ORIGINAL ARTICLE pissn 1226-6396, eissn 2234-4942 J of Oriental Neuropsychiatry 2014;25(4):333-350 http://dx.doi.org/10.7231/jon.2014.25.4.333 ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์ฐ๋ น๋ณํ์ต๋ฒ๊ณผ์ฐ๋ น๋ณํ์ํ์ ํ์ต๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๋น๊ต๊ณ ์ฐฐ ์กฐ์๋, ๋ฐ์์ *, ๊ฐ๋คํ, ์์ฃผํฌ ๊ตญ๋ฆฝ์ค์์๋ฃ์ํ๋ฐฉ์ ๊ฒฝ์ ์ ๊ณผ, ํ๋ฐฉ๋ด๊ณผ *, ์นจ๊ตฌ๊ณผ A Review of Domestic Research for the Brain-science Based Learning According to Age and Comparison and Consideration of Learning Methodology of Korean Medicine According to Age A-Ram Cho, So-Im Park*, Da-Hyun Kang, Joo-Hee Sue Departments of Korean Neuropsychiatry, Internal Medicine*, Acupuncture and Moxibustion Medicine, National Medical Center Received: November 25, 2014 Revised: December 11, 2014 Accepted: December 18, 2014 Correspondence to Joo-Hee Sue Department of Korean Neuropsychiatry, National Medical Center, 245, Uljiro, Jung-gu, Seoul, Korea. Tel: +82-2-2260-7467 Fax: +82-2-2260-7464 E-mail: herb9848@naver.com Objectives: The purpose of this study was to research learning based on brain science and the learning methodology of Korean Medicine according to disparity of age. Through this, the study aimed to provide a guideline to related Korean Medicine treatments as well as the common nurturing/educational institutions. Methods: All journals and dissertations on brain science based learning methods studied in Korea to date that could be found in the National Assembly Library and the RISS were implemented in the analysis. The terminology used for search was as follows: 1st search, 'Brain'; 2nd search, 'Learning', 'Education'; 3rd search, Baby, Infant', 'Child'. For the learning methodology of Korean Medicine according to disparity of age, the related contents were extracted from Donguibogam and Liuyi, Sasang constitutional medicine. Results: A total of 30 studies, were collected as data. In the baby stage, the development and myelination of brain neurons are accelerated by experience and learning, highly influenced by social, cognitive and emotional movement. In infancy, the frontal lobe actively develops, so education for development of the prefrontal cortex is suggested. The brain of the infant at this stage can be developed by arts and physical education. In the child stage, the parietal and temporal lobe develop actively. Thus, programs to stimulate brain activity including brain respiration would be helpful in enhancing learning ability, concentration, etc. As evidence for learning and nurturing methodology according to disparity of age from Korean Medicine prospective, the following are listed: Location and time for sexual intercourse before pregnancy, stabilization during pregnancy, baby nurturing methods for nurturing from Donguibogam. Also Liuyi and Sasanag constitutional medicine can be the learning methodology according to disparity of age. And there are acupuncture points on each head section according to age in Donguibogam. Conclusions: Studies on 'brain-science based learning' are continuously being conducted. Based on these studies, diverse new brain-science based learning will be developed in the future. There is also a need to develop the learning methodology of Korean Medicine according to disparity of age in a more systematic and diverse way. Key Words: Brain science, Brain-science based learning, Learning method according to disparity of age, Baby, Infant, Child, Korean Medicine, Donguibogam, Liuyi, Sasang constitutional medicine, Acupuncture point. Copyright 2014 by The Korean Society of Oriental Neuropsychiatry. All rights reserved. CC This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Non-Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0) which permits unrestricted non-commercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited.
334 A Review of Domestic Research for the Brain-science Based Learning I. ์๋ก 1. ์ฐ๊ตฌ์ํ์์ฑ์ ํํ์ต์ด๋, ์ฌ์ ์ ์ผ๋ก ์ฃผ์ด์ง์๊ฐ์๋ฐฐ์ฐ๊ฒ๋ ํ์ต๊ณผ์ ์์ฑ๊ฒฉ์์๊ณ์ ( ไฝ้็ ) ์ผ๋กํ์์ํด๋นํ๋๊ณผ์ ๋๋ชฉํ๋ฅผ์ฑ๊ณต์ ์ผ๋ก์ต๋ํ๊ณ ์์ผ๋ฉด๋ณธํ์ต๊ณผ์ ์ํ์ต์ด์ฉ์ดํ๊ฒ๋๋๋ฐ์ด๋์๊ณ์ํ์์์ํ๋๊ณผ์ ๋ฅผ์ต๋ํ๋๊ฒ ์ด๋ผ๋์๋ฏธ๋ฅผ๊ฐ์ง๋ค 1). ์ ํํ์ต์ 1990 ๋ ๋๊ฒฝ์๋ํ์ดํ์ผ๋ก๊ธ์ฆํ์ฌ์ง๊ธ๊น์ง๋๋ฐ๊ทผํ์ ๋ถ์ ์ ํํ์ต๊ธ์ง ๊ณต์ฝ์ด์ ๋ช ๋ฌด์คํ ์ ๋๋ก์ฑํํ๊ณ ์๋ค. ์์ธ์๊ต์ก์ฒญ์ 2013 ๋ 7์๋ง 40๊ฐ์ฌ๋ฆฝ์ด๋ฅผ์กฐ์ฌํ๊ฒฐ๊ณผ 35 ๊ฐ๊ต (87.5%) ๊ฐ 1 2 ํ๋ ๋๋ถํฐ์์ด์กฐ๊ธฐ์์ ์ํ๋๊ฒ์ผ๋กํ์ ํ์๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ํ์๋ค 2). ๊ทธ๋ฌ๋๊ต์ก์๋ฏผ์ด๋๋จ์ฒด ์ฌ๊ต์ก๊ฑฑ์ ์๋์ธ์ ์์ ์ฑ ๋์์ฐ๊ตฌ์๋ ์ ํํ์ตํ ๋ก ํ ์์์์ธใ๊ฒฝ๊ธฐ์ง์ญ์ด6ใ์ค3ใ๊ณ 3 ํ์์ฝ 1,000 ๋ช ์๋์์ผ๋ก์ค์ํ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฐ์ํํ๊ฐ์ฑ์ ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ์ ํํ์ต์์ฑ์ ๊ณผํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์๋ฏธํ๋ณ์ธ ( ่ฎๅ ) ์ด์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค๊ณ ๊ฒฐ๋ก ์๋ด๋ ธ๋ค 3). ํํธ, ์ด์ ํํ์ต์๋์ ๊ฒฝ์ธํฌ๊ฐ์์ฑํ๊ณ ๊ฐ๋์ํ์ธ์ฑ์ฅ์ค์ธ์์ด๋ค์๊ฒ์ ํํ์ต์๊ณผ๋ํ๊ฒ์ํค๋๊ฒฝ์ฐ๋์๊ณผ๋ถํ๊ฐ์ผ์ด๋๊ณผ์ํ์ต์ฅ์ , ์ฐ์ธ์ฆ, ๋ถ์์ฅ์ , ๊ฐ์ข ์ ์ ์งํ๋ฑ์ด๋ฐ์ํ ์์๋ค๋์ฐ๋ ค๋ค๋๋์ค๊ณ ์์ด, ์๊ธฐ์๋ง๋๊ต์ก๋ฒ๊ณผ๋ด์ฉ ์๋ํ๋๊ณผํ์ ๋ถ์๊ณผํ์ํ์ ์ธ๋ค์ํ๋ถ์ผ์์ฐ๊ตฌ๊ฐํ์ํ ๊ฒ์ผ๋กํ๋จ๋์๋ค. 2. ์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ๊ณผ๊ฑฐ๊ต์ก์์๋์์๋ค์ํ์ต๋ฅ๋ ฅ์ํฅ์์ํค๊ธฐ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์์ด์ ์๋ง์ถฐ์๋ค๋ฉด์ด์ ๋ ์๊ธฐ๋ณ๋ก์ ์ ํ ๊ต์ก๋ฒ์ดํฐ์ธ๊ธฐ๋ฅผ๋ชจ์ผ๊ณ ์๋ค. ์ฆ, ์ด์ ์ด๋ป๊ฒ ๊ฐ์๋ ์ธ์ ์๋ฌธ์ ์ธ์๋์ธ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ์ํดํ์ฌ๊น์ง์ฐ๊ตฌ๋์์ใ์ ์ใ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์ํ์ต๋ฒ์๋๊ณผํ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์ดํด๋ณด๊ณ , ํ์ํ์ ์ธ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์๋ํํ๊ตฌ๊ฐํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก์ฌ๋ฃ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋ณธ์ฐ๊ตฌ์๋ชฉ์ ์๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์ฐ๋ น๋ณํ์ต๋ฒ๊ณผํ์ํ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ํ๊ตฌํ๊ณ ์ด๋ฅผํตํดํ์ํ์ ์น๋ฃ๋ฟ๋ง์๋๋ผ์ผ์ ๋ณด์ก, ๊ต์ก๊ธฐ๊ด์๋๋์์ด๋๊ธฐ์ํ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ด์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ์๋ฌ์ฑํ๊ธฐ์ํ์ฐ๊ตฌ์ง๋ฌธ์ ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์ฐ๋ น๋ณํ์ต๋ฒ๊ณผ์ด์๋ํํ์ํ์ ํด์๊ณผ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์๋ฌด์์ธ๊ฐ? ์ด๋ค. 3. ๋๊ณผํ๊ณผ๋๊ณผํ๊ธฐ๋ฐํ์ต๋ฒ 1) ๋๊ณผํ (brain science) ๋๊ณผํ์๋์๊ตฌ์กฐ์๊ธฐ๋ฅ๋ฐ๋์์๋ฐํ๋๋์ฌ๊ณ ์์ฉ์์ฑ๊ฒฉ์๊ท๋ช ํ๊ธฐ์ํด๋น๊ต์ ์๋กญ๊ฒ์ ๋ฆฝ๋ํ๋ฌธ๋ถ์ผ์ด๋ค 4). ๋๋๋ํฌ๊ฒ์ ๋์ฝ, ๋์ ์ฝ, ์ธก๋์ฝ, ํ๋์ฝ 4์ฝ์ผ๋ก๊ตฌ์ฑ๋์ด์๊ณ ๊ฐ์์๊ธฐ๋ฅ์ด๊ตฌ๋ถ๋์ด์์ผ๋ฉฐ๋์์์ฑ์ํ์ง์๋๋ค. ์ด์ฒ๋ผ 4์ฝ์๋ฐ๋ฌ์๊ธฐ๊ฐ๋ค๋ฅธ๊ฒ์ํ์ต๊ณผ๋ฐ๋ฌ์๊ณ ์กฐ๊ธฐ๊ฐ์๋์ด์ ์ด๊ธฐ๋ํ๋ค 5). ํ์ง๋ง๊ฐ๊ฐ์์์ญ๋ค์ด์ค์ ๋ก๋ ๋ฆฝ์ ์ผ๋ก์์ฉํ์ง๋์์ผ๋ฉฐ์ํธ์ฐ๊ฒฐ๋์ฌ๋ฌ๋ถ์๋ค๊ฐ์ํ์์์ํด์ฑ๋ฆฝ๋๋ค 6). ์ด๊ฒ์ด๋๊ณผํ์ํต์ฌ์ด๋ก ์ด๋๋ค. ๋๊ณผํ์ 21์ธ๊ธฐ๋ฅผ๋ง์๋๋ถ์๊ฒ๋ฐ์ ํ๊ณ ์๋ค. 20์ธ๊ธฐ์ด์ ๊ฒฝ์ธํฌ์ธ ๋ด๋ฐ ์๋ฐ๊ฒฌ์์๋ถํฐ 1992 ๋ ๋๋ฅผํด๋ถํ์ง์๊ณ ๋๋ํ๋์์ธก์ ํ ์์๋ fmri (functional- MRI) ์๊ฐ๋ฐ, 2001 ๋ ์ธ๊ณ 57๊ฐ๊ตญ์ด์ฐธ์ฌํ ๋์ฃผ๊ฐ ์ ์ ๊ณผ๊ฐ์ข ๊ตญ๋ด์ธํ์ ๋ํ์์ด๋ฅด๊ธฐ๊น์ง๋๊ณผํ์๋ฐ์ ๊ณผ๊ทธ์๋ํ๊ด์ฌ์๋์ฑ์ปค์ง๊ณ ์๋ค 7). ์ด์๋ฐ๋ผ์ธ๊ฐ์๋๊ตฌ์กฐ์ธ์๋๊ธฐ๋ฅ๊ณผ์ฐํฉ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ๊ฐํ๋ฐํด์ก๊ณ ์ด๋ก์ธํด๊ต์ก, ์ฌ๋ฆฌํ, ์ ๊ฒฝ์๋ฆฌํ๋ฑ๋ค์ํํ๋ฌธ๊ณผ์์ ์์ด์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฐฐ๊ฒฝ์ด๋์๋ค. 2) ๋๊ธฐ๋ฐํ์ต (brain-based learning) ๋๊ธฐ๋ฐํ์ต์ด๋, ๋์์ดํด๋ก๋ถํฐ์ถ๋ก ๋์๋ฆฌ์๊ธฐ์ดํ์ ๋ต์ํ์ฉ์ผ๋กํํ, ์ ๊ฒฝํ, ์ฌ๋ฆฌํ, ์ฌํํ, ์ ์ ํ, ์๋ฌผํ, ์ปดํจํฐ์ ๊ฒฝ์๋ฌผํ๊ฐ์๋ค์ค์๋ฆฌ์๊ฑธ์ณ์์ํ๋๋ถ์ผ์ด๋ค 8). ๋๋๊ธฐ๋ฐํ์ต์๋ฆฌ๋ฅผ์ ์ํ Caine & Caine ๋ํ๋์ํ์ต๊ธฐ์ ์์์ฉ์์ ํฉํ๊ฒ๊ต์กํ์ฅ์์๊ฐ๋ฅด์น๊ณ ๋ฐฐ์ฐ๋๊ฒ์ด๋ผ์ ์ํ์๋ค 9). ์ฆ, ๋๊ธฐ๋ฐํ์ต์์ ๊ฒฝ๊ณผํ์๋ฆฌ (Principles) ์๊ธฐ๋ฐ์๋๋ชฉํ์ ๋ต (Strategies) ์์ ๊ทน์ ํ์ฉ (Engagement) ์ E.S.P๋ก์์ค๋ช ๋ ์์๋ค. ๋๊ธฐ๋ฐํ์ต์ 1970 ๋ ๋๋์๋ํ๊ด์ฌ์ด๋์์ก์ง๋ง์๊ธฐ๊ณ๋ฐ์์์ค์์๋ฑ์ฅํ๋์ ๋์๊ณ , 1980 ๋ ๋์์ผ๋น๋ก์๊ธฐ์กด์๋๊ด๋ จ์ง์๊ณผ๋๊ฐ๊ต์ก์๋ฏธ์น๋์ํฅ์๊ธฐ์ดํ์ฌ๋๊ธฐ๋ฐ๊ต์ก์ด๋ผ๋์์ ํ์๋ก์ด๋ถ์ผ๊ฐ๋ฑ์ฅํ๊ฒ๋์๋ค. 1990 ๋ ๋์์๋ํนํ๊ต์กํ๋ถ์ผ์์๋๊ณผํ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ด์ฉํ์ฌ๋๋์์ธ์ง์ ๊ธฐ๋ฅ์๊ต์กํ์ฅ์
AR Cho, SI Park, DH Kang, JH Sue 335 ์ ์ฉํ๊ธฐ์ํ์ต์ ์์ค์ ๋ค์์๊ฐํ๋๋ฐ๋ชฉ์ ์๋๊ณ ๋ฐ์ ํ๊ฒ๋์๋ค 8). ํ์ฌ๊น์ง๋ถ์ผ๋ฅผ๋ง๋ก ํ๊ณ ๊ต๊ณผ๊ณผ์ ์๊ตฌ์ฑ, ํ์ต์ฌ๋ฃ๋ฐ๊ต์ก๋ฐฉ๋ฒ์๊ฐ๋ฐ, ํ์ต๊ณผ๊ด๋ จ๋์ง๋จ๊ณผํ๊ฐ๋๊ตฌ์๊ฐ๋ฐ๊น์ง๋ค์ํํ์ต๋ถ์ผ์์ํ์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ๊ฒฐ๋ก ์ ์ผ๋ก๋๊ธฐ๋ฐํ์ต์ ๋ชจ๋ ํ์ต์๋์์์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค ๋๋์ ์ ์๋๋์๊ธฐ๋ฅ๊ณผ๊ตฌ์กฐ์๊ทผ๊ฑฐํํ์ต์์๋ฆฌ๋ฅผํ ๋๋ก์ธ๊ฐ์์ ์์๋๊ธฐ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ง๊ฐ, ํ์ต, ๊ธฐ์ต๋ฑ์์ธ์ง์ฌ๋ฆฌํ์ ์๋ฆฌ๋ฅผ์ค์ฌ์ผ๋ก๊ฐ๊ฐ์ธ์๋ค์ํจ์์ธ์ ํ๊ณ ๊ฒฝํํ์ต์์ค์ํ๋ฉฐ์ฌํ์ ์ปค๋ฎค๋์ผ์ด์ ์ํตํ์ง์์๊ณต์ ๋ก์ค์ ์ ์ด๊ณ ์ค์ฒ์ ์ธํ์ต๊ณผ์ ์์ค์ํ๋ํ์ต์ด๋ผ๊ณ ํ ์์๋ค 10). ์ฌ๊ธฐ์์ฌ์ฉํ๋๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ์์ด๋ฌํ์๋ฆฌ๋ฅผ์ด์ฉํ๋ค์ํํ์ต๋ฒ์๋งํ๋ค. 1. ์ฐ๊ตฌ๋์๋ฐ๋ฐฉ๋ฒ II. ์ฐ๊ตฌ๋์๋ฐ๋ฐฉ๋ฒ ๊ตญํ๋์๊ด๊ณผํ๊ตญ๊ต์กํ์ ์ ๋ณด์ (RISS) ์์์ฐ๋ น๋ณ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ๊ฒ์๋, ํ์ฌ๊น์ง๊ตญ๋ด์์์ด๋ฃจ์ด์ง๋ชจ๋ ํ์ ์ง์ํ์๋ ผ๋ฌธ์๋ถ์๋์์ผ๋กํ์๋ค. ๊ฒ์์ด๋ 1์ฐจ๋ก ๋, 2์ฐจ๋ก ํ์ต ๊ต์ก, 3์ฐจ๋ก ์ ์ ์์ ์ด๋ฆฐ์ด ์๋ ์ผ๋กํ์๊ณ , ๊ทธ์ค์ฐ๋ น๋ณ๋๋ฐ๋ฌ์๊ณ ๋ คํํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ์ฉํ๋ ผ๋ฌธ๋ฐํ์ ์ง๋ง์ฐ๊ตฌ๋์์ผ๋กํ์๋ค. ์์๋๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ์๋ฐ๋ผ 2 18 ๊ฐ์๋์ ์๊ธฐ์ด์ ์๊ธฐ์์๋์ผ๋ก, ์์ ์๋ณด์ก๋ฒ์์๋๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ๋ฅผ๊ตฌ๋ถํ ๋์ถ์ ๋ง 3์ธ๋ฏธ๋ง์ผ๋กํ๊ณ ์๋ค. ์ ์๋์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก๋ง 2์ธ Fig. 1. Flow diagram preferred reporting items for review. 6์ธ๋ฅผ๋งํ๋ฉฐ, ์๋์ด๋๊ตญ์ด์ฌ์ ์์ด๋ฑํ๊ต์๋ค๋๋๋์ด์์์ด๋ฅผ, ์ด๋ฆฐ์ด๋๋๊ฐ 4, 5์ธ๋ถํฐ์ด๋ฑํ์๊น์ง์์์ด๋ฅผ์ด๋ฅธ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์์์์, ์ ์, ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์๊ตฌ๋ถ์๋์ด๊ธฐ์ค์ผ๋กํ๋, ์ฐ๊ตฌ๋์์์๋ช ์ํ์ฐ๋ น๊ณผ๊ทธ๋๊ณผํ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์ฐ์ ์ ์ผ๋กํ์๋ค. ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ๊ต์ก๊ณผํ์ต์ฐ๊ตฌ 37ํธ์ค ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) ๋์ง์ ์ฅ์ ์, ์์ฌ์๊ฐ์ด์ผ๋ฐ์๋ฅผ๋์์ผ๋กํ์ง์์์ฐ๊ตฌ์์ผ๋ฐ์ ์ธ๋์ด๋๊ต์๋ฒ์์ํํ์ฌ๊ฒฐ๋ก ์ ์ผ๋ก๋๊ณผํ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์ป์์ฐ๊ตฌ๋ฑ 7ํธ์์ ์ธํ์ฌ์ด 30ํธ์๋ํ๋ด์ฉ์๋ถ์ํ์๋ค. ๊ทธ๊ฒฐ๊ณผ 1996๋ ๋ ธ์ํธ, ํ์ฑ๋ฏธ์ํ์ ๋ ผ๋ฌธ์์ต์ด๋กํ์๋ ผ๋ฌธ 16ํธ๊ณผํ์ ์ง 14ํธ์ด 30ํธ์๋ ผ๋ฌธ์ด๋ถ์์๋ฃ๋ก์์ง๋์๊ณ ์ด๋ฅผ๋ํ๋ด๋ฉด Fig. 1๊ณผ๊ฐ๋ค. III. ๊ฒฐ๊ณผ 1. ์ฐ๋๋ณ๋ถ๋ฅ์๊ธฐ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์ฐ๋ น๋ณํ์ต๋ฒ์๊ดํ๋ ผ๋ฌธ๋ฐํ์ ์ง๋ 2000 ๋ ์ด์ 1ํธ, 2000 2002๋ 6ํธ, 2003 2005๋ 6ํธ, 2006 2008๋ 6ํธ, 2009 2011๋ 8ํธ, 2012๋ ๋ถํฐํ์ฌ๊น์ง 3ํธ์ผ๋กํ์ธ๋์๋ค. ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก 2001 2011 ๋ ๋์ฌ์ด์์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ง์ค๋์ด์๋๋ฐ, 1990 ๋ ๋๋ฏธ๊ตญ์์ค์ฌ์ผ๋ก๋์๊ดํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์์์ง๊ณผ๋์์์ ๊ฒฝ๊ณผํใ์ธ์ง๊ณผํ๋ฑ๊ณผ๊ฐ์ํ๋ฌธ์๋ฐ๋ฌ๋ฐ๋๋ฅผ๊ด์ฐฐํ ์์๋๊ธฐ๊ณ์๊ฐ๋ฐ๋ก์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์์๋๋๊ณผํ์๋ํ์ฐ๊ตฌ๊ฐํ๋ฐํ์ผ์ด๋ฌ๊ธฐ๋๋ฌธ์ผ๋ก๋ณด์ฌ์ง๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์์๋์ฝ 1990 ๋ ๋๊น์งํ๋์ฃผ์์ ๊ด์ ์์์ธ๊ฐ์ํ๊ตฌํ๊ณ ์ด๋ฅผ๊ต์ก์์ ์ฉํ์๋ค. ์ปดํจํฐ์๋ฑ์ฅ์ผ๋ก์ธ๊ฐ์ํ๋์์์ดํด๋กํ๊ตฌ์์ด์ ์ด๋ง์ถ์ด์ก๊ณ , 2000 ๋ ๋๋ค์ด์๋ฉด์๊ธฐ์กด์๊ณผํ์ ์ธ๋ถ์ผ๋ฟ๋ง์๋๋ผ๊ต์กํ, ์ฒ ํ, ์ฌํํ๋ฑ๋ค์ํํ๋ฌธ๊ณผ์์ ์์ ์ด๋ฐํ์ง๋ฉด์๋์๋ํํตํฉ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐํ๋ฐํด์ก๋ค. ํนํ๊ธฐ์กด์๋์ด์๊ต์ก์ ํ๋๋ค์ด๋๊ธฐ๋ฐ์ด๋ก ์๋ถํฉํ๋์ง๋ฅผ๊ณ ์ฐฐํ๋์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ด๋ฃจ์ด์ง 1990 ๋ ๋, ์๋กญ๊ฒ๋๋๊ณ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํ์ฌํจ๊ณผ๋ฅผ์ธก์ ํ๋์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ง์๋ 2000 ๋ ๋์ด๋ฐ์์ง๋๊ฒ๋๋ฉด๊ธฐ์กด์๊ต์๋ฐฉ๋ฒ์๋๊ณผํ์ ์ผ๋ก๊ณ ์ฐฐํด๋ณด๊ฑฐ๋๊ต์ฌ๊ต์ก์์ํ์ฐ๊ตฌ, ์ ์ฑ ์ ์ธ์ ์์ํ๋์ฐ๊ตฌ๋ค์ด๋ง์์ง๊ฒ๋๋ค 11). ํํธ, ํ์๋ ผ๋ฌธ๊ณผํ์ ์ง๋๊ฐ๊ฐ 16, 14 ํธ์ผ๋ก๋ค์๋น์ทํ์ฐ๊ตฌ์๋ฅผ๋ณด์๋ค.
336 A Review of Domestic Research for the Brain-science Based Learning ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ดํด๋ณด๋ฉด๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ์ค์ ์๋ฅผ๋์์ผ๋กํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ 53.33% ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ ๊ทธ๋ค์์๋, ์ด๋ฆฐ์ด๊ฐ 30.00%, ์์๊ฐ 16.67% ์๋ค. ์ ์๋ฅผ๋์์ผ๋กํ์ฐ๋ น๋ณํ์ต๋ฒ์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ง์๊ฒ์๋๊ณผํ์ ์ผ๋ก์ด์๊ธฐ๊ฐ์ค์ํ์๊ธฐ์ด๊ธฐ๋๋ฌธ์ด๋ค. 0 3 ์ธ์์์ฝ 3๋ ๊ฐ๋์ ๊ฒฝ์ธํฌ๊ฐ๊ณ์์ฆ๊ฐํ์ฌ 3 4์ธ์ ๋์์ต๊ณ ์๋ฌํ๊ณ ๊ทธํ 7์ธ์ ๋๊น์ง์ฝ๊ฐ์ค์ด๋๋ํ์์ด์ผ์ด๋๋ฏ๋ก 12) ์ด์๊ธฐ์ํ์ต๋ฒ๊ณผ์์ก๋ฒ์๊ดํ๊ด์ฌ๊ณผ์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ง์๊ฒ์ผ๋ก๋ณด์ธ๋ค. 2. ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ์๋ฐ๋ฅธ๋ถ๋ฅ์ใ์ ์๋ฐ์๋, ์ด๋ฆฐ์ด๋ฅผ๋์์ผ๋กํ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ์์์คํ์ฐ๊ตฌ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋๋ถ๋ถ์ด์๋ค. ์คํ์ฐ๊ตฌ๋๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ตํ๋ก๊ทธ๋จ์๋์กฐ๊ตฐ๊ณผ์คํ๊ตฐ์ผ๋ก๋๋์ด์คํ๋์์์ ์ฉํ๊ณ , ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํ์ ํ์๊ฒ์ฌ๊ฒฐ๊ณผ๋์คํ๊ตฐ๊ณผ๋์กฐ๊ตฐ์๊ฒ์ฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋น๊ตํ๋ํ์์ด๋ง์๋ค. ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์์ฐ๊ตฌ๋๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์๋ก์ด๊ต์๋ชจํ์ด๋๋์ดํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์๊ฐ๋ง์๊ณ , ๋ฌธํ๊ณ ์ฐฐ์์๋๊ธฐ์กด์๋๊ณผํ๊ณผ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ์์ดํด๋ณด๊ณ ์๋ฏธ๋ฅผ์ฌ๊ณ ํ๋ํ์์ด๋ง์๋ค. ์ด๊ฒ์ํ์๋ ผ๋ฌธ๊ณผํ์ ์ง๋ก๊ตฌ๋ถํ์ฌ์ ๋ฆฌํ๋ฉด Table 1๊ณผ๊ฐ๋ค. ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์์์ํ์ต๋ฒ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ์์๋์์๋ฅผ๋์์ผ๋กํ์ตํจ๊ณผ๋ฅผ๊ฐ๊ด์ ์ผ๋กํ๊ฐํ๊ธฐ์ด๋ ค์ด์ ์ด์๊ธฐ๋๋ฌธ์์คํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ ์ํํธ, ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ฐ๊ธฐ๋๋๋ํจ๊ณผ๋ฅผ์ ์ํจ์ผ๋ก์จ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์์์๋ณด์ก๋ฐ๊ต์ก์๊ฐ์กฐํ๋์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ง์๋ค. ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์ ์์ํ์ต๋ฒ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ์์๋์คํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ง์๋๋ฐ, ๊ฐ๊ฐ์ ์์๋ถํฐ๊ต์ก๊ธฐ๊ด์ผ๋ก๋์๋ณธ๊ฒฉ์ ์ผ๋กํ์ต์ด์ด๋ฃจ์ด์ง๋์๊ธฐ์ด๊ธฐ๋ํ๊ณ , ํ์ ์ง๋ฅผํตํด๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ์ด์ง์์ ์ผ๋ก์กฐ๋ช ๋๋ฉด์์คํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ๋ง์ด์ํํ๊ฒ์ผ๋ก๋ณด์ธ๋ค. ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์ํ์ต๋ฒ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ์์๋์คํ์ฐ๊ตฌ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ง์๋ฐ, ์ ์์์ค ํ์ฐ๊ตฌ๋ณด๋ค๊ฐ๊ด์ ์ธํ๊ฐ๋๊ตฌ๋ฅผํตํด๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผํด์ํ์๋ค. 3. ์ฐ๊ตฌ๋ด์ฉ์๋ฐ๋ฅธ๋ถ๋ฅ์ฌ๊ธฐ์์๋๊ทผ๊ฑฐ๋ก๋๊ณ ์๋๋๊ณผํ์ ๋ด์ฉ์๊ธฐ์ค์ผ๋ก๊ตฌ์ฒด์ ์ธ์ฐ๊ตฌ๋ด์ฉ์์ดํด๋ณด์๋ค. 1) ์์์๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ๋ฐ 13) ์์์๊ธฐ๋ฐ๋ฌ์๋ํ์ฌ์ฌํ, ์ธ์ง, ์ ์, ์ด๋์ด๋ฐ์ ํ๊ฒ์ฐ๊ด๋์ด์์ดํ์์ญ์๋ฐ๋ฌ์๋ค๋ฅธ์์ญ์์์ผ์ด๋๋๋ฐ๋ฌ์์ ๊ธฐ์ ์ธ์ํฅ์๋ฐ๋๋ค 14) ๋๋๊ณผํ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ๋ค์๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ง๋จ๋๊ทผ์กํ๋์์๋์์ง์์๊ณํํ๊ณ ๋ฏธ๋ฆฌํ์ ํด๋ณด๋๊ณผ์ ์ํตํด์ ๋์ฝ์ดํ์ฑํ๋์ด์ฃผ์๋ ฅ๊ณผ์์ ๋ ฅ, ํฉ๋ฆฌ์ ์ฌ๊ณ ๋ฅ๋ ฅ๋ํจ๊ปํฅ์๋๋ค 15) ๋ฉฐํนํ๋ธ๋กํ์๊ณผ์ ์์์์ฆ์์ค๊ฐ์๊ทน์ด์์์์ ๋์ฝ์๋น๋กฏํ๋๋ํผ์ง์ 4์ฝ์์๊ทนํ๊ฒ๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ด 16) ๋๋น์ทํ๋๊ณผํ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ๋ค๊ณ ์๋ค. ๊ฑธ์๋ง๊ธฐ์์์๊ธฐ์ธ์ด๊ธฐ์ผ๋ ๋์๋ด๋ฐ๊ณผ์๋ ์ค๋ก์ด๋ฃจ์ด์ง๋ณต์กํ๋คํฌ์ํฌ์ธ๋์์ํนํ์๋ ์ค์์๊ฐ๊ฐ์ฅ๋น ๋ฅธ์๋๋ก๋ค์ํ๊ฒ์์ฑ๋๋ฉฐํนํ, ์ด๊ธฐ 3๋ ๋์๊ฐ์ง์น๊ธฐ๊ฐ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค 17) ๊ณ ํ์๋ค. ์ด๋ฌํ์๋ ์ค๋์์์์ ๊ทน์ ์ธํ์๋ฐ๊ฐ๊ฐํ๋์ํตํดํ์ฑ๋๋ค. ์ํ 2๋ ๊ฐ์๋๋๋ฐ๋ฌ์๋์์์ด์์ง์ด๊ณ ๊ฐ๊ฐํ๋ํ๋๋๋ถ์ด๋ฉฐ์ํ 3์ธ๊น์ง์๋๋ฐ๋ฌ์๋์๋ชจ๋ ๋ถ๋ถ์ด๊ณจ๊ณ ๋ฃจ์์ฑํ๊ฒ๋ฐ๋ฌํ๊ธฐ๋๋ฌธ์์ค๋ฌผ์ํตํ๊ฐ๊ฐ์ ๊ฒฝํ์ดํนํ์ค์ํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋ฐ 18) ์์ถ์๋ถํฐ 10์ธ๊น์ง 75% ์์ ๊ฒฝ์ธํฌ๋ง๋ง๋ค๊ธฐ๋์์๊ฐ๊ฐ๋์ด๊ธฐ๊ฒฝํ์์ํ๋ฉฐ 10์ธ์ดํ๋ถํฐ๋์ค๋ฆฝ๋์ธํฌํ๋ก๋ฅผํ์ฉํ๊ณ ์ตํ๋๊ณผ์ ์์์ง๋ฅํ๋์ํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋ํ์ค๊ฐ์ํตํ์ฌ๋ค์ด์ค๋์ ๋ณด์ค์ฝ 95% ๋์๊ฐใ์ฒญ๊ฐใ์ด๊ฐ์ํตํด๋ค์ด์จ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์์์๊ธฐ์๋ํ๊ฐ์งํ์ต๊ฐ๋ ์์ธ์ด, ์ ์ฒดํํ, ๋ฏธ์ , ์กฐํ, ์์ , ๋ฌผ๊ฐ, ๋ฐ์ฃฝ๋ฑ๋ค์ํ๋งค์ฒด๋กํ์ํ๋๊ฒฝํ์ด์ข๋ค๊ณ Table 1. The Classification of Learning Methods Based on Brain Science according to Age in Years Study tool Baby Infant Child Thesis Journal Sub total Thesis Journal Sub total Thesis Journal Sub total Total Experimental research 0 0 0 5 3 8 4 2 6 14 Literature research 1 0 1 2 1 3 0 0 0 4 Program suggestion 3 1 4 1 4 5 2 1 3 12 Subtotal 4 1 5 8 9 16 6 3 9 30
AR Cho, SI Park, DH Kang, JH Sue 337 ํ์๋ค. ์ 19) ๋์์๊ธฐ์๋๋ฐ๋ฌ์์์ด๋ค์ํ๊ฒฝํ๊ณผํ๋์ดํ์ํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์์๊ธฐ์๋์๋ ์คํ์ฑ์์ถ์ํ์ฒซ 2๋ ๋์๋น ๋ฅด๊ฒ๋ํ๋๋๋ฐ, ํนํ๋๋ํผ์ง์์ฒญ๊ฐใ์๊ฐใ์ธ์ด์์ญ์ด๋น ๋ฅด๊ฒ๋ํ๋๋ฉฐ์ ๋์ฝ์์ข๋ํ์ฅ๋์๋ ์ค์์ฑ์ฅ์๋ณด์ธ๋ค. ๊ฐ์์ญ์์์์๋ ์ค๊ณผ์์์ฐ์๊ฐ์ง์น๊ธฐ๋ก์ด์ด์ง๊ณ ์ฐ๊ฒฐ์๊ฐํ๊ฒํด์ค๋ค. ๋ฐ๋ผ์ 0, 1, 2์ธ์์์๋ฐ๋ฌ์ ํน์ฑ๊ณผ์ ์ ํ๊ต์ก๋ฒ์์ ์ํ๋ฉด์๊ฐ๊ฐ, ์ ์, ์ ์ฒด์ด๋๋ฑ์๊ฒฝํ์ด์ ๊ณต๋์ด์ผํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋ฐ 20) ์์์๊ธฐ๋๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ๋ฐ๋ฌ์ํ ๋๋ฅผ๋๋์ค์ํ์๊ธฐ๋ผ๊ณ ํ๋ฉด์ํนํ์ธ๊ฐ์๋๋ํ์ด๋ ๋๋ฏธ์์ฑ๋์ํ๋ก์ด์๊ฐ๋ฉด์๋์ ๊ฒฝ๋ง์ด์ฌ๊ตฌ์ฑ๋๊ณ ์์ ๋ ๋๋ต์ ์ธ์ค๊ณ๋๋ฅผ๊ฐ์ง๊ณ ํ์ด๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ฆ, ์ธ๊ฐ์๋๋ฐ๋ฌ์ด์งํ์ค์ด๋ฉฐ์ด๋ฆด์ ๊ฒฝํ๊ณผํ์ต์ด๋๋ฐ๋ฌ์์ค์ํ์์ธ์ด๋ผ๋๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ์๋ง๋ํ์ต๋ฒ์ผ๋กํผ๋ถ์ ์ด, ๋ฐฐ๋ฐ์ด์๊ธฐ์ด๊ฐ๊ธฐ, ์์ฌ์ฉ, ์์ฒด๋ฅํ๋๋ฑ 12๊ฐ์ง๋ณด์กํ๋์์ ์ํ์๋ค. ์ด์๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์์์ํ์ต๋ฒ์์ ๋ฆฌํ๋ฉด Table 2 ์๊ฐ๋ค. ์ด์์์ฐ๊ตฌ์์์์๊ธฐ๋๋ชจ๋ ๋ฉด์์๋ฐ๋ฌ์๊ธฐ์ด๊ฐ์ด๋ฃจ์ด์ง๋๋จ๊ณ๋ก๋ณผ์์๋๋ฐ, ๋๋ํผ์ง์์ฒญ๊ฐ, ์๊ฐ, ์ธ์ด์์ญ์ด๋น ๋ฅด๊ฒ๋ฐ๋ฌํ๋ฉฐํ์์ญ์๋ฐ๋ฌ์๋ค๋ฅธ์์ญ์ ๋ฐ๋ฌ์์ ๊ธฐ์ ์ํฅ์๋ฐ๊ฒ๋๋ค. ๋ํ๋์๋ด๋ฐ์๋ฐ๋ฌ๊ณผ์์ดํ๊ฐ๊ฒฝํ๊ณผํ์ต์ํตํด๊ฐ์ํ๋๋๋ฐ, ์ฌํใ์ธ์งใ์ ์์ด๋๊ณผ๋ฐ์ ํ๊ฒ์ฐ๊ด๋์ด์ ๊ธฐ์ ์ธ์ํฅ์๋ฐ๋๋ค๋๊ฒ์๋๊ณผํ์ ํ์ต๋ฒ์๊ทผ๊ฑฐ๋ก๋๊ณ ์์๋ค. ๋ฐ๋ผ์์๊ธฐ๋์ด๋์ ์ฒดใํ์ใํํใ์ฐ์ฑ ํ๋, ์ค๊ฐ์์ด์ฉํ๋ค์ํ๊ฐ๊ฐ์ ๊ฒฝํ์ด๋์ ์ํ๋์ด๊ถ์ฅ๋๊ณ ์์๋ค. 2) ์ ์์๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ๊น 21) ์์ขใ์ฐ๋๋๋ฐ๊ตฌ์๋ฐ๋ฌ์์ด์๊ธฐ์ํฐํน์ง์ด๋ผํ์๋ค. ๋๊ธฐ๋ฅ๋ถํ๋ฐ๋ฌ์ 2์ธ์ ํ๋ถํฐ์ฒ์ฒํ์ง์์ ์ผ๋ก์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฉฐ 22) 5์ธ๋ฅผ๊ณ ๋น๋ก์ ๋ฌธํ๊ฐ์งํ๋์ด๊ฐ๋ค 23) ๊ณ ํ์๋ค. ๋์์ด์ค์ ๊ตฌ์กฐ๋์ธ์์์ด๊ธฐ์๋ฏธ๋ถํ๋์ํ๋ก์์ผ๋์ฑ์ฅํจ์๋ฐ๋ผํ๊ฒฝ๊ณผ์์ ์ด๋๋๊ต์ก๋ฐฉ์์ํตํ์ฌ์ ์์ํจ์จ์ฑ์๋์ด๊ธฐ์ํด์๋ถํ๊ฐ์ด๋ฃจ์ด์ ธ์ ์ฐจ์ข๋ใ์ฐ๋์ธ๊ฐ์ผ๋กํ์ฑ๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์๋์ ์์์ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ ์์ฐ๋ค๊ต์ก ์ค์ํ์์ ์์ด์ฉํํธํกใ๋ช ์ใ์์๋ฑ์๋ฐฉ๋ฒ์์ ์ํ์๋ค. ๋ฌธ 24) ์์ ๋์ฝ๋ฐ๋ฌ์๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ๋๊ธฐ๋ฐ์ ์๋ฌด์ฉํ๋ก๊ทธ๋จ์์ฐ๊ตฌํ์๋ค. ๋๊ธฐ๋ฐ๋ฌด์ฉํ์ต์์ ์์์ฃผ์์ง์ค, ์๊ธฐ์กฐ์ ํ๋๋ฐ๊ณ ์ฐจ์ ์ธ์ฌ๊ณ ๋ฅผํ๋๋กํ๋ฐํ๋ฐ๋ฌ์ค์ธ์ ๋์ฝ๊ณผ์ ํผ์ง์ํ์ฑํ์ํค๊ณ ๋ฐ๋ฌ์ํค๋ฉฐ๋๋์์์ด๋ฅผ์ฆ๊ฐ์ํค๋๋ฐ์๋์์ด๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋ฟ๋ง์๋๋ผ์๋ฐ Table 2. The Classification of Learning Methods Based on Brain Science of Baby Author Evidence based on brain science Learning methods Learning result (Publishing year) Park MJ (2011) Brain development of babies are related to the society, recognition, exercising and development. Development of one area closely affects the development of other areas. Lee HK (2003) Brain is made up of a complicated network of synapse and Neurons. Until the age of 3, the synapse are produced most quickly and in various forms. Park BH (2000) 75% of the Neuron Cell Network of a baby is made based on the preliminary experiences. Jun YL (2012) Park DS (2007) The hearing, seeing, and language areas of the cerebral cortex show rapid development of synapse and the frontal lobe shows an even more expanded development of synapse. The brain of babies show change through experience and learning Block searching Physical, searching, expressive and walking activities With one learning concept, express a various medium like language, body, arti sculpture, music etc. Sensual, emotional and physical activities Touching, crawl, hands activities, chopping, walking, musical & artistic playing, singing, finding hidden objects, listening many words, playing a role, listening to story and reading, no TV before 2. Stimulating to 4 lobes of brain Acquisition of positive ego-feeling, stability, interest and new knowledge Acquisition of various sensual and relative experiences Auditory, visual and language cortex Development and synapse reinforcement Axon growth, neuron network stimulation and social, cognitive, emotional development
338 A Review of Domestic Research for the Brain-science Based Learning ์ ์๊ทผ์ก์๊ณ ๋ฃจํ์ฑํ์์ผ์ฃผ๊ณ , ๋์๊ฐ์๋๊ธฐ์ ํต๊ณผ์๋๋ฟ๋ง์๋๋ผ๋๋์์ ๋์ฝ์์๋๋์ํผ์ง์ํตํฉํ๊ณ ํ์ฑํ์์ผ์ค๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ 25) ๋์ ๋์ฝ์๋ฐ๋ฌ์์ธ๊ธํ์๋ค. ์ ์๋ค์ด์ด๋ค์ผ์์ฃผ์๋ฅผ์ง์คํ ๋์์ข๋์์ ์ ๋ํผ์ง์์ ๋ํ๊ฐํ๊ฒํ์ฑํ๋๊ณ , ์ด๋ฌํํ์๋ฅผ๋ฐ๋ณตํด์์์ฃผํ๋ฉด์ดํผ์ง์ํ์ฑํ๊ฐ์ต๊ด์ด๋์ดํญ์์์ ( ๆปๆ ) ๋์ง์ฑ๋๊ฐ๋๋ค 26) ๊ณ ํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋ฐ๋ณต์ ์ธํ๋์์๋ก์ด๋ด์ฉ์๋ํํ์ต์ํตํด์ด์ ์์๋ก๊ด๋ จ๋์ง์์๋์ธํฌ์์ธํฌ๋ค์ฌ์ด์์๋ก์ด์๋ ์ค์ํ์ฑ์์ผ์ผํค๋ฉฐ, ๋ฐ๋ณต๋ํ์ต์ํตํด๋์ฑ๊ฐํ๋์ด๊ทธ๊ฒฐ๊ณผ์๋ก์ด๊ธฐ์ต์ดํ์ฑ๋๊ณ ๊ทธ๊ธฐ์ต์์ฅ๊ธฐ๊ธฐ์ต์ผ๋ก์ ํ๋๋ค 27) ๊ณ ํ์๋ค. ์ 28) ์์ ๋์ฝ๋ฟ๋ง์๋๋ผ์ธก๋์ฝ๋ฐ๋๋์๋ฐ๋ฌ์๊ณ ๋ คํ์ฌ์ ์์กฐํํ๋์๊ดํ์ฐ๊ตฌ๋ฅผํ์๋ค. ์ ์๊ธฐ์๋์ธ๊ฐ์์ข ํฉ์ ์ธ์ฌ๊ณ ๋ฅผ๊ด์ฅํ๋ฉฐ, ์ฌํ๋ฅผ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก์ฒ๋ฆฌํ๋๋กํ๋์ ๋์ฝ์ด๋ฐ๋ฌํ๋ฉฐ๋ฆฌ๋ฌ, ๋์๋ฐ์ ์๋ฅผ๋ด๋นํ๋์ฐ๋ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ฐ๋ฌํ๊ณ ์ธก๋์ฝ์์์ฐ์์ฌ๊ณ ์์ธ์ด๊ธฐ๋ฅ์ด์ฑ์ฅํ๊ณ ํ์ฑํ๋๋ฉฐ์๋ฐ๊ตฌ๋ฅผ๊ต๋ฅํ ์์๊ฒ์ฐ๊ฒฐํ๋๋๋์๋ฐ๋ฌ์ด์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์ ์์๋ํด๋ํ๊ฐ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ๋๋ค. ํนํ์กฐํํ๋์ํ ๋๋์์ธ์๋ฐฉ๋ฒ์์ต๋ํํ์ฉํ ์์๊ฒ๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ 29) ์์จ๋จธ๋ฆฌ์ฆ, ์ ๋ ( ๅ จ่ ฆ : whole brain) ๊ฐ๋ฐ๋ฌํ๋์๊ธฐ์ด๋ฏ๋ก์ด์๋ง๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์์ํํ์๋์ ์๋๋์๋ฐ๋ฌ์ด์ด์ง๋๋์ฌ๋ก๋ฅผ๋ถ์ํ์๋ค. ์ ๋์ฝ์์ธ๊ฐ์์ข ํฉ์ ์ธ์ฌ๊ณ ๊ธฐ๋ฅ๊ณผ์ธ๊ฐ์ฑ, ๋๋์ฑ, ์ข ๊ต์ฑ๋ฑ์ต๊ณ ์๊ธฐ๋ฅ์๋ด๋นํ๋ฉฐ 3 6์ธ์๊ธฐ์์ง์ค์ ์ผ๋ก๋ฐ๋ฌํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ด์๊ธฐ์์์ ๊ต์ก๊ณผ์ธ์ฑ๊ต์ก๋ฑ์ด๋ค์ํ๊ฒ์ด๋ฃจ์ด์ ธ์ผ์ฑ์ฅํํ์๋์์๋ฐ๋ฅด๊ณ ์ธ๊ฐ์ฑ์ข์์์ด๊ฐ๋ ์์๋ค๊ณ ํ๋ฉด์์ขใ์ฐ๋๊ฐ๊ท ํ๊ณผ์กฐํ๋ฅผ์ด๋ฃฌ์จ๋จธ๋ฆฌ๊ต์ก์์คํ ์์ ์ํ์๋ค. ๋ค๋ง, ์จ๋จธ๋ฆฌ๊ต์ก์์ ์๋ฟ๋ง์๋๋ผ๋๋๋ฐ๋ฌ์๊ณ ์กฐ๊ธฐ์์๋ 0 12 ์ด์์ด๋ค์๊ฒ์ ์ฉ๋ ์์๋ค. ์ฌ 30) ์ํ์ต์ ํ์๋ฐ๋ผ์ ์๊ธฐ์ขใ์ฐ๋์์ ๊ฒฝ์กฐ์ง์์ฐ๊ฒฐ๋ง์ด๋์ฆ๊ฐํ ์์๋ค๊ณ ๋ณด์๋ค. ์ฆ, ์ธ๊ฐ์๋๋๊ฐ์ฑ์๋์ด๊ฐ์๋ฐ๋ผ์ ๊ฒฝ์ฌ์ ์์ฐ์ ํ๋ก๋ค์ด๋ณํํ๋๋ฐ, ํ์์๋๋์ ๊ฒฝ์กฐ์ง์ฐ๊ฒฐํ๋ก์์ฐ๊ฒฐ์ด์ฑ๊ธด๊ฒ์๋นํด์ ์ฐจ์ ์๊ธฐ๋ก์ฑ์ฅํ๋ฉด์ 6์ธ์ฆ์์ฐ๊ฒฐ๋ง์ด์ต์์ผ๋ก์ฆ๊ฐํ์ฌ๋ณต์กํ๊ฒ๋ฐ์ง๋์ด์๋ค. ๋ถํ์ํ, ์ฆ์ฌ์ฉํ์ง์์์ ๊ฒฝ์กฐ์ง์์ฐ๊ฒฐํ๋ก๋ค์๋์ฑ๊ฐ์ํ๊ฒ๋๋๋ฐ์ธ์ดํ์ต์ํตํด์ด๋ฌํ์ํธ๊ต๋ฅ๋ฅผ๋์ฑ๋๋ฆด์์๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ 31) ๋์ข, ์ฐ๋๊ฐ๊ท ํ์๊ฒ๋ฐ๋ฌํ๋์๊ธฐ์์์ฃผ๋ชฉํ์๋ค. ์ใ์ ์๊ธฐ์๋๋ชจ๋ ๋๊ฐ๊ณจ๊ณ ๋ฃจ์์ฑํ๊ฒ๋ฐ๋ฌํ๋ฏ๋ก์ด๋ํ์ชฝ์ผ๋กํธ์ค๋ํ์ต๋ณด๋ค๋์ฐ๋์์ข๋๊ฐ๋์์๊ท ํ์๊ฒ๋ฐ๋ฌํ ์์๋๋กํด์ผ๋์ ๊ฒฝํ๋ก๊ฐํผํผํ๊ณ ์น๋ฐํ๊ฒ์๋ฆฌ๋ฅผ์ก๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ด์์ ๋๋ฐ๋ฌ์๊ธฐ์ดํํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ์ํ์๋ค. ๋ ธ, ํ 32) ๋๋น์ทํ๊ฒฌํด๋ฅผ๋ณด์๋ค. ์ ์๊ต์ก์๋ค์์ ์์๋๊ธฐ๋ฅ์ํน์ฑ์๋ฐ๋ฅด๊ฒ์ดํดํ๊ณ ์ด์๋ง๋์ง๋์ ๋ต์์ธ์์ผํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ ์์์ข๋๋ฐ๊ตฌ๋์ธ์ด๋ฅผ๊ตฌ์กฐํํ๊ธฐ, ๋ฑ๋ง์์๋ฏธํ์ ํ๊ธฐ, ๊ณ์ฐํ๊ธฐ, ์ซ์๋๋ฑ๋ง์์ฐจ๋ก๋๋ก์ธ์ฐ๊ธฐ์๊ฐ์์ธ์ด์ ใ๋ถ์์ ใ๋ ผ๋ฆฌ์ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์์ํํ๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ฐ๋๋ฐ๊ตฌ๋์ฌ๋์ผ๊ตด๊ธฐ์ตํ๊ธฐ, ์๊ฐ์ ํํ์ง๊ฐํ๊ธฐ, ํ๊ฒฝ์ ์ธ์๋ฆฌ๋ฅผ์ธ์งํ๊ธฐ, ์ง์์์น์ฐพ๊ธฐ๊ฐ์๊ณผ์ ์์๋น์ธ์ด์ ์ธ์์์์ฌ์ฉํ๋๊ฒฝํฅ์ด์๋ค. ๋ฐ๋ผ์๊ฐ์ ์์์ขใ์ฐ๋๋ฐ๊ตฌํ์ชฝํน์ฑ์ด๋ถ์กฑํ์ ์๋ฅผ๋๋๋์ด์ง๋ํ๋ก๊ทธ๋จ๊ณผ์ขใ์ฐ๋๋ฐ๊ตฌ์๊ท ํ์๋๋ฐ๋ฌ์์ํํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐํด์ผํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ก, ์ด 33) ๋์ ์๊ธฐ์๋๊ณผํ์ ํน์ฑ์ธ์ขใ์ฐ๋ฐ๊ตฌ์๋ฐ๋ฌ๊ณผ์ฐฝ์์ฑ์๊ดํด์ฐ๊ตฌํ์๋ค. ์ฐ๋ฐ๊ตฌ๋ 4 7์ธ๋ฌด๋ ต์ด์ฑ์ฅ๊ณ ์กฐ๊ธฐ์ด๊ณ , ์ข๋ฐ๊ตฌ๋ 7 9 ์ธ๋ฌด๋ ต์ด์ฑ์ฅ๊ณ ์กฐ๊ธฐ์ด๋ค. ํ๋ น๊ธฐ์ด๊ธฐ์ธ 5 7์ธ๋ฌด๋ ต์๋๋๋์ํฌ๊ธฐ์๊ธฐ๋ฅ์์๋ณํ, ์ฑ์ฅ๊ณ ์กฐ๋ฐ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์๋ณํ๋ฅผํฌํจํ๋ฐ๋ฌ์ด์ฃผ๋ฅผ์ด๋ฃจ๋ฉด์, ์ ์์์ฑ ์๊ฐ, ๋ ๋ฆฝ์ฑ๋ฐ์ฌํ์ ์ญํ ์์ํ์ ํ์ฐจ์ด๋ฅผ๋ณด์ธ๋ค๋ฉฐ์ขใ์ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ฐฝ์์ฑ์๋ฏธ์น๋์ํฅ์์ฐ๊ตฌํ์๋ค. ์ด 34) ๋์ ์๊ธฐ์์ขใ์ฐ๋ํน์ง์ํ์ ํ๊ณ ๊ทธ๊ฒ์๊ทผ๊ฑฐ๋กํ์ ์์๋ค์ค์ง๋ฅ (multiple intelligence) ๋ฐ๋ฌ๊ต์๋ชจํ์์ ์ํ์๋ค. ์ ์๊ธฐ๋๊ฐ์ธ์ ํ๊ฒฝ๊ณผ์ํธ์์ฉํ๋ฉด์์ฒ์์๋๋ฌธํ์๋ฌด๊ดํ์ํํ์๋ฅ๋ ฅ (raw patterning ability) ์๋ํ๋ด์ง๋ง, ์ ์ฐจ์ธ์ด, ๋ ธ๋, ๊ทธ๋ฆผ, ์ ์ค์ฒ๋ฑ์์์ฐ์ ์์ง์ฒด๊ณ์์ ํ๋ฉด์ํน์ ํ์์ญ์์ฌ๋ฅ์๋ณด์ด๊ธฐ์์ํ๋ค. ์ด๋์ ์๋๊ฒฐ์ ์ ๊ฒฝํ (crystalizing experience) ์ํ์๋กํ๋ฉฐ, ์ด๋ฌํ๊ฒฐ์ ์ ๊ฒฝํ์ํตํ์ฌ์ ์๋ํน์ ํ์์ญ์๋งคํน์๋๋ผ๋ฉด์์ฌ๋ฅ์์ด์ง์์ผ๋๊ฐ๊ฒ๋๋ค 35) ๊ณ ํ๋ฉฐ์ ์๊ธฐ์๋๊ณ ์ฐจ์ ์ธ์ฌ๊ณ ๊ด๋ จ๊ธฐ์ ์์ต๋์ด์ค์ํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์์๋๋๊ธฐ๋ฐํ์ต๊ณผํ์๊ธฐ์ดํ์ฌ๋ค์ค์ง๋ฅ๋ฐ๋ฌ๊ต์๋ชจํ์๊ฐ๋ฐํ ๋๊ฐ์ธ์๊ฐ์ ์ง๋ฅ์์ญ์๊ทผ๊ฑฐ๋ก์ฝ์ ์ง๋ฅ์์ญ์๋ณด์ํ๊ณ ์์ ํ ์์๋๊ต์ก๋ฐฉ๋ฒ์ด์ ์์์์์กด์ค๊ฐ์ฆ์ง์์ ์ํ๊ฒํจ๊ณผ๊ฐ์
AR Cho, SI Park, DH Kang, JH Sue 339 ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๊ณฝ, ์กฐ 36) ๋์ ์๊ธฐ๊ฐ๋ค์ค์ง๋ฅ์ด๋ฐ๋ฌํ๋์๊ธฐ๋ผ๊ณ ํ์๋ค. 3์ธ๋ถํฐํ๋ น๊ธฐ์ ๊น์ง์ ์๋ค์๊ฒ์์ด์์ธ์ด๋์ด๋๊ณผ๊ด๋ จํ๋์์ญ์ดํ๋ฐํ๊ฒ๋ฐ๋ฌํ๋์๊ธฐ์ด๊ธฐ๋๋ฌธ์๊ฒฝํ์๋ฐ๋ผ๋ฐ๋ฌ์์ ๋๊ฐ๋ฌ๋ผ์ง์์๋ค. ๋ํ์ ์์๊ด๋ จํ๋ณ์ฐ๊ณ์ญ์์ด๊ธฐ๊ฒฝํ์๋ฐ๋ผ๋ฐ๋ฌ์์ค์์ฐจ์ด๊ฐ๋ํ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ธ์ด, ๋ ผ๋ฆฌ์ ํ๋จ๋ ฅ, ์ ์์ ์ธก๋ฉด๋ฑ์๋ค์ํ์์ญ์๋๋ฐ๋ฌ์์ง๋ฅ์ด๋ผ๋์ธ๊ฐ์๋ฅ๋ ฅ์ฐจ์์์ํตํฉ์ ์ผ๋ก์ ์๋ด๋ฆฐ๋ค์ค์ง๋ฅ์๋ฐ๋ฌ์๊ฒฐ์ ์ ์๊ธฐ๋์ฝ๊ฐ์์ฐจ์ด๋์์ผ๋๋์ฒด๋ก์ ์๊ธฐ์๊ด๋ จ์ด์์ผ๋ฉฐ์ฌ๊ธฐ์์๋ํธํกํ๋ก๊ทธ๋จ์์ด๋ฌํ๋ค์ค์ง๋ฅ์๋ง์กฑํ ์์๋๊ณผ์ ์ด๋ผ๊ณ ํ์๋ค. ์, ์ด 37) ๋๊ฐ์๊ทผ๊ฑฐ๋ก๋ํธํกํ๋ก๊ทธ๋จ์ด์ ์์์ง์ค๋ ฅ๊ณผ๋ฐ๋ฌ์๋ฏธ์น๋ํจ๊ณผ์๋ํ์ฌ์ฐ๊ตฌํ์๋ค. ๊น 38) ๋์ ์๊ธฐ์์์ฒด๋ฅํ๋์ํตํ๋์๋ฐ๋ฌ๊ณผ์ ์์ฃผ๋ชฉํ์๋ค. ์ ์๊ธฐ์๋์ ๊ฒฝํ์ ๊ต์ฐจ๋ฐฉ์์์ํฅ๋๋ถ์์์ฒด๋ฅํ๋์ํตํด๋๋๋ง์ด์ฌ๊ตฌ์ฑ๋๊ณ ๊ฐํ์ฐ๊ฒฐ์ด์ฆ๊ฐํ๋๋ฐํนํ 3์ธ๋ฌด๋ ต์๋ ์ค๋ฐ๋์๋๋ฌด๊ฒ๊ฐ์์ ๊ธฐ์์ด๋ฅด๊ณ ๋์๊ธฐ์ด๊ณต์ฌ๊ฐ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฉฐ, 3 6 ์ธ๊น์ง๋์ ๋์ฝ๋ฐ๋ฌ์ด๊ฐ์์ ์ผ๋ก์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋๋๊ธฐ๋ฐ๊ต์-ํ์ต์๋ฆฌ๋ก์์ง์์๋ง์ดํ ๊ฒ๊ฐ์กฐํ์๋๋ฐํนํ๋๋์ฒด์กฐ, ์คํธ๋ ์นญ, ์ ์ฒดํํ์ด์ค์ํ๋คํ์๋ค. ๋๋ค๋ฅธ๋ ผ๋ฌธ์์๊น 39) ์๊ฐ์๊ทผ๊ฑฐ๋ก์ ์๋ค์์์ ์ ์๊ทน์ด์ง์ ๋ฐ๋ฌ์์ด์งํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์์ ํ๋์ด์ฐ๋์๊ธฐ๋ฅ๋ฟ๋ง์๋๋ผ์ข์ฐ๋ฐ๊ตฌ๋ฅผ๋ชจ๋ํ์ฑํ์ํจ๋ค๋์ธก๋ฉด์์์ ์๋ค์๊ฒ์ข์๊ต์ก๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ ์์๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๊น 40) ๋์ ์์๋๋์ข์ํ๊ฒฝ์์์ฌ๋ฌ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก์๊ทน๋ฐ์์ผ์ ๊ฒฝ์ธํฌ๋ค๊ฐ์์ฐ๊ฒฐ์ด๋ณด๋ค๋ง์์ง๊ฒ๋๊ณ ์ ์๋ค์๋๊ฐ์์ ๋ฑ๊ณผ๊ฐ์์๊ทน์๋ฐ์๋์ ๊ฒฝ์ธํฌ๋ค๊ฐ์์๋ก์ด์ฐ๊ฒฐ์ฆ์๋ ์ค์์ ๋ณด๋ฅผ๋ฐ์๋ค์ด๋์์๋๊ธฐ์ํ์ฅ์ด์๊ฒจ๋๋๋ฐ, ์ด๋๋ชจ๋ ์ ํ์์ง์ ๋ฅ๋ ฅ์๊ด๊ณํ๋๊ฒ์ผ๋ก์ด๋ฌํ์ฐ๊ฒฐ๊ณผํ์ฅ์ด๋ง์์๋ก์ง์ ๋ฅ๋ ฅ์ด๋์์ง๋ค๋๊ฒ์์๋ฏธํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ด๋์ ์ํ๊ต์ก๋ฒ์ด๋ฌํฌ๋ก์ฆ (Emile-Jaques Dalcroze, 1865-1950) ์ ์์์ ๊ต์๋ฒ์ธ๋ฐ์ ์์์ ์ฌ๋์ด์๋๋ด์ ์๊ตฌ๋ฅผ๋์ด๋ด๋๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ฆํฅ๋ฐ์ ์์ ์ฒด์ธ์ด๋กํํํ๋์ง๋์์ค์ ์๋๋๊ฒ์ด๋ค. ์ฌ๊ธฐ์์๊น์ํตํ์๊ฐํ๋ฅผ๋์ ํ์ฌ๊ฒฐ๋ก ์ ์ผ๋ก์ข๋์์ฐ๋์๊ณ ๋ฅธ๋ฐ๋ฌ์๊พํ ์์๋ค๊ณ ํ์๋ค. ํํธ, ๊น 41) ์๊ต์ก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ธ์๋ณด์ก์๊ด๋ จํด์๋์ธ๊ธ ํ์๋ค. ์ฐ์ฝํ๊ณ ์ฃผ๋ณ์ํฅ์์ฝ๊ฒ๋ฐ๋์์ ์์์ข๋๋๊ธ์ ์ ์ ์์์ฐ์ธํ๊ณ , ์ฐ๋๋๋ถ์ ์ ์ ์์์ฐ์ธํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ ์๋ฅผ๋๋ถ๋ชจ์๊ทธ์๋ ๋ค์๊ฒ์๋ฐฉ์ ์ด๊ณ ํ์์ ์ธ๊ฑด๊ฐ๊ด๋ฆฌ๋ฅผํด์ค์ผ๋ก์จ๊ฑด๊ฐ๊ณผ๋ณดํธ๋ฅผ์ฆ์ง์์ผ์ผํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋ํ๋ณด์ก์์ค๋ฐ๋์ค๋ค์๊ฒ๋์ ์ ํ์ ์์๋์๋ํ๊ต์ก์ํ์์ฑ์๋น๋ถํ์๋ค. ์ด๋ฅผ์ ๋ฆฌํ๋ฉด Table 3๊ณผ๊ฐ๋ค. ๊ฒฐ๋ก ์ ์ผ๋ก์ ์๋์ ๋์ฝ์ด๋ฐ๋ฌํ๋์๊ธฐ์ด๋ฏ๋กํ์ต์ํตํด๊ฐํ๋๋์ ์ ๋ํผ์ง์๋ฐ๋ฌ์ํฌ์์๋์๊ธฐ๋์ด๋, ์ ๋์ฝ์๋น๋กฏํ์ธก๋์ฝ, ๋๋๋ฑ์ ๋๋ฅผ๋ฐ๋ฌ์ํฌ์์๋์กฐํํ๋, ์ฑ ์ฝ์ด์ฃผ๊ธฐ๋ฑ์์ขใ์ฐ๋๊ท ํํ๋ก๊ทธ๋จ์๋๊ณผํํ์ต๋ฒ์ผ๋ก์ ์ํ์๋ค. ๋ํ๋ค์ค์ง๋ฅ์ด๋ฐ๋ฌํ๋์๊ธฐ์ด๋ฏ๋ก์ ์์๊ฐ์ ใ์ฝ์ ์ง๋ฅ์์ญ์์ํ์ ํ์ฌ๊ฐ์ ์ง๋ฅ์์ญ์ผ๋ก์ฝ์ ์ง๋ฅ์์ญ์๋ณด์ํ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ํด์ผํ๋ค๊ณ ์ ์ํ๊ฑฐ๋๋ํธํกํ๋ก๊ทธ๋จ์ํตํํจ๊ณผ๋ฅผ์ ์ฆํ๋์ฐ๊ตฌ๋์์๋ค. ํํธ, ์ ์๊ธฐ์๋๋์์ฒด๋ฅํ๋์ผ๋ก๋ฐ๋ฌํ ์์๋ค๊ณ ํ๋ฉด์์์ ์ด๋์ ์ฒดํ๋๊ณผ๊ฐ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์์๊ฐํ์๋ค. 3) ์๋ใ์ด๋ฆฐ์ด์๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ๋ฐ 42) ์์๋์์ข์ฐ๋์๋ฐ๋ฌ์ดํ๋ฐํ์๊ธฐ๋ก, ๋ํ์์ญ์ํ์ต์์๋์์ฐ๋๋ฅผ๋ฐ๋ฌ์ํจ๋ค๋๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ๊ฐ์ง๊ณ ์์ ๋ฐํ๊ฐ๋ฅผ์งํํ์๋ค. ์ 43) ์์๋๊ธฐ์ค์์๋๋์๊ธฐ๋ฅ๋ถํ๊ฐ์์ ํ์ผ์ด๋๊ธฐ์ ์๊ธฐ์์ฃผ๋ชฉํ์๋ค. ์๋์์ด๋ฑ 3ํ๋ ์ดํ์์ฐ๋๊ฐ๋ฐ๋ฌํ๋๊ฒ์์์์๋๋ฐ์ด์๊ธฐ์๋์๊ณต๊ฐ์ ๋ฅ๋ ฅ์ด๋ฐ๋ฌํ๋ฏ๋ก์ฐ๋๋ฐ๋ฌ์๋ชจ์ํ ์์๋ค. ์ธ์ง์์์๋ณํ๋ 10์ธ์ ํ์์ผ์ด๋๋ฉฐ, ์ด์๊ธฐ์๋์์ธ์ง์์์์ธ์ด์ , ๋ถ์์ ์ด๊ฑฐ๋์ ์ฒด์ , ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก๋ถํ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ด์๊ธฐ์๋๊ธฐ๋ฅํน์ฑ์๊ธฐ์ดํ๋ ์ํ๋์ด์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฉด๋ ์๋ฅ๋ ฅ์๊ธ์ ์ ์ธ์ํฅ์๋ฏธ์น ์์๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ ๋ฑ 44) ์์๋์๊ธฐ์์ขใ์ฐ์๋ฐ๊ตฌ์ํน์ง์๊ต์ก์์ ์ฉ์ํค๋๊ฒ์ด์๋ฏธ๊ฐ์๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋๋์์ขใ์ฐ๋๋ฐ๊ตฌ์๊ธฐ๋ฅ์๋ค๋ฅธ๋ฐ, ์ข๋๋ฐ๊ตฌ๋๊ณ์ด์ ใ์ธ์ด์ ใ๋ ผ๋ฆฌ์ ใ๋ถ์์ ์ธํน์ฑ์ด์์ด์ธ์ด๋ฅผ๊ตฌ์กฐํํ๊ณ ๋จ์ด์์๋ฏธ๋ฅผํ์ ํ๋๋ฑ์๊ธฐ๋ฅ์ด์ฐ์ธํ๊ณ , ์ฐ๋๋ฐ๊ตฌ๋ํํ์ ใ์๊ณต๊ฐ์ ใ์ข ํฉ์ ใ์ง๋ฆฌ์ ํน์ฑ์ด์์ด์ผ๊ตด๊ธฐ์ตํ๊ธฐ, ์๋ฆฌใ๋ฉ๋ก๋ใ์์์ธ์งํ๊ธฐ๋ฑ์๊ธฐ๋ฅ์ด์ฐ์ธํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ด
340 A Review of Domestic Research for the Brain-science Based Learning Table 3. The Classification of Learning Methods Based on Brain Science of Infant Author (Publishing year) Evidence based on brain science Learning methods Learning result Kim HJ (2011) Moon HS (2009) Seo YS (2009) Son MJ (2009) Shin GJ (2004) Shim SY (2005) Shin MS (2012) Noh EH, Hong SM (1996) Song YJ, Lee YO (2004) LEE YO (2006) Kwak YJ, Jo TI (2006) Yang SJ, Lee HW (2010) Kim YM (2006) Kim YM (2000) Kim JS (2004) By the age of 2, the brain of infants are developed to be segmented by functions. The specialization of brain function development takes place by the age of 5. Frontal lobe and neocortex activation Frontal lobe development, synapse increasing with repeating activities During infancy, the development of frontal lobe, right hemisphere, and corpus callosum take place. The whole brain develops.(between the age 3 and 6, especially on the frontal lobe) Extremely increasing neuron synaptic connectivity This is the period both side of brain develop with balance, Balanced learning make good outcome. Left-brain performs linguistic, analytic and logical cognitive functions. Right-brain uses non-linguistic images The size and function of the brain varies in the age of 5~7. The growth and cognitive functions develop increasingly. Infants have raw patterning abilities but are in need of crystalizing experience in order to develop talents. During infancy, multiple intelligence is developed significantly. During infancy, multiple intelligence is developed significantly. Between the age of 3 and 6, the development of the frontla lobe is accelerated Respiration, meditation and suggestion in 'Shichida education' which use alpha wave Infant dancing program based on frontal lobe development Block playing Formative activities The whole brain education system Reading Creation novel and biography Education program based on whole brain development Play activities to help develop infants with lack of characteristics on one side of the brain. The left & right brain stimulating program Multiple intelligences development on the brain-based learning Brain respiration program Brain respiration program Brain gymnastics, stretching and physical expression Increasing simultaneous processing IQ Developing Right-brain function (Cognitive, creative ability) and Developing Left-brain function (analytic, paradigmatic, logical thoughts) Brain development with accomplishment, joy, mathematical learning, achievement and breaking pleasure Development of challenging, integrative approach and creative, expression skill Balanced development of both side of brain Creation novel is good for mathematic intelligence of left-brain function and for coordination, organizing power and perceptual speed ability of right-brain function. And biography is good for mathematic intelligence of left-brain function and for coordination of right-brain function. Development of cognitive ability, performance and creativity Balance development of both side of the brain Meaningful to the whole of the brain in creativity measures To complement and modify the weakness on the based the private strongness of the brain, the self-worth of infants enhance. Abilities of language, logic-math, music, physical training and human friendship, self-reflection and intelligence are enhanced. Good for the concentration, linguistic expression, self-confidence and sociality development To Provide various circumstances, develoment emotion and word meanings Development of both side of the brain Suggestopedia The musical activities activate the whole brain. synapse and dendrite are expanded and intellectual capacity improved by musical stimulation, E.J.Dalcroze method for early-childhood music instruction Balanced development of both side of brain
AR Cho, SI Park, DH Kang, JH Sue 341 ๋ฌํ์ ์๊ณ ๋ คํ์ฌ๋๊ณผํ์๊ธฐ์ดํ์ค๊ณผ์ฐฝ์์ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ์์ ๊ณผ์ผ๋ฐ์์ ์๋น๊ตํ์๋ค. ๋ฐ 45) ์๋์ ์ฝ๊ณผ์ธก๋์ฝ์๋ฐ๋ฌ์์๋๊ธฐ๋๋ฐ๋ฌ์ํน์ง์ผ๋ก๋ค์๋ค. 7์ธ๋ฌด๋ ต๋ถํฐ๊ณต๊ฐ์ง๊ฐ๋ ฅ์๋ด๋นํ๋๋์ ์ฝ๊ณผ์ธ์ด๋ฅผ๋ด๋นํ๋์ธก๋์ฝ์์๋ ์ค๊ฐํ๋ฐํ๊ฒํ์ฑ๋๊ธฐ์์ํ๋ค. ์ด์ฒ๋ผ๋ชจ๋ ๊ฐ๊ฐ์์ข ํฉํ๋๋ถ์์ธ๋์ ์ฝ์์ผ๋ถ๊ฐ์ฑ์ํ๊ฒ๋๋ฉด์๋ฏธ์ ๊ณผ๊ณผํ์๋น๋กฏํ์๋ก์ดํ์ต์ด๊ฐ๋ฅํด์ง๊ณ , ์ธก๋์ฝ์ฑ์ฅ๊ณ ์กฐ๊ฐ๋๋ฉด์๊ธ์จ์ฐ๊ธฐ์๊ฐ์๋ณธ๊ฒฉ์ ์ธํ๊ธํ์ต๊ณผ์ธ๊ตญ์ดํ์ต์ด์ฉ์ดํด์ง๋ค. ์ด์๊ธฐ์ ํ๋ ์๋์๊ฒ๋๋๊ธฐ์ ๋ฐ๊ณผ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง์ฌ๋ฃ๋ฅผํ์ฉํ์ฌ์ ๋๋ฅผ๊ท ํ์๊ฒ๋ฐ๋ฌ์ํฌ์์๋ํ๋์ด์ค์ํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋ฐฑ 46) ๋์๋๊ธฐ์๋์ ์ฝ๊ณผ์ธก๋์ฝ์ด๋ฐ๋ฌํ๋์ ์์ฃผ๋ชฉํ์๋ค. ๋๋ 3์ธ์์ 6์ธ๊น์ง์ ๋์ฝ๋ถ์์์์ ๊ฒฝํ๋ก์๋ฐ๋ฌ์ด์ต๊ณ ์กฐ์์ด๋ฅด๊ฒ๋๋ค. 7์ธ์์ 12์ธ์ฌ์ด์์๋๋์ ์ฝ๊ณผ์ธก๋์ฝ๋ถ์๋ก์ฎ๊ฒจ์ค๋ฉฐ์ฌ์ถ๊ธฐ์ธ 13์ธ์์ 15์ธ์ฌ์ด์๋๋๋ค์ชฝ์ผ๋ก๋ฐ๋ฌ์ด์ฎ๊ฒจ๊ฐ๊ฒ๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ด๋ฌํ๊ณต๊ฐ์ง๊ฐ์ ์ธ์ ์ฒดํํ๋ฅ๋ ฅ์์ฐ๋์์์ฃผ๋ก๋ด๋นํ๊ธฐ๋๋ฌธ์๊ต์ก์์ํด์ํํ๋ ฅ์๊ธธ๋ฌ์ฃผ์ด์ผํ๋ค. ๋ํ 6 12 ์ธ์์ด๋ฑํ๊ต์์ ์๋๋์ ์ฝ์๊ธฐ๋ฅ์ธ์ ์ฒด๊ณต๊ฐ์ ์ธ์ธ์๊ธฐ๋ฅ๊ณผ๊ณ์ฐ๊ธฐ๋ฅ, ์ธก๋์ฝ์๊ธฐ๋ฅ์ธ์ธ์ด๊ต์ก์์ง์ค์ค์ํ๋๊ฒ์ด์ข๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ฐ 47) ๋์๋์๋๋ถ์์์ ๊ฒฝํ๋ก๊ฐ์ํ๋ ฅ์์ฉ๋ฐ๋ฐ๋ฌ๊ณผ์ ๊ฑฐ์๋ํ์ฌ์ค๋ช ํ์๋ค. ์๋์๊ฒ์์ด์๋๋ฒ์๊ฑธ์น๊ธ์ฑ์ฅ์๋ง 5, 6์ธ์์ 7์ธ๋ฌด๋ ต์ํ๋ฒ์ค๊ณ , ๋ง 11์ธ์์ 12์ธ์ฌ์ด์๋ค์ํ๋ฒ๋ํ๋๋๋ฐ, ๋ง 7์ธ์์๋์๋์์์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง์๊ฐ์์ฐ๊ด์ง์์์๊ณ , ๋ง 12 ์ธ๋ฌด๋ ต์์ถ์์ ์ธ์ฌ๊ณ ์ญ์๋์๊ธ์ฑ์ฅ๊ณผ์ฐ๊ด์ด์๋ค๋๊ฒ์ด๋ค. ์ด์๊ด๋ จํ์ฌ, ๋๋์์ ๋ํผ์ง๊ณผ๋ค๋ฅธ๋๋์์ญ์ฌ์ด์์ ์์ด์์ฃผํ๋ฐํ์์ง์์๋ณด์ธ๋ค๋์ ๊ฒฝ๊ณผํ์๋ค์์ฐ๊ตฌ๋๊ทผ๊ฑฐ๋ก๋ค์๋ค. ๋ํ์ด์๊ธฐ์๋์๋์๋ฐ๋ฌํน์ฑ์์๋ ์ค์์์ฑ๊ณผ์ ๊ฑฐ๊ฐ๋๋ต์ ์ธ๊ท ํ์์ด๋ฃจ๊ฒ๋๋ค๋๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ 10๊ฐ์ง๋๊ธฐ๋ฐํ์ต์์๋ฆฌ๋ฅผ๊ธฐ๋ณธ์ผ๋กํ์ฌ๋ฌธํ๋ชจํ์๊ฐ๋ฐํ๋, ์ ๊ฒฝ์ธํฌ์์ฐ๊ฒฐ์ด์ ๊ฑฐ๋๊ธฐ์ ์, ์ด๋ฑํ๊ตํ์ต์์ํน์ฑ์๊ณ ๋ คํํ๋ถํ์๊ทนํ๊ฒฝ์์ ๊ณตํ์ฌ์๋๋ค์๋ฌธํ๋ฅ๋ ฅ์๊ณ๋ฐํด์ผํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๊น 48) ์์๋๊ธฐ๋๋๋ฐ๋ฌ์ด์ฑ์๋๋์๊ธฐ๋ผ๊ณ ํ์๋ค. ํ๋ น๊ธฐ์๋์์ ์ฒด์ ์ผ๋ก๋๊ทธ๋ฐ๋ฌ์๋๊ฐ์๋งํ๊ฒ์ด๋ฃจ์ด ์ง๊ณ , ์ ์ ์ ์ผ๋ก๋๋๋์๋ฐ๋ฌ์ด๊ฑฐ์์ฑ์ธ์์ค์๊ฐ๊น์์ง๋ฉฐ๊ธฐ๋ฅ๋์กฐ์ง์ ์ผ๋ก๋ถํ, ๋ฐ๋ฌํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋ํธํก์ํ๋ฉดํ๋ํ๋๋์๋ถ๋ถ์ด๋ง์์ ธ์ ๋ณด์์ฉ๋ฅ๋ ฅ์ด์ปค์ง๊ณ ์ฌ๊ณ ๋์์ ๋ก์์ง๋ฉฐ๊ธฐ์ต๋ ฅ์ด์ข์์ง๋ค. ๋ํ๋์ํ์ก์ํ์ดํ๋ฐํด์ง๊ณ ๊ณต๊ธ๋๋์ฐ์๋๋์ฆ๋๋์ดํ์ต์๋์์ด๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๊น 49) ์๊ฐ์๊ทผ๊ฑฐ๋ก์๋์๋ํธํกํ๋ก๊ทธ๋จํจ๊ณผ์๋ํด์ค๋ช ํ์๋ค. ๋ํธํก์๋ จ์ํ๋๋์์๋์์์ง์, ํธํก, ์์ , ์ฌ์๋ฐ๋ฉ์์ง๋ฑ์์์์์ํด์ด์๋์ ์ฒด์ํ, ์ ์์ ์์ ๋ฐ์ด์๋์ง์ค์ํ์์ด๋ฅผ์์๋ค. ์ด์ฒ๋ผ๋ํธํก์ด๋ด์ ์ํ๋ณํ๋ฅผ์ ๋ํ์ฌ์๊ณผ๋ฐ์์์๊ต์ก์์กฐํ๊ฐ์ด๋ฃจ์ด์ง์์๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ฌ๊ณผ์ฑ 50) ์์๋๋ค์๋ํธํกํ๋ จ์ํตํ์ถ์ ๋ํจ๊ณผ๋ก์๋ํธํก์๋ค์ด๊ฐ์ ์ ์ธ์์ ์๋์์ ์งํ๋ค๋๊ฒ๊ณผ๋ํธํก๋ช ์๋์์ ๋๋ถ์์ํํ๋์ฑ์์ฆ๊ฐ์ํจ๋ค๊ณ ์ค๋ช ํ์๋ค. ๋ํธํก์๋ จ์๋์ํ์ตํ๋์์ฐฝ์์ฑ๊ณผ๊ณ ์ฐจ์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ๋ด๋นํ๋์ ๋์ฝ๋ถ์ (F3, F4) ๊ฐํ์ฑํ๋๊ณ , ์๋ฆฌใ์์ฐ๊ณผ๊ฐ์ํ๋์์ง์ค์ด์์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ด๋ฅผ์ ๋ฆฌํ๋ฉด Table 4์๊ฐ๋ค. ์ด๋ฑํ์์ด๋ฆฐ์ด๋ค์ 7์ธ๋ฌด๋ ต๋ถํฐ๊ณต๊ฐ์ง๊ฐ๋ ฅ์๋ด๋นํ๋๋์ ์ฝ๊ณผ์ธ์ด๋ฅผ๋ด๋นํ๋์ธก๋์ฝ์์๋ ์ค๊ฐํ๋ฐํ๊ฒํ์ฑ๋๊ธฐ์์ํ๋ค. ์ด์ฒ๋ผ๋ชจ๋ ๊ฐ๊ฐ์์ข ํฉํ๋๋ถ์์ธ๋์ ์ฝ์์ผ๋ถ๊ฐ์ฑ์ํ๊ฒ๋๋ฉด์๋ฏธ์ ๊ณผ๊ณผํ์๋น๋กฏํ์๋ก์ดํ์ต์ด๊ฐ๋ฅํด์ง๊ณ , ์ธก๋์ฝ์ฑ์ฅ๊ณ ์กฐ๊ฐ๋๋ฉด์๊ธ์จ์ฐ๊ธฐ์๊ฐ์๋ณธ๊ฒฉ์ ์ธํ๊ธํ์ต๊ณผ์ธ๊ตญ์ดํ์ต์ด์ฉ์ดํด์ง๋ค 51). ๋ํ์ด๋ฑํ๊ต์ ํ๋ ์๊ธฐ๋๋์ ์ฝ๊ณผ์ธก๋์ฝ์๋ฐ๋ฌ์๊ธฐ๋ก๊ต์ก์ ๊ธฐ๋ํจ๊ณผ๊ฐ๋๊ธฐ๋๋ฌธ์๊ฐ๋๋ฅผ์๊ทนํ ์์๋๋ค์ํ๊ต์ก๋ฒ๋ค์ด๊ถ์ฅ๋๊ณ ์๋ค. ์๊ธฐ์ฐ๊ตฌ๋ค์์๋๋ํํ์ต์ํํ ๋ฏธ๋ ธ, ๋ด๋กํผ๋๋ฐฑ๊ณผ๋ณํํ๊ฑฐ๋์ ๋๋ฅผ์๊ทนํ๋๋ฏธ์ ใ์ค๊ณผํ๋ก๊ทธ๋จ์๊ฐ๋ฐ, ํตํฉ์ ์ธ๋ ์์ฝ๊ธฐ๋ฑ์๊ถ์ฅํ๊ณ ์์๋ค. ํํธ, ์ ์์์์๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก์๋์๋์์ผ๋ก๋ํธํกํ๋ก๊ทธ๋จ์์งํํ์์๋์๋ํ์ต๋ฅ๋ ฅ, ์ง์ค๋ ฅ, ์ ์์์ ๋๋ฉด์์์ ์๋ฏธํ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์ป์๋ค. ํํธ, ์๋๊ธฐ๋์๋๋๋ถ์์์ ๊ฒฝํ๋ก๊ฐ์ํ๋ ฅ์์ฉ์ดํ๋ฐํด์ง๋๋ฐ, ์ด๋๊ณ์์ฌ์ฉํ๋๋ถ์๋๋ฐ๋ฌํ์ง๋ง์ฌ์ฉํ์ง์๋๋ถ์๋์ ๊ฑฐ๋๊ธฐ๋๋ฌธ์์ด๋ฌํ์ฐ๊ฒฐ์ด์ ๊ฑฐ๋๊ธฐ์ ์ํ์ต์์ํน์ฑ์๊ณ ๋ คํํ๋ถํ์๊ทนํ๊ฒฝ์์ ๊ณตํ์๋์ฐ๊ตฌ๋์์๋ค.
