we compared how effect sizes were affected by variables, programs on multicultural issues produced greatest effects, followed by learning/career and media addiction. Broken down into details, multicultural issues, ADHD, and career programs showed greater effects than others whereas programs for parenting issues, parent-child relations, autonomy, emotion regulation, interpersonal relationship, learning, and suicide showed relatively smaller effects. Lastly, we compared effect sizes of the four programs that are being provided as leadership development courses, and found out that peer counseling had large effects and character education had medium effects. This study makes several contributions. First, it provides a comprehensive and systematic analysis on the effectiveness of the programs that the KYCI developed and distributed to counseling/welfare centers across the country from 2000 to 2016, by conducting meta-analysis with the research results on those programs. The study proves that the programs developed by the KYCI are effective and its results suggest directions for the KYCI s future researches. Since its foundation in 1993, the KYCI has played a leading role in youth counseling as a public organization that develops various programs for the youth to be distributed to counseling/welfare centers all around the country. The findings of this study provide valuable information that can guide the KYCI s future research directions including subjects, targets, methodologies, and program designs, thereby contributing to developing more effective programs that can be used by youth counseling/welfare centers and centers for out-of-school youth. Moreover, the result of this study can suggest guidelines to help researchers develop better youth counseling programs. Directions and guidelines this study provides for more effective youth programs will serve as a foundation to develop a youth counseling certification program. We expect that this study can facilitate continuous researches on a certification program.