ํ๊ตญ์ง์ ๊ฑด๊ฐ๊ฐํธํํ์ง์ 21๊ถ์ 2ํธ, 2012๋ 8์ Korean J Occup Health Nurs Vol. 21 No. 2, 77-86, August 2011 ISSN 2287-2531 http://dx.doi.org/10.5807/kjohn.2012.21.2.77 ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ ๋ฐํ์ธ 1 ๋ฐ๊ฒฝ๋ฏผ 2 ์ด๊ฒฝํฌ 2 ๋ฐ์์ ์ผ๋ณ์๊ฐํธ์ฌ 1, ๊ณ๋ช ๋ํ๊ต๊ฐํธ๋ํ๊ต์ 2 The Correlation between Nursing Professional Values and Job Satisfaction Depending on the Types of Visiting Nurses' Personality Park, Hae In 1 Park, Kyung Min 2 Lee, Kyung Hee 2 1 Nurse, Milyang Jeil Hospital, Milyang 2 Professor, College of Nursing, Keimyung University, Daegu, Korea. Purpose: The purpose of this study is to identify nursing professional values and job satisfaction depending on the types of personality in visiting nurses. Methods: Two hundred twenty six visiting nurses participated in this study. Data collection was conducted in 26 Public Health Centers in Korea. The Korean version of the Enneagram nursing professional values and job satisfaction was used to measure the nursing professional values and job satisfaction. Results: The most common personality is type 9, a center of the Instinctive Center where energy tends to stress outwards. There was a significant difference in nursing professional values depending on the type of personality. The type 1, 2 and type 9 had a significant difference by depending on the type of personality. There was but no difference in job satisfaction. There was a negative correlation between nursing professional values and job satisfaction by depending on the type of personality. The nurses with the type 9 and type 1 of personality showed a significant differences with the negative correlation between professional values and job satisfaction. Conclusion: The findings of this study showed the necessity of a self-understanding program to improve the working efficiency by increasing the professional values and job satisfaction of visiting nurses. Key Words: Personality types, Visiting nurses, Nursing professional values, Job satisfaction ์๋ก 1. ์ฐ๊ตฌ์ํ์์ฑ 21์ธ๊ธฐ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์๋ณด๊ฑด์๋ฃํ๊ฒฝ์์ฌํ, ๊ฒฝ์ , ๋ฌธํ, ์ ์น์์๋ก์ด๋ณํ์์ธ๊ตฌ์๋ ธ๋ นํ์๋ฐ๋ฅธ๋ณด๊ฑด๋ณต์ง์ ์ฑ ์ผํ์ผ๋ก๊ฐํธ์ฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ์ฌ์ ์ ๋ฌ์ฒด๊ณ์์์๋ ๋กํ๋๋์ด์ง์ , ์์ ์ฑ ์์์์ฉํ๊ฒ๋์๋ค (Choi, 2007; Hwang, 2003). 1999~2000 ๋ ๊ณต๊ณต๊ทผ๋ก๋ฐฉ๋ฌธ๊ฐํธ์ฌ์ ์ด์ํ๋์๊ณ , 2007๋ ์ง์ญ๋ณด๊ฑด๋ฒ์ด๊ฐ์ ๋์ด๋ง์ถคํ๋ฐฉ๋ฌธ๊ฑด๊ฐ๊ด๋ฆฌ์ฌ์ ์ด์ง์ญ๋ณด๊ฑด์๋ฅผ์ค์ฌ์ผ๋ก์์๋์์ผ๋ฉฐ, 2010๋ ์ฑ์ฉ๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด์ธ๋ ฅ 2,700๋ช ์ค๊ฐํธ์ฌ์ธ๋ ฅ์ด 2,400๋ช ์ผ๋ก๊ฐ์ฅ๋์๋น์จ์์ฐจ์งํ๊ณ (Ministry of Health and Welfare [MHW], 2009) ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋๋งค๋ 1์ธ๋นํ๊ท ์ฃผ์์ด : ๊ฐ์ธ์ฑํฅ, ๋ฐฉ๋ฌธ๊ฐํธ์ฌ, ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด, ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋ Corresponding author: Park, Kyung Min College of Nursing, Keimyung University, 2800, Dalgubeol-daero, Dalseo-gu, Daegu 704-701, Korea. Tel: +82-53-580-3925, Fax: +82-53-580-3916, E-mail: kmp@kmu.ac.kr ํฌ๊ณ ์ผ 2012๋ 4์ 27์ผ / ์ฌ์ฌ์๋ขฐ์ผ 2012๋ 4์ 28์ผ / ๊ฒ์ฌํ์ ์ผ 2012๋ 6์ 8์ผ c 2012 Korean Academic Society of Occupational Health Nursing http://www.ksohn.or.kr
๋ฐํ์ธ ๋ฐ๊ฒฝ๋ฏผ ์ด๊ฒฝํฌ 450~550๊ฐ๊ตฌ์ด์์๊ฐ๊ตฌ๋ฅผ๋ฐฉ๋ฌธํ์ฌ์์ ์ฃผ๊ธฐ๋ณ์ง๋ณ๊ด๋ฆฌ, ํฉ๋ณ์ฆ์๋ฐฉ, ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์์ํ๋ง์ถคํ๊ฑด๊ฐ๊ด๋ฆฌ๋ฅผํ๊ณ ์๋ค (MHW, 2010). ๋ง์ถคํ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํ๊ธฐ์ํด๊ธฐ๊ฐ์ ๊ทผ๋ก์๋ก๊ฐํธ์ฌ, ๋ฌผ๋ฆฌ์น๋ฃ์ฌ, ์์์ฌ, ์ฌํ๋ณต์ง์ฌ, ์ด๋์ฒ๋ฐฉ์ฌ๋ฑ์์ ๋ด์ธ๋ ฅ์ด์ฑ์ฉ๋์ด์๋ค. Ryu (2003) ์์ฐ๊ตฌ์์๋๊ฐํธ์ฌ๊ฐ์ฌํ๋ณต์ง์ฌ๋ณด๋ค 4๋ฐฐ์ ๋์๋ฑํ๋์๊ฐ๊ตฌ๋ฅผ๋ฐฉ๋ฌธํ์ฌ๊ด๋ฆฌํ๋ค๊ณ ํ๋ค. ๊ฐํธ๋ฅผ์ํํ๋๋ฐ์์ด์๊ฐํธ์ฌ๊ฐ์ค์ ์ ์ผ๋กํ์ฉํ ์์๋์กฐ๋ ฅ๋๊ตฌ๋์๊ธฐ์์ ์ด๋ฏ๋ก๊ฐํธ์ฌํน์ ์์ธ์ฑ์ฆ์ฑ๊ฒฉ์ด๊ฐํธ์ ๋ฌด์๋งค์ฐ๋ฐ์ ํ๊ฒ๊ด๋ จ๋์ด์๋ค (Kim et al, 2005). ๊ฐํธ์ฌ๋๊ฐํธ๋์์์์ง๊ฐ์ด๋๊ทธํ์๋ฅผ์ดํดํ๊ธฐ์ ์๋จผ์ , ๊ฐํธ์ฌ์์ ์์ดํด๊ฐํ์์ ์ด๋ฏ๋ก์์ ์์ถ์๊ฑด๊ฐํ๊ฒ์์ํ๊ธฐ์ํด์ ์ ์ ์ฑ์์์๋ฆฌ๋ฅผ๊นจ๋ซ๋ (Jung & Lee, 2008) ๊ฒ์ดํ์ํ๋ค. ์ด๋ฌํ์๊ตฌ์๊ฐํธ์ฌ์ค์ค๋ก๊ฐ์์ ์์ง์ ์๋ํ๋ง์กฑ๊ฐ์ด๋ถ์กฑํ๋ฉดํจ๊ณผ์ ์ธ๊ฐํธ์ญํ ์์ํํ๊ธฐ์ด๋ ต๊ณ ์ ๋ฌธ์ง์ ์ธ์ผ๋ก์์๋ฐ์ ์๊พํ ์์๊ณ (Koh, & Jung 2004), ๋ํ์กฐ์ง๋ด๋ถ์์กฐ์ง๊ฐ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ์ธ๊ฐ์์๊ฐ๋ฑ๊ณผ์ ๋ฌด์ฑ๊ณผ๋ฑ์๋ฐ๋ผ์๋์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์์ํฅ์๋ฐ๊ฒ๋๋ค (Lee, 2006). ๋ฐ๋ผ์์ ๋ฌด์์ํฉ์ ํน์ฑ๊ณผ๊ฐ์ธ์์ฑ๊ฒฉ์๋ฐ๋ผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ๊ฒฐ์ ๋๋ค (Wexiey & Yukl. 1984) ๋๊ฒ์๋ฐํ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์๊ฐํธ์๋ํ์ฒด๊ณํ๋๊ฒฌํด์๊ฐํธํ๋๋ฐ์ง์ ์์์ ํ๋ (Shank & Weis, 2000) ์ผ๋ก, ๋ค์ํ๊ฐํธ์ํฉ์์๋์์๋ฅผ๋๊ธฐ์ํด์๋ชฉํ๋ฅผํ์ธํ๊ณ ํ์ํ์ง์๊ณผ๊ธฐ์ , ๊ฐ์น๋ฅผํ์ฑํ๊ณ , ๋ํ๊ฐํธ์ฌ์๋ํ๊ธ์ ์ ์ธ์ด๋ฏธ์ง์์์ ์์ผ์๋ํ๊ฐ์น๋ฐ์ ๋ฌธ์ฑ (Kang, 2002., Lim, 2005) ์ํตํด๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์ดํ๊ณ ํด์ง๋ค. ์ฌ๋๋ค์์๊ธฐ๋ฅผ์์ํ์ง๋ชปํ์ํ์์์์ ์๋ฌธ์ ๋ฅผ์ธ๋ถ๋กํฌ์ฌํ๊ฒ๋๋ค. ์ด๋ฌํํฌ์ฌ๊ณผ์ ์๊ฐ์ธ์์๊ธฐ์ดํด๊ฐ๋ถ์กฑํ ์๋กํ์ค์๋ํ์ฐฉ๊ฐ์์ผ์ผ์ผ๋ฌด์์์ ์ผ๋ก์ผ์ด๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์๊ฐํธ๋ฅผ์ ๊ณตํ๋๊ฐํธ์ฌ๋์์ ์์ดํดํ๊ณ , ํ์ธ์๋ํ์ดํด์ํญ์๋ํ๋ง์์์ฌ์ ๋ฅผ์ฐพ๊ณ ํ์ค์์๋์ฒํ๊ฒ๋๋ฉด๋ฐ๋ณต๋๋์์ ์ํฌ์ฌ๊ณผ์ ์๋ฉ์ถ๊ฒ๋๋๋งํผ์๊ธฐ์์ถ์๋ํ์ ํ๊ณผ์ฑ ์์๋ฐ์๋ค์ด๋๋ฐ์ข๋์์ ๋ก์์ง๊ฒ์ด๋ค (Ha, 2004). ๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ๋์์๊ฐ์์ํํ์น๋ฃ์ ๊ด๊ณํ์ฑ์๊ฐํธ์์์ดํ์ฐ์ ์ด๋ฉฐ, ๊ฐํธ์ฌ๋์ค์ค๋ก์๋ํ์ดํด๋ฅผ๊ฐ๊ณ ๋์์์์์ฌ๋ฐ๋ฅธํํธ๋์ญ์ํ์ฑํ์ฌ์ผ๋์์์์ฃผ์๊ฐํธ๋ฅผ์ํ (Cha, Yang, & Yang, 2004) ํ ์์๋ค. ๋ฐ๋ผ์๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋๊ตฌ์ธ์๋์ด๊ทธ๋จ์์ฌ์ฉ ํ์ฌ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌธ๋ง์กฑ๋์๊ด๊ณ๋ฅผ์ค๋ช ํ๊ณ ์ํ๋ค. ์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ค๋ฃจ๋๋๊ตฌ๋ก๋ MBTI ๋ฐ์๋์ด๊ทธ๋จ๋ฑ์ด์๋ค. MBTI๋์ฑ๊ฒฉ์ ํ๊ตฌ๋ถ์๋์ ์ํ๋๊ตฌ (Kim, Sim, 1995) ์ด๋ฉฐ์ฑ๊ฒฉ์ ํ๊ณผ๊ฐ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ์์ ์์ดํด์์ฑ์ฐฐ์๋๊ณ ์ํ๋๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋์๋์ด๊ทธ๋จ์ํ์ฉํ๊ธฐ์์ํ์๋ค (Jung & Lee, 2008). 1990๋ ์ด๋ฐ๋ถํฐ์๋์ด๊ทธ๋จ์ด์๊ฐ๋๋ฉด์๊ต์กํ, ์ฌ๋ฆฌํ, ์ ํ, ๊ฒฝ์ํ, ๊ฐํธํ๋ถ์ผ์์์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ด๋ฃจ์ด์ก๊ณ ์ง๋ฌดํ๋์์ํฅ์๋ฏธ์น๋์ฃผ์๋ณ์ธ์ธ๊ฐ์ธ์ฑํฅ์ํ์ธํ๊ธฐ์ํด๋๋ฆฌํ์ฉ๋์ด์ค๊ณ ์๋ค (Yoon, 2003). ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋ค์๋์์ผ๋กํ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ก๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด๊ฐํธ์ฌ์์ฌํ๋ณต์ง์ฌ์์ฐ๊ณ๋ฐ์ฅ์ ์์ธ (Ryu, 2003) ๊ณผ๋ณด๊ฑด์๊ณต๊ณต๊ทผ๋ก๋ฐฉ๋ฌธ๊ฐํธ์ฌ์ ํ๊ฐ (Koh et al., 2002) ๊ฐ์์ผ๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฝ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์๋ํ์ฐ๊ตฌ๋์ฐพ์๋ณผ์์์๋ค. ์ด์๋ณธ์ฐ๊ตฌ์๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผํ์ ํ๊ณ ์ํ๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ๋ฐํ์ผ๋ก๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์์ดํดํ์ฌ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ฅผํฅ์ํ๊ธฐ์ํ๊ธฐ์ด์๋ฃ๋ฅผ์ ๊ณตํ๊ณ ์ํ๋ค. 2. ์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์ํ์ ํ๊ณ , ์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผํ์ ํ๊ณ ์ํ๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์ํ์ ํ๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์ํ์ ํ๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ฅผํ์ ํ๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ๊ฐํธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผํ์ ํ๋ค. ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ 1. ์ฐ๊ตฌ์ค๊ณ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผํ์ธํ๊ธฐ์ํ์์ ์ ์๊ด๊ด๊ณ์ฐ๊ตฌ์ด๋ค. 78 Korean Journal of Occupational Health Nursing
๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ 2. ์ฐ๊ตฌ๋์์ ๊ตญ๋ฐฉ๋ฌธ์ ๋ด๊ฐํธ์ธ๋ ฅ์ฝ2400๋ช ์ค๋ถ์ฐ๊ด์ญ์์์ฌ 16 ๊ฐ๋ณด๊ฑด์์๊ฒฝ์๋จ๋์์ฌ 20๊ฐ๋ณด๊ฑด์์๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์ ์์ธ๋ ฅ์๊ฒ์ ํ๋ก์ฐ๊ตฌ์๋ชฉ์ ์์ค๋ช ํ์ฌ, ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์ 8๊ฐ์๋ณด๊ฑด์์๊ฒฝ์๋จ๋ 18๊ฐ์๋ณด๊ฑด์๋ก๋ถํฐ์๋ฃ์์ง์ํ๋ฝ๋ฐ์๋ค. ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์์์ฌ๋ณด๊ฑด์์์๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ 100๋ช ๊ณผ, ๊ฒฝ์๋จ๋์์ฌ๋ณด๊ฑด์๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ 130๋ช ์ผ๋ก๋ถํฐ์ด 230๋ถ์ค๋ฌธ์ง์กฐ์ฌ๊ฐ์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค. ๋์ํ๋์ค๋ฌธ์ง๋ฅผ๋ฐฐ๋ถํ์ฌ 230๋ถ์ ์ํ์ํ์๋ค. ๋ถ์ ์ ํ์๋ต์ง 4๋ถ์ ์ธํ 226๋ถ์๋ํด์๋ฃ๋ถ์์ํ์๋ค. 3. ์ฐ๊ตฌ๋๊ตฌ 1) ์ฑ๊ฒฉ์ ํ์ธก์ ๋๊ตฌ์น ๋ ์๋ฆฌ์นด์ฐ๊ตฌ์์์ 1960๋ ๊ฐ๋ฐ๋์ด 1975๋ Riso์์ฑ๊ฒฉ์ฌ๋ฆฌํ์ํ๋ถ์ผ๋ก์๋์ด๊ทธ๋จ์ฐ๊ตฌ๋ฅผํตํด์ฑ๊ฒฉ์ ํ์์ฒด๊ณ์ ์ธ์ ์์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฌ์์ค. ์ฑ๊ฒฉ์์ญ๋์ฑ๊ณผ์์ธ์ฑ, ์ ์ ์ํ์ ์ง๋จ DSM-IV(TR) ๋ฐ MBTI ์ ํ๊ณผ์์ฐ๊ด์ฑ, ์์ ์์ฑ๊ฒฉ์ดํด๋ฅผํตํด์๊ธฐ๋ณํ์๊ธฐํ๋ฅผ์ ๊ณตํ๊ธฐ์ํด๊ฐ๋ฐ๋ํ๋ก๊ทธ๋จ์ 1998๋ ํ๊ตญ์๋์ด๊ทธ๋จํํ๊ฐ์ฐฝ๊ฐ๋๋ฉด์ Yoon (2001) ์ดํ์คํํํ๊ตญํ์๋์ด๊ทธ๋จ์ฑ๊ฒฉ์ ํ๊ฒ์ฌ์ง์ด๋ค. ์์กด์์ํ๋ฐ์๊ณผ์๊ทน์๋ํด๋ฐ์๋ค์ฌํ๋์ผ๋กํํ๋๋์ธ๊ฐ์์ฑ๊ฒฉ์๊ทผ๊ฐ์์ฅ ( ๋ณธ๋ฅ ), ๊ฐ์ด ( ๊ฐ์ ). ์ฌ๊ณ ( ์ฌ๊ณ ) ์์์ญ์ผ๋ก์๋์ง์ค์ฌ 3์์ญ์ผ๋ก๊ตฌ๋ถํ์๊ณ , ์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ์ฌ๋ฆฌ์ ์ฑ์ฅ๊ณผํด๋ณด๋ฅผ๋ฐ์ํ์ฌ์๊ธฐํ์ ์ด์์ผ๋ฉฐ๊ฑด๊ฐํ์ํ๋ฅผํตํฉ์ด๋ผํ๋ฉฐ๋ณ์ ์ด๊ณ ์ ๊ฒฝ์ฆ์ธ์ํ๋ฅผ๋ถ์ด๋กํํํ์ฌ์ฑ๊ฒฉ์์ญ๋์ฑ์์ค๋ช ํ๊ณ ์๋ค. ์์ ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์์ 1-7-5-8-2-4-1, 9-3-6-9์๋ฐฉํฅ์ผ๋ก์งํ์ํตํฉ์ผ๋ก๋ถ๋ฅํ๋ฉฐ์ญ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก์งํ์๋ถ์ด์ด๋ผ๋ช ๋ช ํ๋ค. ์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๊ฐ๊ฐ 9๊ฐ๋ฌธํญ์ผ๋ก์กฐํฉํ์ฌ์ด81๊ฐ์๋ฌธํญ์, 5์ ์ฒ๋๋ก์ด๋ฃจ์ด์ง๊ฒ์ฌ์ง๋ค. Yoon (2001) ์ฐ๊ตฌ์์์ ๋ขฐ๋๋ Cronbach's =.90, ์ฌ๊ฒ์ ๋ขฐ๋๋.89, Riso (1999) ์์๋์ํ๋น๋๋.82 ์๊ณ ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์์์ ๋ขฐ๋๋ Cronbach's =.89๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 2) ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์ธก์ ๋๊ตฌ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋ Yoon ๋ฑ (2005) ์ด๊ฐ๋ฐํ์ฌ Kim (2008) ๊ฐ์์ ๋ณด์ํ 5์ ์ฒ๋ 18๋ฌธํญ๋๊ตฌ๋ฅผ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ด๋๊ตฌ๋์ ๋ฌธ์ ์์๊ฐ๋ (6๋ฌธํญ), ์ฌํ์ ์ธ์ (5๋ฌธํญ), ๊ฐํธ์ฌ์์ ๋ฌธ์ฑ (3๋ฌธํญ), ๊ฐํธ๊ณ์์ญํ (2๋ฌธํญ), ๊ฐํธ์๋ ์์ฑ (2๋ฌธํญ) ์ํ์์์ญ์ผ๋ก๊ตฌ๋ถ๋๋ค. Likert 5์ ์ฒ๋๋ก, ํญ์๊ทธ๋ ๊ฒ๋๋ ๋ค (5์ ), ํญ์๊ทธ๋ ๊ฒ๋๋ผ์ง์๋๋ค (1์ ) ๋กํ์๋ค. ์ ์๊ฐ๋์์๋ก์ ๋ฌธ์ง๊ด์ด๋๋ค๊ณ ์๋ฏธํ๋ค. ์ ํ์ฐ๊ตฌ์์ ๋ขฐ๋๋ Kim (2008) ์ฐ๊ตฌ์์์ ๋ขฐ๋๋ Cronbach's =.94์ด๊ณ ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์์์ ๋ขฐ๋ Cronbach's =.82๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 3) ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์ธก์ ๋๊ตฌ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋ Paula (1978) ๋ฑ์ด๊ฑด๊ฐ์ธ๋ ฅ์์ํด๊ฐ๋ฐํ 43๋ฌธํญ์ Heo์ด๋ฒ์ญํ 24๋ฌธํญ์ Han (1987) ๊ฐ๋ณด๊ฑด๊ฐํธ์ฌ์๊ฒ์ ํฉํ๊ฒ์์ ํ๋๊ตฌ๋ก 24๋ฌธํญ 5์ ์ฒ๋์๋๊ตฌ๋ฅผ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ด๋๊ตฌ๋๋ด๊ธ์๊ดํ (2๋ฌธํญ), ์ํธ์์ฉ์๊ดํ (2๋ฌธํญ ), ์ ๋ฌด์๊ตฌ์๊ดํ (5๋ฌธํญ), ๊ฐํธ์ฌ์์์ฌ์์๊ด๊ณ์๊ดํ (3๋ฌธํญ), ์์จ์ฑ์๊ดํ (4๋ฌธํญ), ํ์ ์๊ดํ (3๋ฌธํญ), ์ ๋ฌธ์ ์์น์๊ดํ (5๋ฌธํญ) ์ผ๋ก๊ตฌ์ฑ๋์๋ค. Likert 5์ ์ฒ๋๋ก, ํญ์๊ทธ๋ ๊ฒ๋๋๋ค (5์ ), ํญ์๊ทธ๋ ๊ฒ๋๋ผ์ง์๋๋ค (1์ ), ๋ถ์ ์ ์ธ๋ฌธํญ์ญ์ฝ๋ฉํ์๊ณ ์ ์๊ฐ๋์์๋ก์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. Paula (1978) ์ด์ ๋ขฐ๋ Cronbach's =.91์ด์๊ณ , Han ์ฐ๊ตฌ์์๋์ ๋ขฐ๋ Cronbach's=.81์ด์๊ณ , Chu (2001) ์ ๋ขฐ๋ Cronbach's =.72์ด๊ณ ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์์์ ๋ขฐ๋๋ Cronbach's =.71๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. 4. ์๋ฃ์์ง์กฐ์ฌ๊ธฐ๊ฐ์ 2010๋ 7์ 1์ผ๋ถํฐ 7์ 9์ผ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์์๊ฒฝ์๋จ๋๋ณด๊ฑด์๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด์ ์๊ฐํธ์ฌ์๊ฒ์ ํ๋ก์ฌ์ ์ฐ๋ฝ์ํ์ฌ์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ์์ค๋ช ํ๊ณ ๋์๋ฅผ๊ตฌํํ 2010๋ 7์ 19์ผ๋ถํฐ 7์ 23์ผ๊น์ง์๋ฃ์์ง์ํ์๋ค. ์ฌ์ ๋์ํ๋ถ์ฐ๊ณผ๊ฒฝ๋จ์ง์ญ์์ฌ 26๊ฐ์๋ณด๊ฑด์์ 230๋ถ๋ฅผ์ฐํธ์ผ๋ก๋ฐฐ๋ถํ๊ณ ๋ฐฐ๋ถ์ํ์์ฉ๋ดํฌ, ์ฌ์ํ๋ฐ์ฐ๊ตฌ๋์์์๋ํ์ค๋ฆฌ์ ๋ณดํธ๋ฅผ์ํ์ฌ์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ๋ฐ๋ด์ฉ, ์ธ์ ๋ผ๋์ค๋ฌธ์๋ํ์๋ต์๊ฑฐ์ ํ ์์์ผ๋ฉฐ์๋ต๋ด์ฉ์์ฐ๊ตฌ์ด์ธ์๋ชฉ์ ์ผ๋ก์ ๋๋ก์ฌ์ฉํ์ง์์์์ค๋ช ํ์ฉ์ง์์ฐ๊ตฌ์ฐธ์ฌ์๋ํ์๋ฉด๋์์๋ํจ๊ป๋๋ดํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ์๋ํ๊ตญ์๋์ด๊ทธ๋จํํ์์์ผ๋ฐ๊ฐ์ฌ์๊ฒฉ์์ทจ๋ํ 4๋จ๊ณ์ ๋ฌธ๊ต์ก๋จ๊ณ๋ฅผ์ด์ํ์์ผ๋ฉฐ, ํ๊ตญ์๋์ด๊ทธ๋จํํ์๊ฒ์ฌ์ง์ฌ์ฉ์๋ํํ๋ฝ์๋ฐ์๋ค. ๋์์์๊ฒ๊ฒ์ฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผํต๋ณดํ ๊ณํ์์์ค๋ช ํ๊ณ ๋ฉ์ผ๋ก๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ์๋ ค์ฃผ์์ผ๋ฉฐ, ๊ธฐ์ฌ๋๋ฝ, ๋ถ์ค์๋ฃ 4๋ถ๋ฅผ์ ์ธํ์ด 226๋ถ์๋ถ์ํ์๋ค. 5. ์๋ฃ๋ถ์์ฐ๊ตฌ๋์์์์ผ๋ฐ์ ํน์ฑ, ์ฐ๊ตฌ๋์์์์ธ๊ฐ์งํ์์ค Vol. 21 No. 2, 2012 79
๋ฐํ์ธ ๋ฐ๊ฒฝ๋ฏผ ์ด๊ฒฝํฌ ์ฌ๊ณผ์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ถํฌ์ ๋์, ์ญ๋์ฑ๋ฐฉํฅ์ธํตํฉ ๋ถ์ด์ ๋๋๋น๋์๋ฐฑ๋ถ์จ๋ก, ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด, ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ํ๊ท ๊ณผํ์คํธ์ฐจ๋ก, ์ฑํ์ ํ๋ณ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด, ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์๊ด๊ณ๋ ANOVA๋ก, ๋์์์์ธ๊ฐ์งํ์์ค์ฌ, ์ฑ๊ฒฉ์ ํ๊ณผ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ์์๋ณด๊ธฐ์ํด Pearson's correlation coefficient๋ก๋ถ์ํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ 1. ์ฐ๊ตฌ๋์์์์ผ๋ฐ์ ํน์ฑ์ฐ๊ตฌ๋์์์์ผ๋ฐ์ ํน์ฑ์ผ๋ก๋์ฐ๋ น, ๊ฒฐํผ์ํ, ์ข ๊ต, ํ๋ ฅ, ์๋ฃ๊ธฐ๊ด๊ฒฝ๋ ฅ, ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด๊ฒฝ๋ ฅ, ์ด์ง๊ณํ๋ฑ์์กฐ์ฌํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ๋์์์์ผ๋ฐ์ ํน์ฑ์, ํ๊ท ์ฐ๋ น์ 40.3์ธ๋ฉฐ, 40~ 49์ธ๊ฐ 42.0% ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ , ๊ธฐํผ์ด 83.6% ์์ผ๋ฉฐ, ์ ๋ฌธํ์ฌ๊ฐ 81.4% ๋ฅผ์ฐจ์งํ์๋ค. ์๋ฃ๊ธฐ๊ด๊ทผ๋ฌด๊ฒฝ๋ ฅ์ 1~5๋ ์ด 41.1% ์๊ณ , ๋ฐฉ๋ฌธ๊ฐํธ์ฌ๊ฒฝ๋ ฅ์ 13~36๊ฐ์์ด 53.5% ์์ผ๋ฉฐ, ์ด์ง๊ณํ์ ์๋ค ๊ฐ 52.4%, ๋ฌด์๋ต์ 24% ์ด๋ค (Table 1). Table 1. General Characteristics (N=226) Characteristics Categories n (%) Age (year) (M±SD: 40.3±8.2) (Min~Max: 23~57) Marital status 20~29 30~39 40~49 50~59 Single Married Level of education Three-year college Four-year college Medical institution career (year) Health care visit career (month) Change jobs plans to change jobs <1 1~ 5 6~ 10 11~ 15 16 12 13~ 36 37 Yes No Not sure 30(13.3) 67(29.6) 95(42.1) 34(15.0) 37(16.4) 188 (83.6) 184 (81.4) 42(18.6) 20 (8.9) 92(41.1) 67(29.9) 30(13.4) 15 (6.7) 41(18.1) 121 (53.5) 64(28.4) 53(23.5) 118 (52.2) 55(24.3) 2. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ถํฌ 40.6%, ๋ถ์ด 50.4% ์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์๋ค (Table 2). ์ฐ๊ตฌ๋์์์์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ๋ถํฌ๋ 9์ ํ์ค์ฌ์ 34.8%, 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ 25.0%, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์ 24.6%, ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ์ฅ์ค์ฌ 63.0%, ๊ฐ์ด์ค์ฌ 28.4%, ๋จธ๋ฆฌ์ค์ฌ 8.4% ๋ก์ฅ์ค์ฌ์์ญ์ด๊ฐ์ฅ๋ง์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋ค์์ญ๋์ ์๋์ง์๋ฐฉํฅ์ํตํฉ 3. ์ฐ๊ตฌ๋์์์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์ฐ๊ตฌ๋์์์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์ํ๊ท ํ์คํธ์ฐจ๋ 3.54±0.45 ์ ์ผ๋ก๋ณดํต์ด์์์์ค์ด๋ฉฐ, ํ์์์ญ์์์ ๋ฌธ์ง์์๊ฐ๋ 3.89±0.53, ๊ฐํธ๊ณ์์ญํ 3.78±0.60, ๊ฐํธ์์ ๋ฌธ์ฑ 3.68 Table 2. Participants' Personality