342 A Review of Domestic Research for the Brain-science Based Learning Table 4. The Classification of Learning Methods Based on Brain Science of Child Author (Publishing year) Evidence based on brain science Learning methods Learning result Park MJ (2010) Yang YR (2011) Jung JH etc. (2002) Park SK (2013) Back JY (2000) Woo MR (2006) Kim JH (2005) Kim YM (2006) Shim JY, Seung IJ (2009) Active development of both side of brain Learning patterns help children's brain development Pentomino handing, Neurofeedback training Pentomino handing helps the development of left-brain and the lesson with pentomino and neurofeedback help the balance development of both side of brain. In childhood, right-brain develops actively. Integrative brain-based reading Improvement of reading ability, learning habit and Korean language test score Balanced development of both side of brain Harmony of the limbic system and frontal lobe development Development of parietal and temporal lobe. Development of parietal and temporal lobe. Begining of frontal cortex synapse elimination in 7 years It's important to provide various circumstances of learning. Brain-based creative problem solving lesson The whole brain-based art education program Stereotactic cognitive ability, calculation ability and language education. A elementary literature education model based on brain science theory Development of originality, fluency, flexibility, elaboration and self-efficacy. Improvement of sensibility, fluency, originality and creativity Influence to development of parietal and temporal lobe. Ability of literature, interest and attitude to class improved. Brain maturates in this period. Brain respiration program Concentration and self-confidence improved. Brain maturates in this period. Brain respiration program Improvement in learning ability test Improvement of concentration and stabilization of emotion. Brain maturates in this period. Brain respiration program Improvement of concentration in difficult level 4. ํ์ตํจ๊ณผ์๋ฐ๋ฅธ๋ถ๋ฅ๊ต์กํ์ ์ผ๋กํ์ ์ฑ์ทจ์์ํฅ์๋ฏธ์น๋์์ธ์ผ๋ก๋ํ๊ฒฝ์ ๋ณ์ธ ( ๊ฐ์ ํ๊ฒฝ, ํ๊ธ๋ฐํ๊ตํ๊ฒฝ, ์ฌํใ๋ฌธํ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ๋ฑ ), ํ์ต์๋ณ์ธ ( ์ง๋ฅ, ์ฑ๊ฒฉ, ๋๊ธฐ, ์ ์ฑ, ํ์ตํ๋, ํ์ต์์๊ฐ๋ , ๊ธฐ๋๋ฑ ), ๊ต์ใ์์ ์์ธ ( ์์ ๋ฐฉ๋ฒ, ๊ต์ฌ์์ฒด์ฌ์๋ฐฉ๋ฒ, ๊ต์ฌ์์ค๋ช ์ ๋, ์์ ๊ธฐ์ ๋ฑ ) ๋ฑ์ผ๋ก๋ณธ๋ค 52). ๋ํํฌ๊ฒ๊ต์กํํ ์๋ฌธํํํ ๋ฅผ๋ค์์์ผ๋ฉฐ๋๋์๊ฐ์ฌํ์ ํ๊ฒฝ, ํ์ต์์์ ํํ์ต, ์ผ๋ฐ์ ์ธ๋ฅ๋ ฅ, ์ ์์ ํน์ฑ, ํ์ต๋ฐฉ๋ฒ๋ฑ์์์ธ์ด์๋ค 53). ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋์์์ฐ๊ตฌ๋ค์ํ์ต์๋ณ์ธ์ํ๊ฐํ๋๊ฒ์ด๋๋ถ๋ถ์ด์๊ธฐ๋๋ฌธ์, ํ์ต์๋ณ์ธ์๋ฐ๋ฅธํ์ตํจ๊ณผ๋ฅผ์ฐ๋ น๋ณ๋ก์ดํด๋ณด๋ฉด๋ค์๊ณผ๊ฐ๋ค. 1) ์์์ํ์ต๋ฒํจ๊ณผ์์์๊ฒฝ์ฐ๊ฐ๊ด์ ์ผ๋ก์คํ์ํตํด์ ์๋ํ์ตํจ๊ณผ๋ณด๋ค๋๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ์ํ๊ณ ์์๋๋๊ธฐ๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ์ ์ํ์๋ค. ๋์๋ฐ๋ฌ, ๊ธ์ ์ ์์๊ฐ, ํฅ๋ฏธ, ์ฌํใ์ธ์งใ์ ์๋ฐ๋ฌ๋ฐ์์ ์์ด๋ฃฐ์์๋ค๊ณ ํ์ฌ์์ผ๋ก์ฃผ์ฒด์ , ์์ฃผ์ , ๋ ๋ฆฝ์ ์ธ์์์์๊ฐ์ง๊ณ ํ์ต, ์ํํ๋๋ฐ๊ธฐ๋ฐ์ด๋ ์์๋๋กํ์๋ค. 2) ์ ์์ํ์ต๋ฒํจ๊ณผ์ ์์๊ฒฝ์ฐ์๋๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ์๊ฐ๊ด์ ์ธํจ๊ณผ๋ก์ข์ฐ๋๊ธฐ๋ฅํ๊ฐ์์์์ฐจ์ฒ๋ฆฌ๋ฐ๋์์ฒ๋ฆฌ, ๊ตฌ์ฑ๋ ฅ, ์ถ์๋ ฅ, ์๋ฆฌ๋ ฅ, ์ง๊ฐ์๋๋ ฅ๋ฑ์ดํฅ์๋์ฐ๊ตฌ๊ฐ์์๋ค. ๋ํ์ฐฝ์์ฑ์ํ๊ฐํ์ฐ๊ตฌ์์๋์ธ์ง๋ฅ๋ ฅ, ์ธ์ด์ฑ, ๋์์ฑ, ์ฐฝ์์ฑ์ํญ๋ชฉ์ผ๋ก๊ตฌ์ฑ๋์ฐฝ์์ฑ๊ฒ์ฌ์์๋ชจ๋๊ธ์ ์ ํจ๊ณผ๊ฐ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ค์ค์ง๋ฅ์ํ๊ฐํ์ฐ๊ตฌ์์๋๋๊ธฐ๋ฐํ์ต๋ฒํ์์ง์ค๋ ฅ, ์ธ์ดํํ๋ ฅ, ์์ ๊ฐ, ์ฌํ์ฑ์ด๋ฐ๋ฌํ์๋ค. ์ฃผ๊ด์ ์ธํ๊ฐ๋ก์ด์คํ๊ณ ๋์ ์ , ์ฐฝ์์ ์ธํ๋๋ณํ, ์์์กด์ค๊ฐ์ํฅ์์๋ณด์ธ์ฐ๊ตฌ์์ ์์ ๊ธฐ์จ๊ณผ๊ฑด๊ฐ์ ์ง์๋ฌธํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์์๋ค.
AR Cho, SI Park, DH Kang, JH Sue 343 3) ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์ํ์ต๋ฒํจ๊ณผ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์๊ฒฝ์ฐ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ์๊ฐ๊ด์ ์ธํจ๊ณผ๋ก์ข์ฐ๋ํ์ฑ์ง์๊ฐ์ฆ๊ฐํ๊ฑฐ๋์ง์ ์ ์ธํ์ ์ฑ์ทจ๋๋ฅผํ๊ฐํ์์๋๋ํฅ์๋๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ๋ํ์ฐฝ์์ฑ, ๋ ์ฐฝ์ฑ, ์ ์ฐฝ์ฑ, ์ตํต์ฑ, ์ ๊ต์ฑ, ์์ํจ๋ฅ๊ฐ์์๋๊ธ์ ์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ๋์จ์ฐ๊ตฌ๋ค๋์์๋ค. ์ฃผ๊ด์ ์ธํ๊ฐ๋ก์ง์ค๋ ฅํฅ์, ์์ ๊ฐ, ์ ์์์ ์๊ธ์ ์ ์ํฅ์๋ฏธ์ณค๋ค. ์ฐ๋ น์ ์ฒด์ ์ผ๋ก๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์ฐ๋ น๋ณํ์ตํ๋ก๊ทธ๋จ์์ํํ์์๋๊ธฐ๋๋๋๊ฐ๊ด์ ํจ๊ณผ๋ก์ขใ์ฐ๋๊ธฐ๋ฅ๋ฐ๋ฌ, ์ง์ค๋ ฅ, ์ฐฝ์์ฑ, ํ์ ์ฑ์ทจ๋, ์ฌํใ์ธ์ง์ ๋ฐ๋ฌ, ์ ์์์ ๋ฑ์ด์์๊ณ , ์ฃผ๊ด์ ์ธํจ๊ณผ๋ก๋์ง์ค๋ ฅ, ์์ ๊ฐ, ์์์กด์ค๊ฐ๋ฑ์ํฅ์์ด์์๋ค. IV. ํ์ํ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๊ณ ์ฐฐ ํ์ํ์์์์ฐ๋ น๋ณ๊ต์ก๋ฒ์์์ง๊น์ง๋ฌธํ์๊ธฐ์ฌ๋๊ฒ์ด์๋์ค์ ์ด๋ค. ์ฐ๋ น๋ณ์์ก๋ฒ์๊ด๋ จํ๋ด์ฉ์ผ๋ก๋์๋ณด๊ฐ ( ๆฑ้ซๅฏถ้ ) 54) ์์๋์์ ์ ๊ตํฉํ๋์๊ธฐ์์ฅ์์์ค์์ฑ์๋ํด๋ ผํ์๊ณ ์์ ์ค์๊ธฐ์์๋ง์์ํ์ฝ์์๊ฐํ์๋ค. ๋ํ์ก๋ณํธ ( ้็ ็ฏ ) ์์๋ฌธ ( ๅฐๅ ้ ) ์์๋ ์์๋ณดํธ๋ฒ ( ๅฐๅ ไฟ่ญทๆณ ), ์์์ญ๋ฒ ( ้คๅญๅๆณ ) ์๋ ผํ์๊ณ ์์์๊ฒ์ด์งํ์ง ( ่ช้ฒ่ก้ฒ ) ๋ฑ๋ฐ๋ฌ์์ง์ฐ์ด์์๋์ ๊ธฐ ( ่ ๆฐฃ ) ๋ฅผ๋ณด์ถฉํ๋๋ฒ๋ฑ์ด๋์์๋ค. ๊ทธ์ธํ์ํ๊ณผ๊ด๋ จ๋๊ตฌ์ฒด์ ์ธํ์ต๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์์ฐพ์์์์ผ๋, ํ์ํ์๋ฐ์์ง์ธ๋์์์ํ์ต์๋ถ์ผ๋ ์ก์ ( ๅ ญ่ ) ๋ก๊ท๊ฒฐ๋๋ค๊ณ ํ ์์๋ค. 1. ์ก์ ( ๅ ญ่ ) ์ก์๋, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก์ ( ็ฆฎ ), ์ ( ๆจ ), ์ฌ ( ๅฐ ), ์ด ( ๅพก ), ์ ( ๆธ ), ์ ( ๆธ ) ๋ฅผ์ผ์ปฌ์ผ๋ฉฐ, ์์ฃผ ( ่ฅฟๅจ ) ์๊ธฐ์์ค์ํ๊ต์ก๋ด์ฉ์ผ๋ก์ฒ์์๋๊ธฐ์์์ฃผ์๋ฌด์ฌ๋ฅผ์์ฑํ๋๊ต์ก์ค์ฌ์์๊ณต์์์ฌํ์ค๋ฆฝ์ดํ์ ( ๆ ), ์ ( ๆธ ), ์ ( ๏ฆถ ), ์ ( ๆจ ), ์ญ ( ๆ ), ์ถ์ถ ( ๆฅ็ง ) ๋ฅผ๋ฐฐ์ฐ๋๋ฌธ์ฌ๋ฅผ์์ฑํ๋๊ต์ก์ค์ฌ์ผ๋ก๋ณํ์๊ณ ์ด๋ฅผ์ก์๋ผ๋ถ๋ฅด๊ฒ๋์๋ค 55). ์ค๊ตญ๋ฟ๋ง์๋๋ผํ๊ตญ์์๋์ ๊ต์ค์ฌ์์ฌํ์๋์กฐ์ ์๋๋ถํฐ์ค๋ซ๋์๊ต์ก์๊ทผ๋ณธ์ผ๋ก์กด์ค๋์ด์๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก์ ( ๏ฆถ ) ๋ ์ ์์ฌ๊น์ผ๋ก๋ณต์๋๋ฆฐ๋ค ๋์ข ๊ต์ ์๋ฏธ์์์์ฃผ ( ่ฅฟๅจ ) ์์ด๋ฅด๋ฌ์ ์น์ ๋, ์ฌํ๊ฒฝ์ , ๊ตฐ์ฌ ๋ฐ์ผ์์ํ๋ฑ์์๋ฒ๋ น๊ณผ๋๋๊ท๋ฒ์ด๋์๊ณ ์ฌํ๋์๋ฅผ์ค์ํ๊ฒ๋์๋ค. ์ ( ๆจ ) ์๋ ธ๋, ์ถค, ์ ๊ธฐ๋ฅผ๊ฒฐํฉํ์ข ํฉ์์ ๊ณผ๋ชฉ์ผ๋ก์์ฃผ ( ่ฅฟๅจ ) ์์ฃผ์๊ต์ก๋ด์ฉ์ผ๋ก์ ๋ ( ๆจๅพท ; ๋๋ํ์์ต๊ด ), ์ ์ด ( ๆจ่ช ; ์์ ์๊ดํ์ธ์ด๋ฌธํ์ง์ ), ์ ๋ฌด ( ๆจ่ ; ์์ ๊ณผํจ๊ป์ถค์ผ๋กํํํ๋๊ธฐ๋ฅ ) ๊ฐ์์๋ค. ์ด์ ( ็ฆฎ ), ์ ( ๆจ ) ์์ ์๋ฅผ์ํ์ํค๊ณ ํ์ฑ์๋ฐ๋ฅด๊ฒํ๊ณ ์ํ๋๋ชฉ์ ์ผ๋ก๋ณผ์์๋ค. ์ฌ ( ๅฐ ) ๋ํ์๋๋ฐฉ๋ฒ์๋ฐฐ์ฐ๋๊ฒ์ด๊ณ , ์ด ( ๅพก ) ๋๋ง์ํ๊ณ ์ ์ฐจ๋ฅผ๋ชจ๋๊ธฐ์ ํ๋ จ์ผ๋ก๋ชจ๋์์กด๋ฐฉ์์คํ๋์ด๋ฏ๋ก์ค๋์ ๋ถํฐํํด์ ธ์๋ค. ํนํํ์๊ธฐ๋๋ง์์์์ํ๋๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก์ฌ๊ฒจ์ก๋ค. ์ ( ๆธ ) ๋๊ธ์ฐ๊ธฐ๋ฐ๊ธ์์ตํ๊ธฐ๊ต์ก์๋งํ๋ฉฐ๊ทธ๊ณผ์ ์์์ธ๊ฒฉ์์์ํ๋๋กํ์๋ค. ์ ( ๆธ ) ๋์ ํ๊ธฐ๋ฅผ๋งํ๋ฉฐ์ฒ๋ฌธ, ์ญ์, ์คํ, ์ ๋ณต, ์ง๋ฆฌ๋ฑ๊ทธ๋ด์ฉ์๋ค์ํ์๋ค 56). ์ก์์ค์ใ์ ์์ ์๋ฅผํ๋ถํํ์ฌ๋์ํํ ์์๊ฒํ๊ณ ์ฌใ์ด๋๋ฐฑ์ฑ๋ค๋กํ์ฌ๊ธ์ฌ์ ์๊ฑด๊ฐํ๋จ๋ จํ ์์๊ฒ๋์์ฃผ๊ณ , ์ธ์ธ์์นจ๋ต์๋์ ์ ํ๋๋นํ ์์๊ฒํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ใ์๋๋ ผ๋ฆฌ๋ ฅ๊ณผ์ฌ๊ณ ๋ ฅ์๋ฐฐ์์์ผ์ธ์ด์๋ฅํ๊ณ , ๋ฌธํ์๋ฐ์ด๋ ์์๊ฒํ์ฌํนํ์์ธ์๋์ฌ๋๋ถ์ด๊ต์ก๋์์ด์์ผ๋ฉฐ์ผ๋ฐ๋ฐฑ์ฑ๋ค๋๋ฐ์์์์๋ค 57). ์ก์๋ฅผ๋ฐฐ์ฐ๋์๊ธฐ์๋ํ๋ด์ฉ์์ผ๋ฐ์ ๊ท๋ฒ๊ณผ์ค๋ฆฌ๋ฅผ์ ์ด๋์์ํ์ธํด ( ๅฐๅญธ่ซบ่งฃ ) 58) ์๋ด์ฉ์์๊ทธ์ค๋ง๋ฆฌ๋ฅผ์ป์์์์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์์๋์์์์ ์ํ์ฐ๋ น๊ตฌ๋ถ๊ธฐ์ค์ผ๋ก์ธ์ฉ๋ถ๋ถ์๋๋์๋ค. ๋ก ๋ฏ์ซ ์๋ํธ๋งค๋ชจ๋ ์ด๋ฏธ์๋ค ๊ฐ ( ๅฏ ) ์ด์ ์ค ๋ฐ ์๊ทธ์ด์ํฌ๊ณ ๋๊ทธ๋ฌ์ค๋ฉฐ ๊ณ ์ธํ๋ก์ค๋ฉฐ์จํ ๊ณ ์ด๋๋ฉฐ ์ ๊ณ ์กฐ์ฌ ๋ฉฐ์ผ๊ฐ๊ณ ๋ง ์ ธ๊ทธ๋๋ฅผ๊ตฌ ์ผ ์ฌ๊ณฐ ์์์ค ์์ฌ๋ชฐ๋๋๋ผ ์์ด๋ฅ ( ่ฝ ) ํ๋ฐฅ๋จน๊ฑฐ๋ ์ธ ์ฌ ์์ผ๋ก ๊ฒ ๋ฉฐ๋ฅ ( ่ฝ ) ํ๋ง ๊ฑฐ๋ ๋ ๋ฆฌ ๋ต ๊ณ ์ ธ์ง์๋์ฆ๊ธฐ ๋ต๊ฒ ๋ฉฐ ๋ ๊ฐ ๋ก ๊ณ ๊ฒจ์ง์ ์ค๋กํ๋๋๋ผ. ์ฌ ์ด๋ ํฌ๊ณผ๋ค ์์ผํ๋ฏ ์น ๋๋๋ผ " ๋๊ตฝ ์ด๋ ์ฌ๋ ์๊ณ์ง์ด๋์ ๊ฐ์ง๋ก์๋ ๋ฉฐ๋จน๊ธฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ก์๋ ์จ๋๋ผ. ์ฌ๋ง ์ด๋ ๋ฌธ ( ้ ) ๊ณผํธ ( ๆถ ) ์ ๋๋ฉฐ๋๋กฌ๊ณผ๋ฐ๋ ๋์๊ฐ๋ฉฐ์์ ( ้ฃฎ้ฃ ) ํธ๋งค๋ฐ ์์ผ์ด์๊ฒํ์ ์ผ๋น๋ก์ ์ ๊ธฐ ์น ๋๋๋ผ.
344 A Review of Domestic Research for the Brain-science Based Learning ์ํ ์ด๋ ๋ ํ์ ์น ๋๋๋ผ. ์ด ์ด๋ ๋๋ฐง์ค ์๊ฒ๋์๊ฐ๋ฐง๊ธ์ ์ด์๋ฉฐ์๋ฉฐ๊ธ์ฐ๊ธฐ๋ฉฐ์ฐ๊ณ ํธ๋ฉฐ์ค ๊ธฐ๋ธ๋กํ์ท๊ณผ๊ณ ์๋ฅผ์๋ ๋ฉฐ๋ก ( ็ฆฎ ) ์ฒ์ ์น๋๋ก์กฐ์ฐจ ๋ฉฐ์ ๋์กฐ ์ ธ๋จธ์ ์๋ก๋ชจ ํธ ๊ฐ์ด ๊ณ ์ ์ค ์ผ๋ก ( ่ซ ) ์ผ๋๊ธธ๋๋๋ผ. ์ดํ์ค ์ ฐ ์ด๋ ์์ ์ ํธ๋ฉฐ์ ( ่ฉฉ ) ๋ฅผ์ธ์ค๋ฉฐ๊ท ( ๅบ ) ์ผ๋ก์ธ์ธ๊ณ ์ ์ผ์ฐ๊ฑฐ๋ ์ ( ่ฑก ) ์ผ๋ก์ธ์ธ๋ฉฐํ์๊ธฐ์์ด๊ฑฐ ๊ธฐ๋ฅผ ํ์จ๋๋ผ - ์ดํ์๋ต์ด์๊ฐ์ด์์์๋ณ์์๋์ ๋ชจ๋ ์ด๊ทธ๋ฝ๊ณ ๋๊ทธ๋ฌ์ฐ๋ฉฐ์์ํ๊ณ ์ธํ๋ก์ฐ๋ฉฐ์จํํ๊ณ ์ด์ง๋ฉฐ๊ณต์ํ๊ณ ์กฐ์ฌํ๋ฉฐ์ผ๊ฐ๊ณ ๋ง์ด์ ์์ด๋ฅผ๊ตฌํ๋ผ ๊ณ ํ์ฌ์์์์์ก๋ฒ์๋ํด์ธ๊ธํ๊ณ ์๋ค. ๋ํ ์์์ด์ค์ค๋ก๋ฐฅ๋จน์๋์ด๊ฐ๋๋์ ์๊ธฐ๋์๋ ์ค๋ฅธ์์ผ๋ก๋จน๊ฒํ๊ณ ์ฌ๋ด์์ฌ์์์ด์๋งํ๋๋ฒ๊ณผ์ท์ ๋๋ฒ์์ธ๊ธํ๋๊ฒ์์ด์๊ธฐ์์ ( ๏ฆถ ) ๋ฅผ๋ฐฐ์ฐ๋๊ฒ์ด๋ผ๋ณผ์์์ผ๋ฉฐ, 6์ธ์์ ๊ณผ๋ใ์ใ๋จใ๋ถ๋ฐฉ์์ด๋ฆ์๊ฐ๋ฅด์น๋๊ฒ์์ ( ๆธ ) ๋ฅผ๋ฐฐ์ฐ๋๊ฒ์ด๋ผ๋ณผ์์๊ฒ ๋ค. ์ผ๊ณฑ์ด์๋จ์์์ฌ์๊ฐ์๋ฆฌ๋ฅผํ๊ฐ์ง๋กํ์ง์์ผ๋ฉฐ, ๋จน๊ธฐ๋ฅผํ๊ทธ๋ฆ์ํ์ง์์ผ๋ฉฐ, 8์ธ์์ด๋ฅธ๋ณด๋ค์ถ์ , ์์ฌ๋ฑ์๋์ค์ํ๋ฉฐ์ฌ์ํ๊ธฐ๋ฅผ๊ฐ๋ฅด์น๋๊ฒ๋ํ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์๊ธฐ์์ ( ๏ฆถ ) ๊ต์ก์ํด๋นํ๋คํ๊ฒ ๋ค. 9์ธ์๋ ์ํค์๋ฆฌ๋๋ฒ์๊ฐ๋ฅด์น๊ณ 10์ธ์๋ฐ์์๊ธ์ฐ๊ธฐ, ์ซ์ํค์๋ฆฌ๊ธฐ, ์๋ณต๊ฐ์ถฐ์ ๋๋ฒ, ์์ ์๊ฐ๋ฅด์น๋๋ก์ข์ํ๋๋ฑ์๋ด์ฉ์์ด์๊ธฐ์์ ( ๆธ ), ์ ( ๆธ ), ์ ( ๏ฆถ ) ๊ต์ก์ด๋ผ๋ณผ์์๋ค. ๋ํ 13์ธ์์์ ์๋ฐฐ์ฐ๊ณ ์๋ฅผ์ธ์ฐ๋ฉฐ์ถค์ถ๊ณ 15์ด์ด์์ด๋๋ฉด์๋ฌด ( ่ฑก่ ), ํ์๊ธฐ, ์ด๊ฑฐํ๊ธฐ๋ฅผ๋ฐฐ์ฐ๋๊ฒ์์ ( ๆจ ), ์ ( ๆธ ), ์ฌ ( ๅฐ ), ์ด ( ๅพก ) ๊ต์ก์ํด๋นํ๋ค๊ณ ๋ถ์์๊ฒ ๋ค. ํ์ 20์ธ์ด์์์์ผ์ ( ๏ฆถ ) ๋ฅผ๋ฐฐ์ด๋ค๊ณ ํ๋๊ฒ์ ์ ๊ท๊ต์ก์ผ๋ก์์์ ์ํด๋นํ๋ฉฐ, ํฐ์๋ฏธ์์์์ ( ๏ฆถ ) ๋์ ์๊ธฐ์์ ๋ถํฐ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค๊ณ ๋ณผ์์๋ค. ์ฆ, ๋๊ณผํ์ ์ผ๋ก๋ณด์์๋, ์์๊ธฐ์ํ๋ฅญํ์ธ์ฑ์๊ฐ์ถ์์ก์๊ฐ์ด์๊ธฐ์์์์๊ฒ์ค๊ฐ์๊ทน, ๊ฐ๊ฐ์ ใ์ก์ฒด์ ํ๋๋ณด์กฐ๋ฑ์์ญํ ์ํ๋ฅญํ์ํํจ์ผ๋ก์จ์ ๋ฐ์ ์ธ๋๋ฐ๋ฌ์ด์ด๋ฃจ์ด์ง๊ฒํ๋๊ฒ์ด๋ค. ๋ํ์ ์๊ธฐ์์ด๋ฃจ์ด์ง๋์ ( ๏ฆถ ), ์ ( ๆธ ) ์๊ต์ก์๋ค์ํ์ฌ๊ณ , ํ๋๋ฐ๋ฌ์๋ด๋นํ๋์ ๋์ฝ์์๊ทนํ๊ฒ๋์ด์ด์๊ธฐ์๋๋ฐ๋ฌ์๋์์ด๋ ์์๊ฒ๋๋ฉฐ, ์ด๋ 3์ธ 6์ธ์ฌ์ด์์ ์น์์์ ์๋์ ๋ ์ฝ์๊ธฐ๋ฅ์ธ์ฌ๊ณ ์์ ์ ๋ฐ๋ฌ์์ด์งํ๋๊ต์ก์์ค์ ์๋๋๊ฒ์ข์ผ๋ฉฐ๋ค์ํ์ฌ๊ณ ๋ฅผ๋ฐ๋ฌ์ํค๋๊ต์ก๋ฐ์ธ์ฑใ์์ ๊ต์ก๋ฑ์๊ฐ์กฐํ์์ ํ 59) ์๊ต์ก๊ณผ๋์ผ์นํ๋ค. ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์๊ธฐ์์ด๋ฃจ์ด์ง๋์ ( ็ฆฎ ), ์ ( ๆจ ), ์ฌ ( ๅฐ ), ์ด ( ๅพก ), ์ ( ๆธ ), ์ ( ๆธ ) ๊ต์ก์๊ท ํ์๊ฒ๋๊ฐ๋ฐ๋ฌํ ์์๊ฒํ๋ฉฐ, ์ด๋๋ฏธ์ , ๋ฌธํ, ๋ํธํก, ํํ ๋ฏธ๋ ธ๋ํํ๋ก๊ทธ๋จ๋ฑ๋ค์ํ๋๊ตฌ๋ฅผํตํด์ด์๊ธฐ์๋์ ์ฝ๋ฐ์ธก๋์ฝ์๋น๋กฏํ์ ๋์๋ฐ๋ฌ์๋์์ด๋์๋๊ต์ก๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ๋์ํตํ๋ค. ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก 6 12 ์ธ์ฌ์ด์์ด๋ฑํ๊ต์์ ์๋๋์ ์ฝ์๊ธฐ๋ฅ์ธ์ ์ฒด๊ณต๊ฐ์ ์ธ์๊ธฐ๋ฅ๊ณผ๊ณ์ฐ๊ธฐ๋ฅ, ์ธก๋์ฝ๊ธฐ๋ฅ์ธ์ธ์ด๊ต์ก์์ง์ค์ค์ํ๋๊ฒ์ด์ข๋ค๊ณ ํ์์ ํ์๊ต์ก๊ณผ๋์ผ์นํ๋๋ถ๋ถ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋์์์๊ต์ก์๊ธฐ๋ณธ์ด๋์๋์ก์ ( ๅ ญ่ ) ๋๋๊ณผํ์ ์ผ๋ก์ฐ๋ น๋ณํ์ต์๋์์ด๋์๋๊ณผํ์ ๊ต์ก๋ฒ์ด๋ผํ ์์๊ฒ ๋ค. 2. ์ฌ์์ํ๋ํ์ฌ์์ํ์์๋๊ณผํ๊ณผ๊ด๋ จ๋ํ์ต๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์๋ํ์ค๋ง๋ฆฌ๋ฅผ์ฐพ์์์๋ค. ๋ฐ์ฑ์ผ์ 2011 ๋ ๋๊ณผํ์ฌํฌ์ง์์์์ค์์ฒด์งํ์์ธ์ฉํ์ฌ ์ฒด์ง์๊ฐ์ฒด์์๋ช ๊ณผ์ ์์์ ์ฒ์ ์ธ์ ์ ๊ณผํ์ฒ์ ์ผ๋กํ๋ํ๊ธฐ์ด์์์ํํ๋๋ํํ๊ตฌ์กฐ, ์๋ฆฌ๊ธฐ๋ฅ๊ณผ์ฌ๋ฆฌ์ํ์์ข ํฉ์ ํน์ง ์ด๋ผ๊ณ ํ์๋ค. ๋ํ ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฒด์ฑ์ํต์ฌ์ด๋์๊ธฐํธํ๋์ด์์ผ๋ฉฐ์ ์ ์งํ์ผ๋ก์ธํ์๊ฐ, ๊ธฐ๋ถ, ํ๋์๋ณํ๊ฐ๋์๋ณํ๋ก์ค๋ช ๋๋ค ๊ณ ํ๋ฉฐ์ฌ์์ํ์๋๊ณผํ์ ์ธ์ค๋ช ์์๋ํ์๋ค. ์ฆ, ๊ฐ์ฒด์ง์๋ฐ๋ฅธ์ฑ์ ์์ ์ฒ์ ใํ์ฒ์ ์ผ๋ก์ผ๋ง๋์ ๋ณ์ ํ๋์ด์ด๋ฃจ์ด์ง๋๋๊ฐ์ค์ํ๋ฉฐ, ์ด๊ฒ์์ด๋ชฉ๋น๊ตฌ ( ่ณ็ฎ้ผปๅฃ ) ๋ฐ๋ฌ์ํธ์ค์ฑ์๋ฌ๋ ค์๊ฒ ๋ค. ์ค 60) ์์ด๋ชฉ๋น๊ตฌ ( ่ณ็ฎ้ผปๅฃ ) ์๋ํ์ฌ๋จ์ํ๊ฐ๊ฐ๊ธฐ๊ด์ด์๋, ์ฒญ์ํ๋ฏธ ( ่ฝ่ฆๅ ๅณ ) ํ์ฌ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก์ฒ์ ( ๅคฉๆ ), ์ธํ ( ไธๆ ), ์ธ๋ฅ ( ไบบๅซ ), ์ง๋ฐฉ ( ๅฐๆน ) ํ๋๋์๊ธฐ๋ฅ์ํ๋๊ฒ์ด๋ผํ์๋ค. ์กฐ 61) ๋๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก์ฒญ์ฒ์ ( ่ฝๅคฉๆ ) ๋์ญ์ฌ์๋ํ์ธ์, ์์ฐ๋ฒ์น์์ธ์ง, ์๊ฐ์๊ฐ๋ , ์ ์ ์๊ฐ์น๊ด๋ฑ์๋ฐํํ๋๋ฅ๋ ฅ์๋งํ๊ณ ๋ชฉ์์ธํ ( ็ฎ่ฆไธๆ ) ๋ํ์ฌ๋์์์ํํด์ง๋์ธ๊ฐ์์ฌํ์ฑ์ค๊ท๋ฒ, ์์์๋ํ์ ์๋ ฅ, ํ์ธ์ํ๋ช ๊ณผ๋ฌด์ง, ์ฌ๊ฑดํด๊ฒฐ์๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์๋ํ์ธ์๋ฑ์ํ๋จํ ์์๋์ฌ๋ฆฌํ๋จ๋ฅ๋ ฅ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ฉด์, ์ฒ์ ( ๅคฉๆ ) ์์ธํ ( ไธๆ ) ์๊ธฐ๋ฅ์ํ์ฌ๋ฐํ์ง๋๋ํผ์ง์์ ๋์ฝ๊ณผ์ผ๋ถ์ธก๋์ฝ์ฐํฉ๊ธฐ๋ฅ์ํ์ต, ์ฌ๋ฆฌํ๋จ, ์์ฌ๊ฒฐ์ ๊ณผ์ ์ฌํ๋ค
AR Cho, SI Park, DH Kang, JH Sue 345 ๊ณ ์ถ์ธก๋๊ณ ์๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๋นํ์ธ๋ฅ ( ้ผปๅ ไบบๅซ ) ์ํ์ธ์์ฌ์ฃผ์ํ๋, ํ์ธ๊ณผ์์ด์ธ๋ฆผ, ๊ทผ๋ฉด์ฑ, ๊ฒ์ผ๋ฆ๋ฑ์๋ณด๊ณ ๊ทธ์ฌ๋์ํ๊ฐํ๋๋ฅ๋ ฅ์ด๋ผ๊ณ ํ์๊ณ ๊ตฌ๋ฏธ์ง๋ฐฉ ( ๅฃๅณๅฐๆน ) ์ํ์ธ์์ง๋ฆฌ, ์ฆ๋ฌผ์ง์ ๊ฐ์น๊ธฐ์ค, ์ผ์๋ํ๊ฒฐ๊ณผ๋ฑ์ผ๋กํ์ธ์ํ๋จํ ์์๋๋ฅ๋ ฅ์๋งํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ด๋ฌํ์ ์ ์ ์ธ๊ธฐ๋ฅ์ธ์๋์ง๊ณ ์ ์ก ( ๆดฅ่ๆฒนๆถฒ ) ์ํตํ์ ๊ธฐํ์ ( ็ฅๆฐฃ่ก็ฒพ ), ๋๋งํ์ ( ่ฉ่่ก็ฒพ ) ์์์ฑ๋ฑ์ฌ์ ์๋ค์ํ์ํ, ์ฆ์ฒด์ง๋ก๋๋ฌ๋๊ฒํ๋๊ฒ์ด๋ค. ์ด๊ฒ์ด์ด๋ชฉ๋น๊ตฌ์์๋ก๋ค๋ฅธ๊ฐ๊ฐ์ํ (modality) ๋ฅผํตํ์ ๋ณด์์ ํ์ ์ทจ๋๊ณผ์ด์๋ํ๋๊ณผํ์ ํด์๋ฐ์์ผ๋ก๋ณผ์์์๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์๊ฐ์ฒด์ง์๋ฐ๋ผ์ ํธํ์ต๊ณผ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ด๋ฌ๋ผ์ง์์์๊ฒ์ด๋ฉฐ, ์ด๊ฒ์ด์ฐ๋ น๋ณํ์ํ์ ํ์ต๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์์ค๋ง๋ฆฌ๊ฐ๋ ์์์๊ฒ์ด๋ค. 3. ์ฐ๋ น๋ณ๋ฐ๋ฌ๋ถ์์์ํ๋๋ถ๊ฒฝํ์ ๊ฒฝ๋ฝํ์ ์ผ๋ก๋ ๋งฅ, ์๊ต๋งฅ, ์์ ๋งฅ, ์กฑํ์๊ฒฝ, ์กฑ์์๊ฒฝ, ์กฑ๊ถ์๊ฒฝ, ์กฑ์๋ช ๊ฒฝ, ์์์๊ฒฝ์ด์ง์ ๋๋ถ์์์ํํ๋ฉฐ๋๋ก์ง์ ํ๊ณ ์๋ค. ๋ํ์๊ณ ( ็ผ็ณป ) ๋ฅผํตํ์ฌ๋ ๋งฅ, ์กฑํ์๊ฒฝ, ์ํ์๊ฒฝ, ์กฑ์๋ช ๊ฒฝ, ์๊ต๋งฅ, ์๊ต๋งฅ, ์กฑ์์๊ฒฝ, ์์์๋งฅ, ์ํ์๋งฅ, ์์์๋งฅ, ์กฑ๊ถ์๋งฅ์ด๋์์ฐ๊ฒฐ๋๊ณ ์๋ค 62). ์ด์ค๋จ๋ ์ ์ธํ์๋ฆฌ๊ฐ์๊ฑฐ๋๋ค๋ฅธ๊ฒฝ๋งฅ๊ณผํฉ์ณ์ ธ๋๋ถ๋ก์ฌ๋ผ๊ฐ๋์๊ต๋งฅ, ์๊ต๋งฅ, ์์ ๋งฅ, ์์์๋งฅ, ์ํ์๋งฅ, ์์์๋งฅ, ์กฑ๊ถ์๊ฒฝ, ์ํ์๊ฒฝ, ์กฑ๊ถ์๊ฒฝ์์ ์ธํ๋๋จธ์ง๊ฒฝ๋ฝ์ค๋์๋ณด๊ฐ์นจ๊ตฌํธํ์๋ฅผ๊ธฐ์ค์ผ๋ก๋๋ถ์๊ฒฝํ์ ์ด์๋๊ฒฝ๋งฅ์์ดํด๋ณด์๋ค. ๊ทธ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋งฅ, ์กฑ์๋ช ๊ฒฝ, ์กฑํ์๊ฒฝ, ์์์๊ฒฝ, ์กฑ์์๊ฒฝ 5๊ฐ์๊ฒฝ๋งฅ์ดํ์ธ๋์๋ค. ๊ฒฝํํ์ฑ 63) ์๊ธฐ์ค์ผ๋ก 5๊ฐ๊ฒฝ๋งฅ์๋๋ถ๊ฒฝํ์ ์ํ์ ํ์ฌํ์ํจ๋ฅ์คํ์ตํฅ์๊ณผ๊ด๋ จ์ด์๋๊ฒ์์์๋ค. ์ด๋ฅผ์ฐ๋ น๋ณํฌ๊ฒ๋ฐ๋ฌํ๋๋ถ์๋ณ๋ก๊ฒฝํ์ ์๋๋์ด๋ณด๋ฉด์ ์๊ธฐ์ํฌ๊ฒ๋ฐ๋ฌํ๋์ ๋๋ถ, ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด๊ธฐ์ ๋ฐ๋ฌํ๋๋์ ๋ถ๋ฐ์ธก๋๋ถ, ๊ทธ๋ฐ์ํ๋๋ถ๊ฒฝํ์ ์ผ๋ก๋๋์์๋ค. ๊ธฐ์กด๋์๊ฐ๋ถ๋ถ์๋๋๋๊ธฐ์ค์์ด๋ (gyrus), ๊ณ ๋ (sulcus) ๋ฑํด๋ถํ์ ์ธ๊ธฐ์ค์ผ๋ก๋ง์ ์๊ฐ๋์ด์๊ณ ํ์ํ์ ์ธ๊ธฐ์ค์์๋์ค์ ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ ํํ๋์๋ถ๋ถ์๋๋๊ธฐ๋ณด๋ค๋๋์๋ณด๊ฐ์์์ด๋ค์ธ์ฒด๋ถ์๋ฅผ๊ธฐ์ค์ผ๋กํ์๋ฅผ์ ํ๋์ง๋ฅผ๋ณด๊ณ , ๊ทธ์ธ์ฒด๋ถ์๊ฐ์ด๋๋๋ถ์์ํ๋์ง์๋ฐ๋ผ๊ตฌ๋ถํ์๋ค. ๊ฒฝํ์๊ธฐ์ค์ผ๋กํ๊ฒฝ์ฐ๊ทธ๊ฒฝํ์ด์ด๋ค๋ถ์๋ฅผ๊ธฐ์ค์ผ๋กํ๋์ง๋ฅผ๋ณด๊ณ ํ๋จํ์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์๋ํผ๋ถ๋์ ๊ฒฝํ์ ์ผ๋ก์ผ์ฐจ์ ๊ฒฝ (Trigeminaln.) ์๋ถ์ง์ธํ์ฐจ์์ ๊ฒฝ (Supratrochlea n), ์์์์ ๊ฒฝ (Supraorbital n.), ๊ด๊ณจ์ธก๋์ ๊ฒฝ (Zygomaticotemporal n.), ์ด๊ฐ์ธก๋์ ๊ฒฝ (Auriculotemporal n.) ๊ณผ์ 2๊ฒฝ์ ๊ฒฝ (C2) ์๋ถ์ง์ธ๋ํ๋์ ๊ฒฝ (Greater occipital n.), ์ 3๊ฒฝ์ ๊ฒฝ (C3) ์๋ถ์ง์ธ์ 3ํ๋์ ๊ฒฝ (Third occipital n.), ์ 2, 3๊ฒฝ์ ๊ฒฝ์์๋ถ์ง๋์ํ๋์ ๊ฒฝ (Lesseroccipital n.), ์๋ฉด์ ๊ฒฝ์๋ถ์ง์ธ์ธก๋์ง (temperal br. of facial n.) ์ํ์ด๊ฐ์ง (post. auricular brs. of facial n.), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ถ์ ๊ฒฝ (Accessary n.) ์ด๋ถํฌํ๊ณ ์ด๋ค์์ ๋๋ก ( ๅณๅฐ๏คท ) ๋ฅผํตํ์ฌ๋์๊ฐ๋ถ์์์ํธ์ ๋ณด๋ฅผ๊ต๋ฅํ๋ค๋์ด 62) ์๊ฒฐ๋ก ์ํตํ์ฌ๋๋ถ์๊ฒฝํ์ ๊ณผ๋์์์ฐ๊ด์ฑ์ํ์ธํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋๋ถ์์๋ํ์๋ฆฌ๋ค์้ก [ ์ด๋ง ], ( ๅ ) ้ซฎ้ [ ๋จธ๋ฆฌํธ ] ็ [ ๋์น ] ็ฎ [ ๋ ] ์๊ธฐ์ค์ผ๋กํ์๋ฅผ์ค๋ช ํ์๊ณ , ๋์ ๋ถ๋ฐ์ธก๋๋ถ๋่ณ [ ๊ท ], ๆฒๅจ [ ์ด๋ง ] ้กณ้กฌ [ ๊ด์๋์ด ], ้ซฎ้ [ ๋จธ๋ฆฌํธ ] ๋ฅผ, ํ๋๋ถ๋ ( ๅพ ) ้ซฎ้ [ ๋จธ๋ฆฌํธ ], ๆ้ชจ [ ์ฅ์นจ ] ์๊ธฐ์ค์ผ๋กํ์๋ฅผ์ค๋ช ํ์๋ค. ์ด๋ฐ์๋ฐฑํํ์๋์ ์ฝ๊ณผ์ ๋์ฝ์ด๋ง๋์๋ง๋น๊ฐ์์ฐํฉ์์ญ์์ด๋ฃจ๋๊ณณ 64) ์ด๋ฏ๋ก๊ธฐ์ค์ํฌํจ์์ผ์ด๊ฒ์๋ฐํ์ผ๋ก์ฐ๋ น๋ณ๋ฐ๋ฌํ๋๋ถ์๋ณํ์๋ฆฌ๋ฅผ์ ๋ฆฌํ๋ฉด Table 5์๊ฐ๋ค. ์ด์ค๊ธ์นจ ( ็ฆ้ผ ), ๊ธ๊ตฌ ( ็ฆ็ธ ) ํ์๋๋ช ์๋์ด์์ด๊ฐ์ดํ์ํ์๋ค. ๋ค๋ง, ์กฑํ์๋ฐฉ๊ด๊ฒฝ์๋ฏธ์ถฉํ์๋์๋ณด๊ฐ์์๋ก๋์ง์์์ ์ธํ์๋ค. Table 5. Acupuncture Point on Each Head Section according to Age and Prohibition Age Head section Acupuncture point Prohibition Infant Frontal GV20, 21, 22, 23, 24 Acupuncture: GV22 ST8 BL4, 5, 6 / GB13, 14, 15, 16, 17 Moxibustion: BL6, GB15 Child Parietal and temporal GV17, 18, 19, 20 BL7, 8 / TE18, 19, 20, 21, 22, 23 Acupuncture: GV17, BL8, TE19, 20 Moxibustion: TE18, 22 GB2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 17 Occipital GV15, 16 / BL9, 10 / GB19, 20 Acupuncture: BL9 Moxibustion: GV15, 16 *GV: Governor Vessel, ST: Stomach Meridian, BL: Bladder Meridian, TE: Tripple Energizer Meridian, GB: Gallbladder Meridian.