Types of Three Centers of Intelligence, Stability and Stress Variables Personality type Name Center Instinct Type 1 Type 8 Type 9 Center Feeling Type 2 Type 3 Type 4 Center Thinking Type 5 Type 6 Type 7 Reformer Leader Arbitrator Assistant Achiever Artist Thinker Faithfulness Optimist Stability Stress Stability & stress Total n(%) n(%) n(%) n(%) 24 (10.7) 3(1.3) 22 (9.8) 49 (21.9) 30 (13.4) 1(0.4) 4(1.8) 35 (15.6) 3(1.3) 7(3.1) 27(12.1) 51(22.8) 80(35.7) 21(9.4) 3(1.3) 26(11.6) 5(2.2) 0(0.0) 7(3.1) 5(2.2) 1(0.4) 5(2.2) 11 (4.9) 4(1.8) 0(0.0) 0(0.0) 4(1.8) 0(0.0) 3(1.3) 5(2.2) (N=224) 56(25.0) 6(2.7) 78(34.8) 140 (62.5) 55(24.6) 4(1.8) 6(2.7) 65(29.0) 7(3.1) 6(2.7) 6(2.7) 19(8.5) Total 91 (40.6) 113 (50.4) 20 (8.9) 224 (100.0) 80 Korean Journal of Occupational Health Nursing
๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ ±0.62, ๊ฐํธ์๋ ์์ฑ 3.54±0.72, ์ฌํ์ ์ธ์ 2.94±0.68, ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 3). ์ฐ๊ตฌ๋์์์์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ํ๊ท ํ์คํธ์ฐจ๋ 2.99±0.30 ์ผ๋ก๋ณดํต์ดํ์์์ค์ด๋ฉฐ, ํ์์์ญ์์์ํธ์์ฉ 2.50± 0.68, ์ ๋ฌธ์ ์์น 2.76±0.48, ๋ด๊ธ๋ฌธํญ 2.97±0.35, ์ ๋ฌด์์๊ตฌ 3.00±0.34, ์์จ์ฑ์๊ดํด์ 3.07±0.52, ๊ฐํธ์ฌ์์์ฌ์์๊ด๊ณ 3.12±0.72, ํ์ ์๊ดํด์ 3.45±0.58 ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค (Table 3). Table 3. Nursing Professional Values and Job Satisfaction (N=226) Nursing professional values M±SD Specialized self-conception Social recognition Nursing's specialty Role of nursing social Nursing's identity Total Pay questions on income Interaction Task demand Nurse-doctor relation Regarding autonomy Regarding administration Specialized position Total 3.89±0.53 2.94±0.68 3.68±0.62 3.78±0.60 3.54±0.72 3.54±0.45 2.97±0.35 2.50±0.68 3.00±0.34 3.12±0.72 3.07±0.52 3.45±0.58 2.76±0.48 2.99±0.30 4. ์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์๊ด๊ณ ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์์ 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์ (F=3.69) ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋์์ ๋ฌธ์ง๊ด์๋ณด์๊ณ , ์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ดํ๋ถ์์ญ๋ณ์์๋์์๊ฐ๋ ์์ญ 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์ (F=4.08), ์ฌํ์ ์ธ์์์ญ 4์ ํ์์ ๊ฐ (F=3.27), ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ฑ์์ญ 5์ ํ์ฌ์๊ฐ (F=3.81), ๊ฐํธ๊ณ์์ญํ ์์ญ 2 ์ ํ์กฐ๋ ฅ๊ฐ (F=3.88), ๊ฐํธ์๋ ์์ฑ์์ญ 2์ ํ์กฐ๋ ฅ๊ฐ (F=3.76) ๊ฐ๊ฐ๋์ํ๊ท ์๋ณด์๋ค. ๊ฐ์ฅ๋ง์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์ด๋ 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์, 9์ ํ์ค์ฌ์๊ฐ์๋ถ์ฐ๋ถ์์ฌํ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์์ฐจ์ด์์ํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์ฐจ์ด๋ฅผ๋ณด์๊ณ (F=3.77, p=.025), 2 ์ ํ์กฐ๋ ฅ์๊ฐ๋์๊ฐ์ฅ๋์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์๋ํ๋๋ค (Table 4). ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์์๋ 3์ ํ์ฑ์ทจ์ ((F=3.15) ๊ฐ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ๊ฐ์ฅ๋์๋ค์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋ํ๋ถ์์ญ์์๋ด๊ธ๋ฌธํญ์์ญ 8์ ํ์ง๋์ (F=3.171), ์ํธ์์ฉ์์ญ 8์ ํ์ง๋์ (F=2.75), ์ ๋ฌด์๊ตฌ ๋์์ญ 6์ ํ์ถฉ์ฑ๊ฐ (F=3.17), ๊ฐํธ์ฌ์์์ฌ์์๊ด๊ณ์์ญ 6์ ํ์ถฉ์ฑ๊ฐ (F=3.61), ์์จ์ฑ์์ญ 3์ ํ์ฑ์ทจ๊ฐ (F=3.44), ํ์ ์์ญ 3์ ํ์ฑ์ทจ๊ฐ, 5์ ํ์ฌ์๊ฐ (F=3.67), ์ ๋ฌธ์ ์์น์์ญ 3์ ํ์ฑ์ทจ๊ฐ (F=2.90) ๊ฐ๋์ํ๊ท ์๋ณด์๋ค (Table 4). ๊ฐ์ฅ๋ง์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์ด๋ 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์, 9์ ํ์ค์ฌ์๊ฐ๋ถ์ฐ๋ถ์์ฌํ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋์ ์ํ์ฐจ์ด (F=0.93, p=.398) ๊ฐ์์๋ค. 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ๊ฐ๋์์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ฅผ๋ณด์๋ค (Table 4). 5. ์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ์์๋ํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์๊ณ (r=-.22, p=.001). ๋์์์ค๋ง์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์ธ 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์, 9์ ํ์ค์ฌ์๊ฐ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ์ดํด๋ณด๋ฉด, 1์ ํ์ (r=-.38, p =.004), 9์ ํ์ (r=-.38, p=.001) ๋กํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์์ผ๋, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์์์์์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ์์๋์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์์ผ๋ํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์ง์์๋ค (Table 5). ํ์์ค์ฌ๋ณ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ์์๋์ฅ์ค์ฌ (8์ ํ์ง๋์, 9์ ํ์ค์ฌ์, 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ ) ์ดํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์๋ค (r=-0.24, p=.005). ๊ฐ์ด์ค์ฌ๊ณผ๋จธ๋ฆฌ์ค์ฌ์์๋์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์ด์ง๋งํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์ง์์๋ค (Table 5). ๋ ผ์๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ถํฌ์, ์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์ฐจ์ด์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผํ์ ํ์๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๋ถํฌ์์ 9์ ํ์ค์ฌ์, 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์์์ผ๋ก๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ํ์์ค์ฌ์์์ฅ์ค์ฌ์ด 62.5% ๋ก๊ฐ์ฅ๋ง์๋ค, Lee (2007), Lee (2002), Joo (2002) ์์ฐ๊ตฌ์์๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ๋ํ์์๋์์ผ๋กํ์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ถํฌ์์ ์ํ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ณด์์ผ๋, Yang, Yang, Cha (2004) ์์ข ํฉ๋ณ์์๊ทผ๋ฌดํ๋๊ฐํธ์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋กํ์ฐ๊ตฌ์์๋ 6์ ํ์ถฉ์ฑ๊ฐ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋ง์๊ณ ๋จธ๋ฆฌ์ค์ฌ, ๊ฐ์ด์ค์ฌ, ์ฅ์ค์ฌ์ผ๋ก๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์ฐจ์ด๋ฅผ๋ณด์๋ค. ์ด๋์น๋ฃ์์ฃผ์๊ฐํธ์ํ์ํ๋์ธ๊ณผ๋ณ๋๊ฐํธ์ฌ์๋ณด๊ฑด์์ฃผ์๊ฐํธ์ํ์ํ๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด๊ฐํธ์ฌ์์ ๋ฌด๊ฐ์ง๋จ์ํน์ฑ์์ฐจ Vol. 21 No. 2, 2012 81
๋ฐํ์ธ ๋ฐ๊ฒฝ๋ฏผ ์ด๊ฒฝํฌ Table 4. Nursing Professional Values and Personality Type, the Relationship between Job Satisfaction (N=224) Characteristics Type 1 Type 2 Type 3 Type 4 Type 5 Type 6 Type 7 Type 8 Type 9 1 Reformer 2 Assistant 3 Achiever 4 Artist 5 Thinker 6 Faithfulness 7 Optimist 8 Leader 9 Arbitrator Specialized job self-conception 3.93±0.44 4.08±0.47 4.03±0.41 3.72±0.89 3.95±0.31 3.58±1.13 3.83±0.37 3.35±1.15 3.82±0.46 Social recognition 2.98±0.65 3.09±0.71 3.05±0.98 3.27±0.89 2.74±0.74 2.90±1.15 2.90±0.65 2.23±0.72 2.89±0.58 Nursing's specialty 3.71±0.58 3.77±0.59 3.75±0.50 3.61±0.77 3.81±0.18 3.78±0.75 3.78±0.46 3.06±0.93 3.63±0.66 Role of nursing social 3.86±0.46 3.88±0.57 3.75±0.50 3.25±0.61 3.79±0.27 3.67±0.88 3.58±0.66 3.33±1.17 3.79±0.62 Nursing's identity 3.52±0.61 3.76±0.72 2.88±0.63 3.25±0.82 3.43±0.35 3.33±0.98 3.33±0.75 3.42±0.92 3.53±0.76 Specialized values (all) 3.58±0.38 3.69±0.44 3.53±0.30 3.47±0.62 3.51±0.24 3.41±0.84 3.48±0.48 2.99±0.75 3.49±0.41 Pay questions on income 2.92±0.39 2.98±0.33 2.88±0.25 3.10±0.22 3.07±0.19 2.83±0.26 3.00±0.45 3.17±0.26 2.97±0.37 Interaction 2.54±0.77 2.48±0.80 2.63±0.25 2.90±0.65 2.71±0.64 2.67±0.26 2.58±0.58 2.75±0.52 2.41±0.58 Task demand 3.07±0.32 2.94±0.33 3.00±0.16 3.00±0.57 2.89±0.16 3.17±0.23 2.93±0.33 2.67±0.58 3.02±0.34 Nurse-doctor relation 3.15±0.75 3.00±0.73 3.42±0.42 3.07±0.49 3.19±0.88 3.61±0.77 3.22±0.91 3.33±0.79 3.10±0.70 Regarding autonomy 3.07±0.56 3.06±0.53 3.44±0.69 3.10±0.38 3.36±0.32 3.33±0.56 3.00±0.50 3.08±0.41 3.05±0.50 Regarding administration 3.52±0.61 3.35±0.68 3.67±0.27 3.47±0.18 3.67±0.54 3.61±0.61 3.56±0.50 3.33±0.47 3.42±0.54 Specialized position 2.71±0.47 2.70±0.51 2.90±0.42 2.80±0.20 2.66±0.34 3.07±0.48 2.63±0.29 2.50±0.58 2.84±0.49 Job satisfaction (all) 3.01±0.31 2.93±0.33 3.15±0.10 3.04±0.23 3.05±0.24 3.22±0.33 2.97±0.29 2.92±0.31 2.99±0.28 Groups of 30 or more: the personality type and nursing professional value to compared F=3.77, p=.025, b>c by Duncan ( a: type 1, b: type 2, c: type 9). Groups of 30 or more: the personality type and job satisfaction compared F=0.93, p=.393. 82 Korean Journal of Occupational Health Nursing
๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ Table 5. Participants' Personality Types and Nursing Professional Values the Relationship between Job Satisfaction Correlation (N=224) Center of forces Type Name Center instinct Type 1 Type 8 Type 9 Center feeling Type 2 Type 3 Type 4 Center thinking Type 5 Type 6 Type 7 Reformer Leader Arbitrator Assistant Achiever Artist Thinker Faithfulness Optimist Specialized values/job satisfaction figure r -.38.61 -.38 -.24 -.24.77.08 -.20 -.60.28 -.86 -.15 p.004.200.001.005.085.233.903.121.158.598.028.542 Total -.22.001 ์ด์ธ๊ฒ์ผ๋ก์ฌ๋ฃ๋๋ฉฐํฅํ์ง๋จ๊ฐ์์ฐ๊ตฌ๊ฐํ์ํ๊ฒ์ผ๋ก์ฌ๋ฃ๋๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋ค์ํ์์ค์ฌ์๋ํ๋ถ์์์์ฅ์ค์ฌ์๊ฐํธ์ฌ๋ค์ด๋ง์๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋๋ฐ, ์ด๋ฌํ๊ฒฐ๊ณผ๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋ฟ๋ง์๋๋ผ๊ฐํธ์ฌ๋ค์์ ๋ฌด์ํ์ด์ง์ ๊ฐํธ์ ๊ณต์ด๋ฏ๋กํ๋์ผ๋ก๋ฐ๋ก์ฎ๊ฒจ์ค์ฒํ๋ํน์ฑ (Joo, 2002) ๊ณผ์ผ์นํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋จธ๋ฆฌ์ค์ฌ (5์ ํ, 6์ ํ, 7์ ํ ) ์ธ์ด์ฑ์ ์ด๊ณ ํ๋จ์ ์ด๋ฉฐ๋ ผ๋ฆฌ์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ์ํ๋์ฑ๊ฒฉ์ ํ์ํน์ฑ์ด๋ฎ์๊ฒฐ๊ณผ๋, ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ฌ์ ์์ค์ถ์ ์ธ์ญํ ์๋ด๋นํ๋๊ฐํธ์ฌ๋ก์์ ๋ฌด์ํจ๊ณผ์ฑ์์๋ฆฌ๋๋ฐ์ฒด๊ณ์ ์ธ๊ณํ์์ธ์์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํ๊ณ ์ ๋ต์์ธ์ฐ๋๊ฐํธ์ฐ๊ตฌ๊ฐํ์ํ๋ค๊ณ ์ฌ๋ฃ๋๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์ํ๊ท ํ์ ์ 3.54± 0.45์ ์ผ๋ก๋ณดํต์ด์์ผ๋ก์ด๋ Yang ๋ฑ (2004), Chu (2001), Koh์ Jung (2004) ์์์๊ฐํธ์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋กํ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌํ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์ํ๊ท ํ์ ์ 2.99± 0.30์ผ๋ก๋ณดํต์ดํ์๋ง์กฑ๋๋ฅผ๋ณด์๊ณ ํ๋ถ์์ญ์์์ํธ์์ฉ์์ญ์์๊ฐ์ฅ๋ฎ์์ ์๋ฅผ๋ํ๋ด์๋ค. ๋ํ๋ณ์๊ฐํธ์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋ก์ฐ๊ตฌํ Yang ๋ฑ (2004) ์ 3.55, Chu (2001) ๋ 3.28, Koh ๋ฑ (2004) ์ 2.74, ๋ณด๊ฑด๊ฐํธ์ฌ์์์๊ฐํธ์ฌ๋ฅผ๋์์ผ๋กํ Sung (2001) ์์ฐ๊ตฌ์์๋๋ณด๊ฑด๊ฐํธ์ฌ๊ฐ์์๊ฐํธ์ฌ๋ณด๋ค์ง๋ฌด๋ง์กฑ์ด๋๊ฒ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋ํ๋ถ์์ญ๋ณ์ฌํ์ํธ์์ฉ์์ญ์์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์ํน์ฑ์์ฌ๋๊ณผ์๊ด๊ณ๋ฅผ์ค์ํ๋ 9์ ํ์ค์ฌ์ (F=2.41) ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋ฎ์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์๊ณ , ์์ ์์ด๋ฏธ์ง์์ ์ฒด์ฑ์์ค์ํ๋ 4์ ํ์์ ๊ฐ (F=2.90) ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์์์ด์ฅ์ค์ฌ์ธํต์ , ํ๊ณผ๊ถ๋ ฅ์์ค์ํ๋ 8์ ํ์ง๋์ (F=2.92) ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋ฎ์์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ฅผ๋ณด์๋ค. ์ฑ๊ฒฉ์ ํ์ํน์ฑ์ํต์ ๋ฅผ๋นํ๋๊ฒ์๋ํ๋๋ ค์์ผ๋ก์์ ์๋ณดํธํ๊ธฐ์ํด์ํ, ๊ถ๋ ฅ์๊ฐ์ง๊ณ ์์ด์ผํ๋ค๋ํน์ฑ์ผ๋ก๊ถ๋ ฅ๊ตฌ์กฐ๋ฅผํ์ ํ๊ณ ์์ ์ํ์๋ฐํํ ์ฌ๊ณ ํ๋์ฑํฅ์๊ฐ์ง 8์ ํ์ง๋์๊ฐ๊ฐ์ฅ๋ฎ์์ง๋ฌด๋ง์กฑ์๋ณด์ด๋๊ฒ์์์ ์์ ๋ฌด์๋ฅ๋์ ์ด์ง๋ชปํ๊ณ ์๋์ ์ธ์ ๋ฌด๋ฅผํ๋๊ฒ์ผ๋ก์ฌ๋ฃ๋๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์์ 30๋ช ์ด์์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์ธ 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์, 9์ ํ์ค์ฌ์๊ฐ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์์์ ์ํ์ฐจ์ด๋ฅผ๋ณด์๊ณ 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์๊ฐ๋์ํ๊ท ์๋ณด์๋ค. Joo (2002), Kim ๋ฑ (2005), Yang ๋ฑ (2004) ์์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์ธ๋ณ์๊ฐํธ์ฌ๋ค๊ณผ์ฐจ์ด๋ฅผ๋ณด์๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์์๋ 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ๊ฐ, 9์ ํ์ค์ฌ์๊ฐ์๋์ ์ํ์ฐจ์ด๋ฅผ๋ณด์ด์ง์์์ผ๋, 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋์ํ๊ท ์๋ณด์๋๋ฐ Yang ๋ฑ (2004), Joo (2002), Kim ๋ฑ (2005) ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌํ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ์ด๋ 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ์์ฑ๊ฒฉํน์ฑ์๋ณด๋ฉด์ค๋ฆฌ๋๋๋๊ท๋ฒ์์ ์งํ์ฌ์ํฉ์๊ฐ์ ์ํค๊ธฐ์ํด๋ ธ๋ ฅํ๋์ฑ๊ฒฉ์ ํ์ผ๋ก๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋ค๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ฌ์ ์์๊ฐํธ์ฌ๋ก์์์ฑ ์๊ฐ์๊ฐ์ง๊ณ ์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํ๋ฏ๋ก์ง๋ฌด๋ง์กฑ์ด๋์๊ฒ์ผ๋ก์ฌ๋ฃ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์์์ด์๋ง์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์ด๋ 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์, 9์ ํ์ค์ฌ Vol. 21 No. 2, 2012 83
๋ฐํ์ธ ๋ฐ๊ฒฝ๋ฏผ ์ด๊ฒฝํฌ ์๊ฐ์์ฐจ์ด๋ฅผ๋ณด๋ฉด 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์๊ฐ๊ฐ์ฅ๋์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์๋ณด์๊ณ , ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ๊ฐ๊ฐ์ฅ๋์๋ง์กฑ์๋ณด์๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ์ดํด๋ณธ๊ฒฐ๊ณผ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์ ์ฒด์์ํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์ค๋ง์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์ธ 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ์ 9์ ํ์ค์ฌ์์์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌธ๋ง์กฑ๋์ํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ํ๋๋ค. Koh (2004), Lee (2002), Shin (2009) ์์ฐ๊ตฌ์์๋์์๊ฐํธ์ฌ๋ค์์ ๋ฌธ์ง์ ์ฑ๊ณผ๋ณด์, ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์งํ๋, ๊ฐํธ์ ๋ฌด์ํ๊ณผ์์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์๊ดํ์ฐ๊ตฌ์์์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์๋ค. Kim (1993) ์๊ฐ์ ๊ฐํธ์ฌ์์ ๊ท์ง๊ฐํธ์ฌ์์ง๋ฌด๋ง์กฑ์๊ดํ์ฐ๊ตฌ์์์๊ฐ์ ๊ฐํธ์ฌ๊ฐ์ฑ ์๊ฐ์ด๋ฎ๊ณ ์ง๋ฌด๋ง์กฑ์ด๋์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ์์์ ๋ฌธ์ง๊ด์๋์ผ๋์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ๋ฎ์์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์ฌ๋ณ์์ค์ฌ์๊ฐํธ์ฌ์์ง์ญ์ฌํ์ค์ฌ์๊ฐํธ์ฌ์์ญํ ๊ณผ์กฐ์ง์๊ตฌ์กฐ์ ์ฐจ์ด์๋ํ์ฐ๊ตฌ๊ฐํฅํํ์ํ๊ฒ์ผ๋ก์ฌ๋ฃ๋๋ค. ์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ์์ํ์์ค์ฌ์์๋์ฅ์ค์ฌ์๊ฐํธ์ฌ๋ค์ดํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ๋ณด๊ฑด์๋ฃ์๋น์ค์ ๊ณต์์์ด๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ฌ์ ์ํน์ฑ์๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง๋ฐ๋ณด๊ฑด์๋ฐฉ์ค์ฌ์ 1์ฐจ์๋ฐฉ์ฌ์ ์ด๋ฉฐ, ๋ณ์์ค์ฌ์๊ฐํธ์ํ์์น๋ฃ๋ฅผ๋ชฉ์ ์ผ๋กํ๋ 2์ฐจ์๋ฐฉ์ค์ฌ์๊ฐํธ์ํ์ผ๋ก์ ๋ฌดํน์ฑ์์ฐจ์ด๋ก์ฌ๋ฃ๋๋ค 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์์๋ฒฝํด์ผํ๊ณ ์์ ๊ณผํ์ธ์ด์ฑ์ฅํ๊ณ , ์ํฉ์ํธ์ ์์ํด์์ด์ฌํ๋ ธ๋ ฅํ๋์ฑํฅ์๊ฐ์ง๊ณ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ๊ธธ์๊ฑท๊ณ , ๋งค์ฌ์์ ํํ๊ฒํ์ ํ๋๊ฐ๋ฐ์ ์ธํ๋ (Ha, 2004; Yoon, 2004) ์ด์ง์ ํ์์ ์๋ชจ์ต์ผ๋ก์ฌ๊ธฐ๋์๊ธฐ์ ๋ ์๊ฐ์งํน์ฑ์, ์๋ฃ์ทจ์ฝ๊ณ์ธต์๋์์๋ค์๊ฒ์๋ฒฝํ์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํ๋๊ฒ์ด์ง์ ํ๊ฐํธํ์๋ผ๊ณ ์๊ฐํ์ฌ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ๋ฎ์์์์๊ด๊ด๊ณ๋ก๋ํ๋๋๊ฒ์ผ๋ก์ฌ๋ฃ๋๋ค. 2์ ํ์กฐ๋ ฅ๊ฐ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์์์ ์์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ์ค์์ํ๊ณ ์ ์ด๋ง๊ณ ๊ณค๊ฒฝ์๋น ์ง์ฌ๋๋ค์๊ฒ๋์์์ฃผ๊ณ ์ฃผ๋ณ์ฌ๋๋ค์๊ฒ๋์์์ฃผ๋์ผ์๋ง๋คํ์ง์์์ผํ๋ค (Ha, 2004,; Yoon, 2004) ๋์๊ธฐ์ ๋ ์ด์์ ์์ง์ ํ๋ชจ์ต์ผ๋ก๋ณด๋์ฑ๊ฒฉํน์ฑ์์๋ฃ์ทจ์ฝ๊ณ์ธต์๋์์๋ค์๊ฒ์๋น์ค๋ฅผ์ ๊ณตํ๊ณ ์์ผ๋์๊ฐ์ ๊ทผ๋ก์๋ผ๋์ฌํ์ ์ด๋ฏธ์ง๊ฐ์ง๋ฌด๋ง์กฑ์๋ฎ์ถ์ด์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ํ๋ด๋๊ฒ์ผ๋ก์ฌ๋ฃ๋๋ค. 9์ ํ์ค์ฌ์์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์ํํ๋ฅผ์ถ๊ตฌํ๋ฉฐ์ข์์ฌ๋์ด๋๋์์ฌ๋์ด๋์ ๊ทน์ ์ผ๋ก์์ฉํ๊ณ ํํ๋ฅผ์ํ๋จํธํํ๋์์ํํ๊ณ ๊ฐ๋ฑ์ํํผํ๊ณ ๋ค๋ฅธ์ฌ๋๋ค์๊ฒ์ฝ๊ฒ๋ํ ๋๋ฉฐ๊ฐํ์ธ๋ด์ฌ๊ณผ๋ค๋ฅธ์ฌ๋์๊ณ ๋ฏผ์์๋ค์ด์ฃผ๋ฉฐ์์ ๊ฐ๊ณผ์กฐํ๊ฐ์ด๋ฃจ์ด์ผํ๋ค๋์๊ธฐ์ ๋ ์๊ณ ์ฐฉ๋์ด์์ ์์ง์ ํ๋ชจ์ต์ด๋ผ๋ฏฟ๋ (Ha, 2004,; Yoon, 2004). ์ฑ๊ฒฉํน์ฑ์, ์ฑ ์๊ฐ์ด๊ฐํ๊ณ ์๊ธฐ์ฃผ์ฅ์ด๊ฐํ์ฑ๊ฒฉ์๊ฐ์ง๊ณ ์์ผ๋๊ธฐ๊ฐ์ ๊ทผ๋ก์๋ผ๋์ ๋ถ์ ์์น๋ก์ธํด์ ๋ฌด์๊ถํ์ด์๋์ ์ผ๋ก์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฏ๋ก๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ๊ฐ๋ฎ์์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ํ๋ด๋๊ฒ์ผ๋ก์ฌ๋ฃ๋๋ค. 1์ ํ๊ฐํ๊ฐํ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋์์ ์์ผ์๋ํ๋ฐฉ์์๋ํด๊ฐ์ ์ ์ผ๋ก์ข๊ณ ์ซ์์์ง๋ฐฐ๋ฅผ๋ฐ์ผ๋ฏ๋กํตํฉ๋์ฑ๊ฒฉ์ผ๋ก๊ฐ๊ธฐ์ํด์๋์ฌ๊ณ ์ค์ฌ์๋ ผ๋ฆฌ์ ์ธ์ฌ๊ณ ๋ฅผ๊ฐ์ง๋ฉฐํ๋ํ๊ธฐ์ด์ ์๋จผ์ ์๊ฐํ๋์์ธ๋ฅผ์ทจํ๋ฏ๋กํตํฉ์ ์ธ์ฑ๊ฒฉ (Yoon, 2003) ์ผ๋ก๋ฐ์ ์ํค๋ฉฐ, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์ํ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋ํ์ธ์๊ฒ๋ฐ์ํ๊ณ ํ๋์ ์ด๋ฉฐํ์ ์ ์ธ์ฅ์ค์ฌ์์๋์ง๋ฅผ์ง๋ฐฐ๋ฐ๊ณ ์๋ค. ์ํฉ์์ฆ๊ฐ์ ์ผ๋ก๋ฐ์ํ๋ฉฐ์์ ์๊ฐ์ธ์ ์ธ์ผ์์ด์คํ๋ฉฐ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก๋ณด๊ธฐ์ํด๋ ธ๋ ฅํ๋์ฌ๊ณ ์ค์ฌ์์๋์ง๋ฅผ๋ฐํํ๋๋ก์ธ์งํ๊ณ ์๊ฐํ๋ฏ๋กํตํฉ์ ์ธ์ฑ๊ฒฉ (Yoon, 2003) ์ผ๋ก๋ฐ์ ์ํค๊ณ , 9์ ํ์ค์ฌ์ํ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋์๋ฅํ๊ณ ๋ค๋ฅธ์ฌ๋๊ณผ์์ง๋ผ์์๋๊ฐ์ ์ค์ฌ์์๋์ง์๊ธฐ์ ์ ์ธ๊ฒ์์๋ค๋ฃจ๊ณ ์ ์ฒด์ ์ผ๋กํต์ฐฐ๋ ฅ์ด์์ผ๋ฉฐํ์ธ์๋ฌธ์ ๋ฅผ์๋ค๋ฃจ๋์ฌ๊ณ ์ค์ฌ์์๋์ง๋ฅผ๋ฐํํ์ฌํตํฉ๋์ฑ๊ฒฉ์ ํ (Yoon, 2003) ์๊ฐ์ง์์๋๋ก์๊ธฐ์ญ๋๊ฐํํ๋ฉฐ์ํฌ์ฝ์ํตํ์๊ธฐ์ฑ์ฅ์๊ธฐํ๋ฅผ์ ๊ณตํ์ฌ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ฅผํฅ์์ํค๊ธฐ์ํํ๋ก๊ทธ๋จ๊ฐ๋ฐ์์ ์ธํ๋ค. ์ง์ญ์ฌํ๋ฐฉ๋ฌธ๊ฐํธ์ฌ์ ์์ธ๋ ฅ์ผ๋กํ๋ํ๊ณ ์๋๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋ค์์๋ฃ์ทจ์ฝ๊ณ์ธต๋ฟ์๋๋ผ์ง์ญ์ฌํ์ ์ฒด์ฃผ๋ฏผ์์ ์ฒด์ ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์์ํด์์ฅ์๋๊ตญ๋ฏผ์๋๋ณ์์ด๋ฉฐ์นํธ์๋ก์์์ญํ ์์ํํ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก์ ๋ฌด์ํ์์์ด์์ง์ ํ์์ ์๋ชจ์ต์์ดํดํ๊ณ ํ์ธ์์์ฉํ๊ณ ์ดํดํ๋ฏ๋ก๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ๋์์ง๊ฒ์ผ๋ก์ฌ๋ฃ๋๋ค. ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ๋ฐํ์ผ๋ก๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋ค์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ฅผ๋์ด๊ธฐ์ํด์๊ธฐ์ดํดํ๋ก๊ทธ๋จ์ธ์๋์ด๊ทธ๋จ์ํฌ์๊ต์ก์ํ์์ฑ์์ ์ธํ๋ฉฐ, ์ผ๋ฐํ๋ฅผ์ํ๋ค์ํ๊ฐํธ์ง๋จ๊ฐ์์ฐ๊ตฌ๊ฐํ์ํ๋ค. ๊ฒฐ๋ก ๋ฐ์ ์ธ๋ณธ์ฐ๊ตฌ๋๋ณด๊ฑด์ 26๊ฐ์๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ 226๋ช ์๋์์ผ๋ก์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผํ์ ํ๋์์ ์ ์๊ด๊ด๊ณ์ฐ๊ตฌ์ด๋ค. Yoon (2001) ์ 84 Korean Journal of Occupational Health Nursing
๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๊ฐ์์๊ด๊ด๊ณ ํ๊ตญํ์๋์ด๊ทธ๋จ์ฑ๊ฒฉ์ ํ๊ฒ์ฌ๋๊ตฌ์, ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์ Yoon, Kwon, Ahn (2005) ์ด๊ฐ๋ฐํ์ฌ Kim (2008) ๊ฐ์์ ๋ณด์ํ๋๊ตฌ์, ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ Paula (1978) ์ด๊ฐ๋ฐํ์ฌ Han (1987) ๊ฐ์์ ํ๋๊ตฌ๋ฅผ์ฌ์ฉํ์๋ค. 9์ ํ์ค์ฌ์ 34.8%, 1 ์ ํ๊ฐํ๊ฐ 25.0%, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์ 24.6% ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ํ์ค์ฌ๋ถ์์์๋์ฅ์ค์ฌ 63.0%, ๊ฐ์ด์ค์ฌ 28.4%, ๋จธ๋ฆฌ์ค์ฌ 8.4% ์์ผ๋ก๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์๋์ง์๋ฐฉํฅ์๋ถ์ด์ดํตํฉ๋ณด๋ค๋๋ง์๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ์ง๋ฌธ์ง๊ด์๋์์์ค์ด๋์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋๋ค์๋ฎ์์์ค์๋ณด์๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์์๊ฐ์ฅ๋ง์๋ถํฌ๋ฅผ๋ณด์ด๋ 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ, 2์ ํ์กฐ๋ ฅ๊ฐ, 9์ ํ์ค์ฌ์๊ฐ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด์ํต๊ณ์ ์ ์ํ์ฐจ์ด๋ฅผ๋ณด์์ผ๋์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋์์๋ํต๊ณ์ ์ ์ํ์ฐจ์ด๊ฐ์๋๊ฒ์ผ๋ก๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์์, 1์ ํ๊ฐํ๊ฐ์ 9 ์ ํ์ค์ฌ์๊ฐ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๊ฐ์ํต๊ณ์ ์ผ๋ก์ ์ํ์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์์ผ๋ 2์ ํ์กฐ๋ ฅ์์์๋์ ์ํ์ง์์๋ค. ๊ฒฐ๋ก ์ ์ผ๋ก, ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๊ฐ์์์์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ๋ณด์๊ณ ์ฑ๊ฒฉ์ ํ๋ณ๋ก๋ค๋ฅธ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ๋ณด์๋ค. ์ด์์์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผํ ๋๋ก๋ค์๊ณผ๊ฐ์ด์ ์ธํ๊ณ ์ํ๋ค. ์ฒซ์งธ. ๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ๋ค์์ฑ๊ฒฉ์ ํ์๋ฐ๋ฅธ๊ฐํธ์ ๋ฌธ์ง๊ด๊ณผ์ง๋ฌด๋ง์กฑ๋๋ฅผ๋์ด๊ธฐ์ํด์์ ์์ดํด์ํ์ธ์์์ฉ์๋ํ์ดํด์ํญ์์ฆ๋ํ๊ธฐ์ํ์๊ธฐ์ญ๋๊ฐ๋ฐํ๋ก๊ทธ๋จ์์ํด์๋์ด๊ทธ๋จ์ํฌ์์ํ์์ฑ์์ ์ธํ๋ค. ๋์งธ. ๋ณ์์ค์ฌ์๊ฐํธ์ฌ์๋ฐฉ๋ฌธ๋ณด๊ฑด์ ๋ด๊ฐํธ์ฌ์์ญํ ๊ณผ์กฐ์ง์๊ตฌ์กฐ์ ์ฐจ์ด์๋ํ์ฐ๊ตฌ์ํ์์ฑ์์ ์ธํ๋ค. REFERENCES Choi, H. S. (2007). A study on the factors influencing on burnout of nurses in public health center. Unpublished