346 A Review of Domestic Research for the Brain-science Based Learning ์์๋์ ๋ฐ์ ์ธ๋๋ฐ๋ฌ์ด๊ณจ๊ณ ๋ฃจ์ด๋ฃจ์ด์ง๋์๊ธฐ์ด๋, ์ถ์์์ ์ ์๊ธฐ๊ด๊ณผ๊ธฐ๋ฅ์ด๋ฏธ์ํ๊ณ 1์ธ์ด์ ์์์๋ํผ๋ชจ, ๊ธฐ์ก, ๊ทผ๊ณจ, ๋์, ์์๊ธฐํ๋ฑ์ด์์ ํ์ง๋ชปํ๋ฏ๋ก 65) ์ ์ฒด์ ์ธ๋๋ถ์ง์์์ํํ๋, ๊ฐ๊ฐ์ํ 3๊ฐ์, 2๋ ์๋ซํ๊ฒ๋๋์ใ๋์ฒ๋ฌธ์ํผํ์ฌ๋ถ๋๋ฝ๊ฒ์๊ทนํด์คํ์๊ฐ์๋ค. ๋ํ์ ์์๊ธฐ์๋์ ๋์ฝ์ดํฌ๊ฒ๋ฐ๋ฌํ๋ฉด์์ฌ๊ณ , ํ๋์๋ฐ๋ฌ์๊ธฐ์ฌํ๊ณ , ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์๊ธฐ์๋๋์ ์ฝ๊ณผ์ธก๋์ฝ์ด๋ฐ๋ฌํ๋ฉด์์ธ์ด, ์ด๋์์ญ์๊ธฐ์ฌํ๋ฏ๋ก๋์๋ณด๊ฐ์นจ๊ตฌํธ๊ธฐ์ค์ผ๋ก์ด๋ฒ์์์ํ๋ํ์๋ฆฌ์๊ทน์์ด์๊ธฐ์๋๋ฐ๋ฌ์๋์์ด๋ ์์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์๋๋ค๋ฃจ์ง์์์ง๋งํ๋๋ถ์์ํํ์๋ฆฌ๋ฅผํตํด์๋์๊ฐ๋ฐ๊ณต๊ฐ์๋ณ๊ณผ๊ด๋ จ๋๊ธฐ๋ฅ์๊ธฐ์ฌํ ์์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ์์์ฒญ์๋ ์ํ์ต์ฅ์ ๋ฐํ์ ๋ฅ๋ ฅํฅ์์์ํ์น๋ฃํ์๋ก๋ฐฑํ ( ็พๆ ) ๋ฐ์ฌ์ ์ด ( ๅ็ฅ่ฐ ) ์๋ค์ฉํ๋๋ฐ, ์ด๋๋์๊ฐ๊ฐ์์ฝ๋ค์์๊ทนํ๋๊ฒ์ด๋ผ๋ณผ์์๋ค. ์์์์ดํด๋ณธ๋์๋ณด๊ฐํ์๋ฅผ๊ธฐ์ค์ผ๋ก๋๋์ฐ๋ น๋ณ๋ฐ๋ฌํ๋๋ถ์์๊ฒฝํ์์นจ, ๋ธ, ์ง์๋ฑ์๋ค์ํํ์ฉ์ผ๋กํ์ตํจ๊ณผํฅ์๋ฐํ์ต์ฅ์ ์น๋ฃ๋ฅผ๊ธฐ๋ํ ์์์๊ฒ์ด๋ค. V. ๊ฒฐ๋ก 1. ๊ฒฐ๋ก ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋๋์ฑ์น์ดํด์ง๋ํ์ ์ดํ์ผ๋ก๋ฌด๋ถ๋ณํ์ ํํ์ต์ด์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์๋ํ์ฌ๊ต์ก์คํ๋ฅผ๋นํํ๊ณ ๋๋ฐ๋ฌ์๊ณ ๋ คํ๋๊ณผํํ์ต๋ฒ์์ฐ๋ น๋ณ๋ก์ ๋ฆฌํ ํ์์ฑ์์ ๊ธฐํ์๋ค. ๋ํ์์ง์ฐ๋ น๋ณํ์ต๋ฒ์๋ํ๋ฌธํ๊ณผ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ ๋ฌดํํ์ํ์์๋๊ทธ๊ธฐ๋ฐ์ด๋ง๋ จ๋ ์์๋๋ก๋์๋ณด๊ฐ์์ค์ฌ์ผ๋ก์ฐ๋ น๋ณ์์ก๋ฐํ์ต๋ฒ์๋์์ด๋๋๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์ ๋ฆฌํ์๋ค. ๊ตญํ๋์๊ด๊ณผํ๊ตญ๊ต์กํ์ ์ ๋ณด์ (RISS) ์์์ฐ๋ น๋ณ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํํ์ต๋ฒ๊ณผ๊ด๋ จํ์ฌ๊ฒ์๋, ํ์ฌ๊น์ง๊ตญ๋ด์์์ด๋ฃจ์ด์ง๋ชจ๋ ํ์ ์ง์ํ์๋ ผ๋ฌธ์๋ถ์๋์์ผ๋กํ์๋ค. ๊ฒ์์ด๋ 1์ฐจ๋ก ๋, 2์ฐจ๋ก ํ์ต ๊ต์ก, 3์ฐจ๋ก ์ ์ ์์ ์ด๋ฆฐ์ด ์๋ ์ผ๋ก๊ฒ์ํ์๊ณ , ๊ทธ์ค์ฐ๋ น๋ณ๋๋ฐ๋ฌ์๊ณ ๋ คํํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ์ฉํ๋ ผ๋ฌธ๋ฐํ์ ์ง๋ง์ฐ๊ตฌ๋์์ผ๋กํ์๋ค. ์์๋ฅผ๊ตฌ๋ถํ ๋๋ฐ๋ฌ๋จ๊ณ์๋ฐ๋ผ 2 18 ๊ฐ์๋์ ์๊ธฐ์ด์ ์๊ธฐ์์๋๋๋์ถ์ ๋ง 3์ธ๋ฏธ๋ง์์ง์นญํ๊ณ , ๋ง2์ธ 6์ธ๋ฅผ์ ์, ์ด๋ฑํ๊ต์๋ค๋๋๋์ด์์์ด์์ฌ์ ์ ์๋ฏธ๋๋๋๊ฐ 4, 5์ธ๋ถํฐ์ด๋ฑํ์๊น์ง์์์ด๋ฅผ์๋๋๋์ด๋ฆฐ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์์์์, ์ ์, ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์๊ตฌ๋ถ์๋์ด๊ธฐ์ค์ผ๋กํ๋, ์ฐ๊ตฌ๋์์์๋ช ์ํ์ฐ๋ น๊ณผ๊ทธ๋๊ณผํ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์ฐ์ ์ ์ผ๋กํ์๋ค. ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ๊ต์ก๊ณผํ์ต๋ฒ์ฐ๊ตฌ 37ํธ์ค ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) ๋์ง์ ์ฅ์ ์, ์์ฌ์๊ฐ์ด์ผ๋ฐ์๋ฅผ๋์์ผ๋กํ์ง์์์ฐ๊ตฌ์์ผ๋ฐ์ ์ธ๋์ด๋๊ต์๋ฒ์์ํํ์ฌ๊ฒฐ๋ก ์ ์ผ๋ก๋๊ณผํ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์ป์์ฐ๊ตฌ๋ฑ 7ํธ์์ ์ธํ์ฌ์ด 30ํธ์๋ํ๋ด์ฉ์๋ถ์ํ์๋ค. ๊ทธ๊ฒฐ๊ณผ 1996๋ ๋ ธ์ํธ, ํ์ฑ๋ฏธ์ํ์ ๋ ผ๋ฌธ์์ต์ด๋กํ์๋ ผ๋ฌธ 16ํธ๊ณผํ์ ์ง 14ํธ์ด 30ํธ์๋ ผ๋ฌธ์ด๋ถ์์๋ฃ๋ก์์ง๋์๋ค. ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก 2001 2011 ๋ ๋์ฌ์ด์์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ง์ค๋์ด์๋๋ฐ, 1990 ๋ ๋๋ฏธ๊ตญ์์ค์ฌ์ผ๋ก๋์๊ดํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์์์ง๊ณผ๋์์์ ๊ฒฝ๊ณผํใ์ธ์ง๊ณผํ๋ฑ๊ณผ๊ฐ์ํ๋ฌธ์๋ฐ๋ฌ๋ฐ๋๋ฅผ๊ด์ฐฐํ ์์๋๊ธฐ๊ณ์๊ฐ๋ฐ๋ก์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์์๋๋๊ณผํ์๋ํ์ฐ๊ตฌ๊ฐํ๋ฐํ์ผ์ด๋ฌ๊ธฐ๋๋ฌธ์ผ๋ก๋ณด์ฌ์ง๋ค. ํ์ต๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์์์ํ์ต๋ฒ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ์์๋์์๋ฅผ๋์์ผ๋กํ์ตํจ๊ณผ๋ฅผ๊ฐ๊ด์ ์ผ๋กํ๊ฐํ๊ธฐ์ด๋ ค์ด์ ์ด์๊ธฐ๋๋ฌธ์์คํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ ์ํํธ, ํ๋ก๊ทธ๋จ๋ฐ๊ธฐ๋๋๋ํจ๊ณผ๋ฅผ์ ์ํจ์ผ๋ก์จ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์์์๋ณด์ก๋ฐ๊ต์ก์๊ฐ์กฐํ๋์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ง์๋ค. ๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์ ์์ํ์ต๋ฒ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ์์๋์คํ์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ง์๊ณ ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์ํ์ต๋ฒ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ์์๋์คํ์ฐ๊ตฌ์ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ง์๋ฐ, ์ ์์์คํ์ฐ๊ตฌ๋ณด๋ค๊ฐ๊ด์ ์ธํ๊ฐ๋๊ตฌ๋ฅผํตํด๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผํด์ํ์๋ค. ํ์ต๋ด์ฉ์์์์ผ๋๋์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก๋๋ฐ๋ฌ์ด์ด๋ฃจ์ด์ง๋์๊ธฐ์ด๋ฏ๋ก์๊ธฐ๋์ด๋์ ์ฒดใํ์ใํํใ์ฐ์ฑ ํ๋, ์ค๊ฐ์์ด์ฉํ๋ค์ํ๊ฐ๊ฐ์ ๊ฒฝํ์ด๋์ ์ํ์ต๋ฒ์, ์ ์์ผ๋๋์ ๋์ฝ๋ฐ๋ค์ค์ง๋ฅ์ด๋ฐ๋ฌํ๋์๊ธฐ์ด๋ฏ๋ก์๊ธฐ๋์ด, ์กฐํํ๋, ์ฑ ์ฝ์ด์ฃผ๊ธฐ๋ฑ์์ขใ์ฐ๋๊ท ํํ๋ก๊ทธ๋จ, ๊ฐ์ ์์ญ๊ฐํ๋จ์ ์์ญ๋ณด์ํ์ต๋ฐ์์ฒด๋ฅํ์ต์๋๊ณผํํ์ต๋ฒ์ผ๋ก์ ์ํ์๋ค. ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์๊ธฐ์๋๋์ ์ฝ, ์ธก๋์ฝ์ธ์๋๋๋ฐ๋ฌ์ด์ ๊ฑฐใ๋ฐ๋ฌ์ํตํด์์ ํ๋๋ฏ๋ก๋ํํ์ต, ๋ ์ํ๋, ๋ฏธ์ ํ๋๋ฑ๊ต๊ณผ๊ณผ์ ์๋๊ณผํ์ ํ์ต์๋์ ํ๊ฑฐ๋๋ํธํกํ๋ก๊ทธ๋จ์์ ์ํ์๋ค. ํ์ตํจ๊ณผ๋ก๋์์์๊ฒฝ์ฐ๋์๋ฐ๋ฌ, ๊ธ์ ์ ์์๊ฐ, ํฅ๋ฏธ, ์ฌํใ์ธ์งใ์ ์๋ฐ๋ฌ๋ฐ์์ ์์ด๋ฃจ์ด์์ผ๋ก๊ธ์
AR Cho, SI Park, DH Kang, JH Sue 347 ์ ์์์์๊ฐ์ง๊ณ ํ์ต, ์ํํ๋๋ฐ๊ธฐ๋ฐ์ด๋ ์์๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ ์์๊ฒฝ์ฐ์ข์ฐ๋๊ธฐ๋ฅํ๊ฐ์์์์ฐจ์ฒ๋ฆฌ๋ฐ๋์์ฒ๋ฆฌ, ๊ตฌ์ฑ๋ ฅ, ์ถ์๋ ฅ, ์๋ฆฌ๋ ฅ, ์ง๊ฐ์๋๋ ฅ๋ฑ์ธ์๋์ฐฝ์์ฑ, ๋ค์ค์ง๋ฅ, ์ฃผ๊ด์ ์ธํ๊ฐ์์๊ธ์ ์ ์ํฅ์ด์์๋ค. ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์๊ฒฝ์ฐ๋ก์ข์ฐ๋ํ์ฑ์ง์๊ฐ์ฆ๊ฐํ๊ฑฐ๋์ง์ ์ ์ธํ์ ์ฑ์ทจ๋๋ฅผํ๊ฐํ์์๋๋ํฅ์๋๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ๋ํ์ฐฝ์์ฑ, ๋ ์ฐฝ์ฑ, ์ ์ฐฝ์ฑ, ์ตํต์ฑ, ์ ๊ต์ฑ, ์์ํจ๋ฅ๊ฐ๋ฐ์ฃผ๊ด์ ํ๊ฐ์์๊ธ์ ์ ์ํฅ์๋ฏธ์ณค๋ค. ์ฐ๋ น์ ์ฒด์ ์ผ๋ก๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์ฐ๋ น๋ณํ์ตํ๋ก๊ทธ๋จ์์ํํ์์๋๊ธฐ๋๋๋๊ฐ๊ด์ ํจ๊ณผ๋ก์ขใ์ฐ๋๊ธฐ๋ฅ๋ฐ๋ฌ, ์ง์ค๋ ฅ, ์ฐฝ์์ฑ, ํ์ ์ฑ์ทจ๋, ์ฌํใ์ธ์ง์ ๋ฐ๋ฌ, ์ ์์์ ๋ฑ์ด์์๊ณ , ์ฃผ๊ด์ ์ธํจ๊ณผ๋ก๋์ง์ค๋ ฅ, ์์ ๊ฐ, ์์์กด์ค๊ฐ๋ฑ์ํฅ์์ด์์๋ค. ํํธ, ์ฐ๋ น๋ณํ์ต๋ฒ์๋ํํ์ํ์ ์ธ๊ทผ๊ฑฐ๋๋์์์ง์๊ณ ๋์๋ณด๊ฐ์์์์ก๋ฒ์๋ํ์ธ๊ธ์ด์์๋ค. ์์ ์ ๊ตํฉํ๋์๊ธฐ์์ฅ์์์ค์์ฑ, ์์ ์ค์๊ธฐ์์๋ง์์ํ์ฝ์์๊ฐํ์๋ค. ๋ํ์์๋ณดํธ๋ฒ ( ๅฐๅ ไฟ่ญทๆณ ), ์์์ญ๋ฒ ( ้คๅญๅๆณ ) ์๋ ผํ์๊ณ ์์์๊ฒ์ด์งํ์ง ( ่ช้ฒ่ก้ฒ ) ๋ฑ๋ฐ๋ฌ์์ง์ฐ์ด์์๋์ ๊ธฐ ( ่ ๆฐฃ ) ๋ฅผ๋ณด์ถฉํ๋๋ฒ๋ฑ์ด๋์์์๋ค. ํ์ํ์๋ฐ์์ง์ธ๋์์์ํ์ต์๋ถ์ผ๋์ ( ็ฆฎ ), ์ ( ๆจ ), ์ฌ ( ๅฐ ), ์ด ( ๅพก ), ์ ( ๆธ ), ์ ( ๆธ ) ์ ์ก์ ( ๅ ญ่ ) ๋ก๊ท๊ฒฐ๋๋ฉฐ, ์ํ์ธํด ( ๅฐๅญธ่ซบ่งฃ ) ์๋ด์ฉ์ผ๋ก๋ฏธ๋ฃจ์ด์์์๊ธฐ์๋์ด์ง์ ๋ชจ์์์ก์ด, ์ ์๊ธฐ์๋์ ( ๏ฆถ ), ์ ( ๆธ ) ๊ต์ก์ด, ์๋๋ฐ์ด๋ฆฐ์ด์๊ธฐ์๋์ ( ็ฆฎ ), ์ ( ๆจ ), ์ฌ ( ๅฐ ), ์ด ( ๅพก ), ์ ( ๆธ ), ์ ( ๆธ ) ์๊ต์ก์ด๊ฐ์กฐ๋์์์์์์์๋ค. ์ฌ์์ํ์์๋์ด๋ชฉ๋น๊ตฌ ( ่ณ็ฎ้ผปๅฃ ) ์์ ํ์ ์ ๋ณด์ทจ๋๊ณผํด์์ด์ฒด์ง์์์์๋ํ๋ด๋ฏ๋ก์ด๊ฒ์ด์ฐ๋ น๋ณํ์ต์ ํธ๋๋ฐ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ๊ด๊ณ๊ฐ์์์์ถ์ธกํ ์์๋ค. ๋ํ์ฐ๋ น๋ณ๋ฐ๋ฌํ๋๋๋ถ์์๋๊ฒฝํ์ ๋๋์๋ณด๊ฐ์นจ๊ตฌํธํ์๋ฅผ๊ธฐ์ค์ผ๋ก์ ๋ฆฌ๋์๋ค. ์์ผ๋กํ์ํ๋ฟ๋ง์๋๋ผ์ฌ๋ฌ๋ถ์ผ์์์ฒด๊ณ์ ์ธ์ฐ๋ น๋ณํ์ต๊ณผ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ด์ฐ๊ตฌ๋์ดํ์๋ค์ดํจ์จ์ , ๋ฅ๋ฅ ์ ์ธํ์ต์ํ ์์๋๋กํด์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. 2. ๋ ผ์๋ฐ์ ํ์ ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋๋๊ณผํ์๊ธฐ๋ฐํ์ฐ๋ น๋ณํ์ต๋ฒ์์ํํ์ฐ๊ตฌ๋ค์ด๋ณดํต์๊ฐ์ 1 ๋ ์ฌ์ด์ธ๋ฐ, ๋์ฅ๊ธฐ์ ์ผ๋กํ๋ก๊ทธ๋จ์์ํํ์ฌ์๋ ๋ค์ฐ๊ตฌ๋์์๋ค์ด๋ํ์์์ ๊ณตํ๊ฒ๋๊ณผ๋ชฉ์ด๋์ง์ ๋ฑ์์ถ์ ํ๋์ ํฅ์ ์ฐ๊ตฌ๋์ด๋ฃจ์ด์ง ํ์๊ฐ์๋ค. ๋ํ๋์๋ณด๊ฐ์ํ์ ํ์ฌํ์ํ์ ์ฐ๋ น๋ณํ์ต๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์ฐพ์์ง๋ง, ๋๋ง์ํ์์์ ์ผ๋ก๋ถํฐ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ์ฐพ๊ณ ํ์ต๋ฒ๋ง๋ จ์๊ธฐํ๋๋กํด์ผํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ํํ์ํ์ ํ์ต๋ฒ์๋ง๋ จํ๋ค์คํ์ฐ๊ตฌ๋ฑ๋๋ค์ํ๊ฒ์ด๋ฃจ์ด์งํ์๊ฐ์๋ค. REFERENCES 1. Seoul national university education lab. Educational words dictionary. Hawoodongsul. 2011. 2. The Kyunghyang shinmun. cited 2013; Available from: http://news.khan.co.kr/kh_news/khan_art_view.html?artid=201309172016285&code=940401 3. The world without worry about private education. Chosunilbo. cited 2009; Available from: http://cafe. daum.net/no-worry/no 101. 4. Jo JY. The principle and direction of creative education based on brain science. Seoul national university of education student life lab. 2001:27;115-41. 