master's thesis, Kongju National University, Gongju. Chu, W. J. (2001). The social support and the job satisfaction of the public health nurse. Unpublished master's thesis, Chosun University, Gwangju. Ha, Y. J. (2004). Centering around analysis on lay women's experiences of their spiritual selves. Unpublished doctoral dissertation, Kyungsung University, Busan. Han, M. H. (1987). The effect of seoul city public health nurses job satisfaction and organizational commitment. Unpublished master's thesis, Yonsei University, Seoul. Heo, H. K. (1982). A study of factors to clinical nurses turnover reactions. Unpublished master's thesis, Yonsei University, Seoul. Joo, H. M. (2002). Study on nurses personality type and job satisfaction. Unpublished master's thesis, Hanseo University, Seosan. Kang, S. L. (2002). The lived experience of nursing care for the dying patients in clinical nurses. Unpublished master's thesis, Keimyung University, Daegu. Kim, E. Y. (1993). A comparative study on part time - regular time nurses of job satisfaction. Unpublished master's thesis, Hanyang University, Seoul. Kim, H. K., Jee, H. S., Ryu, E. K., &Jeun, M. E. (2005). Comparison of job satisfaction, organizational commitment, and burnout by personalities of nurses in hospitals - Using Korean Enneagram Personality Type Indicators: KEPTI. Clinical Nursing Research, 11(1), 109-121. Kim, M. H. (2008). A study on the factors affecting the view of nursing as professionalism. Unpublished master's thesis, Kyung Hee University, Seoul. Kim, Y. E. (2001). Enneagram spiritual training. community bible institute. Koh, E. S., Kim, J. J., Lee, T. H., Lee, K. J., Kim, E. S., Ma, H. K. et al. (2002). Evaluation of government assisted visiting nursing services of health center in 2000. Journal of Korean Academy of Nursing, 32(3), 355-363. Koh, H. J. (2004). A study on the relationship among professionalism, rewards, market orientation and job satisfaction of nurses. Unpublished master's thesis, Korea University, Seoul. Koh, S. H., & Jung, B. L. (2004). Nursing professionalism and job satisfaction of nurses in general hospital. Journal of Korean Academy of Nursing Administration, 10(3), 335-344. Korea Institute for Health and Social Affairs Basic Security & Self-reliance Monitoring Center. (2009). National basic livelihood security system monitoring and evaluation. Seoul: Korea Institute for Health and Social Affairs. Lee, K. J. (2002). The application of enneagram in the psychiatric nursing. Journal of Korean Academy of Psychiatric and Mental Heath Nursing, 11(3), 285-300. Lee, M. L. (2007). The relationship among enneagram personality types, depression and anxiety of nursing students. Journal of Enneagram Studies, 4(1), 99-112. Lee, M. L., Jung, B. L. (2008). Analysis on research of enneagram in Korea. Journal of Enneagram Studies, 5(1), 69-81. Lim, D. S. (2005). A study on nursing profession and attitude toward dealth of nurses. Unpublished master's thesis, Ajou University, Seoul. Ministry of Health and Welfare. (2009). The guide for family health 2010. Seoul: Ministry of Health and Welfare. Ministry of Health and Welfare. (2010). Individual visit public health care business - Visit health new nurse training. Seoul: Management Center for Health Promotion. Vol. 21 No. 2, 2012 85
๋ฐํ์ธ ๋ฐ๊ฒฝ๋ฏผ ์ด๊ฒฝํฌ Paula, L. S., Eugene, B. P., & Ann, H. H. (1978). Measurement of work satisfaction among health profession. Medical Care, 13, 337-352. Ryu, E. Y. (2003). A study on Link of Health and Welfare Service and Barrier's Factors of Visiting Nurses and Social Welfare workers. Journal of Korean Academy of Nursing, 33(1), 113-121 Shin, H. S. (2009). A study on the relationship between professionalism and organizational effectiveness of clinic nurses'. Unpublished master's thesis, Hanyang University, Seoul. Sung, K. W. (2001). A comparative study on main role, professional self concept and job satisfaction of public health nurses and clinical nurses. Journal of Korean Academy of Nursing, 32(2), 219-230. Wies, D., & Schank, M. J. (2000). A instrument to measure professional nursing values. Journal of Nursing Scholarship, 32(2), 201-204. Yang, S., Yang, N. Y., & Cha, J. H. (2004). Enneagram personality types, nursing professional attitudes and job satisfaction of the nurses. Journal of Korean Academy of Nursing Administration, 10(3), 299-310. Yoon, E. J., Kwon, Y. M., & Ahn, O. H. (2005). Development of a nursing professional values scale. Journal of Korean Academy of Nursing, 35(6), 1091-1100. Yoon, E. S. (2003). The enneagram step 4 - Enneagram evaluation: Journey of Integration. Seoul: Korean Enneagram Education Center. Yoon, E. S. (2004). Korean enneagram personality type indicator. Seoul: Korean Enneagram Education Center. 86 Korean Journal of Occupational Health Nursing