5. Shin MS. Effects of education program based on whole brain development on young children's cognitive and creative abilities. Thesis of Pai Chai University. 2012. 6. Son MJ. A Study on art activities of young children in brain based learning : with using senses. Thesis of Kookmin university. 2009;8. 7. Ryu SH. Applying Brain Science to Multiple Intelligence Education. J.of brain education. 2006;12(1):81-98. 8. Eric Jensen. Son JR, Lee JH translation. Brain-based learning: The new paradigm of teaching. Corwinpress. 2011. 2nd edition. 9. Caine, R.. N, & Caine, G. Making Connections: Teaching and the Human Brain. New York: Addison-Wesley. 1994. 10. Kim SI. Brain-based learning science and education reformation. Education improvement. 2005;18(4):65. 11. Yang SY. The trend in domestic research on the brain-based education for early childhood. Thesis of Chungang university. 2012. 12. Hayashi Nariyuki. 3,7,10 years, decisive moments to raise studying brain. Takeone. 2012. 13. Park MJ. A study on the importance and educational im - plication of block play for infants on brain science. Thesis of Gyeongnam national university of science technology. 2011. 14. Bredekamp&Copple. Developmentally Appropriate Practice in Early Childhood Programs, Washington. D.C.: NAEYC. 1997. 15. Mel Levine. A Mind at a Time. Seolu. Soso. 2003. 16. Lee HK. A study on developing an otdoor play program for toddlers. Doctors thesis of Chungang university. 2003. 17. Seo YH. Wake sleeping brain. Seoul. Pyeongdanmunhwasa. 2000.
348 A Review of Domestic Research for the Brain-science Based Learning 18. Park BH. Brain Study Results and Early Childhood Education. Keimyung yeongunonjip. 2000;18(1):115-34. 19. Jun YL. A study on the awareness of mothers about early infant education and brain-based early infant education. Thesis of Kyungsung university. 2012. 20. Park DS. A characteristic of infant brain development and way of bringing activities. Hanyoungnonchong. 2007; 11:395-416. 21. Kim HJ. An Experimentl Research on the Effects of the Children's Right Cerebral Training Program : Based on the K-ABC. Thesis of Woosuk university. 2001. 22. Ko YH. The brain of Korean. The thesis collection of Ajou university. 1989;11:141-74. 23. Blakeslee, J, R. The Right Brain. New York: Anchor Press. 1980. 24. Moon HS. Infant brain base dance program in terms of Kephart's learning development stages. Thesis of Kyungsung university. 2009. 25. Seo YS. Brain-scientific understanding of block play for young children. Thesis of Seoul national university of education. 2009. 26. Park MS. To make smart brain. Seoul. Jisik sanup publication. 2007. 27. Jo JY. Educational Applications of Cognitive Sciences Discoveries about Learning/Memory. The Journal of Elementary Education. 1998;12(2):153-79. 28. MJ. A Study on art activities of young children in brain based learning : with using senses. Thesis of Kookmin university. 2009. 29. Shin GJ. The Case Study of Promoting Children's Brain Development by Onmery Educational System. Thesis of Dongguk university. 2004. 30. Shim SY. The Effects that Different Types of Book Reading gives on the Development of the child Brain. Thesis of Dongguk university. 2005. 31. Shin MS. Effects of education program based on whole brain development on young children's cognitive and creative abilities. Thesis of Pai Chai University. 2012. 32. Noh EH, Hong SM. A Study on the Child's Play Teaching Strategies Based on a Brain functions. Thesis collections of Kyeongwon university. 1996;18(1):61-79. 33. Song YJ, Lee YO. The Effects of a Right Brain Creativity Program and a Whole Brain Creativity Program on the Creativity of Young Children. Early childhood educational studying. 2004;24(6);5-26. 34. Lee YO. The multiple intelligence developing teaching module based on brain learning science. Educational nonchong. 2006;11:101-223. 35. Gardener. Beyond the IQ: Education and Human Development. Harvard Educational Review. 1987;57(2): 187-93. 36. Kwak YJ, Jo TI. The effects of brain development program on multiple intelligence. J. of brain education. 2006; 1(1):59-75. 37. Yang SJ, Lee HW. The Effects of Brain Respiration Activity on the Concentration and Development of Infants. J. of Psychology and Behavior. 2010;2(1):1-20. 38. Kim YM. Brain-physiological basis of early childhood music education and its implication. Open infant's educational studying. 2000;5(2):45-70. 39. Kim YM. Brain-physiological basis and implication of movement education. Journal of Korean Society for the Study of Physical Education. 2000;4(2);280-96. 40. Kim JS. A Study on the E.J.Dalcroze Methode for early-childhood music instruction. Thesis of Sangmyung university. 2004. 41. Kim YM. The direction of bringing baby and infant based on brain. Kyowon education. 2007;23(3):81-98. 42. Park MJ. The Effects of Learning Patterns on Children's Brain Development. Thesis of Seoul National University of education. 2010. 43. Yang YR. Effects of Brain-based Reading Activities of Elementary School Children according to Brain Dominance Styles and Levels of Reading Skills. Thesis of Keimyung university. 2011. 44. Jung JH, Kim YI, Hwang OG, Park JY. The Effect of Children's Creativity and Self-Efficacy through Creative Problem Solving Teaching in Practical Arts Subject based on the Brain Science. Journal of Korean practical arts education. 2002;17(2);41-54. 45. Park SK. A Study on Art Education Program for Creativity Based on Whole-Brain Development : focusing on lower graders of Elementary school. Thesis of Kyunghee university. 2013. 46. Back JY. A Study of relation between Brain and Art Education. The Journal of Korea elementary education. 2000;12(1):163-75. 47. Woo MR. The Development of a elementary literature education model based on brain. Doctor's thesis of Ewha woman's university. 2006. 48. Kim JH. A Study on the influence of brain respiration education upon children's developmental period Thesis of Kyungwon department of public administration. 2005. 49. Kim YM. The effects of brain respiration program on children's Learning ability and emotional stability. Child education. 2006;16(1):5-18. 50. Shim JY, Seung IJ. Influences of Brain Education Program on Concentration and Prefrontal EEG Activation of Children. Child education. 2009;18(3):19-36. 51. Kim YM. Know and teach brain. Seoul. Hakjisa. 2003. 52. Chung SJ. Determinant Factors of Academic Achievement in Elementary School Students According to Their Academic Achievement Level. Thesis of Dankuk university. 2011. 53. Chung BM, Lee SJ. The factors of studying achievement. Education publication. 1992. 54. Huh J, Yoon SH, Kim HJ translation. Dongeuibogam. Dongeuibogam publication. 2006.
AR Cho, SI Park, DH Kang, JH Sue 349 55. Doopedia. Liuyi. 2014. 56. Lee KJ. Education of Liuyi in the ancient China. Journal of Moral ε Ethics education 2010;22:157-76. 57. Choi KM. A study on Confucius' human educational thought. Thesis of Sungkyunkwan university. 2010. 58. KingSejongginyumsaeophoi edit department. So-hakon-hae vol 1. KingSejongginyumsaeophoi. 2011. 59. Seo YH. Mom's brain education to change the future of children. Itree. 2010. 60. Seul YK. A study on the correlation between sung-jung' concept of Sasang constitutional medicine and brain. Thesis of Dong Eui university. 2001. 61. Cho HS. Modern approach of the discourse on viscera and bowels and retrogressive disorder. J of Sasang const. med. 2000;12(1):91-2. 62. Lee TY, Lee SR. The investigation into the theoretical basis of the mechanism of scalp acupuncture. The j. of Korea acupuncture and moxibustion society.1999;16(4):106. 63. Lee SR. Acupuncture point study. Cheonghong. 2007. 64. LEEYoo MH. All about children babsang good for their head. Wongjinjisikhouse. 2010. 65. Kim KB etc. Korean child&adol medicine. Euiseongdang. 2010;42.